Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 2, 11 January 1907 — KA MANA O KA LEKA Ame ka Puana o ka Moeuhane. HE MOOLELO O KA NAUE OLE O KE ALOHA KUIO O KA IPO I KA IPO. [ARTICLE]
KA MANA O KA LEKA
Ame ka Puana o ka Moeuhane.
HE MOOLELO O KA NAUE OLE O KE ALOHA KUIO O KA IPO I KA IPO.
MOKUNA V. KE ANAINA IKE MOI. "Ua manao anei ka moi e hoea mai ana o Konela Setipa?" i ninau aku ai ke kauna. '•Uoko o iwakalu minute," wahi a ka inoi me kona nana ae i ka uwak. (• kau ana ma kekahi pahuume. Ma keia lohe ana o ke kauna ua hoopiha kokeia aku oloko ona me ka hopohopo no ka hoea koke mai o Setipa, nolaila oia i hooholo koke iho ai e hooholomua koke aku ka hele ana o kana moolelo a pau mamua o ka lohe ana i eono mau pepeiao. "Ua ulu mai ka liulu o ka ilio," wahi hou a Luilofina, me ka—" "E kala mai ia'u e ka moi," wahi a Lekinahama i pane aku ai ma ke kahamaha ana, "aka " "Nani maoli wani hou a Rudolofo me ke kahamaha hou ia mai e Lekinahama ma ka pane ana aku; u he hana ko'iko'i loa ka'u e waiho aku ai imua ou." Alaila ala aku la o LuiloAna i hope o kona noho a nana pono mai la i ke kauna. "Ina he hana nui kau," wahi a LuiloAna me ka holopono o kana hookohukohu me he moi la, "e lohe kaua iua hana la. HeaJia kela hana? E lohe mua io kaua ia mea a mahope kamailio aku kaua e pili ana i ka ilio." Nana ae la o Lekinahama ma oamao o ka rumi. Aka o laua wale no kana e ike la iloko o ka rumi a aohe hoi he onioni iki hou o ka paku e kuuwelu ana. Aia hoi ka limahema o ka moi uhiuhi ma kona auwae nemonemo umiuini ole kahi i haniohamo wale ai no, a o kona limaakau hoi aohe he ikeia e ke kauna no ka mea aia ia iloko o kekahi ume o ka pahuume pakaukau e ku la mamua pono ona. "E ka moi," wahi a ke Iva\ina Lekinahama," ua haawi mai kuu kaaana o Hanezau he leka naV Pii koke ae la ka ula ulupuni maluna o ka helehelena o ka moi uihiuhi a he ikaika maoli no i ka nana aku. v "Aole o'u makemake e ike i kekahi leka mai iaia mai, ina mai iaia ponoi mai, a i ole, ma o kekahi mea mai," wahi hou a LuiloAna ma ke kulana moi uhiuhi. "E kala mai ia ? u, e kala mai ia'u eka moi," wahi a Lekinahama. "He leka keia i loaa i ke kauna o Hanezau, a lie leka ano nui loa a ko'iko'i lo'ā .ia oe e ka moi." "E hoomanao oe, aole o"u wahi makemake iki e ike i ke kauna 0 H«inezau a aole no hoi o'u makemake e lohe a e ike paha i kekahi mea mai iaia mai." "E ka nioi, ua loaa iaia ka manao e hooikaika ma ka lioohaahaa ana iaia iho e loaa iaia ke kalaia mai, aka, ua loaa nae iaia he ano nui loa i pili loa i ke ola oka moi. Eia he hana ohumu kipi oloko 0 kou noliona ohana e ka moi ke hanaia nei." "Nawai?" i ninau koke aku ai o LuiloAna me ka leo ano puanuanu o ke kanalua. "Na ka poe i pili loa ia oe e ka moi a i kulilipo loa iloko o ke alolia a kou puuwai." "Owai la lakou?" . "E ka moi, aole hiki ia'u ke ha'i walia aku e hiki ai ia oe ke manaoio mai," walii a Lekinahama, "aka, na ka leka e hooiaio 1 na mea apau. t I "Oliana ka leka," wahi a Luilofina. "Awiwi, lioike mai ia u. E wiki. mamuli hoea koke mai o Konela Setipa." "E ka moi, he kope wale no keia o ka leka a'u i paa mai- " "O, he kope wale no e kuu haku?" wahi a ka moi uhiuhi ma ke ano