Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 11, 16 March 1906 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia

MOKi/NA IX. | ] KA Ll'A LION'A. A i ke ala ana ae o na koa, mai na alii a na kiai. ua kiekie loa ka hoku loa, a ike koke iho la ka limakoa nui i ka makehewa o ka hoike ana aku i keia kuia mawaena o lakou i ka nioi. Aka, i ka moi. ata no me ia ka noonoo lana maiie o ka hoomaopopo iho eia no kana niāu'paahao me ka maikai a i hoolalahu ole ia hoi kekahi. A i ka wa hoi i hiki aku ai ke kaikamahinealii iloko o kona keena moe ua noho iho la oia ilalo a hoomaha aku la i kona poo iluna o na u-ha o Kaha. kuu Kaiia maikai," wahi ana, "malia paha ke noonoo nei oe ua hana hewa ioa wau ?" "A aole no hoi au i ike i kekahi hana okoa ae mawaho o na liana au i hana aku nei. e kuu lede maikai. Mai oi ioa aku ka maikai ole ina i laweia mai nei ke kanaka opio maiioko mai o kona wahi paahao, aka aoie peia oe i hana aku nei." "Aoie ka oe i hoomaopopo i ko!u manao. O ka'u e manao nei, maiia o oleio oe aoie i'o 110 i pono kuu ike ana aku nei ia Tisia." j "I'eiiea no ia e hiki ai ke alo ae. no ka mea. aia na noonoo o ia! ano ua kunipaaia iloko ou. Aole e hiki ke alo ae o ka ike ana aku iaia," waiii a Kalia i hooiana manao aku ai. Maiia o hiki no hoi ia'u ke noho mamao mai iaia aku," wahi n ke kaikamahineaiii i hoomaoe aku ai. A ma i hanaia peia, ina ua iilo ia i mea ku-e i ka makemake o na akua, wahi a Kaiia i pane koke aku ai ma ka hoolana manao ana. Aoie anei oe i noonoo ia nu*a e kuu hakuwahine? Hookalii inea i maopopo loa ua loaa ia oe iie |uiuhonua kupono loa e pakele ai a e maiu ai, ina e puka lanakiia mai o Tisia." Aka, ina e lanakila ole oia maluna o na iiona," wahi a Arienda i hooho ae ai. L manao aku kaua no ia mea ke hiki i'o mai pela," wahi a Kalia, "aka, no keia manawa, e noonoo aku kaua ma.na mea hoolana noonoo. O kuu manaoio maoli aole oia e hauiehia. Aole anei ou hoomaopopo aku i ke kilakila maoii o ke kuiana o ke kanaka opio mia e ku ana inuia ou? A mawaho ae no hoi o ia, he kanaka u i maoli no oia, a ua like no hoi kona olelo me kona kuiana." A me ia «ino ilio la laua i luana iki iho ai a aole no lioi i liuliu loa iia waiho aku la iaua nia kahi moe a hui aku la me niolopua, no ka pa.uhia loa ia e ka ikaika o ka hiamoe. I ke ao ana ae i ke kakahiaka o kahi Ia ae. ua waihoia ae Ia na liana aupuni apau a piha mai la ke kahua pa-alii i na ma4<aainana, mai na wahine ame na kane ame na kamalii, ua hele a le-i i ka ua mea o ka nui o na kanaka. A i ka manawa i hooholoia no ka malama ana i na hana o ia Ia ua kauoha aku la o Moi Mainosa e laweia mai na pio elike me ke ano mau o na hana e malama mau ia ana no ia ano hana i na wa i hala ae, a pela nohoi kela ame keia ōpio kane ame wahine o Atenai i puka mai ai mai ko lakou mau keena paahao pakahi mai, a kuku ana imua o ka moi. Ma ka manawa o iakou i laweia niai ai mai ko lakou mau keena paahao pakahi mai a nana aku la kahi nialuna o kahi ua hu ae la ko lakou aloha no ka aina a 110 ko lakou mau ohana a no lakou no hoi, ke kumu o ko lakou kumakena hou ana, e iho makawalu ana na waimaka