Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 5, 2 February 1906 — Page 4

Page PDF (1.55 MB)

This text was transcribed by:  Danna Ebia
This work is dedicated to:  Daniel Asinsin & Margaret Asinsin

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

DAVID L. A-1,    Lunahooponopono

B.K. NAWAA, Kokua Lunahooponopono

Hookomoia ma ka Hale Leku o

Honolulu, Teritori o Hawaii,

ma ke ano o ka mea,

Papa Elua.

E hooana mai i na hoolaha a pau ma a inoa o

“KA NUPEPA KUOKOA” waie no.

P. O. BOX @

 

KOOPUKALA I KA

Hawaiian Gazette Co., Ltd

CHAS. S. CRANE                  Lunarui

NO KA MAKAHIKI     $2.00

NO LONO MAHINA    1.00

 

SUBSCRIPTION RATES

ONE YEAR                   $2.00

SIX MONTHS     1.00

O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE. AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.

 

O na Dala apau o ka Pepa e hoouna pololei mai ika “HAWAIIAN GAZETTE COMPANY LIMITED,” wale no.

P.O. BOX @

HONOLULU, OAHU.

POALIMA  FEBERUARI 2, 1906

 

KE KULANA MAKAAINANA I’O.

 

          O ke poomanao o keia kino-manao ola kekahi o na manao ano nui loa i nele ole ai ka mo-ku ko’iko’i loa iloko o ka uhane o ke kanaka, mahope iho o ka hala ana o na la kamalii a e pii ana iloko o ka mahele kanakamakua.

          Aole e nele ka loaa iloko o kona uhane na manaopaa ame na lini aloha no kona aina hanau, oia hoi, e hana aku oia i ka maikai loa e hiki ana iaia ke hooko,  no ka pono o kona aina hanau, a o kona aina kulaiwi hoi, a o ka poe makaainana noonoo maikai apau a makee i ke kulana makaainana no kona aina kulaiwi iho, o lakou no ka poe i nele ole ka loaa o na iini paa e hapai mau i ka hanohano o ka inoa o k aina, ma ka hooneemua ana i ka pono nui o ka aina, ame ka hooikaika no ke aupuni, a no ka pono hoi o ka lahui-kanaka, a ke huluulu ae i keia mau anoi maikai apau ame na haawina a ae o ia ano like, o ia huina ka haawina e maopopo ai kona kulana makaainana i’o a e kohu ai ke kapaia he “Aloha Aina Oiaio.”

          I ko makou manao, o ke aloha aina oiaio oia ka iini ana o ka poe hanau maoli o kekahi aina a poe i hookupaia no ia wahi e hapai mau i ka hanohano o ka inoa o ko lakou aina, ma ko lakou malama ana iho ia lakou, ma na hana maikai, waiwai, hoopomaikai a aole ma ka hoonuinui ino, e alakai ana i ko lakou ohana iho maloko o na anuu maikai o ka nohona honui ana i kulike ai me ko ke Akua makemake i hoonoho mai ai i ke kanaka maluna o ka honua, a he poe hoi e hooikaika ana e loaa na pono o ka nohona maloko o ko lakou mau oihana iho, me ka hoopaumaele ole aku i ko ha’i, e hana ana hoi i ke kaulike ame ka hoopololei ame ka hoopono, a i ka wa e kuahauaia mai ai e ke Aupuni no ka hooko aku i ka pono pililaula, alaila aole e nele ka hookoia o ka makemake. A loaa keia mau kulana, oia iho la no kekahi mau anoai no ke kulana makaainana i’o a o ke aloha aina ia.

          Ua manao no hoi makou o keia iho la na ano oiaio maoli o ke kulana kalaiaina, mawaho ae o na hooikaika balota ana, no ka mea, aole he waiwai o ka hooikaika balota ana ma na kau koho balota ke ole e kanakamakua na kanaka o ia aina maluna o ke kulana makaainana a o ka poe i hikaka wale, a i kuai wale aku i ko lakou mau kuleana a pono pilipaa no na poholalo ame na hana kekee i kulama i ka hoomhele mau ia iloko o na kalaiaina o keia mau la e nee nei iwaena o kakou o lakou ka poe i ha’o ka loaa o na haawina makaainana kanakamakua i hoikeia ae nei maluna.

          Ua manao ko kakou poe oonei a o ko na aina-e hoi, aia wale no ka ikeia o ke kalaiaina maloko o na haiolelo ma na wa hooikaika koho balota, a e kapaia ai ia kanaka he loea kalaiaina, ke manao nei makou, aole ola ka pihaku’i o ko kalaiaina, o ka makaukau ma ia mahele me ka loaa ole o na haawina makaainana kanakamakua i hoike mua la ae nei ame na mea like.  Nolaila, ala no a piha na mahele a elua, alaila ua ku poko aku ke kulana makaainana maluna ona.