paheneliene. "Aia no ka leka maoli i kuu kasana, e ka moi," wahi a Lekinahama a e haawi mai no oia ia oe ma e kauoiha aku oe iaia. He kope keia o ka leka a ka moiwahine ia " "Na ka moiwahine?" "Ae, he leka i kakauia ia " alaila hamau wale iho la no 0 Leki'nahama. . "lawai, e kuu liaku?" i ninau hou aku ai ka moi uhiuhi. "I kekahi kanaka ma ka inoa o Mr. Residina/' Mai ka manawa i hoomaka ai ka aha ike alii, mai !a manawa mai no ka iholopono ana o ka Luilofina hoomoi ana iaia me ka loaa ole o na kuia ame ka hooliuoi mai ke Kauna Lekinahama mai, a ulu puni koke ae la i keia manawa me na liaawina e ake ana e haawi kokeia mai ka leka. "E haawi mai, e haawi māi," wahi a Luilofina. Olino ae la na niaka o Lekinahama no ka hauoli mamuli o ka lohe ana aku ika leo oka moi koi mai ana. Ma keia manawa ua poina loa ia ae la ke kamailio ana no ka hulu oka ilio. XJa maopopo lea ia Lekinahama ua hoala maoli aku oia i ka noonoo o ka moi a ke ike la oia ua komo aku ka hoohuoi iloko ona. "No ka ike o ku kasana," wahi hou a Lekinahama he hana hiki ole iaia ke alo ae i ka waiho ana aku i keia leka imua ou e ka moi. XJa loaa iaia keia leka mai " "Aohe o'u nana i ke ano o ka loaa ana iaia," wahi a ka moi. "Eia wale no e haawi mai oe ia'u." ; Wehe ae la o Lekinahama i ke pihi o kona kuka a pela no hoi 1 kona puliki. A ikeia aku la 110 lioi ke kuau o kekahi pu panapana i hoopaaia ina kona kuapoili e kaei la ma kona puhaka. Olepe ae la oia ialoko o kona puliki a iloko aku o ke ekeeke ma ka aoao maloko o ka i unuhi mai ai oia he mau ope pepa. Ma keia manawa a Luilofina i ike aku ai i na ope pepa ua ulupuni koke ae la oia a liiki ole iaia ke hoomalu iaia iho. I kona manawa i ike aku ai ua kikoo koke aku la oia no ua puolo pepa la. A 110 keia liana ana pela ua kaa aku la kona lielehelena iwaho ina kahi inalamalama loa o ka puka aniani. A ia Lekinahama i unuhi ae ai i ka pepa ua ea pu ae kona poo iluna a ike aku la oia i ka helehelena pihoihoi o ka moi a ia manawa koke no i komo koke aku ai iloko ona na manao «hoohuoi, ana i noonoo iho ai aole kela helehelena no ka moi. Ia manawa koke no i hoihoi koke ae ai ka lima e paa ana i ka pepa ma kona limahema a iho koke iho la kona limaakau no kana pu panapana. aka, ua hala kona manawa kupono. XJa lolii loa oia. No ka mea, ua holo apo ae la ka limahema o Rudolofo a paa ana ke ope pepa iloko o ka umii ikaika hemo ole, a aia hoi kona limaakau ke kau la i kana pu panapana mamua pono o ka lae o Lekinahama. A aia lioi lu» pu panapana hou e kau inai ana mawaho o ka paku kuuwelu e imaia ana e kekahi lima mailoko mai o ka paku a oia 110 lioi ka iuanawa i pa-e aku ai kekahi 100 uuku ko'iko'i o ke kauoha, "E pono oe e akahele." īa manawa koke no i puka maoli mai ai ke Konela. Ma keia manawa ua muinule loa o Lekinahama, 110 ka mea, aole oia i makaukau a i manaolana mua e liui ana oia me kekahi haawina loli ano e loa e like me kana e ike la. Aia nae kona mau J maka ke hnlili pono la imua o ka kanaka Pelekane hookalakupua. : Aole no hoi i hoohala manawa iho o Setipa no ka mea, i ha- ! kalia no a puka oia iwaho ua lalau koke aku la oia i ka pu pana- < pana a ke kauna a hookomo iho la iloko o kona pakeke.
