Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 8, 23 February 1906 — Page 2
| This text was transcribed by: | Robert Nerveza-shizuma |
| This work is dedicated to: | Kulia i ka Pono O'ahu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, H. T., POALIMA, FEBERUARI 23. 1906
NUPEPA KUOKOA
DAVID L. A-1, : : Lunahooponopono
B. K. NAWAA, : Kokua Lunahooponopono
Hookomoia ma ka Hale Leka o
Honolulu, Teritori o Hawaii,
ma ke ano o ka mea
Papa Elua.
E hooana mai i na @@@@@@ a pau ma ka inoa o
"KA NUPEPA KUOKOA" wale no.
P.O. BOX 204.
HOOPUKALA E @A
Hawaiian Gazette Co., Ltd
Chas. S. Crane : : Lunanu
NO KA MAKAHIKI - - - - $2.00
NO KONO MAHINA - - - - - 1.00
SUBSCRIPTION RATES
ONE YEAR - - - - - - - $2.00
SIX MONTHS - - - - - - - 1.00
O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.
O na Dala apau o ka Pepa e hoouna
pololei mai i ka "HAWAIIAN
GAZETTE COMPANY
LIMITED," wale no.
P.O BOX @01.
HONOLULU. OAHU.
POALIMA . . . . . . . FEBERUARI 23, 1906
"HE DALA KA MANAWA."
"Time is money," wahi a na haole. o ia hop na makou i hoomaoe a'e la ma ke poo o kela kinomanao, ma kekahi olelo ana. "he mea waiwai ka manawa." a o na mea waiwai apau he mea pono e hoomaunauna ole la.
Ma ke kilohi ana i ke ko ana o ke au o ka manawa maluna o Hawaii aloha nei, a makaikai aku hoi I ke ola ana o na lahui like ole e noho @u mai nei me kakou. me he la. ua like kakou. na Hawaii. ame lakou. lahui, me kekahi mau moku heihei e holo ana iluna o ke kai. O kekahi mau moku ua loaa ia lakou ka makani maikai, a ke nee la imua me ka pahee. a o kekahi hoi ke o-ku la i kahi hookahi. ua nele i ka makani. a e luli wale ana no ma o a maanei. O keia ke kulana maopopo loa ma ka hoohalikelike ana la kakou Hawaii ame na lahui e a'e. a e ikeia no kela ma na haawina e hekau nei maluna o ka aina i keia manawa.
Ke olo nei na leo mai o a o o ka aina no ka pilikia. pilikia i ka hana ole e loaa ai kahi ola ame na mea e a'e e pono ai ka ohana. Ke hoike nei kekahi mau wahaolelo o ka lehulehu. no na lawelawe aupuni mai ke kumu o ka pilikia. a makou hoi e hoohewahewa ole a'e ai a pane a'e. aole malaila wale no ka pilikia; aka, ua pilikia no ka hoomaopopo ole i ka waiwai nui o keia kinomanao nona ke poomanao, "He Dala ka Manawa."
Aole anei o kakou ike aku i na haole e oni mau ana ko lakou mau noonoo ma o a maanei, e hahai nana i ka nee ana o ka manawa imua? Ua ike no kakou. Ua hiamoe anei lakou a kaukai aku na ke aupuni e lawelawe mai no lakou? Aole. aka, i ka manawa e kaukai ana e loaa inai he mau pomaikai mai ke aupuni mai, la manawa hookahi no ke hoohana ia ka noonoo ma kekahi alanui okoa a'e. a i ka hoohui ana a'e i keia mau mea, a@a hoi ke nee pu la no lakou ma ka manawa imua. O keia kekahi mea i nele i na oiwi Hawaii. a aole i hala loa ka manawa no kakou e ku a'e ai iluna. a hoa'o aku e alualu mahope o na haole a hiki i ke kaulike ana a oi aku paha mamua o lakou.
Malia paha o loaa mai na hooku'iku'i olelo ana. "Pehea e hiki ai? Aole he ike mai o na haole la kakou a haawi mai i ka hana. haawi wale ia a'e no ka hana i na Kepani. a koe no kakou." a lehulehu wale aku na kumupale e haawila mai ana.
E na hoa Hawaii e, mai ka wa a Kamehameha III., ka Moi lokomaikai. i haawi alodio al I kona mau makaainana i na kuleana aina. a hiki wale i keia manawa. no kakou ka MANAWA; aka, ua hoomaunauna wale ia ka manawa a lilo i mea waiwai ole ma ko kakou aoao.
I keia wa, eia kekahi mau mahiko ua haawi mai i MANAWA no kekahi mau ohana i makemake e hana no lakou iho. Ua makaukau kekahi mau mahiko e lawe aku i 60 ohana a pii aku iluna, e makemake ana e lawe a'e i na aina hookuonoono o na mahiko, a o keia puka aole i paniia i na lahui apau i kupono e lilo i mau kupa Amerika, aka ua hamama no na mea apua e loaa ana ia kulana. Ina ua nele ka aina nei i na ohana mikiala ma ka hana. alaila. e lilo ana keia mau aina hookuonoono i na lahui e, a pela kakou e ike nei ke kaukai aku nei na mahiko e loaa mai na limahana mai na aina e mai. Ua nele anei o Hawaii i na ohana i makemake e loaa na hana e pomaikai ai lakou? Ina ala he mau ohana. eia ka MANAWA. he mea waiwai nui hoi. Ina ua nele, he mea waiwai nui hoi. Ina ua nele, he mea waiwai anei ka waha-a walo i ka lilo o na pono koho balota i na lahui e. a nukunuku aku i ka poe e imi ana i na alahele e hiki ai ke hoolaupai mai i na pomaikai iluna o ka aina nei?
