Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 44, 3 Nowemapa 1905 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

   2     NUPEPA KUOKOA, POALIMA, NOVEMABA 3, 1905.

 

KA

Nupepa Kuokoa

 

NO KA MAKAHIKI   -   -   -   -   $2.00

NO EONO MAHINA -   -   -   -   - 1.00

 

SUBSCRIPTION RATES

ONE YEAR  -   -   -   -   -   -   -   -  $2.00

SIX MONTHS   -   -   -   -   -   -   -   1.00

  O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.

 

O na Dala apau o ka Pepa e hoouna pololei

moi i ka HAWAIIAN GAZETTE

COMPANY, LTD.

 

HOOPUKAIA E KA

Hawaiian  Gazette  Co.,  Ltd.

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu

Panalaau o Hawaii, ma ke ano

Mea o ka Papa Elua.

 

DAVID L. A-I,     :     :    Lunahooponopono

S. K. NAWAA,  : Kokua Lunahooponopono

HONOLULU,  OAHU.

 

POALIMA    :    :    NOVEMABA  3, 1905.

 

IA LAKOU AOHE KANAWAI

 

  E like me ia e ku nei i keia manawa iloko o ke Kalana o Oahu, i ka nana aku me ka ikemaka no, mahope ino o ka hooholo hoomanaia ana e ka Papa Lunakiai o ke Kanawai @ papa ana i ka puhipuhiia o ka wai mai ka waha aku maluna o na loie holoiia no ka aiana ana ma ke ano pipi-lole ua ikeia me he la aohe he kanawai o ia ano i hooholo hoomanaia, oiai, eia no na Pake holoi lole o ke kulanakauhale ke hoomau nei i ka puhipuhi wai ana mai ka waha aku maluna o na lole, like loa no me ka hana mau ana ia o ia ano pipiwai mamua aku o ka hooholo hoomanaia ana o ke kanawai.

  O keia ke kanawai helu ekolu o ka Papa Lunakiai o Oahu Kalana i hooko ai ma ke aponoia ana ma kona halawai o ka la 3 o Okatoba, 1905, me ka olelo maopopo loa maloko o ka Pauku 3 o ua kanawai la e hoike ana: E mana no keia kanawai mai a mahope o kona hooholoia ana ame ka hoolaha ana, a oiai ua hookoia ka hoolahala ana ma ke akea maloko o na nupepa i hoopukaia ma ke kauoha no kekahi mau monawa maloko o na olelo a elua--olelo Hawaii ame Beritania, ke kumu i lilo io ai oia i kanawai mana iloko wale no nae o ke Kaiana o Oahu, ma kekahi olelo ana, e hoopa'iia no ka mea o ke Kalana o Oahu e ku-e ana ma ka puhipuhi wai ana maluna o na lole holoiia no ko aiana ana mahope iho o ka hookolokolo ana ke ku i ka io na hoike o ke Aupuni Kalana ma o kona Oihana Makai la ka mea e paa ai ka hihia.

  Eia nae ka mea hilu loa, eia no o Pake holoi lole ma o ke kulanakauhale nei ke puhipuhi wai nei mai ko lakou mau waha aku maluna o na lole i haawiia aku ia lakou ma ka hoolimalima Eia ke kanawai kalana ku-e ia ino ua mana, eia nae, hanaia no na mea i papaia e ia me ka hunahuna ole iho o Pake ma e makou e olelo ai, aole no i ike na Pake aia he kanawai o ia ano ke ku nei.

  Alaila, ke lawe ae ma ia meheu ua kaa aku ia hemahema nui maluna o ka Oihana Makai no ke Aupuni no ka makaala ole ma ia mahele, aka, e ike aku a e makee i ka laahia o ka mana o ua kanawai nei ma ka hopu ana i keia poe ha'iha'i kanawai. Ke manao nei makou aia iloko o ka noonoo o keia poe Pake holoi lole hoilimalima ka ike ole aia he kanawai o keia ano ke ku nei, e pono ai i ka oihana makai e hooko aku i ka makemake o ke kanawai e like me ia e hoike nei ma ka Pauku Ekahi ame Elua:

  PAUKU 1. E ku ole no i ke kanawai no kekahi mea a i ole mau mea paha e aiana ana a i ole e hana ana ma kekahi ano okoa ae, ma ka oihana holoilole o na pono lole o kekahi mea e aku, a i ole ma ka holoilole o na pono lole ma ka ukuhoolimalimaia, iloko iho o na palena o ke Kalana o Oahu, e pipi me ka wai i puhiia mai ka waha mai i kekahi waiwai i holoiia me ka wai i puhiia a i ole i puka aku mai ka waha aku o ka mea i oleloia, a i ole mau mea paha i oleloia, a i ole e kauoha aku a i ole e ae aku i kekahi mea e hana ana malalo ona e puhipuhi i ka wai maluna o la waiwai i holoiia.

