Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 39, 28 September 1906 — M'CLANAHAN KA ELELE IAUKEA KA LUNAMAKAI NOHO NA AHAELELE DEMOKALAKA TERITORI AME KALANA MA WAVERLY HALE. HOOHOLOIA KE KAHUAHANA ME KA APONOIA O NA MOHO AHAOLELO AME KALANA MAHOPE IHO O NA KEKEUE. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

M'CLANAHAN KA ELELE IAUKEA KA LUNAMAKAI

NOHO NA AHAELELE DEMOKALAKA TERITORI AME KALANA MA WAVERLY HALE.

HOOHOLOIA KE KAHUAHANA ME KA APONOIA O NA MOHO AHAOLELO AME KALANA MAHOPE IHO O NA KEKEUE.

NA MOHO DEMOK ARATA. Elele I ka Ahaoieio Lahui-E. B. McCianahan. Lunakiai hoio puni—Prank R. Harvey. Na Lunakiai—H. T. Mooft. W. Duisenberg, Ben Naukana. Koolau ame Ewa walhoia 1 ke Komite. Makai Nui—Curtis P. laukea. Hope Makai Nul (Honolulu)—Wm. P. Jarrett. Puuku —R. H. Trent. Lunahooia—Cha». H. Rose. Loio Kalana—W; W. Thayer. Kakauolelo—Manley G. K. Hopkina. No ka Aha Senate—C. J. McOarthy. I No ka Hale (Apana Eha)—Edward Ingham. M. A. S!lva. F. W. Ward. Messrs. Palau. Jesse Uluihi, loeia Kiakaihi. Apana Elima—Edward Like, Kahaleaahu, DavJd Logan. Dan Kamahu. Na Apana mawaho—J. Kapuakaha. S. K. Hui; he hookahi e kohoia. Ua waeia ae o Curtis laukea e na Demokarata 1 moho Makai Nui ma ka Aha Elele a na Demokarata ma ka po Poakahl nei. a o Wiliiam Paul Jarret i Hope Makai Nui. 0 Jack Kalakiela ka Hope Makal Nul o Honomiu nel i kela manawa, ua holo mai oia mai ka aoao Repubalika mai a i ka aoao Demokarata me ka manao e noi aku I na Demokarata e wae mai iala I Hope Makal Nui, aka nae, ua hoole mai la na Demokarata i ka hookipa ana aku iaia. Ua noho hoomaluia ae ka halawai Ahaelele a na Demokarata ma ka po Poakahi nei e Mr. Prank Harvey ma ka hora 7:30 p. m.. a na Plplkane I kalokalo ae i na Mana Lani, e nonol ana ina he lanaKtT& ko ka aoao Demokareta- 1 keia kau koho, a ina ua kupono ole kekahi o na moho i waeia, e hoike mai iaia (Pipikane) rna ka uhane i kona kupono ole. Ma ka manawa i noonooia al o ka Lunahoomalu. ua kohoia o Curtis laukea i Lunahoomalu no ka manawa a o John Prendergast l Kakauolelo. Na Emaluka i waiho mai he olelo' hooholo e apono ana i ka lilo ana o na rula i kau ia e ka Aha Elele Teritort i rula no keia Aha Elele Kalana. Ua ku mai o Col. McCarthy a noi mai la e kohoia i Lunahoomalu paa mau a mahope o na kamailio loihi ana. ua kohoia o Col. McCarthy i Lunahoomalu a • John Prenderga§t l Kakauolelo. Na Mr. Emaluka I walho mal i ka hoike a ke Komite Kahuahana. e apono ana 1 na pauku apau oloko o ke kahuahana ka aoao Demokarata i hooholoia e ka Ahaelele o ke Teritori, a e hoole ana hoi 1 ka hoohanaia ana o ka mikini kalaiaina iloko oia aoao; a e hoopaa pu ana i na moho M.ikai Nui ame Hope Makai. e hoopau i ka lawelawe ia ana o na hana ka!ataina iloko o ka oihana makai e like me la e hoohanaia nei I kela manawa a e hooko pono ia na kanawal apau I pili ia oihana. E hoole pu ana no hol I ke kupono o ka Papa o na Lunakiai ma o ka hapala-palaina-puna wale ana no ! ka Makai Nui ame ka Luna Alanui mahope iho ka maopopo ana o ko laua mau ana maikai ole, a e hoopaa pu ana hoi 1 na moho no kela kau o ka Ahaolelo, e hoopau loa I ka oihana alanul malalo o ke Teritorl. a e holhol la mai na hana apau I plli i na alanui malalo o ke Teritorl. 1 ka manawa I noonooia al ka wae ana I Makai Nui. ua ku mal la kekahi mea mai ka Apana Eha mai a waiho mai la i ka lnoa o Curtls laukea I MaUeai Nui. a ma ka ninauia ana ua tfae lokahiia ola no la kulana, mamull 0 ke ku ana o na Elele apau Iluna. me ka haawi ana I ekolu mau leo huro. He manawa loihl ia noho ana. me na kamaiiio e pili ana i ka Lunakiai holo-punl. oia hoi mawaena o P. Harvey am A. Pemande* —a oka hopena 1 loaa mai mahope iho o ka hui kuka ana o na elele o ka Apana Eha ame Elima. oia no ka waeia ana o F. Harvey I Lunakiai holo-puni, a o A. Fernandez 1 Lunakiai no ka Apana o Honolulu nei: aka nae. na hooie o A- Fernandes i ka holo ana no keia kulana I onouia aku laia, o ke kulana holopuni kana i mākemake oi. Ua waiho maioW. A. Klniity i na !noa o Mr. a. T. Moore ame Ih»i»nberg i mau moho Lnnakial no p*»na Eha. Ua hou la ae no o R- H- Tr«* I Puuku Kalana me ke ku-e o!e la; a 6 eham Rose I Lnnahooia. He elna mao tnoa 1 wnūuM. mal no ; ke kulana K*kauoielo KaUna. o L A. a Partoh ame Manley O. Hopklna. a ma ke koho ba)ota ana oa vaeU o Mr. Hopkina ma o na balota he W I loaa iaia. a he » i kona kokoolua. O Mr. i Hopk!ns> fca ra«a e noho hana nel Holeo] o ke keeai o ka Puuku Kalana I kela manawa. Na Loio E. M. WaUwo i waUio mal I ka hv» o W. W. T9*ajrtr 1 LoJo Kalana a «peaoia kela Hwa.

