Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 24, 15 June 1906 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(Eakauia e Simeon'lK. Nawaa.)

MOKUN'A XXX\ . , KAL" POO E\V.\IX.) KE KAl' HOOLAI.'PA'I. "! Ma ke kau koho brJ.)ta << ua ka'ikana ae la o Kenelala! Kalani no ka Haie Keok.-o e na M.-kuaina V.t- iwakalua-kumamaono inailoko mai o kanakolu-kumamaha Mokuaina koiio baiota. a o ka ninau nui i ku mai imua o ke aupuni «:> ia no ka hwponopono ana i n:i Mokuaina o ka Hema. Aia no na ilikea maia huli ke hooikaika loa la e noho mana iho maluna o na hana kalaiaina. He mea oiaio mamuli o ka Pauku i o ka Hwloli Umi-kumarnaha o ko Amenka Kumukanawai, e \ ana ua pauku la. penei: "O na kanaka apau 1 hanau a i ole īiookuoaia iloko o na Mokuaina Huna. a kau noi malalo o kona mana hoomalu. he mau inakaainana kupa hoi lakou no na Mokuaina Huiia ame ka Mokuaina ona e noho ana Aole loa kekahi Mokuaina e hana a hooko i kekahi kanawai hoohaiki 1 na pono o na makaainana o na Mokuaina Huiia; aole loa nohoi kek Mokuaina e hoonele i ke kanaka i ke ola, ka noho lanakila ana, a i ole waiwai paha, aia waie no ma ke kanawai: aoie hot e hoonele aku i kekahi kanaka maialo o kona mana hoomalu i ka hoomalu kaulike ana o ke kanawai." ua loaa ke kuleana makaainana i kekahi heiuna mahuahua ioa o na Pele: eia n&e. ma na hana apuhi, pepehi ame ka hooweliweli a ua poe la o ka Hema i na Paele ma ka pahu balota, ua lilo ia i mea no ke Aupuni Federala e hoouna i i na koa :io kela ame keia wahi e ala mai ai na haunaele o ia ano. Mahope mai, 11 a ike iho la na Paele. o ka hana pono wale no e make ole ai inkou oia no ka noho ma ko lakou mau home iho ma na la kolto |>ālota, a pela iho la i noho mana ai ua poe anunu pono nei. I keia manawa no aia 110 ka hapanui o na lala Ahaolelo aui ne poe Kepuhalika no. a aia lakou ke hooikaika la. ma ka hana ana 1 na kanawai e malanna ai i na pono o na Paele. O ke Kanawai Linianui o 1871 o ia kekahi o na kanawai oolea loa. la hoomanaia ka Pere.sidena ma ua kanawai la e hoohana aku i ka puaiikoa aina, moana ame na koa kiai Mokuaina 110 ka hoopio ana i na hui e hoao ana e kaili i ka pono o na Paele. lna hoi e puka ae kekahi hui o ia ano me na meakaua ua iike no ia me ke kipi ana i na Mokuaina Huiia, a ua hiki no i ka Percsidena ke hoomoe i na palapala kuu kino ma ka apana kipi. Malalo o Peresidena Kalani, ua hookoia ua kanawai la ma kekahi mau hapa o na Mokuaina o Carolina. Ma ke kakauinoa ana hoi o na poe koho, ua kaa aku ia mea malalo o ka hoohana ana a na Pamuku, a ua hiki hoi ia lakou ke kauoha ae i na kokua ana a ka oihana kaua o na Mokuaina Huiia. l'a lilo keia kanawai i mea e hoala hou ia ai na manao inama, a aneane e ku, wale k;i huila o ka moku auouni ma ka Hema, a he !Hii hoi na poe o ka Akau, a komo pu no me na Repubalika ma ia manao hookahi, i hoike ae ua oi aku ke ino i loaa mai ma ua kanawai nei mamua o na liana kaili mana koho o na Paele e ku manawa ana. l_ a mahae ae la na "Rcpubalika Liberala. 