          O ke kanaka i oiwi maluna o kekahi aina, o kana hana i ku ai oia i kona leo kahea ma ke ano he makainana no kona aina, oia no kona hooikaika hoomau ana no ka pono o ka aina ame ka lahui pu, ma ka hapai a kakoo ana i aupuni maikai, oiai, o ke aupuni no ka agena nui e hana ana no ka aina ame ka lahui.  I kukuluia ke aupuni no ka hooholomua ana i na pono o ka lehulehu.

          Eia nae, aole ia he mea a haalele ai ke kanaka i kona hana ponoi a e hookuu aku iaia iho i paahana no ke kalaiaina, ana e manao iho ai oia kana hana e ola ai e like me kahi poe he nui o Hawaii nei e piepieie nei a ma ke kalaiaina e ola ai ka noho ana.  He hana hua ole ke kalaiana no ka pilikahi, oia hoi, ina ua manao kekahi mea e lawe oia i ka oihana kalaiaina oia kana hana e hooikaika ai no ke kauka’i ana malaila kona ame kona ohana e ola ai, ke pane nei makou, he hana hawawa loa ia no ka mea he hana hua ole ia no ka pilikahi o ke ano i hoikeia ae nei maluna, a o ka poe ma na oihana hoonaauao, mahiai, lawaia, kauka, kahunapule ame na oihana hoowaiwai pilikahi e ae apau, he hana hawawa loa no na kanaka eloko e ia mau oihana ke haalele i ko lakou mau keena hana a wahi hana hoi no ke komo ana iloko o ke kalaiaina, a malaila ka hoopapau ana.

          Aka nae, aole he kuleana iki o kekahi makaainana e haalele wale a hoopahemohemo i kona iini hooikaika pono pililauia maloko o ke kalaiaina, a ua niki no laia ke hooikaika kalaiaina no ka pono pililauia maloko o kana mau hana a ma ka mahele mua o ka maikai i oleloia ae nei a maloko no hoi o ka mahele elua, ma na manawa kaawale i loaa iaia me ka hoohauhili ole aku i ka wa hana o kona mau hana ponoi a i ole hana o kona hakuhana paha.

          He oiaio keia i loaa ma na aina malamalama poe o kakou, aka, e hoomahele mau aku malaila i pono ai, a e huliamahi kakou apau ma ia aia.

 

 

KA HOOMAEMAE KULANAKAUHALE

 

          O ka ninau “Hoomaemae Kulanakauhale” oia kekahi o na kumuhana ano nui i noonoo nui ia ma na manawa apau i hala iho nei iwaena o ko ke kulanakauhale nei poe, oi loa aku no nae iwaeana o ka poe waiwai a kuonoono ame ka poe makee maikai, a ma ia hoomahele mau ia ana, ua ikeia ae la na hua o ia hana, a o kekahi o ia mau hua oia no ke kukuluia ana o na kalapu hoomaemae iloko iho o kakou nei.

          Iloko iho o ke kulanakauhale nei, aia he mau hui a kalapu o keia ano i kukuluia i o keia o Kakaako, Kalia-Waikiki, Pawaa ame Waikiki, Punahou, Manoa, Makiki, Alanui Beritania, Palolo me Kaimuki ame ko Kalihi.  Mawaho ae o keia mau ahahui ala ko Maui kalapu i kukuluia ma.  Wailuku, a ke hoouluulu ae i keia mau hui oia iho la kekahi o na hua o ka ikaika hoala o na manao ame na noonoo o ka poe i komo hooikaika iloko o keia kumuhana maikai nui wale.

          A ma ka halawai i malamala ma ka Hale o ka Ahahui Opiopio o na haole ma ke alanui Alakea ame Hokele o ke kulanakauhale nei, i noho hoomaluia e ka lunahoomalu o ke Komike Hoeueu, i ikeia ae ai ka hana a keia mau hui, a maloko o na hoike o na lunanui, oia hoi, na persidena, ua ikela ala ka makee maemae me ia mau hui, a no la mea i hoouluia ae ai na noonoo hana a hana maoli kekahi poe ma na wahi o ka pililaula me ka uku ole ia, like loa me ko Palolo poe e hana nei i ko lakou alanui, ma ko lakou hele maoli ana a hana ma ke alanui i anaia e ke Aupuni no ka wehe aku (aole nae i weheia), mai na haole a na oiwi Hawaii o ka oawa o Palolo.  Ke manao nei makou oia maoli no ka maikai i kupono loa i keia kumuhana “hoomaemae kulanakauhale.”

