Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 12, 22 March 1907 — HEIHEI WAA MA WAIKIKI Ahai o Hanakeoki i ka Inoa Moho o na Mokupuni—Na Heihei e ae. [ARTICLE]

HEIHEI WAA MA WAIKIKI

Ahai o Hanakeoki i ka Inoa Moho o na Mokupuni—Na Heihei e ae.

Me he moa la o ka !a holhH waa l malamala ma Walklkl ma k& Poaono i hala ola kekahi o na la kanaka t ik© mua olela ma Walklkl 1 ka plha i na kanaka e llke me kela, a koe wale no paha kela manawa & ka Na'i Aupuni Kamehameha I pae mai al mai Hawaii niai me kona mau koa maluna o na auwaa peleleu.

He anaina kanaka nul lo no kela I akoakoa ae ma Walklkl ma ka Poaono nel, aka nae, ma ka hoomaopopo ana i tia moa i hoikela maioko o ka moolelo o ko Kamehamoha pao ana mai me kona mau koa, ua hIRI ke olelola ae he hapakolu wale no keia huina kanaka no ia nui. Ua lehau maoli no o Walklkl i k& poe makalkal i momoku aku e ike ina le'ale'a i malamala ae, kfe hele la kona aeone a lehau 1 na kanaka a pela no hol me na kahua o na hokele. Ilaila ae ka poe makalkai o Los Angeles • kahl i kllohl ai i na hana le'ale'a a ko Hawall nel mau kelkl, a ma ka hoomaopopo aku ma ko lakou mau helehelena, ua; hooplha maoliia lakod me na haawina o ka hauoli no na mea a lakou i ike ai. Ilalla pu ae ka bana puhiohe ka i hoonanea ai i ka poe makaikai me ka lakou mau mele houheuhene, a e hoopiha maula ana ka manawa me na mea e hoohauoliia mai ai ka manao. Ua hoomaka na hana heihei mal ka ho.ra 2 .ponoi aku o ka auwlna la a hiki 1 ka poeleele ana, hull hoi mai ka poe makaikai no ke kulanakauhale nel me na manao hoihoi. Ua wehela na hana helhel o ka la e na moku heihei liilii, he ellma ko lakanakou nui, a ua kaa ke eo o ia helhel ia Edsoi> Hutchinson, o ka uku makana he klaha dala. O ka lua o na heihel, he helhei waapa mawaena o na kaikamahine o ka hui waapa Kalaloha, o na kalkma» hlne o ka papa ekahi ame ka papa elua ka 1 komo ma keia heihei. O keia kekahi o na heihei i anoi nulia © ka poe makalkai mamuli paha hol o ka malihini o ka ike ana aku i n& kaikamahlne e komo ana ma ka helhel. Oiai na waapa o ua mau kklkamahlne la e lana ana makai pono lho o na Lunakanawal, ua hiki pono ole i ka lehulehu ke hooholo i ko lakou manao no ka waapa o laua e aha'i ana i «ka lanakila. O ka waapa o na kalkaihahlne o ka papa ekahl he waapa kaumaha ia a he mama hoi ko kekahl mau kaikamahine iho, o ka mea hlkl ke kohoia aku ma ke ano o na waapa, e kaa ana ka lanaklla i ka waapa mama, eia nae i ka wa 1 kant mai at ka pu panapana e holke mai ana o ka manawa la no ua mau waapa la e holo ai, ua ikeia aku la ka hilikau ana o ka hoe ana a na kaikamahine 0 ka papa elua, ka poe hol na lakou e hoe ana i ka waapa mama, oiai hol ko lakoii mau hoa e hoe Uke ana m» ka hoonee mau ana i ko lakou waapa imua, a o ke kaa koke aku la no ia o ke alakai ana ia lakou, a ma ka hoea ana mai 1 ka pahu hopu, he elua waapa ke kaawale o kekahi waapa mai kekahi mai. O ka makana i haawiia ma keia heihei he kiaha dala. O ke kolu o na helhel he helhel au mawaena o na hul Dalmaha Hila ame na keikl o Walkiki, a ua kaa ke eo 1 na keiki o ka hul o Daimanahlla. Me he mea la nae o ka heihel 1 makemake loaia, oia no ka heihel waa o eono hoe. Ma kela helhel he n«l na auwaa i komo, e ikeia aku ana na hoe waa me ko lakou ipau lole llke ame na lei ma ko lakou mau a-1, la lakou e hookahakaha ana ua hikl ole i ka mea makaikai ke wae ae I kana waa i manao ai nana e ahai aku ana i ka lanaklla ma la helhel, olai he mau kulana waa holo wale no apau, a he mau kanaka wikanl wale no i ka hoe waa, aka nae ia hoomaka ana o ua mau auwaA nei e holo, ua kaa i ka waa mawaho loa ke alakal ana 1 ke kahua mokomoko, o kela hol ka waa o ka Makal Nui i pau Balaunu, aole nae i emo aku la alualu ana aku a kona mau hoa, ua hahani mal la ka waa o Kauka A. C. Wall e hoela ana e na keiki o Waikiki, a o ke kaa aku la no ia o ke alakal ana ia lakou a hiki wale i ka hoi hou ana mal no ka pahu eo, a pela 1 lilo ae ai ke eo o keia heihei i na kelkl o Walklkl, a ua pono io no nae ke kaa ana o ka lanaklla ia lakou no ka mea he akamai maoll no i ka hookele ana e loaa al ka lanaklla. O keia no hoi ka helhel no ka inoa moho o na mokupuni, ame na uku makana ma na dala maoli. O Hanakeokl ka inoa o kela waa. O ka heihel eono, he helhel la no na auwaa papa e hoeeia ana e na kanaka elua, a ua kaa ke eo o ia helhei ia Kalahiklola, a ia Ka Na'l Aupuni mal ka helu elua. Ma ka heihat ehlku, ua lilo hou ka makana la Hanakeoki he kiaha, o keia jio ka ttraa 1 hoe muaia ai e na kanaka eon6 a kalk ai ka inoa moho, otal nae he eh|i po»