ma ko lakou mau papaiina, aka, no Tisia aole he waimaka me ia a ua hoolana pu aku nohoi oia i kona poe hoa o ka huakai hookahi e hoolanaia na noonoo e pono ai. "Ua ike au," wahi ana. "• na poino e nee mai nei imua o kakou, aka, ua makaukau wau e hui kino aku me lakou. E ha'i aku wau ia kakou, owau ka mea mua o kakou e hele ai a i make au owau no ka mea o kakou e make mua aiia. Kia nae, aole au i manao pela. Aole au e make ana." "I ka ponei. ua lioounaia mai kekaiii eieie anela i o'u ma kuu keena paahao o'u i hoopaaia ai a iiaawi mai la i na hooiaio no ka aeia o ka'u mau puie. a i keia la oukou e ike ai i na hua o ia mau pule. E o'u mau hoa, e manaolana aku kakou—e ike hou ana 110 kakou ia Atiea nani." Ma keia hoike manao o Tisia alii, a ma ke ano no hoi o kona leo ame ke ano o kona kulana. na ia mau mea i hoomaalili iki niai i ka ikiiki o ke kumakena mai ia.lakou ae. A ma ka manawa i ku aku ai lakou imua o ke anaina hanohano o Ciretia no ka nana hope ana mai o Moi Mainosa. ua puiwa loa ia oia i ka ike ana mai i ka uwe nui ole o na wahine opio ame na kanaka opio pu, a puiwa pu 110 hoi ka moi o Aikupika no keia haawiua kamahao. "Me he mea la." wahi a Moi Mainosa. "na ke kulana ikaika o

kela kanaka op;t> k«- kumu i hamau ai na wahine opio ntai ka uwe i nui ana." i.'a 'okahi ae !a no ka manao o ka Moi o Aiknpika ma ka haawi ana i kena kunou. a :a irirawa ro hoi oia i waiho hou aku ai i kana : noi e aeia n:ai ke kr»naka opio nana ma ke kua?. aka. aole he hoolohesa niai e Mui >?., a no ka hiki o!e no iaia ke hana pela. < > ke aia kekoke i ka hia liona ma ka wai no ia a no ia mea i **>->o-n:ikai:ka*: ni :a ia mai he mau waapa nunui. a malalo o ke kau- • ha o ka moi i laweia aku ai na pīo he umi-kumamaha a iluna o ko lakou waapa na i:oa he mau haneli no ke kiai ana ia lakou. A m ?hope aku o ka waa o na pio ka moku o ka Moi Mainosa a 5 mihope mai o kona i ukali aku ai. he heluna nui o na waa. maloko ī o ka hualea'i o ka make. A aole r.o hoi i liuliu ka holo ana ua ikeia ?.ku la ka h:a lior,a a h? elua paha hora ka holo ana ua mo-ku aku ; ia ka aiuvaa i kahi i makemakeia. A hakaiia no a hool'?!eia na pio iuka o ka aina ua alakai koke ia ; aku la lakou iloko o ka inau. a he mau lepo no hoi ia o ka pekipeki | wawae ana mamua o ka hiki ana aku i ka waha o ka lua. kahi e komo i aku ai a hoea ilokr o ka lua ponoi. j [ A oiai o Ti>;a no mamua, a i kona ike ana aku i ka waha e| | haniama mai ana ua hu!i ae la oia a ninau aku la i kekahi o na koa 'e heie pu ana me ia ina paha o ka waha e hamama mai ana o kej ! alanui ia e komo aku ai iloko o ka lua. Aole i pane leo mai ke koa,j | aka. ua haawiia mai ka ae ir.a ke kunou poo ana o ke koa. | Miki aku !a na pio mawaho o ka waha o ke alanui e komo aku ai. ua eleu koke ae la na koa i Ka iakou hana, oia hoi ka uhi ana i na maka o na pio me na lole eleele ame ke kupee ana i na lima. a i ka wa e hanaia ana pela oia ka manawa i nee mai ai o Moi Mainosa no ka haawi ana i kana mau olelo hope i na pio mamua o ka hoolei ana ia I?kou iloko o ka lua liona. "E na opio kane ame na opio wahine o Atenai," wahi a Moi Mainosa i