Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 24, 15 June 1906 — KA HOONANEA O KA MANAWA. KA MEAHUNA O KA HALE O HATAFILA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

KA HOONANEA O KA MANAWA.

KA MEAHUNA O KA HALE O HATAFILA.

O k.i nie.i oiaio maoli i ka'w koho aku he wahine maoli no oia a rramuli ia o ka mau o ka hanu ana e like me ko ka mea o!a, a hiki i kuu hooholo ana aoie oia he uhane i3pu, aka, he wahine kino oia, aka. ma kahi a'u e noonoo ana i ka hemo ana o na puka i lakaia kona kumu hoi i komo ai aole hiki ke pane ae. Pehea la i hanaia ai aole l'iki ia'a ke hoomaopopo ia mea. Aka. loaa iho la ia'u ka puana, o k;i*u noon<K> ana maluna o ka wahine, oia hoi. he mea ola no e hele apa i ka i*i me ka hiamoe no mamuii o ke alakai o kekahi moeuhane {he wahi a ka haole). A mahope o ke kali iki ana ua aia ae la au iluna a nana iho la i ka wahine u'i e moe aua. Ae. he wahine opiopio u"i maoli io no oia. Ua ka mai la oia i kekahi lima ona iwaho a waiho iho la ma ko'u wahi e like me ke ano mau o ka poe hiamoe, a ma kekahi manamanalima o ka lima palupalu o ka u'i hiamoe hele-po e olino ana he komo gula a cm<K)le loaa iho la ia'u ka manao aa e lawe i ke komo, a o ia komo ko'u hoike ma ka manawa a'u e hoike ai i ka'u ike. A e like me ka'u i hoike mna 3c nei i ka noi hou ana mai o kuu niaii ano wiwoole a maka'u ole no ka- hana ana i kekahi hana hookalakupua e like me ia a*u e noonoo la pela au i hooholo iho ai e liana. alaila, nee malie aku la wau a kokoke ma kahi o ka lima e waiho ana a hoopa malie aku la me ke akaheie ioa. a ua onioni iki ae ia no oia. aka. aia no oia ke hanu nui la e hoike ana i ke kulipolipo loa o kona hiamoe. A hala [»aha elima minuke ua hemo mai la ua komo nei a kapoo iloko o kekahi pakeke o kuu puliki e komo ana a aohe he wahi mea ;i onioni h«»u ae o ua u'i nei. Me ka hoohakalia ole hou iho ua haalele iho Ia wau i ka moe a pee aku la wau ma kekahi kuono o ka lumi; a o ka'u hana ia manawa oia no ke kali ana nonia. Nolaila. ma keia mau mea a'n e ike nei oia iho ko'u ike ana i ka meahuna o ka Haleiu>ho o Hatafila i wawa nuiia i ka lapu—eia ka he wahine opiopio n'i i loohia i ka haawina ano-e. o ke ala mai kahi moe mai a hele me k? hiamoe no (iie haawina kakaikahi ioa keia e loaa ai i ke kanaka wahine paha). No'u ilu» ua piha au i ka hauoli a aneane e hooho leo nui maoli ao no. aka. ua hookoe tlio wau ia mea na'u no ke ao ae; a me ka hoomanawanui nohoi wau e kali la o ke ao ae a no ka nanauki toa i wehewelu- mau ai au i ka'u uwati no ka nana ana i ka manawa, me lie nn-a la. e nana mau ana wau i kela aine keia elima minuke. Kia nae. mahope iho o ka hola ekolu o ia wanaao ua ala ae la ua u'i iH-i me ke kaakaa ana ae o kona mau maka. lele mai la mai ka moe mai a liole aku la i ka puka. Wehe mai la oia i ka puka a nalowale aku la oia iloko o ka holo (hall). Hahai aku la au inahope ona itic kuu wahi kukui hele-po. Ike aku la wau iaia e komo ana iloko <> ka lumikuke a wehe aku ia i ka puka e iho ana i ke keena o lalo aole i liuliu ua nalowale aku la oia iloko o ka pouii. i Awiwi aku la au me na wawae mama. a hiki no hoi au i lalo o ke alapii. ike aku ia au i ua wahine opio u'i nei e pinana ana ma kalii /.uikaaniani uuku hookahi ma ka pii ana ae iluna o kahi pakaukau uuku i kukuluia malalo pono o ua wahi pukaaniani nei, a poholo no hoi oia ma ua pukaaniani nri a pau 110 hoi ko'u ike hou ana iaia ia po. l'a ike no wau i ko'u ano eleu, aka. ma keia, ua manao iho wau aohe hiki ia'u ke pili mau aku mahope ona me ka ike ole ia mai ina wau e hahai ana mahope oua. Eia nae, lia hele ae la no wau ma na waiii apau o ua keena nei o lalo me ke ake ana e ike hou aku iaia ;u>le nae he halawai hou me kuu mau maka. A ia'u i noho pono ilio ai a noonoo iho la i ka'u mau mea i ike ai ame ka loaa ana ia'u o ke komo-lima ua ike iho la au i ko'u lanakiia a e ikaika ana ka'u haanui ana aku i kuu mau hoaloha i ke ao ae. l'a nolio iho la no wau ilaila no ke koena o ia po a ia wanaao no h >i. aka, aohe o'u makahiamoe mai, a no ka noonoo nui loa paha pela i hia-a loa ai au, a i ke ano malamalama loa ana ae, haalele iho la au i ua hale lapu nei wahi a na wawa like ole a i kuu hiki-ana i ko'u hokele i uolio ai. aia hoi pihaia mai la au i kuu mau hoaloha no ke :ike e lolie i ka'u meahou ame ka haanui no hoi ia hanaia ana aku. Mahope iiio o ka pau ana o ko'u ainakakahiaka, ua kuka iho la maua o Samana e hele maua e ike ia Mr. Hatifila, ka hakuhale, a hoike aku i ua moolelo kamahao nei me ka hoike pu aku i ke komoluua gula. A ma kahi o ka hola umikumamakahi paha i hoea aku ai uiaua i ka hale nani o Mr. Hatafila, a ia maua mawaho o ka hale ua lolie aku la no maua i ke kani mai o ka piano oloko o ua hale nei. 11 e mau minuke mahope iho hookipaia aku la maua no ka lumi hookipa—lie keena nui akea. ' A ma kekahi kihi e ku ana he piano nui a maluna ona e paani ana kekahi wahine opio me ka palamimo o ke kiina o na manamanalima i na ki. A i kona ike ana mai ia maua iloko o ka lumi hookipa ua hoopau iho la oia i ka paani ana, a ku ae la iluna mai kona noho e nolio aua, a haawi maĀ la he wahi kunou kulana leeie ia maua a haalele iiio la i ka lumi Manuia o ka hala loa ana aku o ka wahine ua aai loa mai la kona helehelena imua o kuu mau maka a iioko o kuu noonoo a ulupuni ae la au me na haawina kamahao, no ka mea. o ka wahine a'u e ike la oia 110 ka wahine a'u i ike ai i ka po iho iloko o ka hale o Hatafi*a. Hopu aku īa au i ka lima o kuu hoa me ka pane ana aku: "Owai kela lcde? E ha'i mai ia'u, e wiki!" "Heaha keia ou? Heaha mai nei hoi keia ou?" wahi a Mr. Saniana. "l.'a ano-e paha oe i na uhane ino o ka ponei?" | Tela," wahi a'u i pane aku ai; "ua ano-e io no wau, aka, ua «no-e au mamuii o kela lede i hookani inai nei. Aka, mamua o ka puka hou ana aku o ka'u olelo i kuu hoa ua nakeke mai la ka laka o ka puka, ma ka wiliia ana mai o ke poheoheo, eia nae, ua hoopau pono aku la au i ka'u mea i makemake ai e hoike: "O kela ka wahine a'u i ike ai i ka po nei." A komo ana no hoi o Mr. Hatafila a ku> ana imua o maua. "A, aloha kakahiaka olua," i aloha mai ai oia me ka olioli. "A ua Imi anei olua me ka lapu? O, i ka nana aku ia olua, me he mea la ua hui i'o no olua me kekahi o lakou. Ke nana aku nei au me ka hoomaopopo ana i ko olua haikea. E ha'i mai ia'u i-ka moolel<f piha. O na mea anei e wawa mau ia nei ka olua i ike aku nei?" \ me keia mau olelo i noho iho ai oia iiuna o kekahi koki nani a roho iho.la no hoi maua ma ko maua noho i haawiia mai no maua e uohu ai. "E Mr.-Hatafila/' wahi a'u i pane aku ai me ka hooikaika ana ae. oiai aia au ke pihoihoi la. "aole au i ike i ka noonoo o kekahi poe no kn lapu. aka. no'u iho, ua ike maoli 110 wau i ka lapu e wawa īiuiia nei iloko o keia kaona iloko o ko hale."< "O, o ka'u ano. oleio "mau no ia e lohe mau nei. mai kanaka mai," waiii hou a ka hakuhale i pane mai ai: "aka, o ka'u i makemake mau ai oia ka hoikeia mai o ke ano o ka uhane lapu. Pehea kona ano? E hai aku au ia olua, he mea hoopakaiaki maoli no keia lapu e wawa nuiia nei no'u. Aohe he lilo iki o kela pahale a'u e ake nui nei e lilo. A ina he moolelo waiwai kau alaila, hemo aku kuu hila-alualu o $200 nau, a e hooi aku no hoi au i $50 maluna o k«s huiua a'u i haawi mua ai." "Mahalo a mu. M i pane aku.ai au. "'aka. e lilo ana paha ka'u mea i ike ai i mea e hoopilikia ai ia oe, no ka