O kek&hl o na kulana I ltkr nui «1 k« hale ma ka noonoo ana 1 kupono, oia no ka Hope Makal NuL 0 Mr. Han*ey Juen ka Inoa mxia I noo> nooia. aka ua waiho mal la nae o Mossman I ka inoa o Wm. Paul Jarrett no ia kulanH; a ua #a!ho mal la hol <*Sam Kaloa t ka Inoa o Jack Kalakiela. a oia ka manawa i ioheia aku ai o na ke ana ame na buro ana. Ua ku mal o Mr. Mossman a hoike mal la 1 ke kupono ole o Kalakiela no ka mea ua hoohiki oia maloko o ka aha~ elele a ka aoao Repubaiika. aole oia e holo ina aole oia e waeia. a ke uhakl nel ola la olelo hoohiki ana. Ua hooI ho mai la hoi o Mr. Emaluka "hilahlla 'ole!" me ka nuku x>u ana mal la Sam Kaloa i ka lawe ana mal 1 kela Inoa, oiai ua kukaia akea a« o 8. Kaloa o na Demokarata oiaio wale no lea po* e waeia no na kulana a lakou I makemake al e holo. Aka nae ua 1110 ae nei o Jaek Kalaklela i Demokarata ma 0 kona kakaulnoa ana maloko o ka buke hoopaa inoa o kekahi o na Mahele koho. a e lke pu la ana no hot kona hooikaika ana iwaena o na elele no ka wae ana iala 1 Hope Makai Nsl e holo pu ai me īaukea. ela nae. ua poho wale ia mau upu ana, "hlli hewa ka manao ilaila."» Ma ke koho balota ana nae 1 mao* popo loa ai ka hookipa ole ana o na Demokarata la Kalakieia he lt val« no ona balota a he 113 o Jarrett a pela iho la I waeia al ka Hope Makai Nul a na Demokarata. No ka Aha Senate, ua waaia •• • Col. McCarthy no ia wahi, a no ka loa* ole he mau Inoa e ae noloko o ia Hala hookahi, ua waihoia ka wae ana ia mau kanaka lloko o ka llma o km Komite Kalana mamull o ke noi a Joha Trēndergast. O na moHo I waela no ka Hale o na Lunamakaainana, o ka Apana Eha— "Ed. Ingham. M. A. Sllva. F. W. Weed» Mose» Palau, Jeseie Uluihi, loela Klaka"hi. no ka Apana Elima hol—Dan Kamahu. Davld Logan, Ed. Like, Kaha* leaahu. O ka poe 1 kohola I mau Komite Kalana—E. M. Walaon, W. Klnney, "Kahalepuna. John Effinger Klakahi, U. S. Jones, Ja». Manoanoa, F. R. Harrey H. J. Mossman ame Ed. Like. No na Hope Makal Nul o na Apana mawaho aku nei—e U. 8. Jones ko Koolaupoko. ua waiho la ka wae ana 1 ko Koolauloa 1 ke Komite Waiala» R. W. Holt; Walanae, R. U CWinUnd. ko Ewa ua waihoia na ke KomUe • wae. a o ka pau no ia o na hana a Tca Aha elele. Ua wae lokahi ae nei na Demokarata o ke Teritori o Hawali ia Lolo Bdmund 6. McClanahan I paa hae ma ko lakou aoao no kela kau koho balota e hikl mai ana no ke kulana moho Elele no ka Ahaolelo Lahui no ka holo ku-e ana la J. Kalanlanaole. Ua noho ae ka halawai a na De> mokarata ma ke kakahl&ka Poakahi nei ma ka Wavely Hall ma ka noho lunahoomalu ana a W. A. Kinney, Mahope. o ke kohoia ana o na Komite o na palapala hookohu o na elele ame ke komite no na rula ua hoomaha ka Aha a noho hou ma ka aawinala. a ma ka noho hou ana mai o 'ua Aha la, ua waiho mai ia ke Komite \ na hookohu I ka lakou holke. ola hol he 258 ka nui o na elele i hiki mal. a penei ka mahelehele ana:—Apan* Ekahi. 60; Apana. Elua. 3S; Apana Ekqlu, 4; Apana Eha. 83: Apana Ellma, 75; a ua aponoia ka holke & ke Kotnlte. l r a waiho mal hol ke Komlt« o m rula I ka iakou holke. a mawaho a» 0 na luna kumau o ka Aha Elele am« na hana maa mau e lawelaweia e la Aha ua waiho mal la ke Komile he rula e apono ana i ka lilo ana na na elele ponoi o ko lakou mau mahele iho e koho balota ka lakou mau moho I makemake ai, a na ka lunahoomaiu e holke al i ka hopena o ia koho ana; ua apono ia ka holke a ke Komlte. Ua kohoia o Col. McCarthy | Pere•idena mau o Mr. WUllam* o Hllo ka Hope Pere*ldena. o John Emaluka kv Kakauolelo, a o R. H. Trent ka Ponku. Oiai e kaii ia ana ke Komite oke kahuahana no ka iakou holke, ua kono la ka Hope Pere#idena Mr. Wllliama • tiaawi snal i ha'lolelo. • wahi ana: "Ke manaolana nei au. ua hiki la kakou ke lawe m&i i na alakai hana ana a ke kanaka a kakou • makemaka aku nel e iilo i Pe<h»idena—wmiaa Jennlnc« Bryan, (paipaiia> a e IUo hoi t na kakou. M o ka pono o ka letra!e4ra ka kakoo e haaa." "Aole tw «oeo Home Rula ma HawaH 1 ka mastawa auanei e malama at maIm t ka makou haiawa! ma Kohala. • lawe po mal ana akou 1 ka baaa. nana e hooiealea aku 1 na kanaka ! Ua kaheai» o Curtia lauk«a e ka'i- ! olelo, a o ke ano «d o kana mau olela. oa plll no ia i kana koakai aka nei 1 *HawaiL no ka hoohui ana mal I na Home Rula me na Demokarata, a m*

