Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 24, 15 June 1906 — KA OIHANA HOONAAUAO. [ARTICLE]

KA OIHANA HOONAAUAO.

Ma ka moaho-.i h- n<y >ri<o a Kn-<koa i hwpuka aku ai ma kona lu*!u i iiaia c pili ana i ka ihhune o ka Papa lloonaauao 0 ka Tcrit-'»ri o Hau-aii ma ka waihona o na l:īo hmkaii. o īa ino la ka lua o ka maaawa a kakou i ike ai i ka pilikia o ia Keena Oihāna Oj ke Aupuni i ke dala e hiki ole ai ke hoeneeia na hoonaauao imua,' oiai f ua hoopw-a mua ia aku no he meahou o ia ano mamua a o ka • |ua iho la hoi keia a o keia aku hoi ka walohia loa no ka mea ka huina <lala o ka waihona huikau maialo o nmi dala. Aoie i'o keta he. ilihune a !ohc mai i ke a'o. He wiwi maoli no, a o ka make aku no koe ke ole e loaa kekahi kokua. _ J l'a ulu mai na nwnoo ana e kaheaia i halawai makaainana, a ua loaa pu ae no hoi na manao e kokua aku iioko o ka poe kuonoono a mau kula kuoin>ono no lakou iho no ko !akou ola e malama* nei ia lakou iho a e noi aku i ko lakou mau kokua ana no ka panai ana mai 1 huina da!a lawa kupono no ka waihona hoolilo huikau no ke koena manawa i koe a e kau aku na maka i ka Ahaolelo nona e hana mai ai i haawina (hla no ka hoihoi ana aku i ka ka poe i kokua mai, a i ka makou noonoo aku he hookahi pana ikaika Ioa iloko o keia pilikia o keia Keena Oihana o ke Aupuni oia no ke komo kokuaia aku, a ina; aole. alaila. he mea pono e paniia na ipv\ka o na halekula aupuni noj lakou na kuleana ma ka hooiimalima e iike me ia i hoike mua ia ae' ai e ke Kahukula ke ole na mea kuleana e ae mai e hoomanawanui. Nolaila, i ka houluulu ana ae i na inea apau aole e hiki ia kakou ke alo ae i ka ike iho i ka pilikia maoli o ka Oihana Hoonaauao a o ia no ka mea nana i hoike ae i ka hemahema loa o ka Ahaolelo o ke kau i hala. a oiai, i Ahaolelo no ka Ahaolelo | ka poe i-kohoia oia no hoi na hoa ahaolelo, a i lilo 110 hoi lakou i mau hoa ahaolelo mamuli o ka kakou koho ana akti—ke koho ana a ka lehulehu koho balota, alaila, i ka hemahema ana o ka Ahaolelo ma keia inahele o kana hana, alaila. o ka hemahema no ia o na hoa ahaoīelo, a i ka hemahema ana o na hoa ahnolelo he hoike ana inai ia aia maluna o kakou ke ko'iko'i 0 ia heniahema, mamuli - ke koho hemahema ana o ka lehulehu i kaj poe naauao kau kapakahi. I Alaila, he mea keia e a'o mai ana ia kakou e makaala i ke koho. ana i na hoa ahaolelo o ke kau e nee mai nei ma ke kupono wale 110 i j ole ai e komo hou keia Keena o ke Aupuni iloko o ka pilikia, a i; noeau ka kakou koho ana a i ole o ka hapanui paha ke puka pono, alaila, o ka maikai aku Ia no hoi ia o ka lawelaweia o na hana e ae apau a o ka pono no hoi ia o na hana ahaolelo a he pomaikai hoi ia. 110 ka lehulehu. I () kekahi mea nui e nanaia ai oia no ka haawina 'elala ina nei e kokuaia ae ana ka Papa Hoonaauao me ke dala e kekahi mea a kula paha, no ka mea, i ka wa e kokuaia ae ai ua like ia me ka olelo ana ae e pani hou aku ana ka leluilehu i kana dala i hoaie mai ai. a o ia no hoi ko ke Aupuni uku ana aku ia mau dala ma o ka Papa Hoonanuao la, a o ka hemo ana aku no hoi ia o ia mau dala mai ka Waihona Puuku aku o ka Teritori, aka, o ke kuniu o ia mau mahele apau oia no ka Ahaolelo, no ka mea, aole e holopono. ia mau mea ke ole e hooholo mai ka Ahaolelo i liaawina dala e hoihoi ai i na dala i ai-eia, a ma keia wahi no e akahele mai ai kakou lehulehu ma ka makaala ana i ke koho ana a ka poe kupono. i No ka mea, ina no e kohoia ae ana ka poe kupono ole i mau hoa' no ka Ahaolelo alaila, he* mea hiki ole ke manaoio mua aku a hilinai mua ole aku e hanaia mai ana ke kaulike, aka hoi, ina e noeau ka kakou hana o keia kau koho