Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 6, 9 February 1906 — LE-I NA OLULO LAWAIA. I ka Heleuluuluia o ko Lakou Wahi Waa e ke Kona. Pae Lanakila i Hana a Hui Hou me na Ohana ma Lahaina [ARTICLE]

LE-I NA OLULO LAWAIA.

I ka Heleuluuluia o ko Lakou Wahi Waa e ke Kona.

Pae Lanakila i Hana a Hui Hou me na Ohana ma Lahaina

Lunahooponopono o ke Kuokoa. Aloha. o«:—E ae oluolu mai oe i kekahi manawa o kau nupepa i kaulana, ke "Kilohana Pookela o ka Lahu Hawaii," i aneune e piha ka hapalua kenekuria 0 kona kukuluia ana, no ko makou wahi moolelo v/a!ohia, a ku no i ka pilikia a mamuli o ka lokomaikai ame ke aioha palena ole o'ke Akua, a peia makou i pae ola aku ai ma ka aina i maloo. Ma ke kakahiaka o ka Poaha, la 18 o Tanuari, hora 5 a. m.„ haalele iho la inakou ia Lahaina, no ka holo e lawaia moana ma ka waapa huelopoki; elima makou: Kapena Nautiro Kaaikaula, "\Vm. Kauwenaole, Paaoao, lona Kahaulelio, Henry Smith, kou mea kakau 1 keia moolelo. Hiki aku la makou ma ke ko'a lawaia Naiapa, mawaho pono mai o Maunalei, Lanai. hora 10 a. m.. pono-i ia, hoomaka makou e lawaia, a htki ma ka hora 3 p. m., moku ka heleuma o makou. o na \Yahi i'a i loaa he 4 wale no, he ekolu na Kapena Kaaikaula: 1 ulua. 1 uku, 1 moe'.ua; a he moelua no hoi ka'u; a oiai makou e liuliu ana no ke kuk&u i ke kia no ka hoi mai, he malie wale no ka moana, me kahi makani aheahe malie malkai hema mai, me na lio heihei, hora 3 me 4 I>. m.. haalele makou i ke ko'a lawaia, e hoi ana no ka aina, hora 6 p. m. pili makou i ka Puu o Kekaa. ke awa kumoku o ka mahiko Paionia o Lahaina, mawaho o Noni, Kaanapali, ia wa hoohuli hou ka waapa no ka hoopiipii e lioi no L.ahaina, he hapalua hora paha ka loihi oia holo ana, ua loaa iho la makou i ua makani Kona nei e puhi ana me ka ikaika loa. Ke loku nei Ka ua, me ua makani Kona hele huhu nei, a o na ale-o.ka moana, he ku i ka weliweii ke aiawa ae na maka, a he kohu pali maoli no, na pali koolau o Molokai, a ke holo nei lea waapa eiike me ka holo ana o na mokuahi Mauna Loa ma, oiai makou e puhiia nei e ka makani; elua wale no mea kiai a nana i na pilikia o makou a ka ino makani e r>uhi nei: o Kapena Kaaikaula ma ka hoe, a o lona Kahaulelio ma ka lukau (lookout); a o inakou ekoiu e pupue ana ma ke alo o ke kapena, o kona leo wale no ka makou e hoolohe ai i ke kahea mai: "E ia ae ka ale nui e!" puoho ae ia makou, poi mai la ka ale. piha ka waapa, a noke aku la i ke ka i ka liu, a koe no kekahi kai, i mea hookaumaha i ka| waapa. A o ka mea ano e ia'u, i ka manawa e kahea mai ai ke kapena, "Eia ae ka ale nui," ua noonoo ae la au i na e poi ana ka ale nui, a piholo ka waapa, o ko makou hopena iho la. ia, a hoomanao āe la au i keia mau lalani mele o ko kakou Moi i aloha nui ia i hala: E ka moana nui kai lipolipo, Kai hoopuakea i ka ili, E lana malie kou mau ale. Ia manawa ke uw'iuwiki mai ia iloko o ko'u hoomanao ana no ko'u makuahine aloha, he makuahine haipule mal kona mau la opio mai, a mare me ko'u makuakane. James Smith. he hookanl <»gaim no ka luakini o Wainee, Lahaina, a hiki i keia wa, i -ke 69 o kona mau makahiki; o ko'u manaoio iloko o keia wa o ko makou pilikia, e noi ana kona leo pule i ke Akua, e hoopakeleia makou, a pela pu no ko Wm. I£auwenanle makuahine, he haipule no ia ekalesia no o Wainee, e huipu ana ka laua mau leo pule no makou.

