Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 24, 15 Iune 1906 — NA KANAWAI MARE O KA TERITORI O HAWAII. [ARTICLE]

NA KANAWAI MARE O KA TERITORI O HAWAII.

1 Ma ka noho ana o ka halawai o na kahunapule o Honolulu nei ma ka raa- j laina o Mel aku nei i ka la 2S, ua helu-l helu mai Ia o Re\\ W. D. Westervelt ji kana paiapala i hoomakaukau ai ilo-j 1 ko o ka halawai, a o ke kumuhana oiaj no ke doo maluna ke a o na inanao» nae he mea waiwai a he hoopakele j no na kahunapule o keia Teritori ma ( na lawelawe ana-a lakou maloko o kaj oihana mare; a o keia malalo iho nei. ua mea la: O na pauku o na kanawai: Teritori' kn i hooaiai mua ia a mahope mai na J kanawai o Amerika Huipuia i moekahi ai ka helena e like me ia malalo iho' nei: Ua hoakaka ka P&uku 2212 i ka ! poe apau e hiki a"a ke haawiia na lai- 1 kini e like me ia malalo iho nei: "Aole no e ku i ke kanawai no kekahi j kahunapule o ka hoomana o kekahi a-, no ,a i ole kekahi mea e ae, e lawelawe. i ka oihana mare maloko o keia teritori me kja loaa mua ole mai ka Puu-J ku mai kekahi laikini no ka lawelawe { ana i ka oihana mare." j | Wahi a Mr. Westervelt he paifku ,ka- i nawai ano. pahaohao ia no ka.iinea ua hoakakaia na palenā kupono o kekahil kanaka no ka lawelawe ana i ka oihana' mare ma kona kulana kahunapule a o kekahi hoi aole he wahi kaupalena ikl, i koe wale no ka manao maoli o ka Puu- ! ku a mamuli no hoi o kana nana pono ana ame kana noonoo ana i ke kupono J ame ka ole o ka mea noi. A e hoomaikaiia ka Teritorj mamuli o ka makaala ana o kona mau Puuku, no ka mea. o ka hoohemahema o ka Puuku ma ka hoopuka palapala laikini mare ana i ka mea kupono ole, he hoike ana mai he iiuuku hemahema oia. I ' Ma ka Pauku 3025, eia ka mea ma- J 1 loko olaila e pili ana i ka hoomaopopo L ana i ka poe i hoohalike hoopunipuni ma ia kulana: j | "O ka mea e lawelawe ana i ka oihana mare ma ka hoike hoopunipuni ana iaia iho e hoike ana ua hoomanaia mai oia ma ke kanawai no ka iawelawe ana i ka oihana mare e hoona'iia no oia no ka ahewa ma ka hoopaahao ana; ma ka hana oolea aole e oi aku maluna o elima makahiki ame ka hoopa'i dala. aole e oi aku maluna o hookahi kaukani dala." I 1 He hoike an.i keia, wahi hou a ka mea ha'l manao 1 ka hoopa'iia o ka mea' e lawelawe ana i ka oihana mare ma ka hookohukohu ana he laikini hooko mare kona i loaa mai ka Puuku mai. A eia ko ka Pauku 2213: "O na pono 0 ka oihana mare e hikl no ke hookoia a e lawelav*eia e kekahi mea i loaa ka mana ma ke kanawai ma ka haa- ' wha ana aku iaia o ki laikini e mare ai e like me ia i hoikeia ma ka Pauku 2207 a iaia hoi : e hiki ai ke loaa kuokoa mai ka- uku e haawiia mai' ai e na mea H hiki aku imua ona). Eia hoi ka hana a ke kahunapule ma ka Pauku 1164: 'He hana ia na kela keia mea i loaa ka mana ma ke kanawai no ka lawelawe ana i ka oihana mare i ka manawa e lawelawe ai i k%. oihan*. mare, e waiho koke aku oia ii hoike 1 ka mea hoopaa moolelo male o ka apana 4 mālamaia ai ka mare a e hoike aku ialai na Inoa piha. na makahiki, kahi i noho ai, ka lahui, ame *a inoa piha o na makua o na mea i iriareia/* A me keia iho la i hoomau aku ai ka wehewehe ana o ke kahunapuie maluna o ke kumuhana me ka waiho ana mai i na paukn kanawai o ka Teritori i kupono no ka oihina mare, alaila houluulu ae la oia a ma k* kaomi . ana i puka mai ai keia malalo iho: | (1) E pono e loaa lalkini ke kahu« napule nona iho. (2) E pono oia e akahele « nana pono no na ano hoopunipuni. (3) He mea pono e haawiia aku iaia ka palapaia ae mare mai na mea e mare aku ana. (4) He mea pono iala e hana i hoike piha i ka PaMi Ola. (5) A e pono no hol ola e malama pono i kona hoike ponoi iho. (6) He mea pono oia e haawi aku I palapala hooia raare i ka i>aa mare. | (T) He pono no hoi nona e haawi aku i palanala hooia i me* * noi tnal ana no lf» mea me )de haawi