Ua hiki loa i na Hawaii makee i ko lakou oi mau ma ke koho balota ke pani aku i keia puka, ina he iini olaio ko lakou e paa mai ia mea, ma ka noonoo akahele an i ka waiwaii'o maoli o keia poomanao maluna 'e. Ua wehe mai kekahi mau mahiko i ka ipuka ua hamama. a ke kali nei owai la na ohana e ae anu e komo aku. Ina he hiki i na ohana Hawaii ke hooko aku a lawa ka makemake o na mahiko me na limahana. nawai hoi e kii aku i na limahana o na aina-e a lawe mai? Ua hiki loa ia Hawaii i keia la ke hoolako iaia iho me na limahana, aka heaha ka mea e hiki ole nei? Malia paha ua nele i ka makani e holo ai imua.
Malia paha o i mai kekahi poe. "Auhea ke dala e hiki ai ke hooko aku i keia makemake o na mahiko i mau ohana e noho ai ma ia mau aina hookuonoono a lakou e manao nei e haawi a'e?" He ninau palaualelo keia. Eia ke dala iluna o ka aina nei i keia manawa ke ka@@ mai nei o ka loaa o ka maka-ha e kahe aku a@ aole nae e kane wale aku me ka maopopo mua ole o ke alahele e hoi hou mai ai me ke k@ala i kona waiwai o @ua. He mea olalo ma ka aoao o na mahio e haawi mai ana lakou i na kokua ana ma la mea like loa me keia mau ohana Hawaii o Hilo Paliku, a o ka ninau wale no, ehia ia mau ohana Hawaii e ae i makaukau e malama i ka MANAWA a nee pu aku me @a, a kii ae i mau aina no lakou.
Ua oi aku ka pomaikai e loaa ana i na kanaka Hawaii ke noonoo akahele maluna o keia ninau a hooholo iho e haalele i kahi pilikia a imi aku i kahi @ hula a'e ai ia mea a e loaa mai ai au pomaikai, mamua o ka hoolohe i na hoopihapiha olelo e hoala mau ia ai ka inaina iloko o ke kanaka Hawaii no na haole, a pela wale aku: no ka mea, in a kakou mahope wale aku no e haikaika ai, ka lakou la no ka holo imua, pili no ia lakou la ka lako a he nele no ko kakou, oiai o lakou ia e mikiala mai nei, a o kakou aku ka hookuanui aku. O ka hana kupono loa i keia manawa, e like me ka makou i paipai mau ai e ala like a hookahi ka holo ana imua, aole wale ma na mea pili mahiko, aka, ma na mea e a'e no kekahi e loaa mai ai ka nohona ulakolako ana.
KA HOLOLIO PA-U.
O ka hookahakaha hololio pa-u o na lede Hawaii i hulia me ko na kaa otomobile ame na kaa e ae i malamala i nehinei ola ka hoomaka hou ana ia o ia hana haaheo o na lede Hawaii o ka wa i hala i hoomahele ole ia no kekahi manawa loihi, olai nae. ua lawelaweia ae no ka hololio pa-u ma kekahi mau kuaaina o Maui ma ka manawa i hoohala ai ka Moiwahine Liliuokalani ma ia mau okana i kona mau la.
He mea oiaio, aole i nele ka makahehi nui ia o keia lealea haaheo o Hawaii aloha, a oi loa aku kona ohohia loa ia mamuli o ka hoomaka hou ia ana. a o kona hookoia ana. ola no hoi kona ala hou ana mai. a makou e manao nei e ola loa aku ana oia ma keia hope aku. ma kekahi olelo ana. aole e nele ka malamaia o na hololio pa-u ana ma kekahi la kulala o ka makahiki e like me keia i hoalaia ae nei.
A o keia hololio pa-u i o-aia ae me na ano hou o keia au. e laa na kaa otomobile ame na kaa e ae. oia kekahi o na haawina i kupono loa no ka hoolaha ana aku ia Hawaii i na Aina-e. oiai, he nui ka poe malihini i kipa mai i o kakou nei a ikemaka i keia lealea, e nele ole ai ia lakou ka hoolaha aku i ko lakou wa e hoi aku ai no ko lakou mau wahi iho. a o ka lakou mau hui kno ana ame na hoolaha e puka pu aku ai e pili ana i au hololio pa-u nei. aole e hiki ke alo ae i ka ike i'o iho, he mea hoowaiwai nui ia lealea no Hawaii ma ka ume ana mai i na malihini kaahele honua e kipa mai i o kakou nei. a o ko lakou kipa ana mai, ola no ka loaa ana o kekahi alanui e komo nui mai ai na loaa, ahi a lakou e lu iho ai i ko lakou mau loaa a he pomaikai nui no hoi ia no Hawaii.