O ka mea haohao a kupanaha, i ke kakahiaka poniponi loa o ka Poalima ae. a ia makou e paialewaia ana e na ale ahiu o keia wahi a makou b lana ana, ike aku la makou i ka piko o keia aina, i ka manawa a ke ao i mahia ae ai. owai la kela aina? A liuliu uhl hou ia ae la no e na ao,- a ke puhi nei no ka makani mai ka hikina-hema a i ke komohana-akau, me ka ikaika, a he kuakea wale no ka moana, a ma ka hora 8 kakahiaka paha, ike aku la makou he wahi puu, me ka lae e oni ana i ke kai, hoopuka ae nei au, o kahi puu kela o Haleolono, a o ka Lae Iho kela o Kalaau, eia ka kakou mawaena o Molokai ame Oahu; ia manawa hooholo like ae nei na manao o makou me Kapena Kaaikaula, ma kahi a makou i ike aku la i ka aina, malaila makou e holo ai. west by north ka ihu. Ia wa kukulu ke kia, a o kahi pea ihu wale no, lie hora paha keia holō ana, oia mau koliuliu no o ka puu me ka lae, pane mai nei ke kapena e kulai ke kia, a huki ka pea nui, me ka eleu keia hana ana, li ka pea, o ka holoklki mai la no ia. e le-i ana iluna o na ale: ma ko'u hoomaopopo, ua hapa ka holo o Mauna" Loa ame Kinau, i ko makou holo pakika iluna o na ale, e pae anā elua a ekdlu ale. alo ae ana; akahi no au a ike pono i ke akamai o Kapena Kaaikaula iloko oia makani kuakea o ka moana, me na ale kawahawaha e ku lalani mai ana mahope o ka waapa, he puupnlp wale no ia 1 ke keikl holo moana o ke kai o Pailolo, mal na la opio a elemakule no 1 ke kai. Ia wa ke kiekie loa mai la ka puu,

a ike maopopo loa ia ka iae, pane ae nei au eia kakou ke iho nei i Kauai, pane mai nei o Paaoao i po no a ao hikl kakou i Kauai, oiai ke paa nei no ka aina i ka noe, aole no he ike ia o Mauna Kea ma, ke uhi pouli ia nei no ka aina, ia manawa pu-a mai ana ka ' u.wahi o ka hālewili o Hana, alaila o ka Lae io no kela o Kalaau. a o Mauna j Loa keia e pii mai nei, a e hoopololei ae ko kakou ihu ilaila., no ka mea, o ka Poaiima keia. Me ka piha hauoli makou i puana ae ai me na huaolelo: "Laki maoli kakou!" aole i u iho keia hauoli ana no ka halawai aku me ka mokuahi Mauna Loa, ua wehe ae la na ao e uhi ana i ka aina, e kahe makawalu mai ana ka wai o na pali Koolau, a e waiho iahaiaha mai ana keia aina nani imua o ko makou mau maka, a makou no i ike ole ai mamua. A owai keia aina? wahi a makou i puana iike ae ai, a ia makou i kokoke agu ai i ka Lae o Nanualele, me ka puu kaulana o Kauiki, akahi no a maopopo ia makou, ma ke kakahiaka Poalima, aia makou mawaena o Hawaii ame Maui, me he la he 200 mile ko makou mamao mai Maui aku, mawaho o Hilo, Hawaii. KA PAE OLULO ANA I KE AWA LAI O KAPUEOKAHI. Ia makou i pae aku ai i kahakai, e ku ana he lede puuwai hamama, o Mrs. Kapeka Aikau, wah|ne a ke Kapena Makai o Hana, ninau mai nei me ka leo olu waipahe: "Mai hea mai ko oukou waapa?" "Mai Lahaina mai, i puhiia mai e ka niakani." Ia wa ke kahea aku la no ia i na Kepani e kuku mai ana e hele mal e kokua e hapai i ka waapa. Ma ko makou paina i konoia mai ua hiki pu ae o Mr. Kilinahe. Rev. L. B. Kaumeheiwa, Paaoao, 'Wm. Kauwenaole, Kapena Kaaikaula, a o kou mea kakau no hoi kekahi. Ma ka Poakahi, lanuari 22, hele makou i ka lawaia kolau me Mr. Kilinahe, loaa no ka i'a. Poalua ae, lanuari 23, pii ko makou kamaaina i kahu imu i ai na makou e hoi mai ai. Poakolu ae, lanuari 24 h haalele makou ia Hana, a na ka mokuahi Kalaudina i lawe mai, a ma ka hora 10 a. m. kupono makou mawaho o Kahului. hookuu makou ia Kalaudina, me ka manao e hiki mua i Lahaina, ia makou i huli hoi mai ai, loaa hou no makou i ua makani Kona nei, i noke wale ia no i ka hoe' a hiki i Honokahau, Kaanapali, hoaumoe malaila; kakahiaka ae, Poaha, lanuari 25, hiki makou i ka home aloha, ka La'i o Lele, Pohu o Hauola, ke ahe makani Ma-a-a, a holō ka pihe uwe me ka ohana ame na hoaloha i hiki ae. A no na luna aupuni ame na poe hanohano e ae o ua "Ua Kea nei o Hana," i hookipa mai no ia makou, me na kunou aloha ana, aloha nui oukou. A ke hooki nei ka makapeni a ke keiki o Makila, i kona kakau ana, a maluna o Mr. Lunahooponopono ame kou mau 1 keiki hoonoho hua kepau ko makou aloha. HENRY SMITH. Makila, Lahaina, Feberuari 5, 1906.