Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 52, 28 December 1906 — KA MANA O KA LEKA Ame ka Puana o ka Moeuhane. HE MOOLELO O KA NAUE OLE O KE ALOHA KUIO O KA IPO I KA IPO. [ARTICLE]

KA MANA O KA LEKA

Ame ka Puana o ka Moeuhane.

HE MOOLELO O KA NAUE OLE O KE ALOHA KUIO O KA IPO I KA IPO.

MUKINA IV. HUI HOU XA IPO. j Hnli koke ae la oia a hele aku la i ka pnka o koaa raml a wehe mai !a, puka aku la iwaho a o ka holo uui no boi ia me he lanai la. Hlili akau ae la oia a haluwai aku la nie Bouesetina opio. kekahi iunakoa o na koa kiai e kaapuui aua no ka iiana ana i na kiai. Ua ike aku no oia a he kanaka no hoi oia i hiiinaiia e ia no ka mea oia no kekahi iloko o na hana hoopakele i ka inoi inamua rue kona 4u>omaopopo ole nae ia mea. A i keia manawa ke paa nei oia he komikina o ke kulana aiiikoa lukanela o na puaii kiai pilipaa o ka moi. i Ua h'oomaopopo mai no hoi o Lukanela Bonesetina ia Konela i Betipa me na hiohiona ano e ma kona helehelena a pane koke mai i la oia me kahi leo uuku. ik Heaha ka pilikia, ea? f> | "E Bonesetina, e kuu keiki, ua maikai no ke kakela ma keia aoao. Ma kela uoao oe e hele ai, a ilaila no hoi oe e noho aku ai/ ? wahi a Setipa. Nana mai la ka lukanela opio me ka paha'oha'o aka, lalau aku la o Betipa iaia uia ka iima. "Aole, e ku oe maanei." wahi hou a ke Konela. "E ku o'e ma ka puka e komo aku ai i na wahi o na alii. E ku oe malaila me ka ae ole i kekahi mea e puka iwaho a i ole komo paha iloko. Maopopo?" "Ae, sa. ,? wahi a ka lukanela. 4, A ina e lohe oe i kej»:ahi leo, mai huli oe a uana malaila." Ma keia mau kuhikuhi a ke konela ua oi loa aka ke paha'oha'o 0 ke koa opio, aka ua ike no oia o Konela Setipa ke poo o na puali- j koa kiai o ka moi a aia no hoi maluna ona ke ko'iko'i o ka maluhia j ame ka palekana o ke kakela o Zedeua ame na mea apau maloko olaila. ! "Hiki no," i hooia aku ai ka lukanela opio aine ia haawina ha'oha'o no iloko oua ua unuhi ae la oia i kana pahikaua a ku iho la ma ka puka. O ka hana hiki wale no iaia ke hana oia no ka hoolohe 1 ka kona'poo me kona maopopo ole nae i ke kumu oia mea. Alnila holo loa aku la o Setipa. Wehe mai la i ka puka e hoea 51 ku ai i ke poo o ke alahaka hooholo, a mataila oia i holo aku ai a ma ka'e o ka muliwai ua hoomaka aku la oia e iho ma ke ala poopoo poliaku o ka j>aia pohaku e iho la iloko o ka wai. Iho malie aku la oia a aneane e hiki i lalo loa, a aia no hoi oia īloko o kaiii pouli loa o ka muliwai, aka, ia manawa hookalii no ua ike nkn no oia i kekahi knnaka e ku mai aua. A i kona kokoke l<»a ana aku. ua paa mai la kona lima iaia, a o kona hui hou ana uo hoi ia no ka wa mua loa inahope o ka hala ana he ekolu makahiki a oi nu' ke keouiiuana Mr. Luiloiina Kuilolofo Residina. oe anei ia?" i liawanawana aku ai o Setipa. "Ae. owāu no," (\-ahi a Luilolina. i4 Mai kela aoao mai nei ka'u au ana uiai nei a hoea mai la niaanei. A he wahi pohaku ka'u i uou aku nei me ka imuiao oia kou mea e