O keia hoomakaia ana iho la o keia lealea na ke Komike Hoeueu no ia o Hawaii, a i weheia hoi ma ka la hanau o Peresidena Wakinekona o Amerika Huipuia, a aohe no he hoohalahala amna ma la mahele. no ka mea, he mea pono loa ka hoomanao ana i ka ia k@laia o ke kanaka nui e like iho la me Wakinekona. aka, ma o ka makou e hoohaili nei a e hoaia noonoo nei oia ka ui ae i ka ninau no keaha la na Hawaii i hapai ole ai i na lealea o keia ano no ka hoomanao ana i ka la hanau o Kamehameha I., ka Na'i Aupuni o Hawaii Paeaina. like loa me ka hoomanao ana ia o ka la hanau o Wakinekona.
He ninau maikai loa keia e hoalaia iloko o ka noonoo pililaula o kakou Hawaii iho, a e kukulu a e hoala ae i na hana no ka hoomanao ana i ka la hanau o ko kakou Na'i Aupuni, Kamehameha I., no keia Iune ae e nee mai nei, ma ka hapai ana ae a lawe mai i na lealea Hawaii, e like me ka hololio pa-u, paniolo, kaulio. heenalu, maika. heihei ame na lealea kupono e hiki ana ke hookoia e nele ole ai ka umeia o k a noonoo o ka lehulehu ame ka poe malihini kaahele honua, he mea hoi e hoaia hou ia ai ka ikaika o ka hapai ana i na hoomanao ana no ko kakou mau la kulaia i maalo liilii aku ai a e nele ole ai hoi ka maalo loa aku in a nei e hoomahele hou ole ia.
O kekahi mea i kela mawaena o kakaou Hawaii e pili ana i ka malama ana i na la kulaia, ola no ka pili-pe wale ana aku maloko o na lealea a hoomanao o na la kulaia e ae. e like me ko ka Makahiki Hou o na Pake. ka la 4 o Iulai (oiai nae o kakou pu kahi iloko olaila), aka. ke hiki mai i ko kakou mau la nui ponoi e like me ko Kamehameha I., aole i keia i mau hoomanao no kona ia. a he nui na la hanau kulaia o ka Na'i Aupuni i hala i hapai hoomanao ole ia. koe wale no ka hoomanao o ke Aupuni ma ke kuahaua kulaia ana.
Maloko o ke kulanakauhale o Honolulu nei ma kekahi mau makahiki i hala, aole i'o no i hala ka hoomanaoia o ka la hanau o ka Na'i Aupuni. aole nae i ka pililaula a ano nui loa e like iho la me ko nehinei. oia hoi, ma ka aoao o na oiwi Hawaii. aka, o ka mea i ike mau ia oia no ka malama mau ana o na kamalii Kristiano o na luakini haole o kakou nei he paina mama nui ma ke Kula o Punahou a he haawina hoi i hala ole i ka ike mau ia.
Nolaila, i ka houluulu ana i keia mau mea apau. ke komo aku ka noonoo e hoola'i iho maluna o keia mau mea. aole e nele ke ala ae o na hooikaika ana e hapai. a i ko makou manao, o ka Hui Hookuonoono o na Oiwi Hawaii. ka hui kupono loa nana e hoala a e hapai. a aole e nele ka puka pono. no ka mea, aole e nele ke komo laulima pu ana aku o ko waho aku nei poe iloko o ka hana maikai, e laa na hoaloha haole ame kekahi poe e iho. E noonoo e ka hoakanaka i keia.
KU-E I KA MARE LEHULEHU.
(Hoomaula.)
Penei hoi ma ke "Aloha Aina." Nov. 4. 1905. malalo nae o ka inoa Miss Caroline Broad. aole ko Charles Broad Inoa i ikeia. malia he elua paha inoa o kuu hoa. oia hoi, he inoa makuakane a Lunamakaainanana Lunakahiko Moramon@, oia o CHAS. BROAD, a he inoa kaikamahine ma@e kane ole, oia hoi o Miss Caroline Broad! Ina he pololei keia koho ana. he ku maoli keia ano bana Kolohe i ka hoomakeaka:
"O ka ma@e lehulehu o kapoe Monamona. aole o ka poe Monamona a pau. aka, aole o ka poe i hookaawaleia ma o ka Oihana Kahuna Hemolele. ua hookaawalei keia ame ke@a mahele o ka Oihana Kahuna, a o kekahi oia mau mahele he ma@e lehulehu me ka ae mai o ka wahine mua me na makua o ka wahine hou me ka ae mai o ka Bihopa o kou apana a me ka ae mai o ka Papa Kaula. Pela e hiki ai ke mare elua a ekolu wahine, aole me ka mare lehulehu e hana ia mai nei e na wahi e ae."
Ke ike ae la kakou ma keia i ka nahu o kuu hoa i kona alelo ponoi iho. ma o ka olelo ana mai o na poe wale no e paa ana i ka oihana kahuna hemolele Melekisedeka. ke hiki e mare lehulehu. a lawe mai nae ia Davida ma. i mau kakoo nona. oiai aole lakou he poe kahuna Melekisedaka. Kupanaha! A pela no hoi me keia mau inoa. makuakane a kaikamahine, hookahi kino. Kupanaha o ka kupanaha!!