  Pauku 2. O kekahi mea e uha'i ana i kekahi manao o keia kanawai e hoohewaia oia ma ka hewa mikamina, a i kona manawa e hoahewaia ai e hoopa'i uku dala ia aole e emi mai malalo o Elima Dala, aole hoi e oi aku maluna o Iwakalua-kumamalima Dala a ma na hihia aole i hololea ka hoopa'i uku dala ma ka uku koke ana ae ia hoopa'i o ka mea i hoopa'iia pela e hahao ia aku no oia iloko o ka halepaahao no ka uku ole ana ia hoopa'i a o ka manawa o ia hoopaahao ana e ikeia no ia no ka hookuu ana ia mea ma ka auhau like o Hookahi Dala no ka la.

  Aka, heaha ka mea hiki i ka Oihana Makai ke hooko a ku i kahi o ka io ina he nawaliwali ka mana hoopa'i o ke kanawai?: Heaha ka waiwai e hopu ai na makai ina he nawaliwali ke kumu o ka hana? O ka hopu ano a hookuu wale ia ka hihia ina no ua loaa na ike kupono e paa ai ka hihia a e wi ai ka niho o ka poe ha'iha'i loina--a e ka hookuu ana i ka hihia no ka nawaliwali o ke kanawai, i kulike ai me na uiui manao kanawai i hoopukaia o ka poe loea ma ke kanawai a hookuku ae me ka hopu lawehala ole ana i ko makou manao, ua like. Hopu ole ame ka hopu ana a hookuuia ua like.

  O na ui manao kanawai, mamuli no la o ka hiki ole i na lunakanawai Teritori o no Aha Apana e hoolohe a hoopa'i aku i ka poe ha'iha'i kanawai kalana, oiai, ua loaa na hoomaopopo ana ua komo loa mai na kuleana hoolohe ame hoopa'i ana o na lunakanawai Teritori ma na Aha maloko o na kanawai Teritori no na Kalana a aole nae i komo ko lakou lunakanawai Teritori kuleana hoolohe iloko o na kanawai kalana. Ua kuleana iloko o na kanawai Teritori no na kalana aole nae i kuleana maloko o na kanawai kalana. oiai. o na kanawai kalana aole ia o kanawai Teritori. A pela iho ia puikaika ai ke kuleana hoolohe o na lunakanawai Teritori i ko na hihia e hopuia ai maloko o na kanawai kalana e like me na ui manao kanawai i hoopukaia, eia nae, o ka Papa Lunakiai ke kuleana ma ka hooponopono ana ma ke a'o ana o na loaa kakaolelo ma ke kanawai.

 

NA KA EHA ANA I IKEIA AI

KA HOOKAMANI.

 

KUPANAHA NO HOI KE ANO.

 

  He mea i wa ia ae maloko o na pohai o ke kulanakauhale nei, o ka oi loa aku no nae i ka pohai ae no o ka poe hemolele o kakou, oia ka eepa o ka noho ohana ana o kahi Luna Aupuni welo mikanele me kana wahine. Lawa ole iho la keia kane i ka wahine hookahi( he wahine haole ui no hoi) hapapa ae la ua wahi kaaka nei i mea hou ae mawaho no ka lawa ole hoi i ka mea hookahi, (e like me ka Kuokoa e olelo nei) a pela no hoi ua wahine haole la pinana hou kela he mea okoa. A mamuli o keia mau hana a laua, ua paewa ka pilina me ka laua i ka mala a Ke'lii i Kuahewa i keia wa.

  Ina hoi paha keia la he Hawaii, ke nui aia ka hailiili i ke ino o kanaka ame ka wahine kanaka a pela wale aku. Aole hoi, o ko lakou nei ino a me ka hewa ame ka lalau i ka hai, hunahuna wale ia iho la no i kuono e lumilumi ai. Pehea keia? He maemae paha ea? He nui na kee o ka poe hemolele. Aohe i laua aku. O ko na Hawaii ke kaulaiia, o ko lakou nei ke komikomi wale ia, a ke ulu kokala-lawe i Amerika e kioia ai a haalele aku ia mau ino, hoi mai no a hele i na Sociaete.

  A pela no hoi ke kau wahi Revi i Reviia, pehea la hoi kana ulupala ana i kona wahi pili aoao a paewa iho nei no hoi ko laua pilina a ua hoopilipili hou paha ke poi me ka umeke. Pehea hou keia e "Kuokoa" au e ohiuhiu mai nei i na kee o ka poe Hawaii a me ka hoomana Moremona a popo pulu no nae na kee o ka poe o oukou. Ina keia no ka poe apokaka mawaho loa nei ke mea ia ala i ka mea--aole hoi. O hemolele ma apoipoi wale ia iho la no a nalo. Auwe! ka hookamani o lakou nei ma-e.

  (Ma ka hoohalahala a ka nupepa Ke Aloha Aina o Leleo o Okatoba 21, 1905, ma keia kinomanao mkaluna ae nona ke poomanao--"Kupanaha no hoi ke ano"--he hoohalahala i ke Kilohana nei maluna o kana oiaio i waiho ai imua o ka lehulehu pili i ka makia hooulu lahui a ka Moi Kalakaua no kona ohiuhiu ame hoopopopulu, e auwe ana hoi ua Aloha Aina nei o Leleo i ka hookamani o lakou nei ma-e; ke olelo nei makou na ua hoohalahala nei no i hoike ae ua ku poko io aku no ua wahi Aloha Aina nei i ka pua hoopa'ku a ua eha maopopo maoli oia. ke kumu i hooho manaoino ai i ka hookamani o lakou nei ma-e.

