Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 42, 19 October 1906 — Ikaika na Demokalaka ma na Lihiwaho Hookahi ma Waikiki-kai a ma Kalihi no Hoi i ka Poaono Nei. OHOHIAIA O IAUKEA E KO KALIHI, A PUKUNIAHI NA OLELO A KAUWE MA WAIKIKI. [ARTICLE]

Ikaika na Demokalaka ma na Lihiwaho

Hookahi ma Waikiki-kai a ma Kalihi no Hoi i ka Poaono Nei.

OHOHIAIA O IAUKEA E KO KALIHI, A PUKUNIAHI NA OLELO A KAUWE MA WAIKIKI.

He elua mau wahl a na Demokarata 1 malama ai i ka lakou mau ha'iolelo rr.a ka po Poaono nei; ma Waikiki a ni3. Kalihi. , ~ Ma WaikiW «a malamala ka na 1olelo maioko okapao Joe , A ® a laila ae he anaina nui, mai ka poe oo a ka poe opiopio. Mahope iho o ka haawi ana mal o ka PereBidenaAla»aki Kauwe i kekahi mau oielo ikaika «« hoonawaiiwaii ia ai kekahi mau moho a na Repubalika, ua hoolauna mai U oia ia Mr. Moore, a nana hoike -mai i ke anaina i na mea e pill ana 1 jca ninau no na limahana. l'a hoike mai ola ia lakou, aia he T ,oe ike hanalima e hana nei ma na "hana alanui. me ke kipikua ame ke kapala, no ka mea, ua lilo ka hana ana i na hana kamana ame ke P e " a * na Kepani ame na Pake. aka ina i hc£maopopo na kanaka i kela haole i olelo ae he hoaloha oia no na kanaka Ha waii. i noi aku i na balota o na kanaka no kona lilo ana i Senatoa. a i ka manawa i hiki mai ai i ke kuku u ana i kona hale. aole ona haawi aku i hana i keia mau makaainana ike hanalima, ua huli mai la kona kua i na kanaka Hawaii a o ke ailo i na Kepani. "Ua ike no oukou i ua kanaka la a'u e kamailio nei ,oia no o U L. McCandleas. ka moho Senatoa a na Re»ubalika. Ina aole oia i manao nul l ka haawi ana mal i ka hana ia oukou, a pehea hoi oukou e manao nui ai e haawi aku i ko oukou balota nona. ITa haiolelo mai o Joe Fem ma ka olelo Hawaii ame ka olelo haole, a wahi ana: "Eia au ke ku aku nei imua o oukou no ka hoike ana aku i ko'u manao. e Pili ana i na aoao kalaiaina ekolu e ku nei aka e hui arta au ia lakou apau i hnokahi a holke aku ia oukou o ka aoao Demokarata ka mea i loaa na kanaka kupono. Eia maloko o ka paa a na Demokarata na kanaka Hawail "kupono. i loaa ole Hoko o kekahi paa niahope mai o ka makahikl 1900. Ia oukou e na \eāe, i ko oukou hoi ana aku i kauhale, e a'o aJtu i ka oukou mau kane. e koho l na moho Demokarata. a mai poina la Joe Fern. Ua. holkeike mai o Moses Palau I ka maikai ole o na hana a ka Papa Oia ■no ka ma'i lepera. a ua kapa aku oia i ka Papa Ola, ka Papa o ka Make. I*a hoahewa