Ua wikiwiki loa oe e kuu hoa ma ka hoole ana i ka hoomaopopo ana o kekahi poe i na loina mare lehulehu i manaola e ka poe Moramona ma Uta. aka. Hoko nae oia manawa hookahi aole loa oe i hoike mai i au mau loina 'ia o ka mare lehulehu a oukou e manaoio nei imua o ke akea. i hiki ai i na poe a pau ke ike i kou makaukau ame kou hooko pono i ua mau loina 'ia. O ka nele mai paha ke kumu, a i ole, no ka hookohukohu wale iho no paha. i manao ia aku he ike a he piha loea.
O ka mea maopopo nae. aole o oukou makemake e hoike mai imua o ke akea i keia olelo hoike mare lehulehu a oukou. o ike ia ko oukou kuhihewa a me ke a'o hewa. O ike pu ia hoi ke ku-e o ua olelo hoike 'ia i na a'o ana o ka Palapala Hemolele: aole no hoi oia wale aka. e ikeia ana ka pilikia o na kanaka Hawaii i puni aku i keia mau a'o hu hewa ana. mamuli o ko lakou mare lehulehu ole ana no ka maka'u i na kanawai o ka aina. a pela hoi me na poe a rau oia ano manaoio hookahi. Penei na mea i palapalaia ma ka Buke Berita o Uta. Mahele (Scetion) 132. Pauku 4 me 5:
"4. No ka mea, aia hoi! Ke haawi aku nei au ia oukou i berita hou a mau loa, A INA E NOHO OLE OUKOU ILOKO OIA BERITA, alaila, e AHEWAIA (damned) NO OUKOU: no ka mea. AOHE KAHI MEA HIKI KE HAALELE I KEIA BERITA (mare lehulehu), A AEIA OIA E KOMO MAI ILOKO O KO'U NANI:
"4. No ka mea, o ka poe a pau i makemake e loaa ona hoopomaikaiia ana mai ko'u lima aku. e PONO OIA E NOHO MAMI@LI O KE KANAWAI i hoonohoia ai no ia hoopomaikai. a pela hoi me na kumu alakai no ia mea. e like me ia i kukulu ia ai mamua aku o ka hookumuia ana o ke ao nei."
O keia kekahi mau pauku o ka olelo hoike mare lehulehu a Kale Broad e hoole nei i ko'u hoomaopopo i kona mau loina. Aka. owai la o maua kai hoomaopopo ole, a owai ia ka mea walaau wale no? Na ka lehulehu ia e nana mai.
O ka'u e olelo ae ai no keia mau a'o ana, oia no: O kela ame keia kanaka Hawaii i manaoio i ke a'o ana mare lehulehu, a peia hoi me na poe e ae, i MARE LEHULEHU OLE, UA KU LAKOU MALALO O KE AHEWA MAU LOA 1A, aole hoi e loaa ia lakou ka nani o ke Akua, e like me ia e a'o ia nei ma na olelo o keia pauku 4. oia hoi , "a ina e noho ole oukou iloko oia berita (mare lehulehu), alaila, e AHEWAIA NO OUKOU, no ka mea, aohe kahi mea hiki ke haalele i keia berita, a aeia oia e KOMO MAI ILOKO O KO'U NANI."
O na kanaka Hawaii a pau i kakoo i keia kumuhinu. a hana ole i ka mare lehulehu, e like me Kale Broad ma, ke kau mau nei ke ahewa a ke Akua. maluna o lakou, a ua lilo ka lakou mau hana hooikaika ana ma na hana pono i mea ole, oiai, aole lakou i aeia e komo aku iloko o ka nani o ke Akua. no ko lakou mare lehulehu ole ana. Heaha iho la ka waiwai o ka Kale Broad ma a'o ana mai i keia kumuhi@@, aole na'e o lakou hana. A o ko lakou poe i hala ma keia aoao i hana ole i keia hana, a pela no hoi me lakou e kali nei, aole loa ana e loaa ia lakou ka nani o ke Akua, oiai. aia no lakou malalo o ka hoahewaia. Heaha iho ia ka waiwai o ka Eunanelio ma o Karisto 'ia?
O keia kekahi o na Olelo Hoike Wahahee loa ame ke ku-e Palapala Hemolele, maopopo, e hiki ole ai ia Kale Broad ma ke ale ae. E manaolo anei kakou, o na poe a pau i mare lehulehu ole. a i hoolohe na'e i na a'o ana a ka euanelio ma o Karisto la i a'o mai ai i Kana poe haumana, aole lakou e komo ana iloko o ka nani o ke Akua? Aole anei e komo ana na haumana, a ka Haku iloko o ka nani o ke Akua no ko lakou mare lehulehu ole ana? Aole anei e komo ana o Petero i au nani 'ia? Ioane. Paulo, ka mea wahine ole. a me ka nui aku o na haumana? Ke aa aku nei au, aole loa e hiki ia Broad ma. ke hoole mai i ka loaa ana i keia poe haumana i hoolohe i na a'o ana o ka Euanelio, kela nani o ke Akua. Oiai ke a'o mai nei ka Euanelio pela. ka Baibala, Buke Moramona me ka Buke Betirta a oukou. Alaila, no hea mai keia olelo hoike wahahee a hoopunipuni e hoole ana i ka loaa ana o ka nani o ke Akua i ka poe i hoolohe i ka Euanelio a mare lehulehu ole?