          Eia nae, aole e hiki ke alo iho i ka ike ana he ninau keia a ka poe noho o Palolo i pili loa kau i ke Aupuni oia hoi, na ke Aupuni e hana i ke alanui e pono ai, ma ka hoouna ana i mau limahana no ia wahi, i hemo ae ai ke alanui i anaia no e ia, a e hoolako pu aku me na pono alanui apau-e laa ke unu, na pohaku nunui, ame na mea like, aka, no ka nele ana o ke Aupuni i ka haawina dala ole no ia hana, pela i ha’o ai ka pihapono o ka hana, koe wale no na wahi limahana e hoohanaia mai nei e ia, a e aho ia, aka, i ka manawa i ike ai ko Palolo poe i ka hoohemahemaia o keia pono pililaula, ua ae ae la lakou e komo maori iloko o ka hana laulima ana me ka nana ole ae i ka luhi ame ka uku ole ia mai.  Ke manao nei makou o ka hua keia o na kalapou hoomaemae i kukuluia a o ka maikai hoi ia.

          He mea pono hoi ike Aupuni Kalana ame ke Aupuni Teritori e nanakee ole mai i ka luhi o keia poe ame ka poe no apau e laulima ana no ka pono pililaula ma ke komo kokua pu ana mai ma ko laua aoao ma na mea e hike ana ke lawelaweia e laua, like loa me ke Aupuni Kalana e kokua nei ma ka hoohana ana i kekahi mau limahana ona, a aole no hoi ka Ahaolelo e nanakee mai i ka luhi o keia poe ma ka haawi ana i haawina dala no ka hoopau pono ana i ke alanui i luhi hooikaika pilikahiia.  Ma ko makou manao, e haawiia i haawina dala no Palolo ame Kaimuki no na alanui e pono ai e ka Ahaolelo e noho ana ma keia kau ae o 1907.

          O ka “hoomaemae Kulanakauhale” i o kakou nei, i ko makou manao, he mea kupono loa e hoohala ole ia, no ka mea, na ka hoomaemae ana e mau ai ka maikai o na alanui, kapa-alanui, na hale, na alo o na pa-hale ame na wahi apau, a ke ole ka loaa o keia lini hoomaemae iloko o ka lehulehu, alaila, oia no ka ha’o ana o ia haawina iwaena o ke kulanakauhele a o ka hapa’upa’u mai no hoi la o ka nanaina maemae, hiehie, hanohano, nohona ola maikai o ke kulanakauhale.  he ninau keia i pili pu aku i kela ame keia mea pakahi, mai na kane a na wahine a na kamalii.

          A iwaena o na kamalii, he mea pono a hoomaheleia keia ano haawina hoomaemae e na kumukula maloko o na halekula, e like me ia ma ko lakou mau home a iwaena o na wahine ame na kane, he mea pono e lilo kela ame keia i luna hoomaemae oia nona iho, ma ka makaala ana i kona pa iho, kona hale iho, i kona kapa-alanui iho, i kona pahu-opala iho, a i kona mau opala iho, aole o ke kiola wale a inoino ai ka nanaina o kahi noho.

          O ka poe mea halekuai o ke kulanakauhale nei ame ka poe noho ma na lumi hoolimalima o na hale nunui e noho hoolimalimaia nei he hana maikai loa ia no lakou o ka makaala loa ana i ko lakou mau opala, a e hoolei iloko o na pahu, me ke kiola ole a hoolu’a ole ma na alanui aupuni e ekaeka ai ka nanaina e like me kekahi mau hapa o ke alanui Papu, Hokele, Moi ame Beritania, kakaako ame na wahi like.

 

 

PEHEA KEIA!

 

“Ua heluheluia a’e la ke kanawai e pili ana i na alanui helewawae no ka ekolu o ka manawa a hooholoia o paele wale no ka mea i hoole.

“UA NOIIA A’E LA E HOOLAHAIA UA KANAWAI LA I HOOKAHI MANAWA ILOKO O KA ADVERTISER KUOKOA, STAR AME KA BULLETIN.

“Ua loaa ae ka hoike a ka Lunahoola o ke Kalana no na mahina eono, e hoomaka ana @pai Iulai a hiki i Dekemaba, 1906, a heluhelula.

          “ma ka lawela ana mai o ka olelo hooholo, ua kauohaia e hoolahaia ua hoike la iloko o na nupepe KUOKOA ame Bulletin elike me ke kanawai mai ka moolelo o ka halawai Papa Lunakiai, Ianuari 30.

          He apuka anei keia ma ka aoao o ke KUOKOA a i oie he hana paha e haawila mai ana nana e hana aku ma kona ano he wahaolele no ka lehulehu?  Wahi a ka waha-a, he apuka ia.  Heaha hoi kau?

 

KA OLELO HOOPAI I KAUIA MALUNA O KA HAKU IESU KRISTO E PILATO, KE KAHU AUPUNI.

 

KULANAKAUHALE O MEKIKO.  Mekiko, Ianuai 17- Ua lawe aku nei o Charies K. Thompson, he loio no Nu Ioka iaia i haalele iho ai ia Guadalajara no Amerika Huipuia, he palapala i manao ia e lilo ana i mea waiwai nui.  Ua loaa keia palapala ma ka Makeke Pow ma Guadalajara.