A O KA POE HOOHO MANAWAINO NO KA HOOKAMANI O KAHI POE E AE MAMULI O KO LAKOU EHA ANA MA O NA HOOPAKUIA ANA LA, NA KELA HOOHO MANAWAINO NO I HOIKE MAOPOPO AE O LAKOU NO KA HOOKAMANI.

  O ka poe mikanele-misionari, o lakou no na haipule o ke Akua e lawe ana i ka Euanelio o Kristo Iesu iloko o na aina pouli, malamalama ole a kristiano ole, ma ko lakou hoolaaia ana ma ia oihana, like loa me ka poe mikanele o Hawaii Paeaina i hoounaia mai e ke Akua ma o ka Papa Misiona Kuwaho Bosetona la ma kahi o umi-kumamaha manawa i hoouna misionari mai ai a pau pu me na misionari Kakolika oiai o lakou kekahi poe hooikaika pono i hiki mai i Hawaii nei iloko o na wa poeleele o ka aina.

  Ua hiki mai lakou ianei, o kekahi poe hoea pu mai lakou me na ohana ma na manawa like ole nae ka hiki ana mai, mai ka 1820 mai ka wa mua loa i hookawowoia ai ka Pono Euanelio, a o na haawina malamalama o Hawaii na hua a Hawaii no e pane ai nona iho a ina ua hookamani io na mikanele e like me ka ka nupepa Ke Aloha Aina hoohaili kaleie ana, oiai no ka poe mikanele maoli no ka manao o kana pane ana o--KA POILAI O KA POE HEMOLELE--O HEMOLELE MA APO'IPO'I WALE IHO LA NO A NALO," alaila ua hookamani ka poe mikanele no lakou na inoa i hoikeia ma ka papa oihana misionari mai na kahuna Kakolika ame ko ka Ahahuina i hoounaia mai e ka Pope ame ka Papa Misiona Bosetona i na wa poeleele o Hawaii, no ka mea, o lakou wale no ka poe i heluia ma ka oihana misionari e like me ka manao maoli o ia oihana laa: ma kekahi olelo ana, he poe mikanele hana haumia a hana hewa e ae lakou a apo'ipo'i ia mau mea me ke a'o pu mai ma ke akea mo he poe kao aahu hipa la: a ina he hookamani o Kakina makua ma, o Laina makua ma, ame na misionari Kakolika ame na misionari e ae, alaila o ka nupepa Ke Aloha Aina ka i ike i ko lakou hookamani a ua kupono io no nana (ka mea i ike) e hu'e ae.

  Aka, ina o kana mau kee e wehe ae ai no na welo a na mikanele a poe paha i pili aku ilaila e like me kana i hooaiai ai NO KAHI WELO MIKANELE LUNA AUPUNI NOHO LAWA OLE ME KA WAHINE HOOKAHI A HAPAPA AE LA I MEA HOU ma kekahi olelo ana he (welo) luna aupuni moekolohe, alaila ua kohu ole loa ka hoopili ana i ko ha'i hewa a kau aku maluna o ka poe mikanele, ko ke Akua poe.

  A ua kohu ole loa no hoi ka hoopili ana ae i na ino ma ka hookauhihi ana maluna o na kahuna kuloko iho o na hoomana me ka nana ole ae owai la lakou--he ino hoi i hanala e ko lakou poe pili a e kekahi kahuna paha. O ka hilahila ke pa maluna o ia pohai kahuna, aka aole ia he mea e hewa ai ka hapanui ame ka oihana. O ka hewa hanaia oia no ka mea nana i hoahewa iaia a hewa oie kona poe pili. A na ka hewa no kekahi mikanele i hoahewa laia iho a hewa ole kekahi poe iho ona.

  Ma ka aoao o ke Kuokoa aole oia e ae e komo iloko o ka hookauhihi wale aku i ka iao o na welo mikanele a poe e ae maluna o ka poe i hoolaa misionariia, oia nae aole ana (Kuokoa) aoao hoomana aka, aole e nele kona makee mau no lakou a kakoo mau aku me ka nele ole i ka hoohalahala ana i ka ino me ka nana ole ae nawai la i hana.

 

Liilii ka Waiwai o ka Alice

Rusawela mau Makana.

 

  WASINETONA. Okatoba 18.--O na makana makamae waiwai nui i makanaia mai ia Miss Alice Rusawela mai ka poe hanohano mai o na aina Hikina he mau makana lakou o ke ano hoopipili wale ia o ke kumu waiwai io haahaa a ua lilo hoi i mea hoopuiwa nui ma ka hoike manao o ke Kakauolelo Taft i hoikeia ae i keia ia.