feo!op<mo t& m*nao ona |>eU, a koe -»ai« no J» mokapun! o Oahu o«i. aole )ie «e « haL Aole loa e Hk> boo na Vawe'.awc oihana aoa t oa Repuba.!ika Ina e hul pa mal ana na Home Rula r a a)u 1»K« f na moho, a kela aoao e vae aU no ke koho ana la lakoa apau t ka ?uka. "Ke ku-e rwl au 5 ka mikini a k& •ihana makal." wahi ana. "O ka *<»- ponopono maemae ka*u i makeinake ai e hana la aole o ke kapulu. me ka hoohulkaa pa aoa i na. hana kalalaina» malia paha na'i* e hana ia hana o ke kalaiaina. aole na ka makai o ka lakoo hana o ka nana i ka maluhia ame ka hooko I ke kanawal/' 0 Benaioa Palmer Woodt kekahi i uoiia e ha'loleio, a pela pu uo holme W. A. Klnney. Trent ame L.unaklai H T lfoore. loela KiakahL Bcn Na«kana o Walalua. S. K. Hui o Waianae ame Sam Kaloa. KE KAHUAHANA. Mahope iho o ke kanl ana o ka hora ekolu. ua komo mai la ke Komite Ka— huahana a walho mai la i ka lakou holke j»enel: 0 makou o na poe e ku ana ma ka aoao Demokarata o ke Teritori o Hanrali, i akoakoa ma ka Ahaelele, ke howla aku nei I ko makou manao kakoo 1 ka Ahahui Demokarata Lahui ame oa manao alakai a ka aoao Demokarata » lee kakoo aku nei makou 1 ke ku-e ana a na alakai o keia aoao kaialaina nia ka hoopio ana I na manao alakal. <• ku-e ana i na hul truat« ame kekahi mau hana ino e ae i loaa mai, mamull o ka hookumuia ana o kekahi mau hui nui. e kaiH ana I na pono ame ke kuokoa o ke kanaka.