He palapala ili hipa keia i kakaula ma ka olelo Latina e hoike ana i ka hoopai a Ponetio Pilato i kau ai i kana ahewa ana maluna o Iesu Kristo, a he hiohiona ano kahiko no hoi ko ua palapala la.  Ua hoike a’e ke kanaka nana i hoolilo aku i ua mea la i ko Nu Ioka kanaka ua kuai mai oia ia mea mai kekahi wahine mai he makahiki i hala a’e nei.  Ua maopopo ole iaia ka waiwaiio o keia palapala, a ua ike ole no hoi oia i ka moolelo e pili ana ia mea.  Ua uku aku o Thompson he $10 wale no no keia ili hipa.  Ma ka unuhi ana penei e heluheluia ai ua olelo hoopai la:

KA PILATO OLELO HOAHEWA.

“Owau, o Ponetio Pilato, e noho kahu aupuni ana no ke Aupuni o Roma ma Ierusalema nei, ua hookolokolo wau a ua hoahewa e make o Iesu, i ikeia ma ke ano he kanaka ilihune no Nazareta, a no ka lahui Kalilaia hoi, he kanaka i hoala kipi, ku-e i ke kanawai a i ko makou aha Senate, ame ka Emepera Nui Tiberio Kaisara.  A ua hooholo wau, e make oia ma o ke kau ana maluna o ke ke’a, e hoopaaia hoi oia me na kui, elike me ka maa no na poe karaima.  No ka mea, ke hui nei a ke hoakoakoa nei maanei i kela ame keia la i na kanaka lehulehu, waiwai a ilihune, i hooki ole i ka hoala ana i ka uluaoa ma Iudea holookoa, e kukala ana keia kanaka oia ke keiki a ke Akua a o ka Moi o ka Iseraela, ma ka olelo hooweliweli ana e hoohioloia ana keia kulanakauhale kaulana o Ierusalema ame kona luakini, ame keia wahi hoano.  A oiai ua hoole oia i ka hookupu ana ia Kaisara, a ua maka’u ole maoli hoi oia i ke komo ana mai me na lala oliva o ka lanakila ame kekahi heluna nui o na kanaka iloko nei o ke kulanakauhale o Ierusalema a iloko hoi o ka luakini hoano o Solomona.

KAUOHA E AUAMO I KE KE’A

“Nolaila, owau, ke kauoha nei i kalunahaneri mua, o Quinto Coronelio kona inoa, e lawe aku mai ke kulanakauhale o Ierusalema i keia lawehala, e hookau aku maluna ona i ka aahu e hoomaopopoia mai ai oia e na mea apau, a peia hoi me ke ke’a e kaulia aku ai oia, a e kaihele aku iaia mawaena aku o na alanui mawaena hoi o na powa elua, i hoahewaia ho laua e make no ka aihua ame ka pepehikanaka, a ma keia ano e lilo ia i kumu alakai e pono ai na mea apau ame na poe hana karaima e hoomopopo ai.  A ke kauoha hou nei au, e kalahea akea aku ke kanaka kalahea o ke aupuni i kona (Iesu) mau hewa elike me ia i hoikeia maloko nei, a mahope iho o kona kaiheleia ana ma na alanui aupuni e laweia aku oia ma ka pukapa o Pagora, i ikeia i keia wa o Antonina, a i ka mauna o Kalavali, kahi hoi i maa mau no ka pepehi ana i na poe hana karaima ino apau.  Malaila oia e kauliaia ai maluna o ke ke’a ana i auamo ai, a e waiho aku i kona kino e lewalewa mawaena o na kino o  na powa elua.  A maluna’e o ke ke’a, ma na olelo ekolu i kamaaina nui ia i keia wa, o ia hoi, ka Hebera, Helene ame ka Latina, e kauia ka papa hoike: ‘O Iesu keia o Nazareta, ke Alii o ka poe Iudaio,’ i hoomaopopo ai na kanaka apau a e ikeia mai ai oia e na mea apau.  A aole hoi kekahi kanaka o kela ame keia ano a kulana paha, malalo o ka hoopaiia ana, o ia hoi ka nele ana i kona mau pono ame ke ola, ma o ke kipi ana la i ke Aupuni o Roma, e pono e aa a’e e akeakea i ka hooko ana i keia olelo hoopai me ka ikaika piha, elike me ka’u e kauoha nei, i kulike ai me na kanawai o Roma ame Hebera.

“Makahiki mai ka hanaia ana mai o ke ao nei, 5232, ka la 25 o Malaki.”

 

IKAIKA NA OLELO KU-E IA PERESIDENA RUSEWELA.