1 ka 18/2, wae ae la lakou ia Horaee Greelev i moho Peresidena no lakou. a apono ae la i ka papa kahuahana e hoike ana ua oi loa aku ka pono o ka noho aupuni kuloko ana o kela anie keia Mokuaina, a maluna hoi o ia e malama maikai 'a ai na pono koho balota o na makaainana, mamua o ka hoi ana o ka mana i ke aupuni kuwaena. Ma ua kahuahana la no hoi, ua hoohalahalaia ka noho mana nu: ana o ka mana kaua malnna o na mana kivila, ame ka lioonioe ana i na palapala kuu kino, a o kakoo ana hoi i ka huikala holookoa ana i ka poe hoala kipi. Ma keia, ua hoala hou ia na noouoo o na Oemokalaka no ka noho mana ana, a oiai ua mahae ae na Repuba'ika. ua manao lakou ua hiki mai ka manawa no lakou e pii ae ai a noho hoomalu hou ma na hana auj>uni: nolaila. ua apono koke ae la lakou i ke kahuahana a na Repuhalika Lihenila :une ka moho Peresidena a ia aoao. Ua wae lokahi boti ae la no na Repuhalika ia Kalani, a o Henry \\ ilson, o Makekukeka, ka moho Hope-Pcresidena. I ka wa e malamaia aua na hana hooikaika balota ua ikeia ka pii kamahao o ko C.reeJey ikaika, a ])ela no hoi me kona nawaliwali, \'o kekalii mau makahiki loihi ua hoopuka oia i kona mau manao kalaiaina maloko o ka nupepft New \ ork 1 ribune. a ma ia ano ua lile ka puuwai o na kauaka iaia. O kona waiho ana aku i ke aupuni nana e haawi hona no P.eresideua Jefferson Davis, o na Mokuaina mahae ; x Hema, ame kona hooikaika ana e hookuu laelae loa ia na o ka Hema i komo iioko o na hana kipi, o ia kona mea i lilo ai i mea nui ma l:a Hema a loaa na hoaloha lehulehu nona malaila. L a hele maoli oia e haiolelo hooikaika ma Peneselevania, Ohaio anu Imliana, a ma kana mau hnlawai ua hele kino maoli ae na Repubalika e hoolohe iaia. Aka. 110 na Uemokahaka, aole no lakou i lokahi ae ma ke kakoo ana iaia oiai o ka enemi 110 ia o ko lakou aoao 110 ka manawa loihi !oa, a he uui wale o lakou i makemake e hana no i ka l,akou papa kahuahana. a wae ae no i ka lakou mau moho ponoi a he nui wale hoi o lakou i koho ole ma ka la koho balota. la ma'unwa hookahi no lu>i aia no he p«.)e iwaena o ua Repubalika Libernla i makemake ole in t'»reeley. oiai he ku-e mau i na launa kalepa akea ana (dutr ple o na waiwai> me na aupuni e ae: nolaila, ma kt koho balota ho.u'i aua ua 'nele okoa na Repubatika. He eono wale ne Mokuaina i lilo i na Hemokalaka. a o ia mau Mokuaina 110 ka Hema 110. 1 le hookahi mahina mahope o keia koho halota ana make iho ki . \lr (lr« elev mamuli O kona h.aule ana ma ia koho ana. a mamul:

o ka noho kamkau no kona oh.ma. an;e ka hanlehia ana ■} kom nianāolina. *.'a h.>-niairia no ko a!a ana mai o na p:hkia. nia ke katt e!ua '> '■• "> kaiani noho Pcre ? :vU>na ana. rr.a ka Homa. _ la - t m ae h k-:h naina a hik: i ka hu ma«»li ana ma Le'.n>:ana t ka 1874. Mat «ea .. s-» rnai. ;*a paa t:a ilikea malatla nialaio •.* na h'^;»p-" i nopono ana a r.i R<-pubali!:a. i'a h>,'halahaia koke ia ke koho ia ana Kiaaina a ua olelo ia ae nana 1 hookomo a«cu ta Mokuaina iloko o Ka k?la oie. I ka 1874. ua ala ae la he haunaele. a o ka hopena i !oaa ;n3: o ta ke kiia ana o eha poe Kepuhhka i Ka pu. L a ho*jinakattkau koke iho ia o Peresidena Kalani e hoouna aku i na pualikoa no ke kokua ana ia Kiar.;na a no ia mea, ua kuahaua ae la o Mr. i'enn, ka moho 1 hauie ma'ke koho balota o 1872. e Hoike ana. oia no ka mea i koho kupono ia i kiaaina. a