puiwa ai alaila huli mai la hoi oe i ka mea nana ka pohaku. Aole nae au i manao ua hooniaopopo oe." •*K paa iuai oe ia'ii,'' i hoomau aku ai o Rudolofo, "i komo ae hoi au i kuu lole. Ua wehe mai nei au i kuu lole a au mai nei. Aole *\\i i makeniake e i)ulu i ka wai pela wau i wehe mai nei. Paa oe ia'u a paa. lle pakikakika loa keia wahi." 4 *Aka, heaha ka mea nana i koi mai ia oe e hiki mai ianei?'' i hawanawana hou aku ai o Setipa me ka paa ana aku i ke kanaka l'i'lekiiiie. 0 | M Xa ka liana a ka moiwahiue. A ka wa hea la e >hoea mai ai <o Lekinahaina?" v ' "Hoi'a ewalu o ka la aj)opo," i pane aku ai o Setipa. j • ""Maikai maoli/' i hooho ae ai o Mr. Residina. | "Aole au i manao e kakahiaka nui loa ana kana huakai. A o ka moi hoi?" j "Eia ae no oia. a ua paa hoi ka manao e ike iaia. He mea paakiki loa ka hoohuli ana iaia mai ia makemake mai ona." Hamau iki ilio la laua no kekalii mau uiinute. Aia no hoi o LuiloAna ke komo U\ i koua palule i keia manawa. Alaila komo mai la no hoi oia i koua lolewawae, "Homai kuA wahi lakeke," i noi aku ai o LuiloAūa ia Setipa, iio ka mea aia iaia kahi i paa ai ia mea. "He ano kawa-u no o'u olalo, v wahi a Luilofina i pane hou ae ai. no hoi e enio e maloo ae no ia kawa-u," walii a Setipa. 44 A ua nalowale aku nei hoi kuu papale," wahi hou a Luilofina. u Me he mea la ua nalowale pu aku me kou poo," i hoomakeaka :iku ai ke koneln. "Alaila, ua loaa mai la wau ia oe me fa mau mea i ha-o mai *Vu akn," wahi hou a Kudolofo. u Eia nae, ke paa ae kuu mau kamaa alaila o ko'u niakaukau no ia no ka nee ana akn." Alaila, ninau koke mai la oia me ke ano awiwi: Ua ike anei a i ole ua lohe anei paha ka moi inai a Lekinahauia mai?" k, Aole oia i ike uiaoli a lolie lioi iaia koe wale ilio no mai ia'u aku." "X pehea ka oia i ake nui loa ai e ike iaia?" i ninau hou aku ni o Mr. Residina. "No k'uui makemake e ike pehea la e pahee maikai ai ka hulu

o ka ilio." **Peh« a? Ile oielo palaueka wale no paha kau e kamaiiio mai nei ia'-i." wahi hou a Luuiiofina. 'Aoie. he oiaio maoii no keia," wahi a Setij>a. "Alaila, ua A pehea T he umiumi anei kona i keia manawa?" **Ae." i hooia aku ai o Setipa. "Oia hoi ha kahi apiki. Aka, aole anei e hiki ia oe ke lawe aku ia'u ma kauwahi kupono no ke kamailio pu ana?*' "Ea. heaha kau mea e manao nei e hana?" i ninau aku ai o Setipa. 4t E hui me Lekinahama." **E hui V 4i Ae," wahi hou a Luilofina, "e ha'i aku wau ia oe e Setipa, eia me ia he kope o ka leka a ka moiwahine/* Kunana wale iho la no o Setipa me ka wiliwili ana i kona umiumi. "O ka'u no ia i olelo mau ai,' 'wahi a Setipa i pane ae ai me ka mohala ana ae o kona helehelena. 4 *o kahi hea ke hiki ia oe ke lawe aku ia'u?" i ninau hou aku ai 0 Luilofina me ke ano nanauki. 