"Lawe mai oe i ka pepa," wahi a Betipa ia Rudolofo oiai no hoi e kau pono ana kana pu imua pono o ka lae o ke kauna e ku lohaloha wale la no, a oia no hoi ka manawa i huki mai ai o Mr. Residine i ka pepa i paa pono iloko o ka umii ana mai ka lima mai o ke Kauna, a hookahi no ia ka ana o ka ihemo mai la no ia o ka leka a lilo ana ia Luilofina. "O ka mea pololei anei ia?" i ninau hou aku ai o Setipa. Aole Alia oe e heluhelu apau loa. E nana iho oe ma ka inoa. Oia anei ia? Maikai kela. Ano e, kau liou ae oe i kau pu, no ka mea, e huii aku ana wau iloko ona. Ku pololei, sa." Mainuli o ka laua kauoha hookikina ua ku pololei ae la ke a una Lekinahama a hoomaka aku la o Setipa e huli ma na wahi apau 0 ke kino ina paha e loaa ana he leka hou. Ila pau pu me loko o na kamaa. A i ka loaa ole ana o kekahi mea ua hoonoho hou iho ia laua i ke kauna ilalo. "Manao no wau ua ike no oe ia'u mamua," wahi a LuiloAna i pane aku ai i ke kauna me na minoaka o ka lanakila maluna o kona helehelena. "He wahi hoomanao ko'u nou ia'u ma ke kulanakauhale 0 Setirela mamua loa aku nei i kou wa e keiki ana no. w Ano, makemake au e hoike mai i kahi au i haalele aku nei 1 keia kaeana ou," no ka mea o ka makemake maoli o LuiloŌna e loaa kahi e noho nei o Rupa Hone o Hanezau i huli aku ai oia mui mahope koke iho o ka hookuu ana aku ia Lekinahama. Aka, ua kikeke ikaikaia mai la ka puka ma ka manawa a Luilofina i hooki iho ai, a oia no hoi ka mea nana i kahamaha ae i ke kamailio ana o Lekinahama. Lele aku la o Rudolofo no kahi o ka puka no ka wehe ana mai. Ku iho la no hoi ke Konela Setipa me kana pu panapana i makaukau no ka hooliaLa i na wa apau, a ia inauawa no «hoi i komo mai ai o Lukanela Bonesetina me ka nui o kona waha i ka liamama. "O ka hala ana iho la no ia o ke kauwa a ka moi,' wahi a ka lukanela, "no ka huli ana ia oe. Ua hele holoholo aku nei ka moi maloko o ka pa a lohe mai nei oia mai ke kiai mai eia ke Kauna Lekinahama iloko o ke kakela nei. "XJa olelo aku nei au i ke kauwa a ka moi aia oe ma kekahi aoao no ka lawe makaikai ana i ke kauna. Ua ha'i mai nei kela ia'u e hoea mai ana ka moi maanei." Noonoo iki ilio la ke Konela no kekahi manawa pokole loa a huli hoa ae Ja i ke kauna. "E kukai olelo hou ana kakou mahope,' wahi a Setipa i ke kaun«a me ka leo uuku, "no ka mea, e hele ana oe i ka papaaina a ka moi e ai pu ai me ia. Owau pu ana kekalii ilaila ame Bonesetina. 'E hoomanao, e ke Kauna, aole liookahi olelo e hoopukaia oe no keia mau liana i hala koke iho nei. A aole 110 hoi lie hookahi olelo 110 kau hana i hele mai nei a aole no lioi no keia keonimana. "No ka mea ? aole e hala kuu poka i ke komo iloko o kou puniu ina e hoopuka oe, a aolie he mea nana e ]>aa mai ia'u i ka hooko ana pela." E Rudolofo, e holo koke ae oe mahope o ka paku nei, ina ihe mau hooh.io : kekahi e huliia mai ai oloko nei alaila. e oe ma ka puka aniaui iloko o ka niuliwai a au aku no kou ola iho. "U.i hiki no." wahi a Mr. Luilofina Residina. "A ilaila 110 hoi an e heluhelu aku ai i kuu leka." "Puhi aku i ke ahi e ka lapuwale," i okalakala aku ai o Setipa. "Aia a pau ka'u helulielu ana." wahi hou a Luilofina, "alaila « aiia e a'u iua e makeinake oe e hana au ]»ela. Aole nae mamua o ka Ji' lr.helu aua." Wehe 'hou ia mai la ka puka a kiei mai la o Bonesetina me ka pane awiwi ana mai. "E wiki, e wiki. Eia ke kanaka