Ke hoomalkai aku nel makou ia Pei««ldena Kueaweia nt> ka pli ana ae nei mai kona aoao kalaiaina ae. a noi »ku 1 ko ka lehulehu kokua ana e pili mna i na hooponopono ana a ka aoao Demokarata e makemake nei, mahope Iho o ka makahiki 1896, e uumi-a-puaa 1a mai nel e na alakal o ka aoao Re■puhalika, aka ke haawi nei makou i na hoomaikai klekie ana ia W. J. Bryan, ke aiakai o ka aoao Demokarata no kona mau manao koa, ka mea hoi 1 kupaa iloko o keia maa makahikl loihi me ka waele mau ana i ke alahele a ka holomua no kona mau hoa ma~ kaainana, a ma keia mau ano iho ia, ke hooia aku nei makou i ke ano aloha afna o na Demokarata iloko o na Hale Kau Kanawai o ka Ahaolelo Lahui. ma lee kakoo ana i ka makemake o ka PeTestdena Rusawela ma ka hoeueu ana i kekahi mau kumuhana ano nui. eia nae. ua hoopioia e ka Ahaolelo Lahui Repubalika.

Ke hoaiai ae nei makou i na kulana ame na ano hana i lawelaweia e ka aoao Repubalika iloko o keia Terftori ma ke ano noho boki ana, ka mea i loaa mai ai ka mikinl kalaiaina, ame kona mau mea paahana. he hana hoi e kalll ana i ko ke kanaka kuokoa. a.e kaualako ana hoi e koho i na moho oloko o ka poai wale no.