  "O na makana i loaa mai ia Miss Alice he mau makana liilii wale no lakou o ka waiwaiio a he opala a waiwai ole hoi," wahi a Kakauolelo Taft i keia kakahiaka. "Mai ka manawa a'u i haalele aku ai i na hoahele o na makana i loa mai iaia ua hiki ke kuaiia ianei no $50 wale no. O na makana waiwai nui wale no i loaa mai iaia oia kela i haawiia mai ai e ka Sulatana o Sulu a oia mau pupu makamae eha i haawiia mai aole i kaa aku ko lakou wawaiio maluna o kanalima dala.'

  O ka hoike manao o ke Kakauolelo ua lilo ia i nune nui iloko iho o ke Kapikala, oia hoi, o ke kaikamahine a ka Peresidena o na Mokuaiaa Huiia o Amerika ua hooleiia me na mea makamae hoopipili wale no ame na mekala o na ano like e na makaainana o Manila pau pu me kela o ka poe ano nui--o ia ano mea hou aole e hiki ke manaoio koke iho i ka pololei io.

  Ua oleloia ae o na makana waiwai nui i loaa mai ia Miss Alice mahope mai ia o ka hoi ana mai o Kakauolelo Taft. Aia he mau makana dala a gula o ka waiwai nui i haawiia mai e ka Emeperesa o Kina a aole e manaoia he mau makapa kana i haawi mai ma ke ano kolohe.

  Aia he mau makana i haawiia mai i ke kaikamahine a ka Peresidena mai ka Emepera mai o Korea ame na hoa hanohano no hoi o ke aloalii.

  Ina o na makana o ke Sulatana o Sulu i haawi ai he mau makana popo aniani wale no a ina ua hiki iaia e hana pela e haawi makana ai i ka malihini wahine opio hanohano he oi loa aku ka pono ole loa no ka Emepera o Korea ke hahai ma ia meheu hookahi.

  Ua manao wale ia ae no ke hooikaika nei o Kakauolelo Taft e hoomahele ae i ala kupono hoemi pili i ka auhau kukeawa o na makana waiwai nui i oleloia ae he $100,000 ka waiwailo a maluna hoi olaila ala he 60 pa-keneta ka auhau no ia mau waiwai makamae.

 

Hui Paani Popo o na Keiki

Makapo.

 

  LOUISVILLE, Ky., Okatoba 14.--O ka paani mua o ke kau i paaniia e ka hui paani pekupopo o ke kula o Kentuckey no ka Hoonaauao ana o na Keiki Makapo ame ka hui paani o Cresent Hill ua puka mai ka hua iloko o ka haule ana o na keiki makapo ma o na helu o 25 ia 0.

  O ka paani ana o ke gemu he like loa no me ke ano mau o ka paani ana o ia ano lealea, oia hoi me ka ikaika ame ka hooponopono ole ka paani ana. A o ka hopena o ka paani ana he 25 helu ia 0 ma ka lanakila ana o ka hui paani o Cresent Hill. Ma ka paani ana i ikeia ai na mahele haawina mawaho ae o ka ike o ka maka me na keiki makapo i ke kamahao o na hana ma ko lakou aoao a oia hoi ke kamahao nui o ka paani o na hui, ka hui o ka poe makaike ame ka poe makapo.

  Iloko no hoi o ka paani ana ua noeau ka hooikaika ana o na makapo a ua ku maoli no me ke ano ame ka rula mau o ia ano lealea, e holo ana me ka maopopo o kahi e holo ana a e apo ana i ka popo me ke akamai he haawina hoi i hoolilo ae ai i ka lehulehu i akoakoa ae e ikemaka i ke kamahao nui me he la he poe maka-ike wale no lakou.

  Ua hooponoponoia ae nae kekahi mau loina o ka paani. O ke ano o ka popo he poepoe maoli ia e like me ka alani a kinipopo no ka poepoe loa aole i like me ka popo opaha ano huamoa. aponoia ae keia ano popo mamuli o ke kupono o ia ano i na keiki makapo oiai o ke ano pa-hupa-hu ana o na popo o ia ano ua maopopo loa ia i ka lohe o ua poe makapo nei a ua kupono ole hoi ka popo ano huamoa no lakou mamuli o ka puhili o ko lakou lohe maluna o na pa-hupa-hu like ole o ia ano popo.

  I ka popo opaha e like me ke ano huamoa he popo ano hoopuhili mau ia i na makapo mamuli o ka like ole o ke pa-hupa-hu ana, oia hoi, aohe he like ke pa-hupa-hu ana ke pa iho ka popo iluna o ka honua ma ka aoao ololo mai ke pa-hu ana ke pa ka popo ma kahi aoao nuku-iki a pela no hoi ka like ole o ke pa-hu ana ke pa iho ma kekahi aoao o ka popo.

  A pela iho la i hoololiia ai kekahi mau loina a hookomoia mai he mau rula maikai i kupono no ka poe makapo i lawa hoi i na ike e ae i koe me lakou mawaho ae o ka ike o ka maka. ke hoohana. Eia nae ua hookoia aku no na rula mau o ka paani popo mawaho ae o na mea i kapaeia.

 

Maikai ka Piliwaiwai i ka laua

kuka ana.