e kahea ana i na koa kuk>ko e ku ae a kaikai ' na meakaua a ktpaku aKt* i na poe katlt niana. l"a hoomaka koke ae la na hana kaupale ia Nu Oiina. a ma ka la 14 o <epatemaha ua ala ae la he kaua hahana mawaena o na koa rupuni ame ka poe kipi. a ua nui no na make ma na aoao a i ehia. I kekahi la ae t:;' hai\v:pto ia aku !a ka Hale Aupuni i na koa kuloko. a he umi kaukani o keia poe. i hoololie se i ka Penn kuahaua. L.a ho!o aku la hoi o Kiaaina Ke!lo.irg a noho ma ka Hale l)ute: h.xv nohoia ae la hoi o Penn tna ka noho kiaaina. a hoounaia ae la na koa o ke Aupuni Fe«;!era!a no kaīii o ka haunaele. Mamuli o ka ae k>kahi ana o na poe hoaha kipi e kak«>o i ke aupuni nui. ua haawipio ae la lakou i ke Aupuni Federab, :ne ka pai<» o!e mai. aka. malaio tto nae o na hoohalahala. (> ka bopvna i loaa ae. ua hoih<>i hou ia ae ia o Kiaaina Kelloee ma k::hma mua. O ka hoonohoia ana o na koa ma na wahi koho ba!ota ka mea nana e malama i ka maluh-a' malaila il<?ko o na koho halota ma ka malama o Xovemaba. L'a hoike ae ka papa nana ua puka ka moho kiaaina a na Kepuhahka ai.K kanalima-kumamaha lala o ka Ahaolelo, a niaialo o keia hoike ana ua ianakila loa na Reubalika. ua hoo'nalahala ikaika ioa mai ia na Detnokalaka. L"a maka'u īho ia o Pereii»iena Kalani o ala mai ka haunaele i ka la e noho at ka ahaoleio. nohula, ua waiho aku la oia i ke alakai ana 0 na ualikoa ia Kenelala Shcriilati, e noho kiai ana hoi ia Nu Olina. L'a noho ae Ia ka ahaolelo ma ka la 4 o lanuari. a ma na hoike i loaa ae he ku no i ka 11ke ele. aka tna na mea nui i hanaia. ua maopopo ko na Dfmokalaka ku-e kanawai ana ma ka hoonoho aua e i kekahi hoa olakou i Pere>tdcna n-o ka Senate. Ua ala mai he haunaele i kela manawa. a kaheaia na kon e ka Peresidena o ka Senate e komo mai e hoomalu. Mahope iho o keia ua ku ae la na Kepuhalika a haalele iho i ka hale, a noho :ho hi 110 ke-a poe Demokalaka e hoopiha i na ku!ana apau o ka hale, i hakahaka mamuli o ka hoike a ka papa nana koho. I ka at:wina la. ua hoounaia ae la na koa Federala, malalo 10 ke kauoha ana a Kiaaina Kelloi™;, a mamuli hoi o ua hoohalahalaj a na Kepuhalika kiia, e komo ae iloko o ka ahaolelo a kipaku aku i na \ lala hou a na Pemokalaka i waUio ai. I keia wa hoi. i hoi mai ai na j Repubalika a noho iloko o ka HaU\ a puka aku la hoi na Demoka-| laka iwaho. _ % , 0 keia ae la maluna. ame na hana he nui e kii-e aua a e mokualiana. o ia ke ano o ka noho ana o na Mokuaina o ka Hema mahope mai o ke kaua huliamahi. p mau mai 110 ia ano a hiki hou i ke kau koho Peresiena o 187*3. L T a hui ae la no ko ka Hema ma ka aoao Demcrkarata, koe nae ko Louhiana, Carolina Hema ame Floricla. a ma keia mau wahi ua paaia a kakooia ke aupuni Repubalika ma ka mana o na meakaua. Ua wae ae la na Demokarata ia Samuel J. 'l'ihlen. o Nu loka. ame Thomas A. Hendricks, o lndiatla, i mau moho Peresidena a Hope-Peresi<lena no lakou. O Rutherford P». 