Penei ka Paulo i olelo mai ai: "A i ka manawa mahope (na la hope) e haalele kekahi poe i ka manaoio, e malama ana i na uhane hoopunipuni a me ke a'o ana a na daimonio." Timoteo 4:1. He biki loa ke hooialo ia kela mau a'o ae ia. ua pili loa me keia mau olelo a Paulo, no ka mea, aole loa i ikeia keia mau a'o ana ma na ia o Iosepa Kamika ke Kaula a lakou e manaoio nei. Aka, mahope o kona make ana mai. au hoololi ia e lakou ka Buke Berita, a hookomola iho ia keia olelo hoike a'o kuhihewa.
Ke noi nei au. una he mau haipule i'o kekahi o ke Akua Kiekie iloko o ka Ekalesia o Uta, ano ka wa e haalele ai i na a'o hoopunipuni, a huli e imi i ka mea olalo. Aole no ke ake palo keia noi ana a'u. aka, no ke aloha no: pela no hoi me na poe i apo ole I keia mau a'o hewa. e kupaa lakou. Me oukou no ka malu o ke Akua ame Kona Aloha.
He nui na mea a'u i makemake ai e kamailio aku e pili ana i na a'o hewa ma keia olelo hoike. ke loaa ia'u ka manawa pono ma keia hope aku.
MOSES KEAULANA.
(Aole i pau.)
HE WAIWAI I HUNAIA.
KA PALAPALA HOOILINA ANO-E O KE ANO I MANAOLANA OLE IA I LILO AI O KIMO NAPELA HE KANAKA WAIWAI.
(He wahi moolelo pokole)
O Kimo Napela, he opio ka@au nupepa oia no ke Kulanakauhale o Nup@ka, no ka nupepa Evening Whirl (ka Makani Puahiohio o ke Ahiahi). Ua haawina iaia. e ke poo lunahooponopono o ua nupepa la. e huli aku oia i kekahi moolelo e pili ana i kekahi hihia apuka. a e kakau iho i na mea oiaio apau no ua hihia la, a hookomo aku iloko o kana nupepa. Nolaila, mai kona ala ana mai i ke kakahiaka a hiki wale i ke awakea ana. au huli aku oia (Kimo Napela) i ka meheu o ua hihia la. elike hoi me ke ano o na makaikiu: eia na e i kona komo ana iloko o ko lakou keena. kahi hoi e noho mai ana kona mau hoa o ka makakila. e kapalili ana ko lakou mau manamanalima maluna o na mikini kakau no ka hookomo ana aku iloko o ka nupepa i na meahou i loaa ia lakou. aole he nanaina hoihoi maluna ona (Kimo Napela). no ka mea aole i ko ka makemake o kona haku.
Aole oia i makemake e hele aku e ike i kona haku. oiai ua ulupuni mai @a kona poo me na noonoo kaumaha. a ua nele oia i ka noonoo maikai i kela manawa e hoike aku ai oia i kona poo a'e.
"Ina no hoi e ala a'e ana kekahi mea e lilo aku ai ko Mr. Bowena (ka inoa o ka lunahooponopono o ka nupepa "Ka Makani Puahio o ke Ahiahi") noonoo malaila, oia hoi pepehikanaka paha. pauahi paha a i ole kaawe paha kekahi mea iaia iho," wahi a Kimo Napela, e namunamu wale ana no hoi kona mau lehelehe, me ka hoomau ana aku i kona hele ana no kona pakaukau. "O keia iho la ke kolu o na manawa a'u i hoohokaia ai, a au maopopo no hoi ia'u kona (Mr. Bowena) manao ke --------"
Kuha'u iho la oia i manawa me ka hoopau pono ole i kana mea e namunamu ana, a hooho a'e la oia:
"Halo! Heaha hoi keia?"
He mea malihini ole ka loaa ana o na leta ia Kimo Napela, aka, o ka leta nana i hoopuiwa iaia he ano okoa a 'e mai kana mau leta i maa mau. He wahi-leta loihi keia, a ma kekahi kihi e kau ana ka inoa o kekahi loio kaulana o Syranac. Pahoohao iho ia o Kimo Kapela no keia let. a me ia pahaohao no oia i wehe a'e ai, a heluhelu iho la, penei:
Syranac. N. Y., Iune 24, 1891. Mr. Kimo A. Napela,
Nu Ioka, N. Y.
Aloha oe:--Ma ka palapala kauoha hope loa a Ebeneza Kalinabuki (Greenbush) o keia wahi. o oe ka ona i keia manawa o ka Mahinaai o Edgewood. Aia no he ma mahele manao e a'e iloko o ua palapala kauoha la e lilo ai i mea nui nau e noonoo ai, nolaila, ke makemakeia nei oe e hiki mai ma Syranac nei elike ma ka hikiwawe e hiki ana ia oe ke hele mai. E oluolu oe e hoike mai ia'u i ka manawa au e manao ai e hiki mai.