ae, o ka noeau aku la no hoi ia o na hoa ahaolelo a kakou, aole niakou e kanalua i ka puana mua ae e hilinai mua aku kakou e hooholoin mai ana i haawina dala 110 ke pani ana aku i ke dala a ka mea i aieia e kakeu 110 ka pono o ka Oihana Hoona-| auao. , i O keia mau leo paipai a makou ita pili no ia no na hoomakaukau ana o keia mau mua koke iho mamuii o ka ulu ana mai o keia pilikia, a aohe he kuleana o kekahi makaainana a mea makaainana ole paha nolio nei iloko o Hawaii no lakou na keiki e hele nei i na kula aupuni e hoomeamea a hookuukuu wale i keia mahele ikaika o ke ko'iko'i e hekau mau nei maluua iho mai ka hooikaika ole ana aku e hanaia mai ka maikai, a pela no hoi na aoao kalaiaina e makaala pu ai ma ko iakou aoao, aole ma ke ano e hoolilo i ka Papa Hoonaauao i aoao kalaiaina e like me na manao lapuwale piepiele e hoonuinuiia nei e na ino o ke kalaiaina e hoohanaia iloko o ia Keena. aka, e hoohana aku na aoao kalaiaina aole no ka pono o na aoao, aka, e hookauwa aku lakou kalaiaina no ka pono o ke keena a no ka lehulehu hoi. » . O na hana hoomanao 1 maiamala ma ke kulanakauhale o Honolulu nei ma ka la u o lune. iho nei. ka la hanau o Kamehameha I,j 1 lawelaweia e na Ilawaii ponoi ame na ilikea, e laa ka hololio pa-u a Mrs. Kainana Puahi ma, na hoomanao ana o ka Hui Malu Kamehameha ame ka Hui Kaahumanu o na Makuahine Hawaii ma Kawaiahao ma ke Sahati mamua iho ame kela no hoi o,na hoohiwahiwa ana i ke Kia-hoomanao o ka Xa'i Aupuni mamua iho o ka Hale Hookolokolo e laa ka paiua nui a na ilikea i malamaia ma Punahou, kalii a na kamaiki ame na makuahine haole i luakaha iho ai no ka hauoli ana, v laa na hana heihei o na uwapo i piha-u ae hoi i na kini puni'le'ale a, e ke kulanakauhale nei ame na hana e ae apau—o ia mau hana na mea e hoike ae i ka pihapono o ka makemake koi o ka la hanau o ke pooaupuni i aloha nuiia. A ke paipai nui nei makou e hoomauia aku na hana o ia ano. — »>« A puka iho !a ka holo pa-u o ka Hui Hololio Pa-u Mailealii ma ka la n o lune iho la, he hui o kekahi mau lede Hawaii o ke kulanakauhale nei i hooikaika e pukapono ia mau hana haaheo. a ka'i ae la lakou ma na aianui nui o Honolulu nei me ka hiehie nui—o ka puka ana, o ka lanakila ana ia o ka lakou mau hana o ka hoomanawanui aha, a ina he mau hoopohaia kekahi i hoonuinuiia ae mamua o ka puka ana, alaila. na ka lanakila ana o ka lakou hooikaika ana i holoi aku ia luau hoopohala ana, a ua hanohano hoi ka la o Kamehameha I ia lakou a i ka lakou mau hana. oiai. aia na apono atia o ka poe maikai inaluna o ka lekou mau hana. A o ka pukapono a'na.ae la o ka lakou hookahakaha mua loa, he hoike ana no hoi ia aole i nele ko lakou kokuaia aku, a he mea oiaio no ia, no ka mea. ua kokua i'o ia aku 110 lakou e ke Komike Hoeueu tP r ōmo"tioti Committee) o Hawaii nei, kekahi o na anwaha hooholo nni i ka maikai rio Hawaii, hona hoi ke keena e ku nei ma ka Hokele lana (Young Hotel), kahi no hoi a lakou i kipa aku ai no ka haawi ana i ko lakou mau hoomaikai.no na kokua i panaiia mai e lik'e la me ko lakoihkipa ana aku e ike i ka Moiwahine Liliuokalani, kekahi o ko lakou koo. Ua maikai na e» ka lawelaweia ana me ka nele ole nae o ka loaa o na hemahema. a ke paipai aku nei no hoi makou e ikaika akn ka nee ana ma na hana hoohauoli maikai e like no me ka makou i kalele mau ai ma na manawa i hala. . — I O ka hala ana aku o Hon, -J. Halualani o Kipahulu, Maui» Lunakiai o ke Kalana o Maui. o ia tea hala ana aku la o ia makaainana kuj>ono loa o Hawaii Paeaina. a 'o ka hooneleia ana iho la no hoi ia ollawaii i kekahi o na makaainana maikai o ke kulana akahai. haahaa. a paa mau i ka hana me ka hala ole o ka manawa. O Hon. Halualani, he kumakahiki kana hana i pili man ai no na makahiki loihi ma kona wahi noho o Kipahuiu, a he keiki kamaaina no ia mau kaiaulu ma ka oihana luna no nae. a maloko o kona moolelo o ka noho hana ana, aole i loaa na maokioki ana o ka hana, aka he moekahi mai ka hoomaka ana, a makou e oleio ae ai. aole paha he kanaka Hawaii moe-. kahi o ka hoomau ana ma ka hana hookahi o na mahiko e like me llaiualani, a āohe no paha he haole e hiki ai ke hookukuia, a makon