Penei kekahi mau olelo i hoopukaia iloko o ka Hale o na Lunakakaainana o Amerika Huipuia, e pili ana i kela wahine i kauwo huluhuluia ai e na makai mai ka Hale keokeo aku ma ka la 4 o keia mahina:

“WASINETONA, Ianuari 10 – Ia Mrs. Minor Morris e waiho ana i keia la me ka ehaeha ame na manawa neepapa ana i maule ai, he hopena hoi i loaa a’e mamuli o na hana i hookauia aku maluna ona iloko o ka Hale Keokeo, a ua wahine la ame kekahi poe hoi i hoike a’e he hana ku maoli no i ka menemene ole, aia hoi iloko o ka Hale o na Lunamakaainana ke hooikaika la kona pona, a e hooikaika ana hoi ke alakai o na Repubalika e kulai aku i ko Lunamakaainana Sheppard mau manao kakoo no ka wahine iloko o ka pilikia ua hoopuka aku la ua Lunamakaainana la mai Texas mai i na huaolelo ma kana haiolelo e hoahewa ana i ka Hale Keokeo me ka olelo pu ana a’e aole i hele a’e ka Peresidena a haawi i na kokua ana i ka wahine e lawelawe limanulia ana e na makai, aka na’e ina e lohe ana ka Peresidena i ka nunulu mai o ka bea a i ole i ka uwo mai o ka iliohae mawaho, e hauoli no auanei ka Peresidena e hele aku a haawi i na kokua.

 

KALI A LOAA KA MANAWA KUPONO

 

          “I kela manawa ua hapaila a’e la ka bila kanawai auhau dute o Pilipine, a la manawa i koho iho ai o Mr. Sheppard o kona manawa ia oiai ua manao oia he uuku loa kahi manaolana no ka holopono o kana olelo hooholo i hookomo aku ai iloko o ka Hale e bullia ka ninau o Mrs. Morris e kekahi komike kaokoa o ka Hale, a sole hoi ke komike o na rula e hoike mai ana no ke kakoo ana i ua olelo hooholo la.

          Na Lunamakaainana Grosvenor i akeakea mua a’e i ka Mr. Sheppard haiolelo ana e hoike ana hoi aole ia he ninau kupono e lawela mai a noonoo.

          Ua pane koke aku la o Mr. Sheppard: “E hoike aku no wau i keia keonimana he mea kupono keia e noonoo ia.  He mea pono loa i keia aina e kukulu i pa hookaawale i pa Pake mai ka Hale Keokeo aku elike hoi me ke kupono ana e kukuluia i pa pale aku i na Pake apuni o Amerika Huipuia nei.  Ina i lohe ka Peresidena i ka nunulu mai o ka bea, a i ole i ka uwo mai o ka iliohae mai na lumi e pili kokoke mai ana, ina no ua hele aku oia e kokua; eia na’e ua pa aku  na leo uwe o kekahi wahine Amerika maluna o kekahi mau pepeiao i papaniia.”

 

HE APONO HOOHEWALE.

 

          “Ina o keia Ahaolelo,” wahi a Mr. Sheppard i hoomau aku ai, “he aha ia aia iloko olaila na makuakane, na kanemare, ame na kaikunane, e hookuu ana hoi i keia mea me ke a’o ole aku. ua like no ia me ka hookau ana i ke apono hoohewale ia o keia hana haihai i ko Amerika kumu alakai hemolele loa o ke ola ana.”

          Ua hoikeike aku la o Mr. Sheppard i keia mea i hanaia iloko o ka Hale Keokeo, a ua kapa a’e oia “he paio maa ole ia mawaena o ka wahine i nele i ka ikaika e pale ai iaia iho a i hanainoia mai hoi ame na kiai mana ikaika a ma ia mea ua hanaia aku maluna o keia wahine na hana ekaeka loa.”

          “Ua kauwo huluhulu aku lakou iaia.” wahi hou a ua Lunamakaainan ni, “a hiki i kahi o ke kaa makai, ke kaa e lawe mau ia ai na kanaka hanaino ame ka pepehikanaka a laweia aku la no ka Halema’i Pupule malalo o ke kapa ana aku iaia he pupule.  O keia mau hana ku i ka menemene ole he mea pono e huliia a e hookau aku i na a’o ikaika ana.”

          O ka Mr. Sheppard kumu i kakoo a’e ai, o ia keia: “Ina aole e lawe ana ka Ahaolelo i kekahi hana no keia mea, e ike koke no kakou i kekahi aupuni repubalika o ke kulana e hiki ole ai i kona mau makaainana ke hookokoke aku i ka  Peresidena a lakou i hookau a’e ai ma ke kulana kiekie me ka makau o hookauia mai na poino maluna o ke kino e na luna aupuni malalo iho.”

 

PEPEHI I KANA WAHINE A PAA UA WAHINE LA I KA MA’I HOOKAAWALE.