Kou oiaio loa.
KEONI J. LAYCOCK.
"Owai la hoi keia Kalinabuki." i noonoo iho ai o Kimo Napela. e nalu nui ana hoi iloko iho ona. "Healia la kona mea i waiho mai ai i kona waiwai no'u? Malia paha he wahi mea hoomakeaka keia e hanaia mai nei no'u."
Noonoo, hou iho la oia no kekahi manawa, alaila hooho a'e ia oia:
"O. o keia elemakule ka a'u i hoopakele ai mailoko mai o ka lokowai. Alaila, ua make ka oia, a ua waiho mai i kona waiwai no'u. He mea apiki maoli no keia."
E na makamaka heluhelu. he mau makahiki mamua aku o keia manawa. ua hele aku o Napela no Syranac e hoohala ai i kekahi manawa hoomaha, e noho ana hoi me Nede Harlan, kekahi o kona (Napela) mau hoakula.
I kekahi ahiahi, ia laua e holoholo ana ma kahi e kokoke ana i kekahi hale wilihuika, au holo pukaka mai la kekahi mau lio ma ko laua nei aoao, e huki ana hoi i kekahi kaa holo lealea, a lele aku ia na lio iloko o ka lokowai, e lawe pu ana hoi i ke kaa ame ka mea e noho ana iluna o au kaa la me laua. Lele koke aku la o Napela iloko o ka wai, me kona nana ole a'e i kona paalole maikai, a kokua aku la i ke kanaka nona ua kaa la. i ua kanaka la hoi, e pihopiholo ana iloko o ka wai, a na Napela i lawe a'e iaia a kau i kahi maloo.
O Kalinabuki keia kanaka i poino, a iaia i kau a'e ai i ka aina maloo, huli mai la oia a haawi mai la i na hoomaikai an he nui i ka kaua opio. Mai manawa mai hiki iho la i ka wa i loaa aku ai iaia keia leta. aole loa oia i noonoo no ia mea.
Hoomanao a'e la oia i keia manawa, ua hoike aku o Nede iaia i kekahi mau mea e pili ana i keia kanaka elemakule. He olomana noho hookahi keia. e noonoo ole ana hoi no kona mau hoa noho o ia wahi, a e hoolilo ana hoi i kona manawa ma ka hoolilo ana aku i na mea e puka mai ana mai kona wahi mahinaai mai ma ke dala kuike wale no.
Heaha la kana i hana'i no keia mau loaa nui ona? Aole he mea i maopopo no ia mea. He uuku loa kona mau hoolilo, aole hoi oia i haawi wale aku: eia na'e ka mea apiki. i ka huliia ana keia iloko o na banako, aole ona waihona malaila.
No kekahi mau makahiki hoi. ua nui ka nu-ne ma Syranac. e pili ana no ka waiwai o keia kanaka. Ua nawaliwali oia a ua kokoke mai e uhi iho na hunahuna lepo maluna o kona kino: eia na'e aole he ohana naha e hoomaopopo i kona waiwai. Ia Kimo Napela i hiki ai ma Syranac i keia wa ana i hoopakele ai i au olomana la. au lohe no oia i ke keaka nui ia o keia ninau: eia na'e aole loa oia i moeuhane inua. e lilo ana oia ka hooilina o keia waiwai.
"Ea, laki maoli," wahi a ua Napela ia i hooho a'e ai. I ka wa i pau ai kona noonoo ana maluna o ua leta ia. "ua loaa iho la ka hoi ka'u meahou e hoike aku ai ia Mr. Bowena e lilo ai kona noonoo malaila, a hoopoina iho i keia hihia apuka."
Me ia ana i hooholo iho ai, "hele awiwi aku ia oia a hoike aku ia i keia meahou kamahao i kona haku.
"I ka wa hea oe e hele ai?" wahi a Mr. Bowena i ninau mai ai iaia nei. mahope o ka pau ana o kana heluhelu ana i au leta ia.
"I keia wa no. in a na'e aole oe e keakea mai ia'u." wahi a Napela.
"Pehea ka loihi o kou manawa e kaawale ai?"
"Aole paha e piha ana ka pule. aka, i keia manawa aole i maopopo loa ia'u no ka mea aole no i maopopo ia'u ke kumu o'u e makemakeia nei."
"Well. in a e lohe ana oe i kekahi mau meahou ano nui ma kau huakai. mai poina oe i ka hoike mai ia'u."
O keia iho la ke ano o Mr. Bowena. He kanaka oia i makemake e loaa na meahou maikai no kana pepa. a i ka meahou maikai no kana pepa. a i ka manawa e haalele iho ai kekahi o na iaia o ke keena lunahooponopono. a hele aku no kekahi huakai ano nui. o keia iho ia kana kauoha mau ia lakou.
Puka aku ia o Napela mailoko aku o ke keena nupepa, a holo aku ia no ke keena kuai tikiki kaa'hi e ku kokoke mai ana. a nana iho la i ka papa kuhikuhi manawa holo o na kaa'hi no Syranac. Ike iho oia e loaa ann iaia ke kaa o ka hora ekahi. a e hiki ana hoi oia i Syranac ma ka hora eono o ia ahiahi.