1 Haves. o Ohaio. ame William A. Wheeler. o Nu loka, 110 hoi na ' moho a na Kepuhalika. • Ma ke koho haloia ana ua lilo ae la o Nu loka, Nll lerese. liuliana ame Koneiikiia i na Demoearata. a hui pu mai ko ka Hema. Aka nae. ua kiola ae la na papa koho balota i kekahi mau balota o na Demokakika. ma Louisiana. Florida ame Carolina Hema, mamuli 0 ka h.ana apuhi a na Demokaiaka, a hooholo ilio la ua lilo ka lanakila ma ka aoao Kepuhalika. L'a hoala koke ia na man.ao inaina iloko o na kanaka o ka Hema, a o ka oi aku rso nae iwaena no o ha Demokalaka, a olelo iho la lakou aole loa e noho ana o R. B. llayes ma ka noho Peresidena o Amerika Huiia. ? Mamuli o keia mau olelo hoonuinui a na Demokalaka, ua hoomakaukau mua ae la o Peresitlena Kalani i ka ikaika o na pualikoa e noho hoomalu ana ia Waiiinekona. Ua kau aku la nohoi ka lahui 1 ka manaolana ?.na na ka Miaolelo nui o na Mokuaina Huiia, nana e mawehe ae i keia ninau nui. 1 ka 'ij.ii ana hoi o ke Senate no ka hooponopono ana i ka ninau Peresidena. ua pa'i-apa'i ae Ia na aoao a i elua. a o ka hana wale no nana i mawehe ae i ke ku ana o na aoao a i elua. oia no ka ae ana o . ke Komike Hui o ka Hale e h'M-komo ae i ka hoike kakoo i ka l>ila Komisina Koho P>alota, a hoohuloia ua bila la ma ka liale. Ma ua hila la ua kukuluia he Papa Kvnnisina o elinia Senatoa ame elima Lunamakaainana ame elima Lunakanwi o ka Aha Kiekie o na Mgku- . aina Hniia, o ka elima ho; o v.a poe lunakanawai la na kela poe t Lunakanawai i hooholoia ma ua hila la e hooholo mai. Mamua aku L o ke kohoia ana o na lala o keia papa. ua kaulike no na aoao a i elua, : oia hoi. he ehiku Demokalaka ame ehiku nohoi Repubalika, a o ka : hookahi o lakou i koe iho ua man-10 ia o Lunakanawai Hon. David i l)avis, o llinoi, ke komo ae ma ia wahi: eia nae ua lilo e mai la oia i - Sena;oa no ia Mokuaina, a kohuia ae la o Lunakanawai Bradley ma : ia wahi. ' | L'a noho iho ia ua aha la a ua poe komisina nei, a mahope o ka. i huli ana i na mea apau. ua puka ae la ka olelo hooholo e apono aua i l i ke kohoia ana o Mr. Hav.'i>. i .Peresidcna, a nolio mana hou 110 na, 1 Kepuhalika. j A hoonohoia o Rutherforc.l B. Hayes i Peresidena. o kana hana . mu:t loa oia kuna kanoha ana i na koa aupuni e noho ana ma ka ; . He!r.a 1 hoi. a o keia no lioi ka -ēm'i ana o ka mana o na Rcpubalika i l ma ka Hema. n o ke kn ntoakaka ana nohoi o na Mokuaina o ka j > Hetr,t. he punana ro na Detnokalaka. O ka ninau i ulu mai iloko' } . ko llave.- wa 1 noho T T eresidcna ai, oia no ka waihona o ke aupuni.l l >?nhone hoi n ke kaapuni ana o L*. S. Kalani i na aina nui o» , a •-.«»•.1 ,*r:i Ame r «ka. ua hoao ae la oia e liln hou i molio i uo ;<e kr.:i ekoh:. eia nae. ua pa'i-a-pa'i ae la ka ahaelele

nwwaena o Kalani ame Mr. IV,-»mc. a e o'.e ka lio eleele i o'.h ae. ma o ;,i wiihoia ana mai o ka inoa o A. 1 o i i moho. , t *v,ac;a oia e ua ahaekle b. ;>c'a ; pau iho ai Wa hana a ua ahadcV hke oie r.ei. <A C. A. Arthttr. o \t: loka. ka m.