44 110k0 o kekahi rumi nona ka puka i lawa me ka laka ame ke ki," wahi a Setipa. ''Owau ka boki oonei i keia manawa, a o ka mea a'u e oielo ai e noho aku iwaho; —alaila, o ke komo ole ana mai no hoi ka mea e pono ai." "A o ka moi hoi?" 4 *Ka! na hiamoe oia. Ina kaua," alaila hoomaka aku la ke konela e pii no iuna. "Aole anei he poe okoa kekahi owaho nei?" i ninau hou aku ai o Luilofina me ka hopu ana aku i kona lima. 4i o Bonesetina wale no, aka, aole oia e ike mai ana ia kaua *o ka mea o kona kua ke huii mai ana i o kaua nei." "Ae, ke mau nei no ka ka ihikapu o kou mana e ke konela," wahi a Luilofina. ,4 He wahi mea iki no, e kou Mea Kiekie," i paue mai ai'ke koneia a oia no hoi kona manawa i kau aku ai iluna i ke poo o ke alahaka. Malaila aku laua i hele ai a hoea i ka holo lanai a Lukanela Bonesetiua e ku kiai ana a o kona kua hoi ua huli pa-pu mai Ia i o laua nei. '•lioko nei", i hawanawana aku ai o Setipa a liopu aku la kona lima i ke poheoheo o ka puka o ka rumi ana i puka mai ai iwaho maniua iho. 44 Ae," walii a Luilofina. Ua onioni ae no o Bonesetina, aka, -nole nae oia \ aa e Uuli ae oiai he paakiki maoli uo na rula o ke kakeia o Zedeua. Aka, ia Konela Setipa i welie aku ai i ka puka a anehe aku la oia e konio, a e mea aku aua no hoi o Luilofina e ukali aku, aia hoi, nakeke palanehe liikiwawe mai la ka puka ma kekahi aoao mai, oia hoi ka puka a Bonesetina e ku kiai ana. Ia manawa koke no i iho koke iho ai ka Lukanela Bonesetina no ka mea oia 110 ka mea i ike mua, oiai, aia kona alo ke huli pono la i ka puka. Kuemi mai la o Setipa i hope me ke anuu ikaika aua me he mea la na ka uwila i huki mai iaia i hope no ka nana ana i ke kumu o ka nakeke palanehe ana. Ua puiwa pu no hoi o Luiiofina no keia nakeke a me he mea la iia hoi ua kaihiia ka lianu me ka nui kunahihi. Aka, i ka wa i loaa pono ai ka ike i na maka o ke kanaka Pelekane, ua oiu ilio la koua uhane me ka piha nae o ka puuwai i ka i>ana kapalili. no ka mea, ma ua ipuka nei e ku mai ana ka Moiwahine Falevia me ka aahu ke'oke'o piha. Ua like no hoi ke ke'oke'o o kona heiehelena me ko kona lole. Ua uhi koke ka haawina o ka haikea maluna ona no ka mea ua kau mai la no hoi ka ike o kona mau maka maluna o Luilofina Budolofo Residina. Xo kekahi n>au minute i ku iho ai keia poe apau he eha, alaila, huli ae la o Luilofina a haalele aku la ia a hele uKu \t\ i q Moiwnhine Falevift ia, Hele loa aku la oia a kaalo ae la mamua pono o Bonesetina o ku ana & ihAnluA 110 liol 0 ka moiwahine, ua like hoi ia me kona kaa ana mawaena o ke aliikoa Bonesetina ame ka moiwahine, kukuli iho la ilalo. hopu aku la i ka lima o Falevia a lioni iho la, a o keia ka hui hou ana o na ipo no kekahi manawa loilii i hala ae i oi i ka ekolu makahiki. Ma keia manawa ua hiki loa ia Bonesetina ke ike me kona liuii (•le ae, a ina o ka haawina kamahao a puiwa lie mea hiki ke pepelii 1 ke kanaka ina ua lilo oia i kanaka make ia manawa no ana e ike ln. Ua kulana aku la oia a hilinai aku la ma ka paia me ka nui o kona waha i ka hamama. No ka mea, ua maopopo loa iaia aia no ka moi iloko o kona rumi kahi i moe ai a he umiuini hoi kona, a pehea la hoi i hikiwawe ai keia loli