pane aku.ai me ka leo ano ko'iko'i. "aole he olioli iloko o kuu puuwai ma keia haawi ana aku ia oukou iloko o ko oukou manawa hope loa o ke ola ana ma keia ilihonua. •'Aka. aole e hiki ke alo ae, no ka mea, ua hoopaaia ke kanawai. I. a lelekaua mai ko oukou nioi maluna o ko'u aupuni a nui ke koko o Ciretia i hookaheia. Eia na'e ua haawi mai na akua i ka lanakila ma ko'u aoao, a loaa iho la ia ? u ka manao ikaika e luku aku ia Atenai holookoa me Vo'u mau koa ponoi. "Ma ka ike ana o Moi Iq:iasa, ko oukou poo-aupuni. ua hele mai la oja imua ou e hoomaalili ai i kuu nini, a ma ka noonoo ana ua aeia ae la e ia e hooko aku i ke kanawai make o Ciretia i kau aku ai. ma ka hookunu mau ana mai o Atenai i mau opio wahine ehiku ame ehiku opio kane no ka lumai a'ku iloko o ka make mau loa, a oia ka hoomauia o ia hana a kakou e ike kumaka nei i keia !a. Eia nae, ao!e i poho loa ka manaolana o Atenai no ko lakou kuokoa ae mai keia kanawai mai o ka make. no ka mea, aia no he pono i haawiia ia oukou. a malaila hoi e hele kuokoa ai o Atenai 110 ka mau loa. Tna e iawa ka ikaika me oukou e luku ai i na liona ahiu he umi-kumamahia e auwana nei iloko o ka lua a pau lakou i ka make, a pau oukou i ka hemo iwaho o ka lua, alaila, e mau no ko oukou ola me oukou iloko o ka maluhia, a e hele kuokoa hou o Atica holookoa aole no ka la hookahi, aka, no ka mau loa." A i ka pau ana o na olelo hope o ka moi, ua alakiia aku la na pio ma.ka waha o ka lua. Ma ko Tisia aoao hoi ua loaa iaia ka'manawa kupono loa o ka hooponopono ana iaia, a ma ka manawa i kupeeia ae ai kona mau lima mahope o kona kua, aia ka pokaa lopi silika ma kona limaakau, a ia lakou e ka iia ana aia oia ke hoonioni la o ka haule pono aku o ka pokaa lopi iloko o ka poholima. A hakalia no a pa kona lima.i kekahi opu-nahelehele ua kahihi koke aku la oia i ka loni iluna olaila, a ma ka hoolohilohi iki ana ua maopopo loa iho la iaia o ke kahihi i'o ana o ka lopi maluna o ke opu-nahelehele. Alaila, nee malie aku la ka huaka'i me ke alakai pu ia ana e na k°a, he hele kikekee ana e like me ke ano o ke alanui i hoomoeia— e komo ana iloko o na ana pouli i kekahi manawa a puka aku la iwaho iloko o na laau e ulu ana kahi hoi e mokio pololei mai ana ka inakani, e hele ana maloko aku o na laau kuku a hiki wale i kahi o lakou i hookuuia iho ai e na koa. lloko wale iho no o keia pakaawiliia o ka hele ana ua paupauaho maoli no kekahi poe a oi loa aku na wahine opio. A ma kahi o lakou i ku iho ai ua hookuu aku la na koa i na lima o na pio a lakou e paahele ana, a mahope o ka hoolohe akahele ana o Tisia alii i ka nakeke hele o na kapuai wawae o na koa a hiki i ka pau ana o kona lohe ana ua hoomaopopo koke iho la oia ua kaawale loa aku na koa ma ko lakou ala huli hoi. "E Gala?ia," wahi a Tisia i kahea hawanawana ae ai, '"me kona huli pu ana ae i hope i ka opio kane mahope koke ona. Eia no wau. wahi a ka opio nona ka inoa i puanaia ae ai e Tisia. A oia no hoi ke keiki a kekahi o na aliikoa kiekie o Atenai, kekahi o na kanaka wiwoole o Atenai. "Ke manao nei wau ua hala aku la ko kakou poe i alakai mai ai ia kakou," wahi a Tisia i