>ho Hopo-lVresiv[ena i hoio'ou ;ne GarneU: m;i ki aoao Rtpul»a!tka. l'a wae ae la hut na ia Kenelala \V. S. Haneoek. o iVnoselovatua. ame U tlH. Ensli*h ? man nioho na lakou. I a kos;ota «» l»arheui tna o ka t*.! > ana ta:a o na I'.leie Hoonoho •> ka Ahaele.e ho -14 uua. a he \va!c no o Haneoek. t*a h.o :a r,arneh.l na Mokuaiua Akau apau. a kv.e o Nu Ire<e. Xevada ame Ka'eponi. La i;Io ho; ;a Hano»CK na Mokuaina apau loa o ka Hema. .. I ka 1871 i pau ai ke kti:kah: mawaena o Am;r:f\a Httna ame Enelani i ka hanaia a ma la kau n-> : hooponoponoia ae ai ke**lu mau ninau ano r.ui e ku ana mawaena o iaua aupuni. a hooiwua at ! !!»:> hoi na loma alakai o ke kanawa. hu; o na .ahui apat:. e hiwmoakaka jv>no 'oa ana i ka hana ;vTr.o e hana i ke aia mai na !ike <Mt tna»vaeua o kekahi auv>un; ">me keK.ilu aupum. a r.:.t ;a ano *. hemo ai ka weliweli o ke kaiiuakaua. , Mai ka mnkahiki m.v.. ua h«x>ikaika aki: o Amenka e titsti mai o Enelani i na poho mamuli o kona komo ana i ka aiuo Hema ma kela kaua huiiamahi. a o ke koikoi I;ot o ia koi ana mamuli n«> ia o na liana iiapuku a na Mokukaua Settan<;>.»a ame Alahama inr. na kat apau. ehke hoi me ia i hoikeia ai tuai kokahi o na nu>ki.na mamua aku nei. Mahope o :;a lioopaapaa ana o laua tnahma 0 keia ninau ame ka i'inau a.ii law.ua «> Lana<la. ua ae iosahi ae laua e waiho i keia mau nir.ati il >k » o ka aha kom:>ina u\\a'\ a nialaila 1 nt'oni>> ia ai a ltcH>h'»l«»ia me ka ae uke ana o na aoao a 1 eiiia. I a noho ae keia aha n\a v»eneva. a h.ar.wi a«' la : ka p\">no ma ka aoao o Amerika. a h<H«kaawale ae la i ka hutt;a o M5.500.0«» tu> ti.i moku i lukuwale ia e Senami«\t anu- Aiahama. i l"a lu>omana ae la hoi ka A'naolelo Xui o Amenka i ka l»tla Hoo- ! maemae i na hana Ki\ i»a. a haalele luui no nae i ua mea la i k.i j 1874. Ma ka \a 14 o lulai. 1870. ua hooh-»loia iho la i kanawai hv>okupa makaainana, a ma ua kanawai la ua ae ia ua poe ilikea apau e lilo i mau kupa. a pela no hoi me na poe i hanauia n;a Aterika a i noho ma Amerika ame ka iak««u mau pua. < > keia 110 hoi ka piha po;;o ana ».» na manao o ka H«» >l«»li Lo.nikumamalia o ke Kumukanawai. elike me ka hoike mahma e. la liookaawale pu ia nohoi ma ua kanawai la na hoopai no na {i«»e e hoao ana e lilo mai i mau kupa ma ka 'uni a|>a. a e h > »k«>hu ana i luna Aupimi Keclerala ka mea e uoh<> m.a ka oihana ho«»kupa. Ma ka la 14 o lamtari. ua holo ih.o la he kanawai. e ho»»Kaawa!e atta i ka uku hou ana o ke aupuni i kona mau iilo ma ua pepa aiualu, e lu><». maka ana hoi m;o ka makahiki 1870 aku. Ma keia. ua aneane loa e hoahewaia ka Ahaolelo e ka Aha Kiekie o Amenka. MOKLWA XXXVI. 1 (KAL* POO EWAIA'A I ' J _ KAUA A PALAXI ME RUSIA. | (HOAKAKA.-—L'a ike kakou mamua aku nei i ka pii anae n ( P»isimaka a kau ma na h.ana po«j aupuni o iVrusia, a ua ike pu nohoi ' • kakou i ke kaua elua no Schles\vivr-Hol>tein, ame ka hopena o ke kaua mawaena o Perusia ame Auseturia. la \va hookahi tu>hoi, ke |kukuluia ana o ka Huma Kelemauia Akau.) I ka i8(»8. ua h«'»opau aku o Sepania i kona Moiwahine lh>urh«»n 1 n\vi kona noho kahu aina ana. a mai ia manawa mai kona hoa«» aua e kukulu i aupuni paa. Mahope mai u.i lv>«>huh»ia :h.o !:t e haaw; :jku "ji kona noho kalaunu i ke Keikialii Le«»i>«»'o. o H«»heu "olk '' he koko pili nohc»i ika o'nana alii o IVru>ia. 1 k:\ loan ana e ] o ka lohe ua ae oia e lawe ae ia kulaua. tta \>ii :u' la ka ittama ma 1 Parisa. a kauohaia aktt la ka M«>i o Perusia e kau«-'ha ae ia Leopnl»> e haalele i kona lawe ana ia kulana. I a ho<>Wia kvia manao i km«»h.i, aka. he mau la mahope mai ua lu>o!<«»ia aku. (A«>le i pau.)