ano e ana, he aahu piha kona e komo ana a ua pau hoi ka umiumi x ke kaliiia a aia .hoi imua o ka moiwahine e kukuli ana me ka lioni ana i kona lima, i ka moiwahine hoi e nana iho ana me ka ha'oha'o ame na hiohiona hauoli maluna o kona helehelena. He kanaka ke koa i makaukau no ka paio ana me na mea apau e hoea mai ana imua ona, aka, no keia puiwa i loaa ia Bonesetina aole i maopopo ia'u ka nui o kona ano e ma ka manawa i ha'iia mai ai ia'u o na anoai apau mai ka manawa mai a Luilofina i haalele iho ai ia'u i Winapega. No ka moiwahine iho ame ke konela aole ia he mea ha'oha'o ia laua no ka hoea ana mai o ka moiwahine ilaila ia manawa o ka po, no ka mea. ua maa no ka moiwahine i ka hele mau ana iloko o ka nimi o ke konela ke kupu ae ka manao iaia e ike aku i ke konela no kekahi mau a'o ana a pela no hoi ke konela e ha'oha'o ole ai. Ma ia mau la iho, mahope ilio o kuu hala ana no Winapega me ka leka. e hele mau ana ka Moiwahine Falevia i o Konela Setipa

ia no ka ui niau aua iaia iua |«iba ua hoi iuai au. Ano k i hiki ole iaia ke hoouianawauui pela oia i iho uiai ai nu.. kona nuui u»ai a puka uiai ai ma ka puka e ku kmiia ana e LukamMa Bone*etina i ka uianawa aiKi i maop«>(H> mua oie ai a i haupu niua oU' ,\i v hui aua oia iue kafia i|K> i aloha kuio uiaoli ai. A iaiua hoi o Kuiiolofo, aole Le aka waU» no kana »• ike nei e like me ka mea i maa iaia. oia hoi ma ka noouoo mau ana a mt be mea la oia uo ia e ku mai aua mamuii o ka nooinm mau a no ke aloha mai no koi ke kumu. aka, i keia manawa ke ike nei oia i ke kino maoli. ka wa hoi i pa mua loa ai kona ihu maluna o kona maa lima. I na ipo, he mea he\u oleia ka manawa ame na piiikia ke hui hou ae. aka. no Konela Setipa. he nana oia ia mau mea a elua a no ka hiki ole iaia ke hoomanawanui ua peahi aku la oia ia laua e komo iloko oka pnmi. 13iioinao|M>|H> mai la ka moiwahine a heli- mai ia a hahai mai Lt no hoi o I.uilotina mahop*» ona. '"Mai ae v komo kekahi inea iioko ue». a a»---le hoi iu* 01010 i kekahi mea, ,% wahi a $M»tipa i hawanawaua aku ai ia I.ukaneia Hone setina a haaleie aku la iaia e ku kiai mawaho mo ka nui ino i**a o ke kamahao iioko ona no keia nanaina ano e ana i ike ai ia |»o. Aka na malama mai no oia i ka rula maoli o ka oihana koa. I ka manawa a ka moiwahine i puka mai ai ua kani mua iho ka hora umi kumamakahi a heie no hoi a kani ka hora o ke aumoe, akihi uo a puka mai o Konela S«nipa mailoko mai o ka mmi. Ma kona lima kana pu panajwina aole o kana pahikaua. Ma hope o kona pani malie ana aku i ka puka ua huii mai ia «»ia i ka lukanela a hoomaka mai la e kamailio mo ka awiwi a ku aku la no hoi o Ronesetina a hoolohe me ka ioaa oie o kekahi kuia. Ile mau minute ewalu a eiwa paha ia noke ana. alaila. hoomaha iho la oia mamua o ka ninau ana: "Maopopo aku la anelia oe?" '*Ae, a he kamahao maoli no/' wahi a ka iakaneia opio me ka hanu nui ana iho. 4 *Hu!" wahi a Setipa. "Aohe ia he kamahao. He-■ wahi ano -o wale ae no ko ia nei i na mea e ae." Ku waie iho la no Ronesetina a eeke wale ae la no hoi kona mau poohiwi. "Pehea?" i ui aku ai o Setipa me ka alawa hikiwaw»' ana aku iaia. <k E haawi no wau i kuu ola no ka moiwahine. sa." i pane aku li o Bonesetina me ka ho'ilio'i ana ae i kona mau k'apiiaiwawae a kahi <hookahi e iike me ke ano mau o na koa a ku poloiei ae la 111«» he mea la aia oia iloko o ka hookahakaha paikan. "Maikai," wahi a Setipa. 