ma keia heihei ana. IMa ka heihei waa palua o na auwaa Hawaii maoli, ua kaa ka helu ekahi ia Moana, o Keawamaiie mat ka helu elua a o lalele ka helu ekolu. "i/La. ka heihei waa o ekolu poe hoe, ua aha'i hou no o Hanakeoki i ka helu ekahi, o Keawemalie mal ka helu eiua a o Halekulani mai ka helu ekolu. O kekahi o na heihei i makahehi nui ia oia no ka heihei o na waa pe'a, o ka maikai iho no hoi paha kekahi o ka maikai he hookikakaha hoi kau o ua mau auwaa nei. I ka hoomaka ana 0 ua mau waa nei e holo mai ka uwapo aku o ka Hokele Moana, ua kaa aku la ia Hanamikioi ka lawe mua ana i ke alakai o ia heihei, oiai na auwawa e ae apau e ukali aku ana no mahope ona. He maikai wale no ia holo ana a ua mau auwaa nei a hiki waie i ko lakou hoohuii ana mai, no ka pahu eo. Aia no o Hanamikiol mamua o ka nui o na auwaa e holo la, a i ka wa 1 hoohulihuli ai o ua mau waa la, oia ka manawa a ka Alahama i puka al mamua a haule o Hanamikioi, a oiai e hookokoke loa mai ana ua mau waa nei no ka pahu eo, ua pae mal la o Hanamikioi i ka nalu a pihoio, a lana ana i ka auwae kahi haiki. Ua kaa ke eo o keia heihei i ka Alahama, a o Lei Ilima mai ka helu elua. O kekahi iho o na heihei waa pe'a «o na auwaa papa, ua kaa ka helu ekahi ia Na'i Aupuni; o ka heiu eiua ia Palikea a ia Kaawapuhi ka helu ekolu.

O ka hookuku heenalu ia mea makemake i ka nana aku i ke kuku mai o ka poe heenalu iluna o na papa. He keu no hoi i ko kakou poe o ke au kahiko wale no ia mea he akamai i ka heenalu eia ka hoi, o kela hanauna hou no kekahi. He poe haole a hapahaole wale no ka poe i komo ma keia le'aie'a, a ua h»awi ak.i na lunakanawai i ka lakou olelo hooholo e haawi ana i ke eo ia Harold Hustace. O ka panina no hol o na hana le'ale'a oia la oia ka pa-ka-ka, waa he nui na auwaa i komo ma keia hana hookuku a he nani maoll no hoi ke nana aku i ka hooihoiho makawalu mai o na waa e hookeleia ana e na kelki laeula ma ia hana. Ua kaa ka heiu ekahi o keia hookuku ana ia Hanakeoki. :