• * ■ ; —tpu ana mai he kanalima keneta ma ke ano he uku. (S) A ua manao mua ia oia e waiho ae i kana hoike i ka Puuku o ka Teritori ke haalele oia i ka Teritori. A ma keia ninau i komo mai ai o Ainerika Huipuia a pakui mai la he mau pakui e kupono ai e malama pono j ia e■ ke kahunapule i kaa malalo o na | hoopa'i pakahi iho. Aia keia kanawai ' iloko o ka Pauku 9 o ke Kanawai o I Malaki 3. ISB7. e pili ana i ka mare iioI ko o na Teritori. j oka mea e lawelawe ana ika oihana j mare e pono oia e hooia: (1) I ka i'o ame ke ano maoli o ia I lawelawe mare ana. j (2) Na inoa piha ona mea hiare. j (3) Ka inoa piha (a mau inoa paha) , o ka poe e lawelawe ana a i ole na !kokua iloko p ia hana. (4) E kakauinoaia keia palapala hooia e na mea i mareia ame ka poe ! apau i komo iloko o na lawelawe ana o , ka mare. ; (5) Oka mea iaia keia hana ka lawelawe hana ana oia ka mea nan:i e i waiho aku i keia palapala hooia iloko 'o ke keena o ka Aha Kaapuni a i ole j iloko o ke keena o ka aha he mau mana hooponopono kana. j "O ka mea e ku-e ana me ka manao | maoli e kau no ka ahewa no ka hoopa'iia i ka hoopa'i aoie e oi aku maluna o hookahi kaukani dala aole e ;oi aku mamua o elua makahiki a i ; ole o ia mau hoopa'i no a elua e like ( ( me ka manao o ka hha." J i (He mau loina maikai loa keia e malamaia e na kahunanule Hawaii al no ko lakou pono ame k<> ka poe e ae no apau i lawe mai ai makou i keia mau mea a hoopuka aku ma ke Kilohana nei a he kokua nui hoi i na kahu o na hoomana anau o keia Teritori o j Hawaii nei nie ka-nana ole ae owai la j oia. Nolaila. ina ua hala ka loaa ana o keia mau rula a loina e waeia mai ( e keia paahana oke Aupuni oke A- [ kua, Rev. Westervelt, alaila e kauoha mai no i ke Keena o ke Kuokoa a i ole i ke Keena o ka Hawaiian Gazette C'o.. Ltd.. a e hoounaia aku no me ka hakalia ole. Ua oi aku no nae ka waiwai o ka lawe mau ana i ke Kuokoa. i no ka mea. aole he nuka ana ana i heie ole me na haawina hoonaauao a hoowaiwai pu. A o kahi e hoolakoia ai f me na palapala hooia e like me ia i I hooaiaiia maluna ae nei oia no ka Papa j Hawaii.—Lunahooponopono Kuokoa.)