loa mai oia 1 ke aupuni tio ka lmi ole i mea p hiki ai ke hoolaia keia ma'i a ke hoounaia nei na kanaka Hawaii me kahi pepee wale no 0 ka lima ame ke kapakahi o ka waha, r.o ke kahua ma'i lepera, a ina pela e hana ia ai keia iahui alaila, aole e loihi ka manawa t koe, o ka pau loa no ia o keia lahui Hawaii. o Tom Gandall he kanaka mlkanika, kekalii i kamailio mai no ka ninau e pili ana i na hana, a ina no kona koho ia i keia kau. alaila e hooikaika no oia <• loaa ka uku hana maikal i ka poe h »na alanui ame ka poe o ka olh&na makai. t r a kamailio mai o Charlie Rose 1 >k0 anaina ma ka olelo Hawaii ,a ua ma"halo ia oia. Ma kana ha'iolelo, e noi ana oia i ka poe koho balota e koho pololei i ka paa Demokarata. O kekahi o kana mau mea i kamailio ai oia no kona makemake ole e ike i na opio Hawaii i loaa na hoonaauao ana e hele ma na uwapo e kapala lanahu. Aka in:t e puka ana na moho Demokarata, alaila e hikl ana ia aoao ke hoike aku 1 ka mea hiki' i na kanaka opio ke hana. O ka loela Kiakahi ha'iolelo ua pi'i no ia i ka oihana makai, no ka hookuu wale i ka hana piliwaiwal, ame ka ae ana aku i ka hoohanaia o na wahi e like me ko Joe Clark wahi, kahi o na kaikamahine opio e hoohaumla ia a o kahi hoi o na opio kane e luma'l la ai iloko o ka poino. O C. W. Ashford kekahi i hoolauna la mai e ka lunahoomalu e ha'iolelo, a wahi ana, ua kamailio mau oia ma ka aoao o na kanaka ilihune, a no lakou no kana e kamallio nei. Ua noi niai oia i na kanaka e hookuku i na paa i waeia e na aoao a elua. Ma ka aoao Repubalika he hookahi wale no kanaka Hawaii i waeia i luna aupuni Kalana a o ka nui he poe haole; olal ■nae ma ka aoao Demokarata he elua •wale no haole i waeia a o ka nui he mau kanaka Hawali wale no. No na Lunakiai a na Repubalika. he *kolu haole i waeia, oial nae he hookahi wale no haole a na Demokarata, a o ka hapanui he Hawaii ponoi. Aole ana mea e kamaiHo ku-e ai i na moho a ka aoao Repubalika, aka ua kau ia lakou ma ke an,a kaupaona. a ua ikela i ko lakou mama. Na ko oukou mau balota i koho ia lakou, a heaha ka mea i loaa ia oukou? Mamuli o keia mau makahiki loihi i hoohanala ai e ke Aupuni Repubalika. i mau al no ko kakou nel« ko na kanaka Hawaii. Aole ona manao ku-e pilikina no Balaunu. Uoko o na mahina he umi-ku-mamawalu ae nel i hala. ua hele mai no oia a noi mai i na kanaka 1 ko lakou mau balota, a pela no hol oia e hele mai nei e noi hou. Aole oia i ik6 tia pololei paha na mea e ku-eia nei no