ke hoi inai nei" "E Bonesetina, ua lohe anei oe i ka'u inea i kainailio aku nei 1 ke kauna?" "Ae, ua lohe au." "Alaila. ua n.aopo]io ia oe kau hana. Ano, e na keonimana, e hele kakou i ka moi." "Auwe," i pa-e mai ai kekahi leo o ka huhu nui inai waho mai, "pehea la ka loihi o ka nuinawa a'u e noho kali ai." Emoole lele ana o liUilofina maliope o ka paku a nie ka eleu no hoi i hookomo iho ai o Konela Setipa i kaua ]>u ]>anapana iloko o kona j»<»li. Ku lohaloha waie ilio la no o Lekinahama nie kona kuka i pihi hapaia. Aia no hoi o Ronenetina ke kn la mawaho o ka puka nie ke kunou liaahaa ana. me ka hoike ana aku o ka hala ana iho la no ia o kana kauwa a e mea aku ana lakon e hele akn i ona la. Aka, konio mai la ka moi iloko o ka nnni ine ka helelielena haikea i ]>aa nae kona auwae i kaumiumi. "A, e ke kauna." wahi ana, "hauoli loa au i ka ike ana ia oe. Ina i ha'i mua mai nei lakou nei eia oe ianei ina aole oe e kali i hookalii minute no'u. Pouliuli maoli oloko nei e Setipa. Heaha k<m mea i uu ole ae nei i ka paku ihope?" a liele mai la ka moi i kahi o ka paku kahi hoi a Luilofina e pee la inaho]»e. "E ae mai ia'u e ka moi." walii a ke Konela i ]»ane aku ai nie kona ku ana ae nia ka aoao a paa aku la kekahi lima ona i ka ]>aku; a ia manawa hookahi 110 aia na niaka o Lekinahama ke hulili la me ka olioli nui no ka wehe ae o ka moi i ka paku. "O ka mea oiaio maoli e ka inoi," i hoomau aku ai ke Konela a aia hoi konn lima ke paa la i ka paku, "ua lilo loa ko makou noonoo me ka makahehi loa no na olelo a ke kauna e ]iili ana i ka liulu o ka ilio pe " "Pela io hoi," wahi a ka moi i hooho kahamaha ae ai ia Seti]>a me ka olioli, "owau kekalii i poiaa l<ia. A< j . pela. ka liuln nani o ka ilio. E hoike mai oe e ke kauna " "E kala inai ia'u. sa." i kahamaha mai ai hoi o Lukanela Bonesetina, "ua niakaukau ka ainakakaliiaka." "Pela, pela. Ina pela e hele kaua i ka papaaina a hookahi ko
kaua paina po ana me ka hoolohe pu ana iKo mau ilio. it lu kc k;u»na." 4t Hookomo aku la ka moi i kona lima iloko o ko Lokiniili anja kuikuilinia pu mai la me ka pane ana mai ia Bonesetinu. aku ia kakou eka lukauela, a e ukali mai oe eke Konela i a iuu ua -, Uuku aku la lakou iwaho o ka rumi a kuu iho la ka uluku nm ka naau oke konela ame ke keonimana Pelekane hoi. Ku | 0 6etipa ma ka puka a laka aku la i ka puka a paa. "Heaha kou mea i ki aku la i ka puka e ke Konela?" i aku ai ka moi. "Aia h e mau pepa ano nui kekahi iloko oka ume o kuu pab u . ume, sa." "A no keaha no hoi i laka oleia ai ka ume?" "Ua nalowale no hoi ke ki ia'u no ko'u 1010 maoli no,'' ke Konela e hoolialahala ana iaia iho no kona Aiemahema. Ma ka papaaina aole i maikai loa ka ai ana a ke knuuu. r a noho oia ma kahi aoao o ke pakaukau e hulipono ana i ka im»i mahope pono o ka moi ke konela kahi i ku ai a aole no hoi \ i m j 1 na maka o ke kauna ka ike ana f ke kuau o ka pu panapmm a k. Konela. Aia no hoi o Lukanela Ronesetina ma ka ipuka kahi i ku ni ka oni ole ma ke kulana maoli o ka oihana koa. Ua liull 6o 0 Lekinahama a nana aku la i ka lukanela a «lioomaopopo iho ) a \ nawaliwali o ka uwila hooni ma kona aoao. "Aohe ou ai," wahi aka moi. "Mai hoopepe oe eke knuua. "He wahi ano e iki no," wahi ake kauna i pane ne ai a oiaio maoli 110 ia. "Ina pela, e hoike mai no na ilio ia'u no lioi e ai ana no k» D l( . a ua pololi maoli