Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 31, 3 August 1906 — LOAA KA MANA HOOPONOPONO KOHO BALOTA IA HAWAII. [ARTICLE]

LOAA KA MANA HOOPONOPONO KOHO BALOTA IA HAWAII.

Ma keia manawa e ku nei aia he mana i loaa mai ia kakou o Hawaii nei no ka hoololi a hooponopono ana i ko kakou mau kanawai koho balota, he mana hoi i loaa ōle mamua aku nei a mahope iho hoi oka hoohuiaina. A o kekahi hua no hoi keia oka hooikaika ana mai nei o ka Elele Repubalika Kuhio,aitne ka poe e ae i laulima pu mai nei kona kumu o ka puka ana. O keia mana hooponopono kanawai koho balota i loaa mai la ia . kakou, oia no ka' hooholo ana mai nei o ka Ahaolelo .Nui ma keia kau ana i noho mai nei a hookuu ae nei i ka la 30 o lune i hala iho la, i kahi kanawai e hoololi ana i ke Kanawai.Kumu o 'Hāwai.i Teritori, oia hoi, ke Kanawai e Hoonoho ana i Aupuni Teritori no. Hāwaii nei i aponoia i Apenla 30, 1900; a o ia kanawai hoololi hoi ua pili ia ka haawi ana mai he mana i ka Ahaolelo Teritori o Ha\ysiii e hoolōli i na rula a kanawai koho balota hoi o kakou. A no ka pono 0 ka lehulehu heluhelu e loaa no ke au iki ame ke au nui o ua kanawai hoololi he pōmaikai nui hoi ia no na niakaainana o ka Teritori, pela makou e hoopuka hou aku nei e likē me ia i hoopukaia ma ka heki i hala o.ke Kilohana nei: 4, HE KANAWAI E HOOLOLI ANA IKE KANAWAI E HOONOHO ANA I AUPUNI TERITORI NO HAWAII, APONOIA I APERILA KANAKOLU, UMI-KUMAMAIWA HANERI. E hooholoia e ke Scnate ame ka Hale o na Lunamakaainana 0 na Mokuaina Huiia o Amerika iloko o ka Ahaolelo Nui i akoakoa, e hoololi i ka Pauku cSS o ke Kanawai i kapaia,, "He Kanawai e hoonoho ana i aupuni no ke Teritori o Hawaii," i aponoia Aperila 30, 1900, a e heluhelu ia penei: Pauku 85. E kohoia ona Elele ika Hāle ona Lunamakaainana o na Mokuaina Huiia, e na poe i kupono e koho no na hoa o ka Hale ona Lunamakaainana. E loaa hoi ia Elele na mea hookupono, e lilo ai i hoa no ka Aha Senate oka Ahaolelo o Hawaii. E malamaia no ua koho ,balota la ma ka Poalusf mua mahope iho o ka Poakahi mua ileko o Novcmaba o kela ame keia makahiki a ma na wahi hoi e hoomaopo|)oia ana e ke Kakauolelo o ke Teritori. O ka balota_no ka Elele, e like no ia me ka mea e hoomaopopoia ana e ka Ahaolelo o Hrtwaii. a aia hoi, a hiki i ka wa e hooholoia ai o na kanawai e ka Ahaolelo o ke Tcritori, o ka balota auanei, he pepa ulaula ia a o ke ano pepa v like me kona pela e lawelaweia ana no ke koho ana i na lunamakaainana o ka Ahaolelo. O ke ano e hooia ai na inoa o na moho no ke komo ana ma keia balota a pela hoi me na lawelawe ana apau no ke koho balota ana i ka Elele, e kulike no ia me na kanawai laula ke koho balota ana oke Toiitori o Hawaii. O ka mea i loaa ka heluna balota oi loa oia ka ke Kiaaina e kukala ai ua kohoia; a e haawiia aku ka palapala hooia mamuli o ia koho ana. E loaa ana i kela ame keia Elele, he noho maloko o ka Hale o na Lunamakaainana, me ke kuleana hiki e kamailio, aole nae ke koho ana. Ma ka wa e hakahaka ai ka oihana Elele, ua kauohaia ke Kiaaina o ke Teritori e kahea i ke koho balota kuikawa 110 ka hoopiha ana ia hakahaka. Aka nae hoi, aole no e hoopihaia kekahi hakahāka, ina 1 ikeia iloko 0 elima mahina a pau ke kau e noho ai ka Ahaolelo Nui. KA MANA KULOKO O KA AHAOLELO TERITORI. He kuleana ko ka Ahaolelo'o ke Teritori o Hawaii e hoololi ai i k*kahi mahele o na kanawai koho balota o ua Teritori nei pela pu hoi me na kanawai e hoomaopopo ana i ke kohoia ana o ka Elele i ka Ahaolelo Nui, a o kana hana ana, oia iho la ke kanawai, me ka mana piha ' a paa hoi a hiki i ka hoololiia ana a hoopauia ana paha e ka Ahaolelo Nui. Ke ike nei makou ma keia kumuhana ua hoopomaikaua mai kakou, oiai, aole no i nele ka loaa ana o na hehiahema e pupu ai na hana oke koho balota o kakou, ano ka loaa ole ana oka mana e hoololi ae ai i na kina'una'u o ka pupu ana pela i lilo mai ai ia haawina i mea hooke-umaha, a mau no ka pupu. Aka, i ka loaa ana mai o keia mana i ka Ahaolelo Teritori, alaila, ua hiki loa ke holoi ae i na kina'una'u, ke waihoia ae ia mau mea iloko o ka Ahaolelo o kakou no ka hooponopono ana, a i ka wa e hooholoia ai mahope o ka hoomaopopo ana i ke kupono o ka hooko ana, o ia ka ike ana o ka lehulehu i ka waiwai o ke kanawai hoololi i hooholoia mai nei e ka Ahaolelo Nui ke kumuhana hoi a kakou e kalele nei. A iloko 0 ka manawa kupono e nele ole ai ka hookomoia ae o kekah: mau hoololi iloko o ko kākou Ahaolelo Teritori, a aole no makou e i ka hookomoia ae o kahi o ia ario ma keia ahaolelo e noho mai ana iloko o ke.kau 1907, ke pau ae ke koho balota 0 Novemaba ae nei; a ua kupono hoi ka hana ana pela, diai, ua loaa mai la ia mana ia kakou. Ao ka mea ioi loa aku, oiano ka hoo|como ana ina hooloh 1 kf pono maoli no, a i koiia hoi e ka pono o ka lehulehu a aole o tia hwloli kamalii a waiwai ole. I O kekahi haawina a makou e ike nei ma keia kumuhana o ia no ka holopono ana o ka hooikaika ana o ka Elele Lahui Repubalika, nō ka mea, aole i nele kona komo hooikaika a.na,. ke kumu i puka ai a lilo ae la i kanawai mamuli o ka hooholo ana o ka Ahaolelp Nui ame ke kakauinoa ana oka Peresidena, ka panina v hoi ōna hana .e mana ai a lilo ai i kanawai. v . . r ' X o ka puka pōno ana o kahāwai ame na kumuhana e. ae i hooikaikaia, o ia no na hoike maikai e hooaiai ana ia kakou i ka waiv<ai nui. o ka hoouna ana i Elele Repubalika, oiai, o ka aoao Repubalika i ia e noha-mana mai nē.i mā kā oihana hoopōnopono a-kaukanawai ilōleo o Amerika Huipiiia. He hana naaupo ka hoouna ana i elele' lahui i-ka Ahaolelo Nui o keia māu kau aku hona ka aoao kal'aiaina nawāliwli.