 

          Ma ke Sabati iho nei, Ianuari 28, ua paluku iho la ke kane a Emalia Kaihumua iaia a lele ka papa auwae, mamuli o ka hauaia ana i ka omole ia waina.  Ua laweia a’e la ua wahine la no Kuapapanui, a loaa aku iaia na lapaau ana.

          Mahope mai ua hele a’e la o Kauka McDonald, o ka Papa Ola, e nana i keia pilikia, a mahope o ka nana ana i kekahi mau i’o o ua wahine la, ua haawi a’e la oia i ke kauoha e laweia ka wahine i poino no ka pa Hoomalu o Kalihi.

          Ma keia ua maopopo ua loaa ka hoo@ no Emalia ma ke ano he ma’i lepera, a pela paha hoi i hoiholia aku la no ka pa hoomalu ma’i.

 

HOLO KA MOKU AOLE NAE ONA MAU LUINA.

 

          NU IOKA, Ianuari 10.   I keia la i hoikeia mai ai kekahi moolelo pahaohao no ka moana i ka wa i ku mai nei ka mokuahi Italia Liguria, Kapena Enrico Fileti.  He kanaka keia i holoholo nui ma ka moana, a he pinepine kona manawa i ike ai i na mea hoopahaohao, aka na’e i keia la ua olelo a’e oia aole loa he manawa mamua aku ana i ike maoli ai oia i ke kamahao o kana mea i ike ai maluna o ka ilikai elike aku me kana i ike ai ma ka la 6 o Ianuari nei, iaia i ike aku ai i kekahi moku ma kahi paha o 180 mile ma keia aoao o ka Mokupuni o Bamuda (Bermuda) e holo ana hoi ua moku la me ka luina ole, a o kona nanaina e hoike mai ana he moku hou ia.

          E pa ana he ino nui i kela manawa, aka na’e ua hiki no ke ikeia aku ua moku malihini la ke nana ia aku ma ka ohenana iaia e holo a’e ana he elua paha mile mai ia lakou nei aku.  E holo ana ua moku la no ka akau, a e onou ana hoi imua o ka makani nui.  Aia maluna o kona puka uwahi he ekolu kahakahana e ikeia ana – he bolu ame na kahakahana keokeo elua ma na aoao o ke bolu.  E holo kiowea ana ua moku la iluna o ka ilikai, me he mea la aole he nui loa o kona wahi ukana, a i kekahi manawa ua hiki ke ike maopopo ia aku kona hoe ame kona epaepa i ka manawa a na ale o ka moana e hoonioni ana ia hope.  Ua hiki no ke ikeia aku ka mahu e puka a’e ana no mai kona ohe mahu.

          O ka mea kamahao loa no na’e, aole he wahi  kino kanaka oluna, a aole he pane i loaa mai no ka lakou nei hoailona i haawi aku ai.  Ua holo aku la ua moku la imua o ka makani me ka mama loa, a o kona laukanaka ole ka mea nana i hoike a’e ua haaleleia oia e kona mau luina me kekahi kumu maopopo ole.  He moku lawe ukana kona ano o 5,000 tona, a ua koho aku o Kapena Fileti i na lilo aia ma kahi o $@60,000.  Ua hoike a’e ua kapena la he moku hou loa keia a me he mea la o keia kana huakai mua loa.

 

KE KAHE LA KA PELE ILOKO O KE KAI.

 

          Eia no ka lua pele o ka mokupuni o Savali ke eueu mai nei no, peia na hoike i loaa mai maluna o ka mokuahi Sonoma o ka Poalua nei.  O Mr. ame Mrs. Connor o Nu Ioka, he mau kealoha no ka ohana o Coney o keia kulanakauhale, o laua kekahi o na ohua maluna mai o ua moku la e hoi ana no ko laua home, a he manawa i hala a’e nei ua hoohala iho laua ma Savail a ua ike hoi laua i ke kahe ana o ka pele.

          Ma ka hoike a Mr. Connor, i ka hoomaka ana e kahe ka pele ua ku hou a’e he kuahiwi hou nona ke kiekie o @ kapuai, a ua kahe aku hoi ka pele no umi-kumamaha mile maluna o ka aina a komo iloko o ke kai a hala loa iwahe o ka moana ma kahi o eha mile.

 

HALAWAI NA LUNAKIAI

 

(Mai ka aoao i mai.)

 

KA HALE HOLOI LOLE HOU

 

          Na Peresidena Pinkham, o ka Papa Ola, i hoike a’e e pili ana i ka hale holoi iole hou o ke aupuni.  Wahi ana ua nei a’e ko Kina kanikela iaia e ae ia aku oia ame kekahi eieie mai na Pake hoioi iole o ke kuianakauhale nei e hoike i ko laua manao imua o ka ahakuka e malamala ana no ia mea mamua hoi o ka hooholo loa ia ana.

 

NA HANA HUIKAU.