e' puana ae aī i ka hann]:«\no nui *»oa o ka oihana kumakahik: ma o keia oiwi Hawaii a he ha:" : >iiano hoi ia no Hawaii. a e ola r.o o Hawaii ke inhuielu: a rui a>:'* na kan&ka o keia ano iloko o kakon iho. Ca kaniaaina xr.aKo:i ;r t ia aua ike i kona mau an-> ao na pua hou o Kipahuu: ame Mau! iv.'!;• -k>..'a ame ko Hawaii i'aeaina e pono no e hoomahek- ae ma na maikai a Haluaiani i hana ai. Ma ka aoao o ke Kuokoa. ua io;> \ īie inau haawina maikai ia makou mai ke ela ana o keia oiwi maik-ii. A maluna hoi o kona ohana ko makou u pu ana. eia nae. ao'.e t neU- ka u pu ana o ka Makua Lani me iakou. Ca haaiele mai oīa ī kt ia .la ana i Mei i. ioor». — — -— He mau ia hoike īho -ui keia o na kula o Kamehameha a ua hemo mai kekahi mau haumana. inai na opio waiiine a na opio kane.—he uinikumamalima kaikamahine a ht uniikumamakahi mau keikikane me na pa'apala h«x>rnaikrui. a o ko iakou makamua ana no hoi keia e komo aku iīoko o ke kulana kanakamakua. a e au aku ai iioko o keia ao nui ma ka hwikaika ana i na pono o ka noho honua ana—a ma!una o iakou ka makou kaiele ana e hoomau aku i ko lakou maikai i ioaa ai iloko o ke kuia a e hooikaika e holoi ae e kau ole na oielo i kapaia ai na haumana i piika mua o Kamehameha i ka 1010 mamuli paha o ko lakou ikaika ole ma na hana o na mahiko. a i ole. haaiele | wale paha ame na mea like oia ano. A ina he inea hiki ia iakou e i hoomahuahua aku i ko lakoiw naauao e hele aku i Amerika no ka hoopiha pono ioa ana nia ka oihana hanalima o na ano hana no apau a ma na oihana ko'iko'i noeipau e iike me ka hooikaika pauaho ole a ■Messrs. Kaulukou opio ame Makakoa e noho mai nei i Xu loka. ma Ike kulana kokua kakauoleio o kekahi o na hokele nui o Xu loka l ame Laimana opio e noho mai ia i ke kula koa o \Vest Point. ame kekahi mau opio eae o Kaniehameha i hooikaika ai. A aole wale o keia poe opio. aka. o na opio no apau o na kula e ae ame na kulp. aupuni e puka aku ana. ma keia ahiahi ma Progress Hall. oia hoi. na haumana o ke Kuia A'o Kumukula ame ko Lahainaluna malaila. O ka makou paipai ma keia mahele oia 110 ke kalele ana i na opio e huli i ka naauao aka pihapono. Imi nō a pihapono. no ka mea. oka pihapono no ka lawa kupono e hiki ai ke hele pu me keia au naauao e nee nei, a i ole, na ka hapapu no e hoihoi ia oe ma na anuu mahope.' M> — : ——— | I Xa ole no hoi ke kanaka i ka weliweli ame ka ino o ka liia ana o kekahi mau ola makamae maluna o ka li-amana kanaka i keia mau ia iho nei, a no ka na ole a no ka u eliweli ole a no k<e ake nui i ka ino ame ka puni wale i ka Kakana mau ino pela i pepehi ai o Geor£re Wainee o Kalihi Lamp i kana wahine male a make !oa. He hookahi mea i maopopo !na oia no ke kananaia mai e ke kanawai o ka a.ina a o ka mea e ku ana 1 kana oielo hooholo oia aku ia ka mea e hanaia pk' l ai on;i, a aolie no e haia ana ke kau aku o ka haawina' Weliweii maiuna o ka mea iku i ka hewa. E pono no e aokanaka mai a hookanaka mai ke kanaka me ka nana oie ae owai ia oia, ina he Pake a liaole a kanaka. liawaii a iahui e ae paha. aka, o ka hana George Wainee i hana ai he hewa weliweli ioa ia. | . „ I