hoomaopopo aku ai. "Ina ua hala lakou a ua haalele mai hoi," wahi a Galasia, '"alaila. o ka manawa kupono no keia e wehewehe ae ai kaua i na kupee o ko kaua mau lima. Aohe lie kali hou ana aku." "He mea pono i'o no ia, a aohe no hoi ia he hana nui na kaua T io ka mea he maaiahi ka wehe ana," wahi hou a Tisia. "E hulikua ae kaua a ma ka hui ana o ko kaua mau lima i kupeeia mahope o na kua o kaua. a i ka manawa e hemo ai ko'u mau lima ma kau wehe nna mai pela no hoi au e welie aku ai i kou." Ua hulikua ae la laua a hui ae la ko laua mau lima a me ka hakalia ole i hemo ae ai na lima o ka kakou wiwoole. a i ka paa ana o ka pahikaua iloko o kona lima ua pii koke ae la ka' huluaa ame ka hae o kona uhane e hui koke aku me na liona. Alaila, waiho iho la oia i ka pokaa lopi ilalo me ka ike ole o kona mau hoa, oiai e paa ana no ko lakou mau uhi-maka, a hoomaka aku la oia e wehe i na kupee o kona poe ho? pio apnu, a'lilo ae la lakou i poe kuokoa hou

:nai na uhimaka ame na kupee o lakou i hoopaaia mai ai e ko hkou poe enemi. A i ka hemo ana ae o na ahimaka. ua ike iho la !akou i ke am> 0 ko lakou wahi i waiheia rbo ai. he ano ana a o kekahi hapa he r>ali pohaku paa oiai hoi kekahi aoao he napelepele wa'e n-\ \ma n,i aoao a elua aia he a!a e moe ana mailoko aku o ua ana nei. he hookahi e moe ana ma ke kukulu akau a ma ka aoao hema no hoi kekahi alanui. Ma ke ala e moe akau ana he uluwehi kona man lihi alanui :ne na launahele iipohpo aoie hoi pela ke a!a ma ka aoao henia. a f he pouhuli aro hoomaka'uka'u ke nana aku. "Ma ke ala hea !a lakou i komo mai nei iloko o keia ana?" wahi a Ga!asia i ninau ae ai. ; "Ma kela ala kakou i komo mai nei." wahi a Tisia me ke kuhikuhi ana aku o kona lima i ke a!a e waiho pouliuli mai ana. "Pehea i maopopo ai ia oe?" . ik . e , no wau -" wahi 3 Tisia me ka leo ikaika. ana ia ano i j hoike aku i kona hoakuka ua lawa ia no ka ui hou ana aku no ia mea. Aole hookah» o kona mau hoa pio i ike i ka lopi si!ika a ho»>nuoi ae hoi. He ok-.loa no. Ao ka maopo|K» ana i ke Keikialii o Torene o ke ala a lakou i komo ai iloko o ka lua, o ka lopi si!ika ka mea nana i haavyi aku iaia ika haina pololei. Malia paha ua heKnnaopopojno lakou i ka lopi si!ika ame na koa pu n 0 paha kekahi, aka. malia . paha ua manao wale ae no lakou he punawelewele a ka nanana. 1 i °pi° wahine ehiku. he poe u'i lakou ma ka nanaina a he eulana lede maopopo. mai na ohana like ole mai no nae oloko iho o Atenai, aka, o ko lakou hui ana ae iloko o keia ano, e haawi ana ia laKou no ka pono o ko lakou aina. na ia mau haawina i ume mai ia lakou a hoolilo ae !a ia lakou me he mau hanau ponoi la kahi n«> kahi. a ua pili aloha maoii no. O ia haawina hookahi no ka i kau aku iluna o na opio kane, a maluna ae o na mea apau, o Tisia a!ii ka piilakaumaka iloko o na uhane o na opio wahine ame na opū> kane. a i na opio wahine no nae, he mau maka ko lakou e kau aku ana ma' luna ona ma Ke ano oia ko lakou mea e pakele ai a he puuhonua hof no lakou. E noho anei kakou maanoi, a i ole. e nee aku' paha kakoii •mua. wahi a kekahi ona opio kane i ninau ae ai. —. . P" 3110 kakou'e nee aku