Ke hoike hou aku nel makou i ka manao hooko o ka aoao Repubaiika o leeia Teritorl. kahi he mau 111 aina nu•nui ame na Pono wai e kalll waleia nei tnat na Aina Aupuni aku a haawila i na hui ame ka poe i loaa he mau aina nunui no ko lakou mau pono iho. * he hana hol e hiki ole ai ke hoalaia ena hale uwila me ka wal iloko o kela mau mokupuni, a ke hoahewa nei makou i ka aoao Repubalika o keia Te'i'iloH no ka hoohemahema ana 1 ka manao e hooko e ana i na Alna •Aupunl e Uke me ka ka Peresidena BuBaweia let& i Tcat Ahaolelo Kanalima 'klimiinahlkil. "Mā Hawaii" he mea pono e hookoia fte ano kulana o ka lawelawe Amerika ana. Aole makou 'i makemake e mahi kekahl aina nona na aina waiwai 'niii e na limahana emi, ua makemake makou 1 poe kanaka Amerika ola kino maikai. ka poe na iakou e mahl ponoi I, ko lakou mau aina mahi. He mea pono e kohio keia hlohiona lloko o na "Hale kau Kanawal e pill ana i na moleupuni. O ka loaa ana o ke ano maemae maoli o ke kukulu home ana, oia auanel ka hua oiaio o ke ano holomua v ka alna. He mea pono e hoohanala ke kumuhana no na aina, ma ke ano o ko kakou kukulu home ana." Ke apono nei makou i kanawai alna hou no keia Teritort o Hawaii, ma ke ano t hoakakaia ma ka manao o ke kanawal aina Lahui. e hoohanaia hoi « ke Aupuni Federaia e llke me ia t lkeia maloko o ka holke a ke Komielna o ka Aha Senate i ka Ahaolelo Lahui (ma ka aoao 83) me ka manaoio, ua lilo kela kanawai aina e ku nei i keia manawa, i mea pono e hooponopono hou ia. Ke hoole nei makou i ke'kahuahana a ka aoao Repubalika o keia Teritort e olelo ana no ke ku-e ana l na» hul truBts ame ha hut e ae o ka poe kuor noono. ame ka pakuf hou ana i ke kanawai Kumu e pilt ana i na alna aupuni, he mau hana hoouhluhi wale no ta, l men e hoopunipuni aku ai i ka poe koho balota'. O keia mau kumu alākal a keia aoA6 kuloko, ame Lahūi e olelo nel. maloko o ka lakou kahuah&tta. he mau no ia. i 1110 i mea na ka poe koho hoopono e ktii-he ai. ; Ke hoomaikeike hou aku nel makou { ka hooko ole o ka Ahaolelo Repubaltka 1 ke k6ho hou ana i na Senatoa ame na Lunamakaainana, e like pu me ke kuhikuhi a ka Mokuna 3. Pauku 53 o ke Kanawai Kumu. O ka hookoia ana o- ka inakemake 1 Kanawal Kalana iloko a ka mak&hikl 1905. e hoike ana ia aia he mau mea hou aku i koe i makemakeia, no na mea e pili ana 1 ke aupuni kuloko ame ke ano hoomakaulil o ka hooponopono aupuni ana. Ke hoopaa nel makou l ka makou mau moho. e hooponopono hou i ke Kanawal .a e paku'i hoi i mea e kaa mai ai raa ke anp Amerlku. e komo pu ana hoi me na m«a e ae. ke kukulu ana i keena kaka\ikope ame ke kohola ana t Luna Kakaukope Hoko o kela ame kela Kalana. Ke manaolo nei makou i ke kaamaha maoli o ke kau ana o ka auhau Hoko o kela Terttort O ke Kahuhana a ka aoao Repuhalika e ptlt ana no leela kumuhana, he lauwilt a ulolohi RV*oli e hlkl ote at e h6oko kokeia. Ke hoike aku nei makou i ko makou msma e hookupono kokeia ke kanawai auhau. e kohoia hol i mau Luna auhau Uoko o keia ame keia Kalana. me k& loaa o ka mana « hoopii hoohalahala mai no na hoohalahala tmua o k& Pi o m Lunakiai, ma ke ano Papa Hoopii Auhau. E waiho ta mai na he> tu ana 1 ka Puuku Kalana no ka oht ana mal. me na lalkiai t hoopukala tloko o ke K&lana; a oai hooiil* o

ce Teritori e okoia roa ktkibl maa pa-keneta o na l<Mut o keU. ame kela Kalan*.