 

  Ma ke kihi o na alanui Moi ame Papu, ma kahi o ka hora umi-kumamakahi a oi o ka po Poaono i hala e kali ana kekahi mau kanaka elua i ke kaawila ia laua e kuka olelo ana maluna o ka ninau piliwaiwai. O kekahi o laua he mea kuai lama oloko o ka halekuai rama e ku kokoke ana i ka makeke kuai i'a. Ua komo aku kona kokoolua ma keia kuka ana kahi i puka mai ai na manao mai ka hoa kuai rama mai i ka maikai o ia mea he piliwaiwai.

  "O ke kaona e laha nui ana ka piliwaiwai he kauhale ulakolako ia." wahi a ke kokoolua o ka ea kuai rama. "E nana aku i ke kulanakauhale o Carson, Nevada. He nee mau ka piliwaiwai ma na manawa apau a he kulanakauhale ulakolako ia. Ua ike au ia no ka mea ilaila au kahi i noho ai. A pela no hoi ma na wahi apau. He mea olaio kela."

  "O keia hoopa-hu ana ia o ka piliwaiwai," wahi hou a ua loio nei, "oloko o Honolulu nei he hoopa-hu makani wale no ia. Ehia poe piliwaiwai e loaa ana la oe ianei ina e aeia mai ana kakou e piliwaiwai? Pela no iloko o na kaona nui o ka piliwaiwai aole he nui o ka poe piliwaiwai."

  O ka manao ka mea hoike manao ma keia kumuhana pili no ia i ke kanaka e malama ana i hale piliwaiwai a aole i pili i ka poe e piliwaiwai aku ana e olohaka ai na ekeeke.

  Alaila pakui mai la ka mea kuai rama i ka kona hoa ma ka pane ana mai e hooia ana i ka pomaikai e loaa ana i ka pomaikai e loaa ana mai ka piliwaiwai mai:

  "O ka lakou e olelo nei ua hoopilikia loa ia ka poe ilihune e ka hana piliwaiwai a he hana inoino loa ia ia lakou. He hana maikai loa la no ka poe ilihune. Ina he wahi hapaha wale no ka iloko o ke eke o kekahi kanaka e loaa ana iaia. ina he wahi piliwaiwai kek@a@ e nele Koko oiaila a e loaa no iaia he loaa nui. Oia ka nani o ka piliwaiwai."

  Ua ku kamailio nanea iho la laua no kekahi manawa me ka makemake nui i na hooia maikai ana pili i ka piliwaiwai a hiki wale i ka hawanawana iki ana aku o ke kokoolua o ka mea kuai lama me ka hooko'iko'i pu ana i @a olelo: E ha'i aku wau ia oe ina e makemake wau e piliwaiwai i keia hora no--o ka hapalua umi-kumamakahi ia. ua hiki loa ia'u. Aole au e hele i Kakaako a i Kalihi a i ole ia, i Waikiki i loaa ai kahi piliwaiwai aka. eia no ma kekahi wahi maloko o na kuea eha o kahi a'u e ku nei. O ka mea wale no ma ko'u aoao oia k dala a hiki ia'u ke komo ilaila. O ka poe e ku-e nei i ka piliwaiwai o lakou no ka poe noonoo moowini kakaikahi."

  Pela i hoomau aku ai laua i ke kamailio ana a kau wale no iluna o ke kaa.

 

E mau ana anei i na Hawaii

ka Hapanui o na Mana

Koho Balota?

 

  Malalo iho nei e ike iho ai kakou i kekahi hua i loaa i ko kakou Papa Hoopae Limahana a ko kakou  Ahaolelo i hala i kukulu ai malalo o kekahi Kanawai i hanaia. O ua hua la oia ka loaa ana ae i ua Papa la na pane mai kekahi mau hui mahiko e hoike ana ua makaukau lakou e hoolawa i na home, na aina, haawi wale i ka wahie ame ka lapaau ana ia 325 mau ohana e makemake ana e hana ma ia mau mahiko. He ekolu o keia mau mahiko aia i Maui, hookahi ma Hawaii, a pela no hoi ma Oahu nei. O keia malalo iho nei na inoa o ua mau hui la:

  Maui Agricultural Company makaukau no kanalima ohana.

  Kihei Plantation Co., makaukau no iwakalua-kumamalima ohana.

  Hawaii Commerical & Sugar Co., makaukau no 100 ohana.

  Olaa Sugar Co., makaukau no kanalima ohana.

  Kahuku Plantation Co. makaukau no 100 ohana.

  O ka loaa ana he 325 ohana e hoopae ia mai ai maanei i keia makahiki a i ole i keia makahiki ae ua like ia me 325 poe koho balota hou i 1908. Pehea aku la ke kulana koho balota iloko o umi makahiki mai keia manawa aku?

  O keia ike maluna'e ua haawiia ae e Kakauolelo Atkinson mamua o kona holo ana aku nei no Amerika ma kana huakai huli limahana e hoopae mai ai maanei. Penei na olelo a Kakauolelo Atkinson i hoopuka ae ai:

  "O keia iho la ka keia mau mahiko i hana'i i ka waiho ana mai ia makou e holomua keia hoao o ka hoolako ana mai i limahana mahiko.