4t Alaila. e hoolohe inai." a hoomaka aki ia oia e wehewehe. a e kunokunou mau ana no hoi ko Oonem» tina t»oo i kela ame keia manawa. <4 E hui ana oe me ia ma ka pukapa." wahi hou a Kouela S«»ti|Ki, "alaiia. lawe ioa mai oe iaia ianei. Aole oia e lieie ma na wahi e ae, aka. maanei. Maopopo mai la anei ia oe?" | i4 Ae, ua maopopo loa aku la ia'u eke Konela," wahi ake koa opio. ! "A iioko ana o keia rumi ka moi—ka mm, ua ike no hoi oe i ka moi?" "Ae. ua maopopo ia'u ka moi," wahi hou a ītonesetina. ,"A ke pau ka ike alii ana. alaiia. lieie kakou i ka.papaaiua.no ka ainakakahiaka." "A ma ia wahi aku no hoi. ua maopopo pu no ia'u koiaila iu«»i. Ae, ua maopopo loa ae la ia'u." "Maikai," a Setijja 1 hooho ae ai. "Aka, aoie kakou e tn»o piiikia iaia, koe waie uo a —-— " "A hiki ole ke aio ae," i paku'i mai ai o Lukanela Honesetiua. ''PoIolei." Huli hou ae la ke koneia i ka puka, a malaina hou ae la no lioi ka lukanela i kona kulana inua. Kikeke aku la ke kouela, u i ka pa-e ana mai p kp. leo p. ka moiwahine e koiuo aku ua komo aku la no lioi oia, a koe iho la no hoi o Lukanela lionesetiua mawaho oia wale no me ka noonoo nui ana i na mea ana i ikemaka ai a i lohe maoli ai hoi. A iaia e noonoo ana ua-pii mai la kona liianaopna no ka'pili auā me ka inoiwahine a e paio aku i na enemi nie ka maka'u oi»*; noonoo pu iho 110 oia i kona hanohano maoii ina oia e make no ia mea luamua o na moeuhane noonoo' ialama wale a na koa e noonoo ai i kekalii mau manawa. Hele no hoi a kani ka liora ekahi, akahi 110 a puka hou mai ke konela. "E hoi oe e moe a e ala hoi i ka hora eono o ke.kakahiak'a." wahi ana i ka lukanela opio. 4, Aohe o'u makahiamoe," Wahi a Honesetina. ''Peia, aka, e ala mai ana oe i ka hora ewaiu o ke kakaiiiaka ina aole oe e hiamoe aua i keia manawa." "E puka mai no ana anei ka moiwahine, e ke konela?" 44 Ae. Ile puka mai koe e ka lukanela." "Makemake au e honi i kona lima/' "Hiki no, ina ua manao oe lie wahi waiwai kahi o ke kali ana no ia mea a hala ka hapaha hora eka lukanela," wahi a Setipa me kahi minoaka iki. 4, 1 mai nei hoi oe e puka koke mai ana," i hooloio aku ai ka lukanela. '\Pela mai nei ia'u," wa.hi hou a Setipa. A i ke kali io ana aku o na aliikoa, ua hala io ae no ka hapahu mamua o ka weheia ana mai o ka puka e Mr. Kesidioa. a puka mai la no hoi ka moiwahine iwaho. ' He nanaina haikea kona a ua pulu hoi na maka i ka waimaka e hoike mai ana ua uwe oia. Eia nae, ma kona lielehelena, na hiohiona kuoo ame ka lamalama olioli pu no hoi. Aole i pau.