Ke apono nei malm i ke kauia ana i ana kupono maiuna o ka waiwai K> 7 ka aina- anw na Kraa, makahiki o na. hanmana i pnka pono, me ka mataoio o keia iho la ke ano maaiahi e ia! ole i ka hana no ka ohi aaa, Ma :«eta hoike akea ana ae i kela manao ie kau nei he haawe ko'iko'i no ka hoonaauao ana i na keiki lloko o na Kula. Aupani. e pono ai e kauia i auhau maiuna o ka poe i loea. ia lakou r? a pomaikai ma kela hoonaauao ia *na.

Ke koi alm nei makoo e haaaia i kanawai e pUi ana i na aina e kuaiia ako no ke kaa oie o ka auhau. a i oie ma?alo paha <f ke paniku moraki, a e hookaawaieia ka hookuuia ana o ia mea iioko o kekahi manawa kupono.

Ke hooaiai aku nei makou i ka hoopaiaieha maoli ia o kekahi mau hana ilōko o ka hooponopono ana o keia Teritori i mea e loaau ai na ukupanee ame ka hookuu ana i n& bona 1 ka manawa e uku aL Ke hoahewa aku nei makou. mamuii o ka 1110 ma'uwale ana o kekahl haawina no kekahi mau hana hou. e nai ai ka UIo ma ka hana mau ana i kela ame keia manāwa. Ma keia ano iho la. ke apono nel makou I ka hoolllo waleia ana no ola haawina ma na hana e loaa mai ai na pomalkaL ma ka hana ana i haawina malalo o ke Kanawai Hoaie. Ke kti-e nei makou i ka hana a ka Mana Hooko o ke Teritori i ka lawe ana iaia iho ka mana e kapae a e hoopau l kekahl mau itarnu iloko o ka| biia Haawlna o ke Teritori i haia. i a-| pono oleia e ia. a hoole ae i ka pono 0 ua Mana Hooko la e hookaawale ae 1 kekahi haawina no kekahi mau hana. Ke hoopaa nei makou i ka makou mau moho i ka Ahaolelo, e hanaia I kanawai koho balota (Primary law.) Ke apono nei makou i ke kukhluia ana o na kuia a'o mahiai, a e malamala, e like me ka malamaia ana o na kula o keia ano apuni o Amerika Huipuia e ka hila haawina Federa!a ame ke Teritori, a aole hoi ma ka hoolimalima ana i na aina aupuni i na hui e like me ia i hoakakaia maioko o ke kahuahana a ka aoao Repubaiika i aponoia ma Waiiuku.

Ke apono nei makou i ka hoopauia ana /e ka Ahaoleio Lahui o Amerika Huipuia ka oihana Makai Kiekie. me ka lunanui o na Hana Hou, ame ko iakou mau paalalo. He mau oihana waiwai laua'a elua, i ku Ole i ke ano hooponopono Demokarata. 6iai nae he mau oihana no laua e hiki ai ke lawelaweia e na luna aupuni o ke Kalapa.

Ke apono nei makqu i ka hoomahuahua ana aku i ke kulana hoonaauao iloko o na kula, i mea e hoomahui la ai ka makaukau no ka oihana mahiai, ame ka ike no ka hooponopono aupuni civila. a ma ia ano e loaa auanei i na opio o keia Teritori na keehina o ka hana mau ame ka makaainana maikai ka mea hoi a keia Teritori e kau aku nel e ka pono. Ke ku-e nei makou i ka hana pono ole a keia kau Ahaolelo aku nei 1905 e pili ana i na kumukula o keia Teritori. ka hopena hoi o ke ano o ka lawelawe ana L aponoia e ka mana hooko o keia Teritori iloko o ka makahlki 1904. Ke apono nei makou i ka haawi ana i na uku hana maikai i na olhana aupunl apau e like me ke ano o na hana 1 lawelaweia.

