Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 5, 2 Pepeluali 1906 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia. [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia.

MOKUN'A VI. lI.OKO O KE KUMAKKNA N'UI. "A aoie anei kela ne manawa no Atenai nei e puka ai," i ninaa aku ai o Tisia. Pehea la e hiki ai e kuu keiki maikai? E hoomanao oe he umikumamalua iiona ka niu, a he ahiu wale no i laweia mai Aikupika mai. Aoie he hookahi o iakou i make mai kekahi poe koa ikaika i hooleiia no ka hakaka pu ana. A*: hoomanao pu no hoi oe, ikawa e hooleiia ai na opio o Alenai nei iloko o ka lua liona, e lawe mua ia ana ka lakou mau meakaua. A ina no e ianakiia kekahi kanaka koa mai ka liona ma\ koe wale no, aole hookahi o lakou i pakeie mai, aole no e hiki ke puka iwaho o ka lua no ka nui hauhili o na ala liiiii. ' O, ke noonoo aku i keia kanawai o ka weliweli nui wale. he Pakui hou ana ia i kahi maluna o kahi kaumaha a ua naeiki maoii no ka lehulehu, e ake ana e malia ae mai keia poino nui. He mau kaukani o na kanaka u'i a ikaika i hooieiia iloko o kela lua hoomainoino nui wale, aole hookahi o lakou i puka mailoko mai o ia wahi. O1& mea i maa ika ikeia, oia no ke komo ana iioko olaila, a o ka pau loa no ia o ka ike hou ia ana." ' A manao anei oe e hooko mai no o Moi Mainosa i kana oielo, ina e pau kela poe liona i ka inake?" i ninau hou aku ai o Tisia mahope iho o ka noonoo ana. \ "O. he mea oiaio ia. Aole e nele kona hooko mai." 'A ahea e-waeia ai keia poe opio kane ame na wahine?" Ke hailonaia mai la ī keia manawa, pela ko'u manao," wahi a ka hakuhale. "Ihea?" "Aia i ka Keiau o Mineva iloko o Akopoii." "Alaiia. i 'iooho liou ae ai o Tisia me ke ku ana ae iluna a holo puni ae la ke koko iloko o kona kino a puai inai la ka ula nohea m«Ttiuna o kona mau papalina. "Ma ke Kalaunu o Atenai, owau kekahi e waeia mai ai no ka lua liona!" "Pehea?" i hooho puiwa ou ae ai ka hakuhale me kona ku ano haalulu ana ae i ka wa i lohe aku ai i na olelo moakaka o ke kanaka opio, "e manao anei oe, o oe kekahi i makemake e haawi ia oe no ka make i maopopo mua?" "Aewahi a Tisia wiwoole. "E hele ana wau. Ake hele nek wau me na manaolana ikaika iloko o'u no ka luku aku i kela poe iiona emu mau nei ike koko maemae loa o Alenai nei. A ke ianakiia au maluna o keia, o ka mea ia nana e haawi mai i inoa hou no'u iloko o Atica holeokoa, a aoie hookahi hemahema o kuu mau niakua e kau ai maliina ou. A ke haulehia au, aole au e puiwa no ka mea 0 ke-alanu? i hele mau ia e ka poe mamua o kakou, ma ia wahi hookahi no wau e hele ai, me na hana no nae i kukuluia e a'u no ko hai pono." Emoole, holo hikiwawe ae la na hiohiona iioihoi maluna o ka hakuhale elemaku!e. "O'oe ke kela o na opio apau." i hooho ae ai ka hakuhale, "o kau 1 hooholo ai e hana, o ka na'kua no ia o kakou." ' Ina e haawi aku wau i ka'u mau a'o ana ia oe." wahi hou a ka hakuhale i hoomau aku ai, "maluna o ke aloha i'loaa ia'u nou. alaila» 0 ka u wale no e koi ai oia no ka au'a ana mai ia oe e hooko ole aku : kau i hooholo iho la, aka, mamuli o ko'u ike o ka pono nui ke hookoia e pono ai, na ia mea i mai ia'u mai ka au'a ana mai ia oe, mai ka hana ana aku i kau mau mea i upu iho la." "Ina e lanakila kau mikiona akahi e koiia ai o Moi Mainosa e wehe ae ai i kana kanawai weliweli o ka make mai a makou ae, alaila, e ha'i aku wau ia oe, oia ka mea nana e hapai i-kou inoa iluna