au.'' Alaila, hoomaka mai la ke kauna e welie i kana menhuun o ka hele ana mai, ma ke kamailio hoolalau mua ana. Ano k(> nim j k -, hihihi i ka nioi, oiai, aia ke kau la ka noonoo o ka inoi niuluna o ka ilio ua pane maoli aku Ia oia: "Aohe he maopopo ia'u o kau mea e kamailio nei," a *>iiii i»o aku la ka noho o ka moi i hope ka mea hoi nana i hoolelo hikī wawe aku ai i ke Konela ihope me kona (Setipa) ho-o koke »ua ilmi kana pu iloko o kona pakeke. "K ka inoi " i pane ae ai ke Kauna Lekinahninu w k« anehe ana ae eku iluna. Aka, ua noho hou iho la oia nm kr kunn ana ae o ka Lukanela von HoneHetina. "E iha'i liou mai oe ia'u," wahi hou a ka moi. Alaila liooniaka hou aku la o Lekinahaina, I kela mati»M nn wehewehe aku oia 110 ka ilio ame ke ano o ka hana ana n maikai ka hulu o ka ilio. "A, akahi 110 a inaopopo ia'u," wahi aka moi. u Ke loke e» la oe e Setipa?" nie ka huli pu ana ae o kona poo no ka nann au» «kn Ike Konela. A ine ka eleu no hoi o Betipa i lio-o iho ai i knna i'ii pai apana iloko o konn eke. Kulou aku la ke kauna imua, akn uanli liou mai la oia ihope i ka wa i kunukunu hou ae ai o Lukaiiehi lu neeelina. "Ae, ua lolie aku la no hoi au," walii a Konela Befipit. Ta hoMiiaopopo pu iho la 110 lioi au ke makemake nei ke kauna c Kwi ka ik< ]>iha i ka moi no na ilio/' "Aka, he waln luipa wah- no palia ka i loaa mai nei ia'n." «1, hou aka moi me ka akaaka leo nui ana ae. "Malia iuh* paha <>h lawa iho la no ia no'u." <4 l'ola 110 ko'u nlanao, ,, i hooia aku ai ke Konela nie kiilii ii noaka. A liiki iho la i keia mnnawa aohe he men i koe e kamnili.. »i no na ilio. alaila, hoomanao ae la ka moi no ka moa a ke kaun;i i m keniake ai e ike iaia ke kumu hoi o kona uoi aua inni i aha iU<- alii "Hoaha kau i niakemake ai e ike ia'u «- Ue kauna?" i niuiui a ; ka nioi ia Lekinahama. "Ta ]»au ae la hoi ke kamailio aim imL ilr. v ia inanawu koke no i nana pono aku ai o ia Koihu Kotii»a. T T a ike pu aku no hoi oia ua niakaukan ka pu pannp;nu v* ka hoohana ana. nookuniukuinu hou iho la o Uone»etin;i. "E kala inai oe eka moi," wahi a Lokinahama. "Makemake ,r; o kaua wale no." Makili koke ae la na maka o ka moi nie he mea la akahi im t « ala mai. "Ho nienhuna loa anei koia au?" i ninau hon aku ai ka nioi. l< <> Ua'u i hooholo niua ai o ha'i akn ia oo wale no," walii nk' kauna. Xo So<ipa iho ea. ua honholo niua no oia aolo oia o kaaw;il« hp ia ame ka moi aku. I*a ike no oia aohe he wahi pil^ l iki no ka leka oiai ua lilo niai ia ia lakou. aka, aole e nol< k*> k" kauna hoik«* aku oia o Luiiolina iloko o ko kakola. Alaila. kni«"i aku la ua konola nei iniua a pano ao la : "() na 01010 niiii ke Kanna Kupa Hone mai o llano7.au. Ii«-ki'-ki«* loa i;i e hoolohoia akn ai e koia mau popeiao nei." Enioolo pii koke ae la ka ula o ka holoholenn o ka moi. "<> kau hana anei ia i hele mai nei e kuu haku?" i niiiau > ai ka moi ia Lekinahama me ka nanaina iknika. "Aole i ike kou Mea Kiekio i ka nioa a kuu kanana i O ke noi kahiko niau no paha?" i kahaniahaia aku ai o k:i "Oia hoi. ua niakeniake oia e hoi niai. Oia wale no anei, a j nl<> ni<*a okoa anoi kekahi?" Xoho «'keinu ole iho la ka aha no kekahi mau ininute. Hn| 11 la o Seiipa i kana pn panapana a hulili mai la kona niāu mnkaw luna ]>ono o T.ekinahama iaia uo hoi e noho ana nie ka uki anie ke kuaki no keia mau hana a ke Konela. Aole i pau.