Baraunu, aka naa hol, ma kahi e pU-a ana ka uwahi, he ahi ko lalo. Ma.uka o Kalihi i malamala ai kekahi halawai e na moho Demokarata, ma ka pa o Frank Harvey, a ua a•koakoa mal na Demokarata o ka Apana Elima ma ia halawai. O F. Harvey ka mea nana i wehe mua mai i ka ha'iolelo ua olelo mai 'oia ua loaa ia laua me laukea he mau halawai piha pono ma Walpahu ame Ewa, a ua hoike maoli mai ko laila poe koho i ka makemake i ka aoao Demo- , karata. j Ua kamailio mai la ola e pili ana i '•kona koho mua ia ana 1 Lunakiai. n- o laukea i Luna Auhau Nui, aka mamuli 0 ka pau wale ana o ia Kanawai Kalana, pela i hiki ole ai ia laua ke hooko aku i Ha makemake o na kanaka, a ke mau nei no kona manaolana /e : haawi hou mai ana no na kanaka i na kakoo ana nona ame laukea i keia kau koho, e Hke me ko ka wa i hala. i Ma ka olelo haole ka laukea i kamailio mai ai i na Pukiki ,a ma ka olelo Hawail no hoi i na kanaka Hawaii o .kana ha'i'olelo l na Puklki oia kela: ! "No keaha la ko oukou mea i hoomau aku ai i ka noho mana ana o ka iaoao Repjubalika? A heaha hoi ka mea i loaa mai ia oukou, ma ko oukou I kakoo ana aku ia aoao? He mau kanaka 111 keokeo oukou, he mau kana- , ka hoi e hiki ke hoomaopopo i ko ou--lou pono. He mea pono e hoololi ia ke kanawal aina, oia hol i ka "wa e makemake ai o kekahi makaainana i home nona, a 1 apana aina paha, e haawi ia aku iaia ka mea i makemake ai. j "Ua makemake au e hoike aku ia ! oukou, ua hoopaa ka aoao Demokarata , iaia iho e imi i na mea e hiki ai ke hoololi la na hooponopono ana o na kanawai aina. Ina Pukikl ma Puowalna ko'u wahi 1 ha'lolelo al i kela ! mau Ia aku nei. He poe Repubalika la kou iloko o na manawa koho balota ekolu i hala ae nei,' a ua ku mau lakou ma ia aoao kalaiaina, aka i ko ! lakou manawa hoi i makemake aku ai j e wae i kanaka na lakou e hele ai iloko o ka Ahaolelo, ua wili ia mai la j lakou e ka mikini. "Akahl no a kaakaa na maka o na ' Pukiki, ke kolohe Ja nel lakou e na Repubalika. 1 keia la ke manaolo nel , au eia na Pukiki ke kuilima pu nel me 'na Demokarata. 1 "Heaha la ka ninau e ku nei i keia ia? Aole o ka lilo ana mai i na Demokarata o ka mana, aka he nlnau ano hui ka i hoalaia mai no ka pono kuokoa o oukou na makaainana, ola ka hoohui like ana mai ia kakou. E ala like mai kakou apau a wawahi i ka mikini a na Repubalika ma Hawaii inei; oia hoi kela mikini Makai. | "Ua ike kakou iko ke Kiaaina hoo- | puka ana i kona manao maloko o ka nupepa e olelo ana, ma kona. manao ana he boki kalaiaina ka kanaka e noho poo nei ma ka oihana makal. Aole loa> kakou i makemake i kekahi j kanaka e noho boki kalaiaina maloko ' o kekahi oihana, aole au e olelo aku ana he alunu ka olhana makal, aka ala kekahi mea popopo iloko oia keena a ka poe maikai o ka aoao kalaia--1 ina Repubalika e hiki ole ai ke ku ' aku. Heaha la ka mea e ku-e nei ka ' poe maikai ia Bara\inu? "E nana i ka wehe hamamaia o na hale inu rama, ha wahi kupono ole o ' ke ano pelapela e hoohanaia mai nel ' malalo porto ae o na pukaihu o na makai. Ua manao anei oukou e olelo I mai ia'u aole o Baraunu i ike i keia • mau mea? O ka oukou pane, ua mao--1 popo iala ia mea. 1 "Ua ikeia na kaikamahine e komo ana a e. puka mai ana mailoko mai o ;;keia mau poopoo, ua ona, na kane ame na wahine e huikau pu ana iloko o keia mau wahi. E ae ana anel oukou | ka poe koho balota i na wahine ame Ina kaikamahine e luma'i ia Iloko o ; kela mau lua mimilo? E ku aku ana ' anei oe a nanawale aku i keia mau hana, e ke kane i loaa ka wahine ame na kaikamahine? Aole, aole oe e nana wale aku. i "E kuillma pu kakou a hoohiolo ika mikini kalaiaina, no ka wa mau loa a e kokua mai oukou ia'u ma ia mea." Ua mahalo llke ia na ha'iolelo a Hdrvey iame laukea.