I ka maopopo ana o keia mea. hoouna aku ia oia he telegarapa na Mr. Laycook e hoike aku aka ana hoi i keia ke@nimana i kona manawa e hiki aku ai.
I ka hora i manao ia ai no ke kaa'hi e holo ana no Syranac. aia ua Kimo Napela la ke noho ia e paina i kona ke kaa'hi Manawa. a aia hoi kona mau noonoo ke hoolauwilila ia e na mea i ala koke a'e iloko o hookahi hora mamua ihol.
(Aole i pau)
NELE KA UHANE LAPU I KA HOME.
Ua pau ae nei kahi hale kahiko ma ka helu 1442. alanui Emma, i ka wawahiia, mamuli o ke kauoha ana'e o ka ona nona ua hale la, a ma na wawa olelo i loaa ae. he moolelo hookalakupua ko keia hale, a no ia moolelo ke kumu o ka wawahiia ana. Penei na mea ano nui i loaa ae no keia hale:
He eono mahina i haia ae nei. hoikeia ae la ka lohe he hale keia i nohoia e kekahi uhane lapu. he kino uhane hoi no kekahi wahine haole. He ohana PUkiki ke noho hoolimalima ana i ua hale la ia manawa. a i ke kipa ana aku o keia uhane lapu i o lakou la i kekahi po, ua haalele aku la lakou i ua hale ia, a hoi ae la a hoaumoe ma ka lanai o ko J. F. May hale, no ke koena aku o ka po.
E hiamoe ana he elua o na kaikamahine o keia ohana Pukiki, ma keia po a lakou i ike ai i keia uhane lapu, a iloko o ko laua hiamoe lohe ia aku la ka nakeke iloko o ko laua lumi, a ia laua i kakaa ae ai na maka. ike aku la laua i kekahi kino wahine loihi e uwe iho ana maluna o laua; nolaila hoomaka iho la laua e uwauwa, a holo aku la ko laua makuakane iluna. a hiki aku ia oia i ka manawa e nalo aku ana au uhane lapu la ma kekahi aoao o ka hale. I kekahi ia ae, haalele keia ohana i ua hale la.
I ka wa i loaa ae ai keia lohe, ua hoiaio koke mai la na poe i noho mua malalia. a o ko lakou kumu nohoi ia i haalele ai ia wahi.
Malalo o keia hoike, ua maopopo i ka ona hale, he mea maikai ole ka hoolimalima hou ana i au hale la, a o ka hana kupono, e wawahi ae. Nolaila ua nele ka uhane lapu i ka home i keia manawa.
Eia, he manaoio no ka na Pukiki i na uhane lapu. a he puni no ka na haole i na moolelo o keia ano. He wahi ano hoomanamana paha keia!
NA RUKINI NO KAPAA.
I ka Poakahi iho nei i@ noea mai ai ma Honolulu nei he hookahi haneri. me umi. kane, wahine ame na keiki. he poe hoi i ae e hoi mai a hookuonoono iho ma Hawaii nei. O lakou nei na Rukini i makemake e noho ma Kapaa, Kauai.
He hauoli na hiona o keia poe. me he mea ia, aia na halialia ana iloko o lakou e ike aku i ka aina e "kahe ana ka waiu ame ka meli."
Ua hookipaia lakou ma Honolulu nei e na hoaloha o lakou, ame ka Papa Hawaii. I ke ahiahi no o ia la kau aku la lakou maluna o Iwalani a hala aku no Kapaa, Kauai.
No na Aalolo
Nawaliwali.
"O ka hakaka ana no na mea e loaa ai na pono o ke ola ana i keia mau ia, aole me ka piha ikaika o kou kino. aka, me ka holopono o kou mau aalolo." o keia ae la ka olelo a Sir J. Creighton Browne, he kauka kaulana ma ka oihana lapaau. I keia olelo, e paku'ila aku ka olelo a Kauka Fathergill i make. kekahi no hoi o na kauka kaulna. "Ina e hoomaka mai e nawaliwali ka opu hoowali ai, e nawaliwali mai no kou akepaa ame kou akemama, a e piha no ke koko i na mea ino. he kumu e loaa mai ai i na ma'i ino e like me ka a-i pehu. na ami, rumatika. ma'i o ka puuwai, hano ame ka ma'i o na aaiolo. O na aaiolo oolea. na aaiolo hiki ai ia oe ke hana. ke ku iluna a hakoko ma keia ao no na pono o keia nohonoa me ka loaa ole o na poilikia i ke kino, e pono lakou e malama pono ia a e hanai hoi ia lakou me ke akahele i mea hoi e loaa ai ia oe ke kino oolea. O ka manao ae la keia: a pehea hoi e loaa ai i ka poo me na kino nawaliwali keia oolea ame keia mana hooolea hou i ke kino e waiho nei mahope o keia mau mea? Ma ka lawe ana i ka
WAMPOLE'S PREPARATIONS
he laau lapaau i kaulana a puni ke ao nei no ka holopono ame ka hikiwawe i ka hoonoono ana i ka ai ame ka hoomaemae ana i ke koko. E loihi no kou manawa e hulia ai a loaa kekahi ano ma'i e hiki ole ai i keia laau ke hoola. he laau i loaa mai ma o ka noonoo naauao ana o keia au o na hana o ke akamai. He momona e like me ka hone. a ua loaa hoi iaia na mea hoonoono ai apau i loaa i ka Alia Cod Maemae i hanaia e makou mai ka puupaa mai o k 'ia cod hou loa. a i huiia me ke Compund Syrup of Hypophosphites ame ka Extracts of Malt and Wild Cherry. Ua olelo ae o Kauka Clark: "Ua loihi ko'u wa i hoohana ai i ka aila cod. eia nae, aole wau e kanalua ana i ka hoike ae o kau laau ka helu ekahi o na laau a'u i maopopo, a e kuaila nei i keia wa." Aole e haule. a e loaa no ka pono mai ka lawe mua ana. Ua hiki i keia laau ke hooikaika i kou kino ame ka pii ana ae o ke olakino maikai. E pono e hoao. Oia ka mea e ike ai. Ke kualia nei keia laau e ka poe kuai laau a puni ke ao holookoa nei.
