Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 8, 22 Pepeluali 1907 — KE HOAO I KA AHAOLELO TERITORI MA KEKAHI ANO. [ARTICLE]

KE HOAO I KA AHAOLELO TERITORI MA KEKAHI ANO.

He mea oiaio. i ka liookokoke loa ann mai o ka manawa o ka Ahaololo e noho ai he mau manawa ia o ka nune nuiia o ke ano o na hnna e lawolawe aku ai o na hoa Aliaolelo i ka haawina dala o ekolu kaukani i haawiia mai nei e ka Ahaolelo Makua o Amerika Huipuia no ka uku ana i na hoolilo i hoomaopopo muaia o ko kakou Aliaolelo e noho mai nei, a ua puka mai no na manao like ole, eia nae, ma ka makou hoomaopopo aku, e liiki mai ana ka manawa e

helelei aku ai na like ole, a e hoopalanaikiia ai na mea i manaoia a ke kupono nei no, e like me ka makemake o ke kanawai ponoi. Ke manao nei nae makou lie liaawina lioiio keia no ka Ahaolelo Teritori me ka nana ole ae ina paha no ia kumu ka mea o ka hooholo ana mai o ka Ahaolelo Makua a aole palia. Ke koi nei ke kanawui o kanakolu kaukani dala e hooliloia ia mau dala no na hoolilo o ka Ahaolelo (o na hoolilo nae i hoomaopopo muaia) a o ka lua o na koi, e unulii ole na soloua i ko lakou mau ukuhana a uku mile o ke kau kuikawa, oiai na aeia lakou e unuhi mamuli 0 ke kauohaia a ke Kanawai l'analaau; a maluna hoi o ka maliele elua i ku ai ka makou olelo he "hoao," a he hoao maikai loa no hoi ia e nele ole ai ka hookanakamakuaia (» na solona ke makaala lakou no lakou iho, aka, 0 ka poe e liiamoe ana aole e nele ko lakou hei a lilo i mea hohono. Aole ma keia mea wale no aka ma na mea e ae no. O ka hoouee ana i ua hana o ka Ahaolelo a pau pono iloko o na la lie kanaouo lie liaawina niaikai loa ia e nele ole ai ka mahaloia a e ike iho ai ka Ahaolelo Makua i ka waiwai io o ko lakou hooholo ana i bila haawina o kanakolu kaukani dala no ke kokua ana mai, ma kekahi olelo, lie liilinai ana hoi.ia maluna o ka Ahaolelo Teritori a 0 ka hilinai ana 110 hoi ia i na hoa Ahaolelo, alaila o ua noi e heea aku ana mai Hawaii aku nei ma o ka Ahaolelo la a ma na ala kupono e ae paha, aole e nele ka apo ohaohaia mai. He mea no hoi ia e hoike aku ana ia Amerika ma kona kulana aupnni Federala ua lawa no o Hawaii me ka makaukau ana | i ke Aupuni a i ka Ahaolelo a e hiki ole'ai ia lakou ke alo ae i ka hilinai ana mai, koe wale no ina lie mauao hookae 1 īnaoli koiakou. VVka lioi, ina aole e pau na hana iloko o ke kau mau, iloko no oiflt hooikaika ana me ka manaopaa e pau ka haua a weheia i kau kuikawa me ka uku ole alaila, he hoike ana aku ia ia Amerika i ka hana io maoli o ka Ahaolelo, a he hoike pu ana aku no hoi ia, no ka nui maoli no o na hana i hiki ole ai ke hoopauia i na la he kanaono; ma kekahi olelo ana ae, aole no ka makemake hoopau manawa ine ke ake i kau kuikawa i mea e piha hou ai na pakeke i ke dala, aka, no ka nui liana maoli no i oi aku mamua 0 ka manawa hana. ia maliele 110 e nele ole-ana ka malialo mai 0 ka Federala. a e manaoio ana lioi ka Ahaolelo Makua mamuli 0 ka hana ana 0 na Solona me na ukuhana ole. Eia nae, ma ka niakou noouoo, ua oi loa aku ka maikai o ka hoopau ana i na hana iloko o ke kau mau. Aka, he mau la okoa aku no keia e ike koke oleia aku ai ka hua ina palia e ku ana e like me ka makou i .hooaiai ae nei a i ole e huhewa ana paha. Nolaila e kau aku,na maka ma ka panina o na hana. E nele ole ana nae ka hoowalewaleia 0 kekahi poe hoa Ahaolelo ahe lioao lioi ia ma kekahi olelo ana. He nui na enemi o Hawaii e hoopue mai nei. O kekahi poe, lie nini loa no ka holomua o Ha« waii nei a he kakaikahi loa pnha ka poe maloko o ia mahele. 0 kekahi poe, lie nini i na oiwi Hawaii ponoi o ka aina, a he makemake e hoihoi iuau ia kakou Hawaii i hope ma ka papa elua a papa ekolu e noho hana ai a aole ma ka papa ekahi. O kekahi poe enemi o lakou no ka poe e hooikaika ana e paniku i ka ikeia aku o Hawaii iloko o ka Ahaolelo Nui. A e like me ka like ole 0 keia mau kulana o na enemi pela iho la no ka nui ame na ano o na hoowalewale e hoea aku ana imua 0 kekahi poe hoa Ahaolelo me ka ma-lu maloko o ka poholalo a hoowalewale aku ia lakou ina ke ki-pe a ma na hana e ae e hei ai lakou. A ua maopopo no ia makou, o na hoa e ikeia ana he nawaliwali, he wale, he kupaa ole, he -hiki wale ke kuaiia, ia lakou anri na lioowalew r ale e hikimua a.i, eia nae, he hoao keia e hoohei ana 1 na hoa haole ame oiwi Hawaii, a 0 ka manao, oia no ka lioulolohi ana i mea e noho ai ke kau Kuikawa, i kapaia mai kakou he 111 akaukau ole a e hilinai oleia inai ai. A ina nei e ,pau ole ana nw hana o ka Ahaolelo iloko o ke kau mau me ka loaa ole 0 na kumu|ku]K)no e like me ka makou i hoike niua ae nei a malalo paha o na Jvuijin kupono ole e ae. e ikeia ai ka [hemahema maoli no o na hoohaaia ana a e kupono maoli 110 na hoohalahala ana, a weheia i kau kuikawa, alaila, lie hemahema ko'iko'i maoli ia a niamuli aku la ia o ka hei ana o kekalii poe lioa i na pahele, pela hoi i kolin ai ke kalele ana he hoao ia ma kekalii ano. A e like me ka oiaio o kej,4 mau liaawina pahele maluna o na hoa nia o keia kumuhana la pela no ka o ke kau aku o ua mau haawina like la maluna o lakou īpa o na mea e ae oloko o ka Aliaolelo O ka liana kupono wale no oia ke kupaa a kuoo me ka ikaika o ka manao e lioole aku a e hookanakamakua. O ka makemake o ka enemi oia no ka hooliaulehia ia kakou e like me ia i liaulehia ai ma ka hana hemahema ana o ke Kalana o Hawaii maluna o ka aeliVe o ka Haleliana Hao Honolulu.