a loaa kahi kupono no kakou." wahi a I isia. Ina pe!a e heie kakou ma kela alanui. malia o komo aku kakou * o ° kekahi ulunahele. no ka men, aia na nahelehele ke u!u la ma kae o kela alanui." wahi a Galasia. "Aole kakou e hele aku a kaa mawaho o kahi o kakou i alakaiia mai nei. wahi a I :>;a. "no ka mea, aole kakou i ike i ke ano o ia mau wahi. Oka u e hoomaopopo.ne:, ao!e he pilikia ona wah'i o kakou i alakaiia mai ai a ke lanakila kakou, malaila no auanei kakou e nakuhele aku ai a hiki i ka puka ?na iwaho." Ano ke ku-e ole o kekahi i kana alakai ua hopu iho'la oia'i ka pokaa lopi silika a hoomaka aku la oia e hele a uhai aku la no hoi na hoa eae mahope ona. He al?/i«i pouliuli ia a i ka hakilo ana i na paia pohaku me he mea la ua paoia, a aol e no hoi i liuliu ka lakou nee ana ua puka aku la lakou iwaho i kekahi walii pohai i nakuheleia e na holoholona. A ma keia wahi i ike ai lakou a/a ma kahi o umi alanui liilii like ole e mana ana ma na wahi like ole, a ma keia mea ua lilo loa ia mea i mea hoopuhili nui ia lakou a maopopo ole'ia lakou o kahi e nee aku ai. "Auwe no hoi e." wahi a kekahi o na opio kane i hooho ae ai. * owai i o hoi ka mea hiki ke hoike mai i ke alanui pololei e puka ai iwaho ina nei no ke ake e hemo iwaho." "O, ke manao nei wau un hiki ia'u ke koho i ke alanui o kakou e puka ai iwaho," walii a Tisia i hoolana manao aku ai. A mamua o ko lakou nee hou ana aku imua a iloko hoi o kekahi 0 na mana alanui ua hoopuiwaia ae la lakou apau, a na ia mea hoi f hoonaka ae i ko lakou mau au apau, ma ka lohe ana aku i ka leo weliweli o na liona i ka u-wo hele ana me ka ike ole ia aku o lakou. "O e na akua." wahi a Andomeda, kekahi o na wahine opio pio„ 1 hooho leo kaumaha ae ai me ka weliweli nui. "ua hookuuia mai la na liona mai ko lakou mau wahi paa mai." Alaila kau koke ae la o Tisia alii i kona limaakau ma kona pepeiao me he ohe la a hoolono aku la no ka hoomaopopo ana pehea la ka mamao. A loaa iho Ia ka ike aole no i mamao loa na liona aikanaka mai ia lakou aku. MOKUNA X. TISIA, KA WIWOOLE O XA WIWOOLE. Me he mea !a i ka hoomaopopo aku o na pio o Atenai, aole no 1 mamao loa na liona inai ia lakou aku. Malia, ma ka manawa o lakou ; hoea aku ai i kahi o lakou e nakuhele ana. ua lawe aku na ea moe kololio o na ala-liiiii o ua lua liona nei i ka hauna kanaka a pela i 'kaika loa ai ka n-wo o na liona, a me he mea la he lohe aku no lakou i ka uwi mai o na niho o ua poe holoholona wehweli nei. "Aohe he mea hiki ia kakou ke hana." wahi a Galasia i hooho ae ai ma ka pii ikaika ana mni o ka weliweli o ka makau iloko ona a ha'ukeke ae la kona mau au ame ka pihoihoi nui no hoi o ka nanaina i ka nana aku. "He make moakaka loa keia o kakou no ko kakou aina aloha, Atica." "E kukuli iho knkou me ke pani ana i ko kakou mau maka,'" wahi a ka lede opio Andomeda. "Alia iki," wahi a Tisia i pane ae ai. "Ina e hele pualu mai ana na liona, alaila, e paakiki ana ka kakou paio ana aku: aka hoi. ina e hana aku kakou i mea no lakou e hoea pakahi mai ai a hele mai no hoi me ke akahele. manao wau na kakou ka ai o keia la, a o ko kakou pakele no hoi ia." <Aole f