Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 15, 14 ʻApelila 1905 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

BUKE XLIII HELU 15.     NUPEPA KUOKOA, POALIMA, APERILA 14, 1905.     NA HELU APAU 3063

HOLO LOA KE KALANA I NA HALE.

Hooholo ka Hale Hoololi i ka Inoa Kapitala i Iolani Hale.

Hoohuakeeo o Fernandez a Manao e Waiho i Kona Kulana

Lunamakaainana.

KA HALE.

La Hana 38, Maraki 31.--Mahope iho o na hoomaka ana o na hana o ka H@ keia la hana a mahope o ka @ o na hana kumau ua waiho @ ke komite hui kuka i kana hoike maluna o ka bila i pili i ka laikini k@ no $200 no ka makahiki hoo@ lokahi no hoi ke komite maluna @ hoololi a aponoia no hoi ka hoke @.

Mahope iho o ka hoike a ke komite @ o ka bila pili i ka hoo@ puhiahi o na kino make o na ka@ ka ae ole o na ohana, e hoo@ ana ke komite i ka ila a @ ke komite e waihoia ke kumu@ ka papa, a i ke aponoia ana @ aku la he pakui hou @ no o ke kumuhana like.

No ke komite mahiai i waiho mai @ hoike maluna o ka olelo hooholo @ i ka haawina o $200 no ke pa'i ana @ hoike o ka Hui Mahiai a aponoia @ hoi ka hoike.

Na @ Kakauolelo Teritori Hawaii M@ Atkinson i waiho mai he hoike @ o kek kumuhana o ka unuhi ana @ hoolaha ana i na kanawai i @ keia kau Ahaolelo no ke pa'i @ aoao hookahi no $2.73 me ka @ mai o ke Kakauolelo i ka pii @ @kahi pu no hoi ke komite ma@ ka bila Hale 153 e hooaiai lokahi ana ke komite i ke kumuhana.

Na ke komite hookolokolo i waiho mai:  kekahi mau hoike maluna o na bila--oia hoi e hooaiai ana ke komite i ka bila a Harris pili i ke kuai a kuapo waina a nana no he hoike maluna o ka bila a Rice pili i ke koina o na hihia, oia hoi, ka bila Hale 107, e hooaiai ana ke komite e hooholoia ka bila. a na ia komite no hoi he hoike hooaiai maluna o ka bila a Long oia no hoi ka bila Hale 156.

Na ke komite hookolokolo no he hoike maluna o ka bila a Broad pili i na hora hana eha i na Poaono, ame ewalu hora hana i na la e ae, e hooaiai ana ke komite e waihoia ia kumuhana ma ka papa, a lokahi hoi ke komike maluna o ka ila a Hayselden pili i na paahao.

Na Cox i hookomo olelo hooholo haawina o $1,000 no ka hana ana i uwapo alahaka no Kaukonahua, a o ka bila a Coelho pili i ke kukulu keena oihana kinaiahi no Wailuku ame Kahului ua hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana.

Ma ka noonooia ana o ka bila auhau ua noho ae la ka Hale ma ke ano komite hale, a mahope o ka noonoo nui ana ua hoopaneeia ka hoonee ana i na hana imua, no ka hoopau pono ana, a hoopaaia hoi ke kono a ka Makai Kiekie no ka nana paikau ana o na makai ma ke Sabati hoopanee no hoi ka Hale.

KA SENATE.

La Hana 38, Aperila 1.  Aole no i loihi loa ka noho hana ana o ka Aha ma keia la hana aka na hoopau pono ia ae no kekahi mau hana a o kekahi kumuhana ano nui i hooholoia ae oia no ka hoopaanee loa ana i ka bila a Dickey pili i ka hookikina ana no ka hooko ana i na kanawai, a ma ke noi no hoi a McCandless i hoomoe loa ia ae na kumuhana nei.

Mahope iho o ka pau ana o na hana kumau o ka Aha ua waihoia mai la ke kono a ka Makai Kiekie Henry i ka Aha no ka nana ana i ka Oihana Makai a hoopaaia ke kono ma ka moolelo.

Mai ka Hale mai ka bila Hale 146 pili i ke kukulu hale kinaiahi no Wailuku a hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana ma ke poo, a mai ia Hale mai no hoi ka olelo hooholo pili i ke kukulu uwapo no Wahiwa, i uwapo laau ma kahi o ka uwapo kila e like me ia i hooholo mua ia ai no $4000 a hoohana ole ia ai ia haawina a hiki wale i keia wa a waihoia ke kumuhana iloko o ke komite aina.

Na ke komite o na loaa me ala he hoike lokahi maluna o ka bila Hale 118 oia hoi ka bila hoopa'i o ka hoaie pa-keneta oi kaulele loa a waihoia ka hoike ma ka papa no ka noonoo pu ana me ka bila.  Aka i ka wa i noonooia ai ua bila nei ua aponoia ka hoike me na hooponopono a hooholoia no hoi ka bila ma ka heluhelu elua ana.

Na McCandless i hoookomo he elua mau bila hou, he hookahi pili i na ma ka aina a o kekahi pili i na auhau o na hui kuwaho, a pau lana i ka heluhelu ekahiia ma na poo, a na Dickey he bila pili i ka ae ana i na hoaloha a makamaka o na ma'i lepera e hele i ke kahuma'i malalo o na rula ikaika--oia hoi, e aeia i na manawa apau a pau no hoi ka bila i ka heluhelu ekahiia no ka wa mua ma ke poo.

