Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 27, 6 Iulai 1906 — KA LETA A KA EL.ELE ALII IA HON. J. C. LANE. | [ARTICLE]

KA LETA A KA EL.ELE ALII IA HON. J. C. LANE. |

(Mai ka Hoku o Hawaii.) i

Washington, D. C., Apeiila 2S, 1906. j Jiy Dear John: —He nui na leta i loaa mai la ia'u. A no ka pihoihoi nui no . kela poino o Kapalakiko ame na ionoj no hoi e wawa ia nei no Honolulu. \ Ua maopopo pono o!e ka mea e hana '■ ai. Ua )iiki pono ole ke hoohana ia ka' uwea kelekalapa, a aole no i maopopo i ia'u mahea la e loaa ai keia leta a'u j ia oe. Alua a'u hoao ana e kelekalapa; aku aole nae he holopono. Ea—he po-i ino weliweli maoli kela i kau aku la i ma'una o ke Kulanakauhale o Kapala- j kiko. a ua lilo keia i mea hoonaue i na i manao aloha o ka lionua holookoa, a' ua makeliewa wale paha au e hai aku 1 ia oe i keia poino. oiai, u.\ hiki aku laj paha na lono kaumaha i o oukou aia. E hoao ana au e»hele keia leta a'u ma ke alahele o Vanekouva. | E ku-u John, e hoomanao mau oe i ko kakou kulana. na Hawaii iloko o ko kakou aina. E ku like oukou a huki j liko, e makaala i na alahele apau o ka lanakila. E hoomanao pu oukou, j aole wale o ka ninau Eleie ka oukou e hooniaopopo nui ai a iioohemahema wale oukou i na liana polelika o ka home. Aia a loaa pu ia oykou ka ikaika ma ka home, alaila, e hele pu ana ia ikaika iwaho. A e hoomanao pu no hoi, o ka pono nui o ko kakou poe Hawaii eia iho no i ke alo o oukou, O ko kakou ikaika iloko o ka ikaika 110 ia iwaho. He mea paakiki no keia a'u e kamailio nei ia oe, a ua hoopaakiki nui ia no hoi mamuli o ko kakou mahelehele i ko kakou ikaika a kau liilii. Eia hou keia mea a oukou e hana ai ma ka wae ana i na« moho, e wae i ka mea kupono a i lawa hoi kona makaukau e hoopiha no ua kulana ala ana e noho aku ai. aole o ka hapuku wale mai iaia no kona Hawaii ana, a he mea kupono ole nae oia e hoopiha ia makalua, a lilo no ia i mea e waia ai kakou a e olelo ia mai ai e na poe e nana mai ana, ua alunu wale kakou me ka maopopo no aole i kupono ia mea ma ia kulana. x».ole "no kakou i nele i ka poe makaukau, hoopono, a noonoo i ka pono laula o na hoa kanaka, a oia poe 0 kakou ke wae ia a e lilo auanei ka lakou hana maikai i mea e ola, ai kakou na Hawaii. Ina no ua nele kakou 1 ka Hawaii kupono, a he liaole makee Hawaii a noonoo i lea pono holomua o ka aina, mai hookae wale aku kakou i kona ili, e hoomaopopo pono nae ina oia e ku pu ana me kakou na Hawaii a hana pu no ka pono o Hawaii. He nui no na wahi kupono i hiki e hoopiha iq, e ka Hawaii hoopono a makaukau, a o ka pili'kia, ua lilo i na malihini ka hookohukohu ana oia makalua. Eia iho no i ke alo o oukou kekahi hana kupono loa e malama ia e ka Hawaii makau'kau. Mamuli o keia mau kkkau mau ana me oe ame Stephen ua ala mai ko'u manao e komo pu aku me oukou iloko o ka hohonu o ke kalaiaina, ua pau ka wa e hoopepe wale ai 'leakou. Aole nae no ko'u makemake i keia hana kalaiaina, aka, no ka noonoo ae i ka pono o ko kakou lahui a no ka onou ana I aku imua 1 na Hayvaii 'kupono e paa I i ko lakou kuleana maluna o ko kakou aina. Ma kuu noonoo pono ana ua liooholo iho au e holo hou au i moho. Aole oia Avale no, aka, e hui pu me oukou a hoonee aku i jia hana kalaialna imua no ka pono 6 ko kakou lahui. Na'u i kau-o aku o Desha iloko o keia hana kalaiaina, oiai, ma ka wa mua, ua hoole mai oia aole ona makemake i ka hana kalaiaina. A ua olelo aku au iaia he mau keiki kau, a ina e noho oe maAvaho,- a noho hoi au, a noho pu na Hawaii alakai n\awaho, e manao ana anei oe e hana mai ana na malihini i ka pono o ko kaua lahui ame ka kakou mau keiki? A mamuli o keia mau olelo a'u i kau-o ia ai o Desha iloko o keia hana. Ua loaa iaia na enemi iehulehu, a*ka, o kona ano hoopono a maka'u ole i ka poe kue mai, ua lilo ia i mea kokua mai ia kakou. Mea paha ua awiwi loa oia ma kekahi mau mea a ua hemahema no paha, aka, e kuu John, owai auanei hoi o kakou i neie ia mea he hemahema? Ua hiki nae ia'u e olelo no Desha: "Ina i nui na Hawaii wiwoole a hoopono ile/ko o ko kakou aina e like me kona ano, ua nui maoli na mea e hiki ia kakou e hoonee aku imua no ka pono o ko kakou lahui." Ke alakai ia nei kahi mau Hawaii o kakou o Hilo e ko kakou mau enemi ma ka olelo ana ia lakou, "he ino o Desha t- a he enemi hoi no ka pono o ka Hawaii, a aote hoi he hoaloha no laj kou." O ke kumu nui o keia, ua ike lakou (ko ka*kou mau enemi) he kanaka ikaika keia, he hoopono, a he maka'u ole i kona hoike i kona manao, a he kakoo nui hoi no'u ame ka pomaikai o 4ta Hawaii, nolaila, komo ae ia ko ka- ( kou mau enemi iwaena o kakou e hookuee ai i mea e huhu ia ai oia e ko kakou poe ponoi iho a li&alele aku iaia, alaila, kani ka lakou ala aka, a nana hou mai ana lakou aia ae ia kanaka ikaika iwaena o kakou, komo hou mai no a alakai e kue iaia, a pela iho la no e paani ia ai kakou a hiki i ko kakou nawaliwali loa ana, a kani ka aka a keia poe. Mea paha aole io no i hoomaopopo kamalii o Hilo i nui o Desha ia aia nae a kaawale ae oia mai o lakou aiku alaila paha hoomaopopo i kona waiwai nui. He pinepine na manawa a Desha 1 noi mau mai ai ia'u e waiho loa aku oia i na hana kalaiaina, aka, ua olelo mau aku au iaia e hoomanawanui. Aia no he wa e hoea mai ana e hoomaopopo pono ai kona mau hoa Hawaii i kona waiwai ma ke ku pu ana me kakou no ka pono o ko kakou lahui. He mea kupanaha no keia ia kakou Hawaii, o ke kanaka e hooikaika ana a i hoomaopopo ia kaua' mau hana kupono, a i ka hele ana mai o kahi malihini a kakou i maopopo ole ai o kona ano a olelo mai la "he ino o mea," o ko kakou hilinai koke aku la no ia i ka olelo hookuee a ia malihini, a huli ae la a kue i ko kaikou kanaka ponoi. a ma ia hana ana, o kaikou kai hoonawaliwali ia, a o lakou la ua kani ka aka. Ahea la kakou ao iea- , naka ae i keia tnau pahele a ka poe e imi nei e hoonawaiiwall 1 ko kakou ' ikaika lokahi ? j E <kuu John, e komo poo aku ana au iloko o ka hana kalaiaina me oukou, jaole nae no ke aloha i keia hana he • kalaiaina,. aka, no ka pono o kuu lahul i aloha ame ka makee i ka nee mua o kuu alna. He Amerfka kakou ma na I hana kalaiaina, a he mea pono no hol |e hakoko ltakou iloko o na hana o ka ( aoao, a. na ka hapanui e noho ana iloko o ka aoao e fu!a ka mana o ko kakou

