Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 9, 1 March 1907 — LIKE O LANAI ME KAUAI MAHOPE O UMI MAKAHIKI. [ARTICLE]

LIKE O LANAI ME KAUAI MAHOPE O UMI MAKAHIKI.

I He mea waiwai nui iloko o keia Teritori a i na kanaka noonoo no apau i 1 hoikeia aku ka oiaio i ua kulana maoli maauei nine na ano kupono maoli no na limahami ili keokeo. Ma ke ano he mau kanaka lioopono, aole au i niaka u i ka hoike ana aku ia mea. Ma ka hana e pili ana i ke kuapo ame ke kuai ana i ko kakou mau aina aup»ni, ua nui loa maoli ka mana i liaawiia i ke kanaka hookahi, oia ko kakou Mana Hooko. Ina aole •• liana kokeia ana kekahi mea e ka mana Federala, alaila aole i loihi lna ka manawa e hala ae, mamua o ke'komo pu ana o na aina o na kanaka iloko o ia pilikia hookahi, oiai ua hauoli na kanaka llihiun' maluna o ia mau aina, eia nae ka hopena ua kokoke mai. I ka inanawa a ke Kuhina Nui o Nukilani i hoolilo ai i ka aina o n:i kauaka. ua kono aku oia e lawelaweia na .hana hoolilo apau me ke akalielo loa. mai na pilikia mai. O na hemahema apau e hiki a\

ke ikeia, ua pau loa lakou i ka loaa, a ua noonooia kela ame keia hoohalahala 'a hiki i ka hooleia ana mai e ka Ahaolelo. Iloko 0 ka makahiki 1872-1873, i loaa mai ai i ka mea kakau na mea ai 110 ka hale waiho ai o ka Hokele Hawaii, he 1«00 pelehu (nia ke 50 keneta o ka manu;) ka moa; ka huamoa; ka pipi; hipa (ina ka 5 keneta o ka paona); 2000 eke lanahu; (ma keia kahi i waiwai ai 0 ka ululaau), ame kekahi mau mea lehulehu e ae. Ma kek;(.iii o kana liolo makaikai ana ua holo aku oia no umi mile maluna 0 kekahi kula palahalaha i uluia e ka mauu i hiki ke kiekie i ka iho o ke kaa. Ma kalii o ka hoolilo ana aku i ka mokupuni, ke hiki i ke aupuni ke lawe i ka hoomalu ana, e lawe mai i na holoholona eha wawae apau i ikeia ka waiwai, a o ka nui e luku aku ia lakou, alaila waiho wale aku ia Lanai pela no na makahiki he umi- alaila o ka waoakua o keia la, e lilo auanei ia i wahi momona e like me Kaual 1 keia la. A e maheleheleia i mau aina niahiai liilii, ahe mea aua neiiia e piha nui mai ai i na kanaka. Ke malama ponuia na kumulaau malalo o ke Keena 0 na Ululaau. e mahuahua mau auanei ka haule ana mai a na kuaua. Aole e haawiia he pono kaokoa i kekahi mau kanaka i punaheleia a papa paha o ka poe he mau waiwai nui ko lakou. O na hana ake'ake'a 0 keia wa e pili ana i ka wai ame ka aina e kekahi poe kakaikahi, ma keia, na ke'ake'aia aku ka hoohua ana mai o kekahi mau aina nui i na mea e pono ai na kanaka home ole a aina ole. I keia wa 0 ke kanaka nui 0 ke (lala. oia ke hiki e ioaa na eka aina nunui ine ka hooneleia o kona hoa kuonoono ilihune. I'a lioea mai na hoike ia makou ma na palapala mai na Tukiki, Europa, a Amerika no hoi, e hoohalahala mai ana i ka loaa ole ia lakou ona aina i mau home hookuonoono. He manawa pokole waie no ka ka mahiko e ae aku nei ma ka hoolimalima, e hiki ole ai ia 1 lakou ke kukulii i mau home. O keaha la ka haua pono a kakou e ha'na aku ai? Me ka nana ole, pehea ke ano 0 ka mea e hana ana no ka mahiko a lunanui pnha, ina he huliu a oluolu paha oia, aia oia iloko o ke kulana ku-1 pilikii a e koiaheleia ana oia e like me ke kanaka 0 ke Komohana | A no ka mea ua maopopo 110 ia kakou apau o kona makemake o ka aina e pili koke aku ana me kona. ALLEN lIERBERT. I