mea. ua loaa io no ia'u ka mea nana e holapu nei i ko hale a ua hiki no hoi ia'u ke kuhikuhi ia oe i ua akua lapu la.' 1 Olioli lpa ae la ua elemakule hakuhale nei. "Maikai!" i hooho leo nui ae ai o Mr. Hatafila, me ke ku pu ana ae iluna a pa'ipa'i ae la i kona mau lima a pa'ipa'i mai la no hoi ma kuu poohiwi. "E hai mai. owai kela?" "Aka. aole o'u niakemake e hoehaeha wale aku no ia oe, sa/* wafii a'u ; pane hou aku ai me ke ano kakanalua. "Hoehaeha ia'u?'' wahi a Hatafila i leo nui ae ai, "heaha ka mea o'u e eha ai ia 'mea? E hai mai oe ia'u ano." "Alaila. ua pono," wahi a'it i pane ae ai me kuu pu ana ae.iluna me ka hoao ana e olelo akahele, no ka mea. ua hele mai la au a pihoihoi. "Ina he mea pono e ike oe i ua uhane lapu la, oia no ko kaikamahine, ka lede paani piano iho nei a puka aku nei iwaho. O ko kaikamahine no ke akua lapu." Aole i pau loa ka'u mau huaolelo hope loa, ua lele-e mai la ka hakuhale me kona mau puppuu e manana ana ame ka pii ikaika ana

.e o ka ula maluna o kona helehelena no Ka m:i !oa o kona huhu par.e mai la me ka !eo nui:. "Pehea 0* < aa ai e kena kepolo e - niāi 5?/u pel'i.*" L'a n»x?n<x> koke iho la no wau o ko> u ku i waie īa mai no ks mea i koe. aka. ua hwii loa aki; la no wau i ka poiolei o ka'u. *"He oiaio ka'u i ha'i aku U iat oe," anaaa au e hoohiki. Ua hele aku oia i ka hale o oukou iloko no o kona hjamoe. A no ka oiaio 0 ka'u oielo ame ka'u ike, na keia komo e hoike ae. E Mr. Hata61a, ua ike anei oe i keia mea imamua? * Alaiia. haawi aku la au 1 ke komolima gula a'u i wehe ai mai ka nianamanalima palupalu o ka lede hele hiamoe o ka hale holapu. Ua hopu mai la oia i ke komolima me kona U'ma haalulu a nana pono loa iho la. O ka huaolelo inoa "Mele ka i palapalaia ma ka aoao maloko o ke komolima. A i kona hooho leo nui ana ae iloko ia o ke ano pinhoihoi. "Ae. o ke komo 10 no keia o kuu kaikamahine: a na'u no keia komo i makana aku iaia ma kona la hanau i hala iho nei. E hoike mai oe ia'u i na mea apau au i ike ai." A ha'i aku la au i na mea apau me ka hookoe ole i kekahi mea. "Akahi no a maopopo ioa ae la ia'u." wahi a Mr. Hatafila. ma ka hoopau ana ae i ka'u moolelo: "eia ka, aole i pau keia ma'i nui ona mai iaia aku. Ua manao wau la. ua pau aua ola loa oia mai ia ma'i mai ona. Aole makou i manao iki. eia no oia ke hele nei no me ka hiamoe no e like me kona ano mau i kona mau la opiopio. E hoc>manao oe o ka !umi ana i moe aku la. a o ka moe no hoi ona i moe aku la, o kona walii no ia. ia makou e noho ana ilaila. A no kona maa no paha i kona lumi. a no ka loaa mau i keia ano haawina ano-e o ka hele iloko o ka hiamoe. pela oia i hana ai i kekahi manawa a makou i hoomaopopo ole ai." "Tve hoomaikai aku nei au ia oe. aua pono no hoi kau ike. Ke hopohopo nei au no ka'u kaikamahine no keia ano haau ina ano-e.! He mea pono ia'u e kii aku i kauka makaukau no ka lapāau ana i | kona haawina ano-e a e makaala loa aku no hoi makou nona ma keia hope aku ī hiki ole ai oia e hemo aku mai ka hale aku nei ke hiki mai ia mea iaia. A e noi aku no hoi au ia o!ua, e malama iho i ka inoa o ka'u kaikamahine me olua a na!o iho. "Nolaila, e malama olua i keia no olua iho, no ka mea. ina paha e lohe ana kuu kaikamahine i keia mea ,alaila. e lilo ana ia i mea hoano-e i kona ncx>noo. A no keia komo hoi e hoihoi aku ana wau iaia me ka waiho ana aku 1 manao pale i noii ole mai oia i kahi i loaa ai ia'u." Ua haawi aku no maua i ko maua hoopaa ana e like me kana i noi mai ai ia maua a ua malama io no maua i olelo hoopaa. A o ka hoike ana ae i keia moolelo i keia manawa. i hala loa ae hoi he mau makahiki loilii aole ia he mea hOopilikia aku i ke kaikamahine a Hatafila. (Ka hopena.) •