aoao kalalaina.. A elike no hol me ka'u i olelo mau ai ma ka'u mnu haiolelo: "E lele kakou na Hawali me ki lokahi iloko o ke ahi o ( ka hana kalniaina o ka aoao Repubalika a kaili mai i ka mana mai ka :iaa ia ana o ka poe kakaikahi, a ioaa hoi ia kakou ia mana. alaila, mai ha'kaka iho kakou iwaena o kakou fho a anUnu pomaikai pahn. a lilo kakou i ka hakaka lilo hou no ka puolo meaono i ka malihini." K pau ia mau hana a kakou. Ke noi nui nei au ia oe ame na hoa e ae o kakou. e lawe nul 'kakou i ka nupepa a kamalii i hookumu mai la ma Hilo, oial, oia ka mea e ikaika ai kakou, a ma ia nupepa e ike ia ai ko kakou mau. manao hoonee mua no ka pono o leo kakou aoao ai'ne ka pono o ko kakou lahui. E hoao ana au o ho-i ike 1 ka'u mau hana ma ke ano Eleie] ma na kolamu oia pepa. i mea hoi e ike mai ai na hoa Hawaii i ka hana a ko lakou Elele ma Wakinekona nei, a 1 hoomaopopo ai hoi iakou i na hana a j i lifki ai ia lakou e kaupaona pono 1 ( ka'u hana, a e hoomaopopo ai paha ua pololei paha ka nema a ka nupepa, Aloha Aina ia'u no kuu hoohemahema j i ka pono o na Hawaii a na ke "Demokaiaka ka i maiama ko kakou mau pono." O ko oukou aku ka mea e hoiopono ai ia ~ana. Eia 110 au ke hana nei elike me kn hiki ia'u, no ka iini nui nn hoi e ldna na pono i ka aina hanau. ku pu oukou a e hana like, e hana hoi oukou malaila, e hana hoi au maanei, a peia kakou e fkaik?. ai, a mai hoino wale aku 110 hoi i na hoa haole kainaaina o kakou, he kuleana pu no hoi ko lakou me kakou. aka, e makaala kakou i ka aea malihinl komo ae ana e wawahi i 'ko kakou ikaika. • Ua hooholo au e holo hou ke wae ia au e ka aha jvae moho. A o ko'u lilo i moho aia no ia i ka lima o na Elele: a i kulike oukou me ia au a i iawa ole ko oukou ikaika haule pu no" hoi kakou. E aloha i na hoa o kaua. Kou hoa, KUHIO.