 

          Na ka Lunanui o na Hana hou Holloway i hoike a’e he mea pono e laweia aku kekahi mau piha kaa pohaku a hoolu’a aku me kahi e lana nei ka wai ma ke alanui Channel, e pili kokoke ana makai o ke Kahua Hoopae Limahana.

          Ua waiho a’e o W. W. Boyd i kona kulana wiliki no ka Oihana Kinaiahi o Honolulu.

          Noi a’e o Dan R. Vida i hana nana ma ke ano he lunanana no ka hana o ka Pali o Nuuanu.

          Na Lunanui Kakina o ka Oihana Kinaiahi i waiho mai he koho no la lilo o kona oihana no ka mahina o Feberuari, he $4675.

          He leta ka i loaa a’e mai ia Elele Kalanianaole mai e hoike mai ana i ka loaa ana aku iaia o ka olelo hooholo i aponoia e na Lunakiai o ke Kalana o Oahu.

          He leta loihi ka i loaa a’e mai ia W. C. Roe, e pili ana i na hana hou i makemakeia no ka hoomaemae ana i ke alanui o Waikiki.

          Na Jas. F. Morgan, Lunahoomalu o ke Komike o ke Awa, ka hoouna ame ka hoooi ana i na waiwai kalepa i hoike a’e i ke kakaikahi loa o na kukui ma kahi o na uwapo o Haki@la Ma ame ka Hui Alahao Oahu.

          he palapala noi ka i loaa a’e mai ka Ahahui Hoomaemae o Prospect Height no ka hana ana ia elua kuea o ke alanui Spencer.

 

NA KANAWAI

 

          Ua hooholoia e waihoia ka noonoo ana maluna o ke kanawai pili i na kaa otomobila a hiki i keia halawai ana a’e.

          Ua heluheluia a’e ke kanawai alanui helewawae no ka ekolu o ka manawa a hooholoia, o Paele wale no ka mea i hoole a’e.

          Ua noi ia a’e e hoolahaia keia kanawai no hookahi manawa iloko o ka Advertiser, Kuokoa, Star ame Bulletin.

          Ua hooholoia a’e no ka lua o ka manawa ke kanawai palama a Moore.

KA BANA HAWAII.

 

          Ua hoike a’e o Moore i kona manao maluna o ka bana.  I keia manawa he $1550 ka lilo o ke Kalana no ka mahina hookahi no ka bana.  Ma kona manao o ka bana kekahi o na mea maikai loa e hoounaia aku no Amerika no ka hoikeiki ana aku i ko Hawaii nei ano.  Mahope o na wehewehe manao ana ua waihoia keia ninau a hiki i ka manawa e lohe la ai ko Kapena Berger manao.

          O keia ka pau ana o na hana a hookuuia ka halawai a hui hou i keia po Poalua a’e.

 

Hoolaha Banako

 

TERITORI O HAWAII)

MOKUPUNI O OAHU)

KULANAKAUHALE)

          O HONOLULU)

 

          Ma ka hoohiki pakahi pono ia ana o CECIL BROWN ame L. T. PECK ua hoike ae laua a olelo ae he mau lunanui pakahi laua, o ka inoa mua ka Peresidena, a o ka inoa elua, ka Mea Malama Dala no ka The First American Savings & Trust Co., of Hawaii, Limited, a o ka papahelu malalo ino nei, he hoike piha ia a he oiaio, pono a pololei o na hana o ka The First American Savings & Trust Co., of Hawaii i oleloia, mai a hiki i ka la 30 o Dekemaba, 1905, apaupu me ia la 30, i oleloia, he papahelu hoi i koiia e ka Pauku 14 o ke Kanawai Banako o 1884.

          O ke Kumuwaiwai i haawi mana ia o ka Hui he $200,000.00 i maheleia iloko o 2,000 mahele (kea) o $100.00 waiwaiio o ka mahele hookahi.  O ka heluna o na mahele i hoopoukaia he 2,000; a he Kanalima pa-keneta o ia huina mahele i like ka waiwaiio i ka $100,000.00. ua uku pihaia iloko o ka Waihono Nui, a koe he $100,000.00 no ka hookomoia mai.

          O na loaa aie o ka hui ma ka la ekahi o Ianuari, 1906, oia keia malalo iho:

Kumuwaiwai, uku

piha ia                                                                           $100,000.00

Na Dala i hookomoia                                                       427,246.35

Na puka i mahele oia ia                                                      4,128.80

          Na loaa waiwai e ae o ka Hui ma ka la ekahi o Ianuari, 1906, oia keia malalo iho:

Na Bila loaa mai                $192,008.76

Na Bona                           287,195.00

Waihona nui                                     500.00

Waiwaipaa                           25,275.00

Kuike ma ka Banako               23,193.95

Ukupanee i pii ae a Dek. 30, 1905    3,202.44

                                          $531,375.15                          $531,375.15       

 

CECIL BROWN, Peresidena,

L. T. PECK, Mea Malama Dala

 

          Hoolaioia a hoohikila imua o’u i keia la 29 o Ianuari, 1906.