Ke apono nei makou i ka hooke ana aku i ke kanawal e plli ana i na limahana kupa ame ke kanawai ewalu hora hana. me ka uku hana o $1.50 o ka la ma na hana aupuni o ka lehulehu. Ke kokua nei makou i ka manao o Amerika Huipuia ma ke kukulu ana 1 Hale Federala, no ka huli pōno ana i ka mea e hikl ai ke lapaauia na ma*l lepera ma Kalaupapa, a e apono pu ana hoi i ka loaa ana he hāawina dala no ia poe popilikia. Ke apono pu nei no hoi m&kou 1 ke kukulu la ana he halema'i no na nia'i i hoohuoiia, 'ma kekahi wahi i aponoia i kupono |no ia hana, kahi hol e nanaia ai ka ! poe l loaa i keia anp ma'i, a hiki i ka maopopo pono ana o ke ano o ka ma'l loia poe i hoohuoiia. Ke hoopaa nei makou i ka makou mau moho i ka ahaolelo. e loaa he hoomau hou ia ana o ka bila haawina |no ko kakou Moiwahine Liliuokalani. a i ka makou Elele Lahui hoi e waiho aku i ke koi i ke Aupuni Federala t mea e loaa mai ai o kekahi puu dala i mea e hoopauia ae al kana mau koi 0 na ano apau. Ua lilo i mea hoohilahila i keia Terltor\ ke kanawal waiona 1 hooholola e kela Ahaolelo aku nei o ka makahiki 1905, iloko o keia mau mahtna he umlkumamawaiu o kona ku ana. O ke kaupalen» olela ana o ke ano o ka hoopuka ia ana o na lalkfni ua 1110 1a I mau hana kaulike ole malalo O ka hae Amerika he panlku maoli ana hoi 1 ko kakOkU ano malamalama. & he hiohlona hoi e hilahila ai. Ke hoopaa nei makou i ka makou mau moho i ka Ahaolelo e kanawai e kaohi ana i ke ano o ke kualla ana o ka waiona, j e u\u nui ole mal ai na hana kftraima. j oia hol e haawila na laikini 1 na kanaka kupa wale no. a o ka pono ame ka pono ole o ka hoopukaia ana o ka laikinl e walho ia iloko o ka llma o na Lunakiai o ke Kalana.

[ Ke apono nei makou Ika naku'l ana aku i ke kanawal e ku net i hiki ai ke ukuia k& auhau lōaa maleahlki o na hui iioko o na Kalana kahi o ka waiwal no na loaa makahiki i ku aK 1 >Ke hoike aku nel makou i ka loaa ana o kekahi haawina o ke Terttori no ke kokua. ana I na hana a ke Komite hoeueu o Hawaii neL Ke apono aku nei makou I ka lapaaula ana o ka poe i loaa ka ma'l lepera e kekahi mea 1 iaikini ole ia t a ke hoopaa nei makna i na moho i ka aha olelo e hana i kan&wai e ae ana I keia manao. Me ka. manaoi» ana. he mea nui ke o!a o ko makou iahul .a o na oihana kalepa hoi. he mea p6no e hoopakele* iala e kUkulola ma na ano kupono. a ke apono nei makou i kekahi haawina aala no ke ola o ka lehulehu. a ke hoopaa nei I ka makou mau moho no ka Ahaolelo, e hooikaika l mea e loaa mai &( keia blia haawina. Na Sol. Meheuia he paku'i e hoopaa na moho ta, iakem iho « hooikaika akn I mea e loaa ai he iaau e ola al ka ma*i iepera« ua .hoohoioia ka paku'i. M* ke nol a Sam. Kaloa. ua waeia ae o Mr. McCianahan { moho Klēle lAhui ma ke ku ana o na elele «mui liona ma ka huro ana no ekoiu manawa,'a ma~ o ke kohoia ana o na Xomlt« Apana. ua hookuu ka Ahaelela.