loa iloko o Atiea holookoa a e kunipaaia ai iloko o ka puuwai o ka makaainana aloha aina oiaio. A e like me ka'u i hoomaopopo ai no kau mau hana wiwoole i hana ai, ua hiki loa ia'u ke ike-e aku, o ka hana au i hooholo iho ia, aole no he paakiki ia oe ke hooko aku." "Alaila. he mea pono au e hele." "A o ka manawa kupono no keia," i hooho ae ai ka elemakule. "Mamua nae o ka hele ana, e ike mua au i kuu mau hoahele," wahi a Tisia alii i pane aku ai. "Auhea laua?" "O na kanaka anei i hele pu mai ai me oe kau e manao nei?" i ninau aku ai ka hoa-olelo o Tisia alii. "Ae." "Ke manao nei wau ua hele aku laua i ke kulanakauhale i ka makaikai, a malia.ua ukali aku ia i ka huaka'i o ke kumakena." "Ua maopopo loa anef ia oe, aole laua iloko o ka hale nei?" "Ae. Aole laua oioko nei. Ua ike aku nei no wau e holo ana 1 kahi o ka huaka'i e nee ana, mamua o kuu komo ana mai nei." "Alaila, e hoomakaukau mua ia mai i ainakakahiaka no'u, a mahope o ia e ukali ai au ia oe no kahi i makeinakeia," i pane aku ai o Tisia, me he ano kauoha la. A me ka eleu loa i naio aku ai ka hakuhale, a i ka manawa pokole no hoi o ka hoomakaukauia ana mai o ka paina kakahiaka o ke kanaka opio ua kiiia mai la oia no ka hele ana i ka papaaina. Ua ai iho.la no oia me ka noonoo nui i ka hana ana i hooholo ai, a . mahope i hoomakaukau ae ai oia no ka hele ana. ' Ma ka wehewehe ana no o kaiao o ia kakahiaka ,i piha mua ae jai ka Heiau o Mineva i na kanaka. A i ke kaa ioa ana ae oka !a imaiuna o ka lihi haahaa o ke kulanakauhaie ua kau mai la ka hapanui o na kanaka opio ame na wahine opio o Atenai a imua hoi o ke kuahu. Iloko o ke anaina hoiookoa, aoie i nele ka ike nui ia aku o na uwe ana ame na kumakena ana o ke kanikau nui, a mai na maka mai o ka poe opio, mai na kane opio a na wahine opio, e hiolo ikaika ana na waimaka ma ko lakou mau papalina. Aia iloko o ko lakou mau uhane, ka ike maopopo maiwaena ae o lakou ejvaeia ai na uhane he umi-kumamaha e koiia ana e ke* kanawai oka make. A iioko no hoi oia ike aole he loaa ona manao e paio aku ia kanawai weliweli, oiai ka haawina o ka weliweli ame ke kaumaha ame ka manao haawipio wale ana me lakou e hookoia :a kanawai. Ina ua ulu ae ia ano noonoo iloko o kekahi poe ua ike a hoomaopopo pu no lakou, he hana hiki o*e no ia i ko lakou moi, ka Moi li*iasa e wawahi ae i ke kanawai i kuokoa ai lakou. Ua ike pu no hoi na makaainana he mea hiki ole no ia lakou ke hana aku i kekahi mea e ulaaia ae ai keia kanawai weiiweii e like me ka hiki ole ana i ko iakou moi ke hoao, a iloko o ia noonoo nui ana. aole i nele ka puka ana mai o na noonoo i ka opio i manao iho, malia o kau mai maluna o lakou na honilona o ka make, a e lilo a» lakou i lualii na na liona o Ciretia. aka, no ko lakou laweia aku i mohai no ko lakou aina, ua loaa pu iho ia no ia iakou ka ike i ko

lakou nele ole i ka homnnao-a iioko o ka noonoo o na niakrta;n?.na apaa o Atica &13. ke ano ua no ka la:iui. A i Ua hiki ana nia: o kn manawa hailona, ua puka m<si ia «re ekolu mau kaliyna s piha me ka lole eleele kanikau ilona o ke kuāhu, a mani'ia po?i'j '> iako;? e waiho 2?ia he wahi pahu i piha tne a tia |30jK> laau līilii o eiua haneh ka nuu hoko o keia huina popo # laau iiiiii aia he akahi haneli ame kanaiwa-kumamakoiu popo keo- ? keo ahe piiiku |»-»po eieele. () na kaikamahine ke hailona nna ia. A he wa hamau loa keiame ke anoano nui. a aoie e nele ka