 

W. P. ROTH

Notari o ka Lehulehu, Apana Kaapuni Ekahi.

          Ma keia ke  hoola nei wau o ka hoike maluna ae he kope oiaio o pololei maoli ia o ka hoike kumu a papa heluwaiwai o ka First American Savings and Trust Company of Hawaii, Ltd., i hoohikila mai imua o’u ma ka la 29 o Ianuari, 1906.

          Kakauinoia e a’u a ailaia i keia la 29 o Ianuari, 1906.

          (Kakauinoaia) W.P. ROTH,

Notari o ka Lehuehu, Apana Kaapuni Ekahi,

@ Feb. 2, @, 16.

 

HOOLAHA KUMAU

 

Kakela me Kuke

(KAUPALENAIA)

 

Poe Kalepa ma ke Komisina

A HE

Poe Lawelawe Koapaa.

 

Poe Agena no na Ma hiko Lehulehu.

 

Kauka Mitamura

 

Alanui Kukui Oloii Helu 68, Honolulu, Na Hora Hana:

          Hora 9 a.m. a 12 m; 5 p.m. a 7 p.m. koe ke Sabati.  Rabati ma ka heoholo ana.

Telephone Blue 3466     P. O. Box @

 

Hui Alahao ame Aina o Oahu

 

MANAWA HOLO

 

Oct. 6, 1904

 

MAI HONOLULU AKU

No Waianae, Waialua, Kahuku ame na wahi hoolulu ma ke alahao 9:15 a.m., 3:20 p.m.

No Pearl City, Ewa Mili, ame na waki hoolulu ma ke alahao 7:30 a.m.

9:15 a.m., 11:05 a.m., 3:15p.m., 3:20 p.m., 5:15p.m., 9:30p.m., 11:15 p.m.

 

MAI WAHO MAI

Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua, ame Waianae mai 8:36 a.m., 5:31 p.m.

Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai 7:46 a.m., 8:36 a.m., 10:38 a.m., 1:40 p.m., 4:31 p.m., 5:31 p.m., 7:30 p.m.

 

Kela ame k@

Sabati wale no.

Koe ke Sabati.

G. P. DENISON,

Lunahoohana

F. C. SMITH,

G.P. & T.A.

 

EXTELL AME SHAW.

(Na pani ma ko J. C. Axtell makalua.)

Na mea hoopae a hana i na

KIA HOOMANAO AMENA

PA HAO

          Pau pu no hoi me ka hoomaemae ana i na pohaku kia hoomanao, ke kakau ana i mau olelo hou ame ke pao ana.

          Keena ame ka Pa, 1048.50, Alanui Alakea, Telepona Helu 1801 Blue.

          Pahu leta Helu 642, Honolulu.

 

Ke maikai Ole ke Koko

us Pilikia Iho Ia

ke kono.

          E hoomaemae i ke koko a e kipakula aku no na ano ma’i apau.  Aole he laau i loaa ae no ka hoomaemae anai oi aku mamua o ka

 

AYER’S SARSAPARILLA-

 

ka mea hoi nana e hookaawale aku i n@ kumu o ka ma’i ma ka hoola hoowaiwai ana i ke koko a ma ia ano ua hooikaika la ke kukulu ana i ke kino; a o ka hopena hikiwawe loa oia ka ho! ana mai o ke olakino maikai.  Ala he kaukani o na kanaka i hiki ke hoike ae i na kula na ehaeha a lakou i noho kaumana ai mamuli o ke kokokoino, a i keia manawa eia lakou ke hauoli hou nei i keia ola ana a lakou e makaukau mau nei e hapai pookela ae i ka Ayer’s Sarsaparilla.

          Hoomakaukauia e Dr. J. C. Ayer & Co., Lowell, Mass., U.S.A.

 

EIA HOU KEIA RUMATIKA I HOOLAIA E KA LAAU HAMO A KAMALENA

 

          O ka ikaika hoola o ka Laau Hamo a Kamalena (Chamberlain’s Pain Balm) no ka hooluolu ana i ka rumatika oia ka mea e ike nuila nei i na la apau.  Eia ka pane a Parker Trilett o Grisby, Virginia, U.S.A., e pili ana i ka laau hamo a Kamalena, e i ana ua loaa iaia ka oluolu mau ana mai ka rumatika mai oiai e hoehaeha ana ia ma’i ma kona kua, ma kona hamo ana i ka laau a Kamalena, mahope iho o kona hoao ana i na laau o ia ano like a pahu’a ko lakou ikaika hoola.  A wahi ana aole e ha’o ia ano laau iaia.

          No ke kuai ana e loaa no ma ka halekuai laau lapaau o Benson.  Smith & Co., Ltd. ko Hawaii nei Agena.