  "O ka makou ka hoike aku i ke koena o ka poe mahiko e holopono ana keia hana. Aole no i manao mua ia e pau loa mai ana na mahiko i ke komo ma keia mea. Oiai ua loaa mai i keia wa ka laulima ana mai o keia mau mahiko i makaukau e haawi i mauhome no na limahana aia i ka Papa Hoopae Limahana ka hooko ana ma kona aoao i ka hana hoao ma keia mea.

  "E hele ana wau maluna wale no o ka ninau limahana a no ka hui pu ana aku ma na lawelawe ana no ka hoopuka ana i ka bona hou o $750,000. E hooikaika ana wau e apono mai ka Peresidena i ka hoopuka ana i ka bona. E hoao hou ana no hoi wau e loaa mai he hoomana ana mai ia Kakauolelo Shaw e hiki ai na bona ke mana ma ke ano hoopaa ku-e hoahu iloko o na banako lahui.

  Mawaho ae o ko'u holo no Wasinetona e komo pu ana wau ma ka ahaelele Limahana Lahui ma Nu Ioka. He mea oiaio e kaawale ana wau a hiki i ka la 9 o Dekemaba."

 

Ke Nee nei na Hana Imua.

 

  Eia na hana o ke kahua o na koa Amerika ma Kahauiki ae nei ke nee aku nei imua, a aia malaila i keia mau la na kanaka hana ke eli mai nei i na wahi e hoomoe ia aku ai na pohaku puna i awiliia, na kahua hoi e ku iho ai na hale i manao ia.

  Ua paa ae nei ka mikini hana pohaku puna i awiliia, a pela no hoi me ka mikini nana e lawe aku a hoolu'a aku i ka puna ma na wahi i makemakeia no ke kukulu ana i na hale. a i ka Poakahi nei i hookomoia ai ka ili mikini. I keia mau la iho e hoomaka ai ka hana ana i na paia pohaku puna i awiliia. Maluna iho o keia mau paia pohaku e kukulu ia ai na halekoa; na hale moe o na aliikoa; na keena o ka a-ipuupuu; na hale hoahu mea ai, ame na halelio; ka hale mana hooko; ka halepaahao; na hale o na aliikoa haahaa; me ka halema'i. O keia mau hale apau he mau halelaau wale no.

  Ua kukulu ae ka mea i lilo ai ka aelike hana i kona keena oihana ame ka hale waiho meahana. Ua kukuiuia na wahi e kukuiula aku ana na hale. Ke paa ae na halemoe,  o ke kahua akea o ke alo e like ana me ka mahina hou, a o keia kahi e paikau ai na koa, a e iliwai ia ana keia kahua a palahalaha maikai. a e huli ana hoi i ke alanui aupuni. E ike ia ana ke Kaikuono o Moanalua mai keia wahi aku, a o Daimana Hila hoi ke ike mamao ia ana mai keia wahi aku.

  Aia he pahuhae i kukuluia ma kahe o ke Keena o ka mea nana ka hana, a maluna o keia pahuhae e kauia ai na hae keokeo ame ulaula, a ma keia ano e maopopo ai i ka luna hoohana na manao o ka mea nana ka hana. Ke hukila ka hae ulaula maluna o ka hae keokeo, o ka manao o la, he manawa ia no ka paina awakea.

  O na hale apau loa, koe ka halema'i e kukuluia ana ma ka aoao mauka o ke alanui: o ka halema'i ma ka aoao makai, a o na puka-pa e huli aku ana a huli mai.

  Eia ke ahu mai nei ka laau o keia mau hale, i hiki iho nei lanei i kela mau la aku nei mai Puget Sound.

 

Hoolaia ka Loio.

 

UA MANAOLANA POHOIA NAE KO

MR. JOHN KENNEY KULANA

 

EIA NAE. UA HAAWIPIO KA MA'I I

NA HUAALE AKALA A KAUKA

WILLIAMS.

 

  Ua pakele maopopo maoli lo no o John Kenney mai ka poino mai o ka ikaika o ka ma'i loio ana hoi i manaolana poho ai he manawa aole i loihi loa i hala aku nei a manao maoli ai o ka ma'i no kona hopena. O ka mea hou hoolele hauli o ka olioli ua hoola maopopoia ae ia a o na io maoli o kona hoola io ia ana e loaa no ia mai ka mea ma'i lolo mai.

  "O ke kauka." wehi a Mr. Kenney, "ua ha'i mai oia ia'u, oia hoi, ina @a makemake wau e oia no kekhi manawa alaila he mea pono io'u e waiho i ka'u mau hana apau a ua ha'i pu ne no hoi oia i kuu mau hoaloha o ka ma'i lolo i hoomaka mai me a'u e holo. puni ana ia iloko o kuu kino holookoa.

  "A pehea oe i loaa ai ia ano ma'i ma keia manawa?" wahi ana i ninauia aku ai.

  "O ka mua," wahi a Kenney i pane aku ai. "o ka wela ka i pii mai me a'u alaila pii ma@ele mai la ka hu'i a he nui na manawa i pu mai ai ka eha iloko o kuu kino me he kui la e houhou ana iloko o'u. Ua ukali mau ia wau me ka eha ikaika alaila i kekahi mau anawa me he la aole he ike o'u i ka eha oiai nae e ma'i ana no, me he la ua kaumaha pu mai ke kino a hiki ole iho ia ia'u ke oni. O ka eha ikiiki ino loa me a'u oia ka nalulu ulupuni o ke poo ame ka eha mau o ka iwikuamoo.