loheia o ke koele o ke kui-pine ke hauie iho iiuua " ka papaheie. Alaila. heie mas ia kela ame keia kaikamihin»: nie ka helehelena kaumaha a kanikau o ka ehaeha nui. i nele i>le ke kahe nui ana o na waimaka. a he ku maoli no i ke aioha | ka nanaina ke nana aku maiuna o ke anaina holookoa. a ma ia ka i ana i ka pahi: p vpo laau iiiiii e maopop«> ai ka mea i kauia e ka make. A i ka !v,ki ana i ka pahu. no ka lalau ana o kela ame keia i popo r nana. ka nv.:a ona e haiionaia ai, aole e hiki iaia ke hookokoke loa b aku e ike P'-no iho ai Ike ano oka popo ana e laiau ai. a aole no ftoi ■ he ikeia aku ona popo ika paa iloko oka pahu. noiaila, ua nele loa, no lakou i ka ike. a he pono hopu'wale aku no a o ka popo e loaa| ana oia iiio la 110 ka pane nona iho. j A i ka pau ana o na popo i ka iawe pakahiia e na kaikamahine j puupaa oia no ka m-inawa i kumakena hou at. oiai, aoie i nele ka | maopopo o na kaikamahine i kauia e ka make. no ka mea. o ka poe j ia fakoti na popo lanu lii'n eleele. o lakou ka i maopopo no ka make, a no iakou iho'la na kuniakena ana, a o iakou no hoi na opio wahine; e laweia ai no lua liona o C_iretia. , A ia manawa no hoi i ikeia aku ai na kuwili kumakena ana o na wahine opio i kauia e ka make me ko poe makuahine ame na makuakane ame na kaikunane ame na kaikaina, a he ku maoli no i ka ehaeha o ka naau ke nana aku. Aka, aole i pau pono na haua. no ka mea, o na keikikane kekahi e haiionaia ai a o ko lakou manawa ia mahope o ka pau ana o ko na kaikamahine. A i ka hiki ana mai i ko lakou manawa. ua unuhi ae ia iie eono poe opio kane a o ka hiku hoi aole i ikeia oiai na popo keokeo e ae e unuhiia ana; a iwaena o ke anaina. e holopapa ana ka nunu ana—"N'awai ana la ka popo eleele ehiku?" Aia ma kekahi kia pohaku e ku ana o Pilipo. ke keikikane hookahi a 10. me ka hiiinai ana o kona kino i ke kiapohaku, a oia no hoi kekahi o na kanaka opio u'i loa o oloko o Atica, a o na hiohiona hoi o ka iiolomua nona 110 na wa e hiki mai ana aia no me ia. Aole i kaia i make ai kona makuakane, a i keia manawa oia hookahi ka mea nana e malama ana kona makuahine. ka luaui makua iiookahi i koe ? īho, a mai ka wa no hoi o Pilipo i ikaika kupono ai no ka lawelawe ana i ke kakaka ame na pua, mai ia manawa mai no kona malama ana i kona makuahine.. Ma ka aoao hema o ua opio kane'nei, kona makuahine e haawi ana i kana mau pule i'na akua 110 ka hoopakele ana niai i kana keiki hookahi wale 110, a o kona mea iioi e malamaia ana. A ma kona aoao'akau e pili aku ana kana opio wahine hoopalau, he waiiine u'i nona na papalina i nohoia e ka lamalama o ka wahmo n'i nohea a iloko o ka uui o na kanaka aole i neie ka ume nui o ko lakou nana ana maluna o keia mau opio, me ka hooho hamumu ana iwaena iho o ke anaina. A e like me ka ka makuahine e hana mau ana imua o na akua peia no hoi kana ipo no ke noi ana e hoopakeleia mai ka inea i lilo ai kona puuwai, a i lilo mai ai no hoi kana iaia. Alaila, haalele iho la o Pilipo opio i kana ipo hoopalau ame kona makuaiiine a hele aku la i kahi o ka pahu no ka unuhi ana mai i kana popo jio ka haiiona ana iaia, a iaia i huki mai ai i kona lima mai ka paliu mai. iaia i ialau aku ai i kekahi o na popo a paa mai iloko o kona linia. ua ike koke iho la oia o ka popo eleele ehiku kana i paa niai ai. Mc na keehina kaumaha o kona mau wawae e ka'i a?ia no kahi o kona makuahine ame kana ipo Miss Kamila e kaii