Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 27, 6 July 1906 — "KA HOONANEA O KA MANAWA" "NA KA LA OIA I KI I KA PU." [ARTICLE]

"KA HOONANEA O KA MANAWA"

"NA KA LA OIA I KI I KA PU."

A no ka ike ana iho no o Mr. Keledoma lie kanaka ano nui oia aole oia i ku ae iluna, aka, ilalo no oia e noho ana ilnna o kona noho a pane aku la i ka ninau o ke kanaka opio: La makemake aui i na mea apau e loaa ana. A e palapala aku no wau īa oe i ka manawa e loaa ai ia'u kekahi meahou e pili ana no keiai hihia." Puka aku la o Hale opio iwaho a paniia mai la no hoi ka puka e ia a paa. # . "He hana pohihihi io no keia e Serita, aole anei pela. 1 ninau aku ai o Keledoma i ke kakauolelo wahine ana. Ea a'e la ko Mias Serita maka iluna a pane mai la no ho» 1 kona hakuhana: "Aole no hoi i pohihilii loa. Manao wau he mea pono e hele koke kaua i ka rumi o kona makuakane hanauna me ka hoohakalia ole. Alaila pani ae la oia i kana buke kakau a ku ae la iluna me ka pane hou ana aku: "Ke manao nei au aole paha i hoololiloliia ke kulana o ka lumi e like me ia mamua o ka make ana. o Kimo Hale. He ano pahemahema loa no o Jenekina. He hihia ano-e no keia, aka, o kona mau mea kupaianaha apau, ke manao nei an na lakou no e hoike mai kalii e huli aku ai a loaa ke kumu o ka make ana. u O ke kumu o ka loaa ole ana o kekalii mau hiliia mamuli no ia o ka hoopapau o na makaikiu ame ka poe.huli ma na mea wale no i luinaia e ke kanaka, a i noonooia e ke kanaka, a i ikeia e na maka o ke kanaka, a i noonoo wale ia aku ai no e ke kanaka a i hoolala wale ia no e kanaka. O na moa i hanaia e kanaka o lakou na mea oi loa aku o ke pohihihi a hoolauwili, a e hoomanao oe e Mr. Iveledoma ia mea, aka, ke hauoli nei au i ka olelo ana ae ua ae mai ke kanawai o na maoli e lioohana ia'u e like me kona makemake no ka noii ana a loaa na mea pohihihi i ka hapanui o na kanaka. E noonoo oe i keia mau mea a he mea kokua no hoi i na hana o keia ano." "A ina e mau ana ke pohihihi ia kaua ma keia hihia, alaila, he mea pono e pani-e kaua i ko kaua mau maka a ua oi aku hoi ka hana ana pela mamua o ka hoaano wale ana aku no," wahi hou a ua kakauolelo wahine nei. Ku ae la o Keledoma iluna a pane aku la me ka leo malie: "He anela kamahao maoli no oe." Ua ulupuni ae la o Keledoma i ka mahalo no kana kakauolelo no na olelo i ha'iia me he mea la e i aku ana no ua loaa-e no iaia ke kumu o ka hihia. A huli aku la no hoi o Miss 3okirala a hakapono aku la kona mau maka me ke ano huhu ikaika. "E Serita!" i kahea liooha'i aku ai o Keledoma i ka inoa o ka wahine opio. "Aole—aole oe e hana mai pela," wahi a Miss Bokirala, "ua ike no oe aole o'u makemake ia mea." Hanu nui iho la oia i kona hanu a nahu i.ho la oia i kona ku'i me ka liki ana ae o kona nui kino. No kekahi manawa i nana pono aku ai kona mau maka maluna o ke kakauolelo wahine ana me na maka ano lili, e hiki ai no ke ikeia aku he aloha waliine kona. "Hiki pono ole ia'u ke hoomanawanui," wahi ana i pane aku ai mahope ilio o ka liamau ana. "Ua ike no oe ua aloha wau ia oe e Serita. Heaha la hoi kou mea e maliu ole mai ai ia'u? Aole anei oe e palupalu iki mai ana?" Haku'i iho la kekahi wawae o ua kakauolelo waliine nei a Keledoma e lioike ana i kona. ano ikiiki a hoihoi ole no keia mau olelo a kona hakuliana. "Aole, e Mr. Keledoma. Aole anei oe i hoomaopopo iki? Ina aole, alaila, e hoolohe mai. Ua ike no oe ua ku wau i