  "I kela ame keia po he pomaikai ka loaa hiamoe maikai me a'u a homimi mai la kuu kino mamuli o ka mau o ka eha aka i ka wa e uwe mou ai i ka nui o ka eha a hala wale kekahi manawa loihi a no ka nui luhi maopopo e po'uhiaia ai e ka hiamoe pela iho la e loaa ai la haawina me a'u aole hoi ma ke ano mau o ka hiamoe ana. Ia'u e huli aku ai i hope a noonoo iho i ka nui o ka ehaeha i hoomanawanuiia e a'u he mea e ke kamahao o ka mau o ka ikaika maikai mau ana o ko'u noonoo me ka olohewa ole.

  "A ua loaa no hoi ia'u ka hoola koke ia mahope iho o ko'u lawe ana ia'u i kolia mai ai e hoao i na Huaale Akala a Kuaka Williams no ka Poe Haikea. I ka poho mua no i hoomaka mai ai au i ka maikai mai o'u a i ka pau ana o ehiku poho o ko'u ole loa no ia. Aohe he kanalua ana no ka hoola maopopo ia ana o kuu lolo, no ka mea ua mau ka'u hana ana mai ka manawa no o'u i ola ai oia hoi he eha makahiki i hala ae nei."

  O Mr. Kenney eia oia ke hana nei i keia manawa me ka hui Merrimac Hat Company a e noho nei hoi ma ke alanui Aubin helu 101, Amesbury, Mass. O ka laou ana i ai ai i puka mai ai ka hua maikai he kuaiia e ka poe kuai laau lapaau apau, a i ole e @ooa no mai ka Dr. Medicine Company, Schenectady, N. Y.

  He elua hana a na Huaale Akala a Kauka Williams, oia hoi, maluna o na aalolo a maluna hoi o ke koko, a ua hoolaia hoi na ma'i like ole e like me ka nalulu ulupuni o ke poo, ano haalulu, lolo, anemia, rumatika ame na ma'i o na ano like e ae pau pu me na ano nalulu o na ano maa mau ame na ano ikiiki hoopilihua.

 

Ua Kuaiia anei o Pota Ata?

 

  I ke ku ana mai o ka Mokuahi Mongolia mai AKina ame Iapana mai ma ka Poalima i hala i loaa mai ai he lono maanei, a i hooiaioia mai e C. F. Merrill, e hoike ana, ua kuaila aku o Poto Ata e na Rukini ia Iapana no $600,000. Ua manao ia pela iho la i lilopio ai o Poto Ata i na Kepani. I ka lohe ana o ka meakakau o ka nupepa Advertiser i keia meahou, a halawai hoi me Mr. Merrill, ua ninau aku oia ina paha ua lawe o Generala Stoessel i keia huina holookoa nona iho.

  "Aole," i paneia mai ai, "ua lawe ae oia he 100,000, a o ke koena o 500,000 ua maheleia iwaena o kona mau koa.

  O keia keonimana nana i hoike ae keia meahou, ua hiki mai no oia maanei he ekolu paha mahina i hala ae nei, a holo ioa aku no Yokohama no ke kukulu ana i haleaina hau kalima nona malaila. O kona huli hoi koke ana mai me ka hooko ole i kana i li'a ana i haanui ai maanei i kana oihana i manao ai e kukulu aku ma Iapana. Wahi ana aole i makemake o Mr. Clark ka haole kalepa meaai o Manila, a e ku nei hoi he lala o kona hui ma Nagasaki, i ko Mr. Merrill holo ana aku e paio me ia; nolaila ua kuai mai la o Mr. Clark i na pono kalepa a Mr. Merrill, me ke kauoha pu mai e hoi, a pela iho la oia i hoi koke mai nei.

  O ka moolelo o ke kuaiia ana o Poto Ata, ua loaa mai ia Mr. Merrill mai kekahi kapena Pelekane o kekahi mokuahi a Mr. Merrill i kau aku ai mai Yokohama no Nagasaki. O kekahi ho. ike e hooia ana i keia lono, oia ka ikeia ana o na koa mai Poto Ata ae e hauoli piha ana ma na awa kumoku a lakou e hehi aku ai.

  He oiaio paha aole paha; aka hookahi mea maopopo loa. ua hookaakaaia na maka o na lahui e ae e na Kepani ma keia kaua me Rusia, a ke naka haalulu nei na kuli o kekahi mau aupuni nui no Iapana, a i mea e nalo ai ka oiaio o na mea hanaia e na Kepani ma Poto Ata ame Manchuria. he mea pono e hoike ae i na moolelo like ole nana e huna aku i ka i'o maoli.

 

Hoole i ka Hoopalau.

 

  CINCINNATI. Okatoba 20.--"Aole he oiaio iloko o ia mea. Aole loa he wahi io Hoko o ia mea. He mea wahi-a wale iho no ia."