niai ana, aia pu 110 hoi ke kaumaha maha ole ke hekau la iioko o kona puuwai, no ke aloha i kona makuahine hookahi a no kana ipo i kunipaaia iloko o kona puuwai .i hoapili nona; eia nae, aia me ia ka manao koa wiwoole 110 ka haawi ana i kona ola no kona lahui i kulike ai me ke kanawai make o Ciretia. A hiki i ke kia-pohaku, ua ike iho ia kona makuahine ame ka wahine opio i ka nuhou kaumaha o ka make maluna o ke kanaka opio, a he mea-e ka mokumokuahua o ka naau, a na ka waimaka no e kaiie kihe'ahe'a makawalu ana ma na papalina o ka makuahine e iike me ke ano mau o na makuahine aloha keiki, aka, no ka ipo wahine, aole he waimaka o ka ehaeha ona. Hakalia a pili o Pilipo ma kona aoao ua apo aku la ka wahine opio i ka a i ame na huaolelo oia i hoolana aku ai ma kona pepeiao. "Aole o oe waie no ke hele ana, e kuu aloha," wahi a Kamila i hoolana aku ai. "Owau kekahi e hele ana me oe. Aole e hiki ia'u ke ola me ka ike aku i kuu aloha e hele kohana ana no ka make oia wale no." "O oe kekalii, e Kamila? : ' i hooho puiwa ae ai o Pilipo. "Ae, e kuu aloha. E ukaji ana wau ia oe, ama ke ala au e hele aku ai, malaila pu wau e hele ai, a o kaua like ma ia ala. E hoomanao oe ia Miss Anetiope, ke kaikamahine hookahi a Laikasa, uā unuhi mai nei oia i kana, lie popo eleele; a o ia popo ka'u e lawe mai ana na'u." "Aole, aole oe e hana pela," wahi a Pilipo. "Aole he pono oia inanao au e kuko nei. Ina e hala au, owai la ka mea nana e nana kuu makuahine, ina aole ooe kekahi me ia. He mea oiaio no. he ku maoli no i ka nianaonao ke noonoo iho i keia hana, aka, aole he hiki ke alo ae. a o ka ae wale aku no ka mea e hooko ai." "O. e kuu Pilipo," wahi a Kamila, "aole oe e hoole mai i ka ukaii ana ia oe.'a'u e noi aku nei ia oe. Eae mai ia'u e hele pu me oe, 110 ka mea, aole e hiki ia kaua ke kaawale me keia aloha pu .no o kaua no kaua iho. Ma kahi au e hele ai. malaila no wau e hele pu ai. a ke iho oe i na awawa malu o ka make, owau pu no hoi kahi e hele ai me oe. Mai hoole niai oe i ka'u noi." A mamua o ko Pilipo hoopuka hou ana aku i kana olelo ma keia kuka ana nie kana ipo, aia hoi, ua kaleleia iho la* kona poohiwi akau e kekahi limakanaka. a i kona alawa ana ae ma kona aoao e ku ana kekahi kanaka opio ma ka aoao nona ke kuiana oiwi kilakila nani me ka helehelena o ke kanaka u'i. "E kuu hoahanau," wahi a ka malihini, i pane aku ai me ka leo ko'iko'i o ke aloha, "he popo kau i unuhi mai nei. M *'He oopo o ka make." wahi a Pilipo i pane aku ai, me na hiohiona o ke kaumaha. "Ia oe, he makana ia o ka make. aka, ke kaa mai iloko o kuu mau lima, manao wau, e lilo no ia i makana no ke ola. E oluolu e haawi mai i kena popo eleele o ka make na'u," wahi a ka malihini : pane aku ai me ke kuoo, "Pehea?" i hooho ae ai ke keikikane hookahi a Io me ka pahaohao nui. "He manao oiaio anei kena au, a i ole, he pahenehene paha nau no'u nei." "Na na akua i kaupale mai ia*u mai ke komo ar.a aku iloko o na ano pahenehene ana maloko o na hana luuluu o keia ano. i pane aku ai ka malihini. "N'o'u tho. ua makemake loa wau e hele i Ciretia ma ke ano owau kekahi iloko o na ehiku i kuniia no ka make. Ua hiki hōpe mai nei au a pau e ka manawa hailona. a pela au i hiki mai la imua ou e noi aku i kou oluolu e haawi nni i ka popo eleeie nau i komo ai au iloko oka helii. Nolaiia. ke noi aku nei wau ia oe tnc We kuio, na'u ka popo a kaua. Mai au'a oe." «Aoie 1 i^u.)