ka ahewa, no ka mea i manaoia he kalaima —eia .nae he mea hana ia no ke pal'e ana i ko'u ola ilio—a no kou ike ana he ike kamahao ka i loaa iloko o'u pela oe i hoopakele mai ai ia'u mai ka noho paahao ana iloko o ka halepaahao ma ka hookau ana aku i ke kalaima maluna 0 ka mea okoa.i hewa ole; a no kou ike aole he hiki ia'u ke alo ae 1 ka hana pu ana me oe no ka mea na keia mea no e umii mau ia'u malalo ou me he'paliikaua oilua la maluna o'u, ke kumu hoi o ko'u Tilo mau ana i mealiana nau e waiwai mau nei oe pela e haaheo mau nei" "Aole au i hoowahawaha aku ia oe ma na ano apau aole lioi au i nanamaka aku ia oe i na manawa apau ou i komo ai iloko o na wahi kupilikii. A no keaha? No ka mea, he hoohewale a maka'u wale i na umi o ka lima o ke kanawai i ke kau mai maluna o'u. "Aka, he hookahi mea i maopopo loa ia'u nou," wahi a Serita i hoomaka liou aku ai i kana olelo, "a o ia mea, oia no ko'u aloha hoaloha oiaio ia oe a ame kuu makemake nui. A ua ike no lioi oe e Mr. Keledoma he paahao maopopo oe na'u, a ua noho malu mai oe maluna o'u maloko o ka maka'u. A ina oia iho la ke kulana maoli mawaena oi kaua, pehea la ia i kou noonoo, he hemo pono anei ko'u puuwai no ka honi ana i ka lima o ke kanaka i kau kakauha mau mai maluna o ? u? He hookahi no haina, a ua maopopo no ia oe. Aole. "A i ka wa e noonoo ae ai au no kuu hoaloha, Mr. Hanale Makale, ka mea hol e noho ehaeha nei iloko o ka lialepaahao ma ko'u wahi ua nele ole no ka ulu mai o na noonoo ikaika ana e hele maoli aku no a lioike i na mea apau no kona hemo kuokoa mai a hoonolio aku ia'u iloko o kahi paa. "A ina aole i loaa mai kekahi ike ia'u ke kumu o ko'u ano oluolu i ka holopono o ka'u papahana e hoohana nei no kona palekana mai, mai kahi paa mai—a ina aole ia walii uwiuwiki o ka manaolana ia'u, ina ua hele maoli aku no wau i k'eia la no a haawipio ia'u ilio i ke kanawai." I ke kakauolelo wahine e haawi ana i kahi o kona mau manao i kona hakuhana, he mea e ka halii o ka haikea maluna o Mr. Keledoma, ke kanaka i ku'i ke kaulana apuni ia kulanakauhale i ke akamai ma ka oiliana makaikiu ke kumu lioi o kona waiwai a ano nui ana iloko o ia wahi. Ua ike no oia he waliine noonoo ikaika o Mi<ss Serita Bokirala, aka, aole oia i manao inua aku e pa mai ana oia i na oiaio i mo-ku mau ia ma kuono, a he oiaio hoi ia i hiki ole iaia ke alo ae, ana no i ike ai i ka oiaio o ia mau mea. Ua komo aku ka hopohopo nui iloko o Mr. Keledoma no kana kakauolelo wahine. "Ma ka inoa o ka noonoo maikai, e Serita," wahi a Keledoma i pane aku ai, "aole oe e olelo pela. Ua naaupo loa oe. No keaha oe e noonoo ai ia mau mea? Ma keia mea, aole au e olelo hou aku ana ia oe no ko'u ano ame ko'u noonoo nou a hiki i ka wa ou e akakuu mai ai no ka hoolohe ana mai ia'u. E lioopau i ka noonoo ana ia mea no keia manawa a e hele kaua i kahi o Hamapela no ka huli ana o keia hihia pepehikanaka." No Keledoma iho ua hooku'i ikaikaia mai kona uhane no keia mau olel'o a kona kakauolelo wahine a ua lilo i mea hookaumaha loa iaia. Eia nae, he manawa loihi ae nei ka noho mau ana o ka maka'u iloko ona no kekahi mea i hoomaopopo ole ia e ko walio aku nei, aka, ua kau nui aku kona manao i ka holoiia ae o ia maka'u £e mare oia i kona kakauolelo waliine a o ia hoi kana e hooikaika mau ana Ua ike no hoi o Mr. Keledoma ina e hoike ae ana o Serita i ka ino ua like no īa me ka hookuu ana aku īaia iloko o kona poino mau