HOOLAHA KUMAU
Kakela me Kuke
[KAUPALENAIA]
Poe Kalepa ma ke Komisina
: : A HE : :
Poe Lawelawe Kopaa.
Poe Agena no na Ma hhiko Lehulehu
E hoonoeia ana kona keena oihana @ ka helu 1412 Alanui Nuuanu. nia @o hoi i kona wahi noho a ka helu @@, Aianui Vinia. i ka ina iho o ka pukapa mai ke Alanui Nuuanu aku.
Na hora hana:--Hora 9 a.m. a 12 ma 5 p. m. a 7 p. m. , hoe ke Sabati. Sabati, ma ka hooholo ana.
Telephone Blue 3466 P. O. Box 842.
Hui Alahao âme Aina o Oahu
MANAWA HOLO
Oct. 6. 1904
MAI HONOLULU AKU
No Waianae, Waialua. Kahuku ame n@ wahi hoolulu ma ke ala@@@- *9:15 a. m., *3:20 p. m.
No Pearl City, Ewa Mill, ame na waki hoolulu ma ke alahao-- †7:30 a. m.,
*9:15 a. m., *11:05 a. m., *2:15 p. m.
*3:20 p. m., * 5:15 p. m. †9:30 p. m.,
†11:15 p. m.
MAI WAHO MAI.
Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua
âme Waianae mai *3:36 a @@@ *5:31 p. m.
Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai-†7:46 a. m., *8:36 a. m.,
10:33 a. m., *1:40 p. m., *4:31 p. m., *5:31 p.m., *7:30 p. m.
*Keia âme cela la.
@Sabati wale no.
†Koe ke Sabati.
G. P. DENISON
Lunahoohana.
F.C. SMITH,
G. P. & T. A.
EXTELL AME SHAW.
(Na pani ma ko J. C. Axtell makalua.)
Na mea hoopae a hana i na
KIA HOOMANAO AME NA PA-HAO.
Pau pu no hop me ka hoomaemae ana i na pohaku kia hoomanao, ke kakau ana i mau olelo hou ame ka pao ana.
Keena âme ka Pa, 1048.50, Alanui Alakea. Telepona Helu 1801 Blue.
Pahu leta Helu 642, Honolulu.
Aila Lauoho a Ayer's.
he ai ia na ka lauoho. He hoolako ola i ka lauoho me kakhi mea i kupono e loaa in a i makemakeia e maikai kona ulu ana.
I ka manawa e maloo ai ka lauoho a paakiki, mokumoku mai ke kumu, helelei, a i ole lilo ae i lauoho hina, ua lona mai ia mau haawina mamuli o ka loaa ole o ka ai kupono nona. He mea oiaio o ka.
AYER'S HAIR VIGOR.
aole ia he mea lawela malako. Mawaho no ia e hamo iho ai, a nana e hooulu a hanai hoi i ke kumu o ka lauoho.
He hoihoi hou mai kana i ka lauoho a kona ano mua. a hooulu mai hoi i lauoho maikai a nui. He lauoho nani, a loihi!
Ina he makemake kou e hoomaula koo opiopio alaila e lawe ae i ka
AYER'S HAIR VIGOR.
Ua hoomakaukaula keia aila lauoho e Dr. J. C. Ayer & Co., Lowell. Masa., U. S. A.
EIA HOU KEIA RUMATIKA I HOOLAIA E KA LAAU HAMO A KAMALENA.
O ka ikaika hoola o ka Laau Hamo a Kamalena (Chamberlain's Pain Balm) no ka hooluolu ana i ka rumatika ola ka mea e ike nulia nei i na la apau. Eia ka pane a Parker Trilett o Grisby, Virginia, U.S.A., e pili ana i ka laau hamo a Kamalena. e i ana au loaa iaia ka oluolu mau ana mai ka rumatika mai oiai e hoehaeha ana ia ma'i ma kona kua. ma kona hamo ana i ka laau a Kamalena. mahope iho o kona hoao ana i na laau o ia ano like a pahu'a ko lakou ikaika hoola. A wahi ana aole e ha'o ia ano laau iaia.
No ke kuai ana e loaa no ma ka halekuai laau lapaau o Benson. Smith & Cop., Ltd., ko Hawaii nei Agena.