  O kela ka pane a Mrs. Nicholas Longworth, Sr., i kona manawa i ninauia aku ai i keia la iaia i hoi mai nei no Cincinnati nei no na mea e pili ana i na lono hauwawa ua hoopalau a e mare aku ana kana keiki, Lunamakaainana Longworth. ia Miss Alice Rusawela.

  "Aole anei wau e ike ana ina he mea oia ano ka i hanaia, aole @nei oe e manao ana pela," i pakui hou mai ai ua lede la.

  Aka nae o na lono lauahea o ka hoopalau o Longworth ame Rusawela aole he pio iho a me he mea la ke o@ loa aku nei ka aai i ko ka wa @ hala a ma ke manawa hoi i hiki mai nei na hoahele o Kakauolelo Taft. a hoike ae hoi o ka hoopalau mawaena o keia mau opio he meahuna ia mawaena o na hoahele.

 

KA LAAU KUNU A CHAMBERLAIN

MA VIRGINIA.

  Penei ka hoike a ka h@i Hatch@

Dr@g Company. e ka nei ma Perry,

Okalahoma, U. S. A. e p@ ana n@

kua@a o ka Laau Kumu a Chamberlain. "Ua l@ @a m@koa ka ha@

ka hoo@a ana @ o ka @o@ e ka@

i na laau la@u mai @ makou @k@ no

ke@ laau k@a no ka mea ua m@

io maoli mak@ ua h@ ia m@ @a

oiaio a he laa@ hoola maikai ho@ K@

kuai nei mako@ la@u kunu m@ Virginia ame na m@kua@na @ ae no ka

manawa o iwak@ua makahik@

mea i loaa ia makou ua hoola mai oia

i kana mau ko@ " Na ke @

aku e BENSON, SMITH & CO.  LTD. 

na agena ma Hawaii nei.

 

HOOLAHA KUMAU

 

Kakela me Kuke

[KAUPALENAIA]

Poe Kalepa ma

            ke Komisina

:: A HE ::

Poe  Lawelawe  Kopaa.

 

Poe Agena no na Ma

hiko Lehulehu.

 

Kauka Mitamura

 

Alanui Kukui Ololi Helu 68, Honolulu, Na Hora Hana:

  Hora 9 a. m. a 12 m.; 5 p. m; a 7 p. m. koe ke Sabati, Sabati ma ka hooholo ana.

Telephone Blue 3466    P. O. Box 342

 

Hui Alahao ame Aina o Oahu

MANAWA HOLO

Oct. 6, 1904.

 

MAI HONOLULU AKU

  No Waianae, Waialua. Kahuku ame na wahi hoolulu ma ke alahae-- *9:15 a. m., *3:20 p.m.

  No Pearl City, Ewa Mill ame na wahi hoolulu ma ke alahao--+7:30 a. m.,

*9:15 a. m., *11:05 a. m., *2:15 p. m.

*3:20 p. m., *5:15 p. m., ++9:30 p. m.,

+11:15 p. m.

MAI WAHO MAI.

  Ku i Honolulu mai Kahuku. Waialua, ame Waianae mai *8 26 a. m., *5:31 p m.

  Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai--+7:46 a. m., *8:36 a. m.,

10:38 a. m., *1:40 p. m., *4:31 p. m.,

*5:31 p. m., *7:30 p. m.

   *Kela ame keia la,

   ++Sabati wale no.

   +Koe ke Sabati.

G. P. DENISON,

    Lunahoonana.

                   F. C. SMITH,

                       G. P. & T. A.

 

EXTELL AME SHAW

(Na pani ma ko A. C. Axtell makalua.)

Na mea hoopae a hana i na    

KIA HOOMANAO AME NA

PA- HAO.

  Pau pu no hoi me ka hoomaemaeana i na pohaku kia hoomanao, ke kakau ana i mau olelo hou ame ke pao ana.

  Keena ame ka Pa, 1048.50, Alanui Alakea, Telepona Helu 1801 Blue.

  Pahu leta Helu 644, Honolulu.

 

Ka  Huaale

    Helu Ekahi

 

  O na kane ame na wahine e na papalike ole ame na kulana like ole: na poe eli lanahu, na lolo, na kahuna pule, na mekanika, na keiamoku, na poe mahiai, na haumana, na kupakako aa poe kaahele , na poe holo makaikai,--ina no ia ma ka moana, ma na papu pale palena aina, iloko o na lua maina, keena oihana a i ole kula hoonaauao paha; iloko o ke kulanakauhale a i ole ma na kuaaina,--e ike ana no lakou o na Huaale a Ayear's oia ka helu ekahi no ka hoomaemae ana mamua o kekahi mau laau e ae, a ma na ma'i hoi apau i kupono no ka hoehemo ana.

Huaale a Ayer's

he hoohemo kana me ka maikai; ke hoola nei keia mau huaale i ka eha iloko o ke poo, manawahua ame na pilikia apau oloko e ka opu. Ua hanaia me ke ko momona.

  Aole he mau huaale maikai lea i like aku me na HUAALE A AYER'S.

 

    Ua hoomakaukau ia e Dr. J. C. Ayer  & Co., Lowell, Mass., U. S. A.