loa, nolaila, aole i nele ka loaa \nau o ka noonoo iloko ona o keia wahine kona mea e poino ai, a aia wale no a lilo iaia ma ke ano i wahine mare nana e pakele ai oia. L'a ike no o Mr. Keleiloma ia inau mea, nolaila, iaia e noonoo la ia manawa mahope ilio o ko laua kamailio ikaika ana ua puka nui mai ka liou mai kona lae mai e hoike ana i ka nui o kona kupilikii. A heaha keia mea nana e hoopilikia nei i ka noonoo o ke kanaka a ka lehulehu i weli nui ai a i kaunui ai he laeoo ma ka oihana makaikiu? Heaha hoi ia mea i hild pono ole i na hakumele ke welie ae ika i'o oia mea iloko oke kanaka? He hookahi mea i maopopo loa—o ka Lunaikeliala ka mea nana i hoolilo mai i ke kanaka i mea hoohewale. I'ela ka hoike o na hiohiona o ka helelielena o Mr. Keledoma, aka, ua inalana iki ae la ka hekau ko'iko'i ana ma kona kaa ana aku iwaho o ka hale a hanu aku la i na ea e pa mai ana. Hiki aku la laua i kahi o Mrs. Hamapela a aole no hoi i loaa na leuia e paaia mai ai laua no ke ana iloko o ka hnle a huli aku iloko oka lumi i hui ai o Mr. Hale me kona hopena weliweli. Wahi a Mrs. Hamapela aole i hoololiloliia na mea oloko o ka lumi ona i make ai a aohe no he mea i hoopa i kekahi mea koe wale no o Mr. Jenekina ma kona manawa i hoea aku ai no ka hana ana i ke kino make. "A aia no anei na mea apau o Mr. Hale ilaila?" i ninau aku ai o Miss Bokirala. ( *Ae, aia no naj mea apau ke waiho la iloko olaila, koe nae kona mikini-kakau," wahi a Mi*B. Hamapela i pane mai ai. "Aia i kuu keikikane ia mikini he elua ae nei la i hala no ka hoomaemae nna. Ile mea kaumaha no hoi ia, oiai, aole oia e kakau liou aua maluna o kana miklni. He kaumaha weliweli loa keia. He nui ka weliweli. ,He keonimana maopopo oia, ahe uku mua mau i kona auhau no kona ai, ana." A me kahi minoaka iki ua kauoha aku la o Miss Bokirala e laweia mai ua mikini-kakau la iluna no ka nana ana. Ua hookoia aku la no >hoi ia kauoha. Ua pii aku la no hoi laua iluna o ka hale a kahi o ka lumi i makemakeia a o ka manawa hoi o ka la ia manawa he auwina la no ia a ūa aui ae hoi ka la ia manawa he auwina la no ia a ua aui ae lioi ka la a e pa ikaika iho ana ka wela iloko o ua lumi la maw T alio mai oka pukaaniani. A no ia mau kukuna wela oka la i hoomalamalama pu ia ae ai oloko a lie ahuw r ale no hoi na mea oloko o ia lumi e hala ole ai hoi kekahi mea i ka ikeia e na maka. Ma kekahi kala o ka lumi e ku ana he moe nui a ua hanaia no lioi na ulii a maikai a ma na paia no hoi he mau kii e kau anft. Iwaena o ka lumi e ku ana kekahi pakaukau nui poepoe a maluna olaila e waiho ana kekahi pu raifela nona hoi ka waha e kau pono ana ma ke poo oke ko-ki. A ma kekahi aoao, ku pono i ke ko-ki eku ana kekahi pahuume ame ka pahubuke. E lewalewa ana ma ka pukaaniani a i paa lioi i ke kaula e kau ana he ipu-aniani nui i piha ika wai a e holoholo ana lie elua mau i'a gula iloko. A ma na paia hoi e kau ana lie mau walii kii kakaikahi a e kau pu ana hoi he pahikaua ano kahiko ame kekahi pu-panapana ano kahiko no. ''Alaila, e hoomaka ka liuli ana me ka mikini-kakau," wilii a Miiss Bokirala. <l Nana oe, he mikini-kakau Reminetana helu 4 keia." Ua-lalau ilio la oia he wahi apana pepa e waiho ana ihina o ka papaliele a hookomo aku la iloko o ua mikini-kakau nei, a lioomaka iho la ke kapalili o ua mikini nei ma ke kiina noeau o na manamanalima palupalu o ua makaikiu wahine nei. (Aole ī imiu.)