Mahope iho o ka hoolaha hookomo bila kanawai ana a Achi ua hapaiia mai la ka noonoo ana o ka bila Senate e hookuu ana i ke puhi rama a oia no hoi ka hoopaa ana i na kanawai hookapu puhi waiona a holo no hoi ka bila.  A o ka bila Senate pili i ke kukulu halekula kiekie no Hilo na hooholoia ae ia maka heluhelu ekolu ana me ka loaa ole o na hoohalahala aka o ka bila Senate 84 ua hoopaneeia ka noonoo ana a kahi wa aku ma ka manawa o ka heluhelu elua ana.

Ma ke noi a Lane ua waihoia ka bila Hale pili i ka haukapila ma'i lepera i ke komite kuikawa a oia no hoi o Lane, Dickey ame Achi.  Ma ke noi no hoi a Lane i waihoia ae ai na bila Senate 20, 44, ame 68 he mau bila i pili i na ma'i lepera a i waihoia i ke komite kuikawa i koho koke ia ae ai.

O ka bila Senate 90 ua hooholoia ae ma ka heluhelu elua ana, a pau pu no hoi ka bila 87 o ka Senate i ka heluhelu elua ia , a holo pu no hoi ma ak heluhelu elua ana o ka bila Senate pili i na i'a ai, a na hele aku no hoi ka bila Senate 100 ma ia alanui hookahi, a pela na bila Senate 68 i noonooia ae ai aka na waihoia aku ia kumuhana i ke komite ola kuikawa.

O na bila Senate 10, 105, 101, 102, 103 ame 104 na heluheluia no ka lua o ka manawa a waihoia ka bila 101 i ke komite hookolokolo, a waihoia hoi ka bila 102 i ke komite o na ala me loaa a komo aku hoi ka bila 103 i ke komite hookolokolo a pela no hoi ka bila 104, a hoopanee no hoi ka Aha.

KA HALE.

La Hana 39, Aperila 1---O kekahi hana ano hoohikilele io hanaia ae iloko o ka Hale o na Lunamakaainana oia no ka olelo hooholo i hookomoia e Coelho pili i ke kaupalena ana i ka lilo o na keiki i hanau iloko o na palena o Amerika e lilo i kupa, he poe keiki mai na makua i kupa ole no Amerika a aponoia ka olelo hooholo hui.

Nana ma ka aoao eha.

Ka Haole Hoole Waiona Kaulana

Eia Ianei

[graphic:  engraving portrait of "JOHN G. WOOLLEY, I HIKI MAI NEI IANEI NO KA HAIOLELO ANA.]

Ma ka Poakolu nei i hiki mai ai o Mr. John G. Woolley, ka haole hoole waiona kaulana ma Honolulu nei, a e noho ana oia maanei no ekolu pule no ke kinai ana i ka inu waiona.  E haiolelo ana oia ma keia po Sabati iho ma ka luakini o Kawaiahao, ma ka hora 7:30 p.m. a ke konoia aku nei na mea apau e hui ae malaila.

O Mr. Woolley, oia ka moho Peresidena makinale.  He kanaka makaukau oia ma ke kalaimanao a he lunahooponopono no ka nupepa "Ka Leo Hou" (The New Voice) ka nupepa o ka aoao Hookapu O kana haiolelo mua ma ka Y. M. C. A. Hale, ma ke kihi o alanui Hotele ame Alakea.

Hoopiia no ka Holo Nui.

Ma ka Poakahi nei i hookomo ae ai ka Loio Aupuni Anaru iloko o ka Aha Apana he hoopii ku-e i ka Hui Kaa Uwila no ka holonui.  Aia ke kumuhoopii malalo o ka Pauku 842 o na Kanawai Hooponoponoia, kahi hoi i hoakakaia ai ka ikaika mama holo o na kaa ma na wahi i ha'iia.

Maloko o ka hoopii ua oleloia ua holonui ae kekahi kaa o ka hui ma alanui Beritania e kokoke ana i ke alanui Vikolia ma ka la 5 iho nei o keia mahina.

Mamuli o keia hoopii i waihoia aku imua o ka Aha, ua hoopuka koke ae la ka hui kaa uwila he kauoha i kona poe hana e hooholo aole e emi iho malalo o elima minute mai kekahi kuiki a i kekahi, a aole hoi e hooholonui i ka kaa ina ua haule ka manawa maluli o ka nui loa o na wahi e ku ai.  Mamuli o keia na poino iho la ka manawa hui o na kaa, a hoaa kekahi poe i ko lakou mau kaa e kau ai. Ma keia ano no hoi ua hoopokole ia kekahi mau wahi, e like me ko Pauoa ma alanui Puowaina aole i holo loa aku ke kaa a hiki i ka palena o ke alahao, aka ku iho la ma kahi o ka halepule Mamona.  Pele no hoi ke alanui Nuuanu, aole i hiki loa mai i ke alanui Moi, aka ku aku la i ke alanui Beritania.  O keia pilikia ua loaa like ae la i na wahi apau o ka laina alahao o keia hui.

He mea maikai ka hoemi ana mai i ka holo o na kaauwila, no ka mea he nui ka poe i poino mamuli o ka holonui o keia mau kaa:  aka nae o ka hewa oia ka helewawae o kekahi poe mai kahi loihi mai, i maa hoi i ka loaa mau o ke kaa ma na wahi i maa ia lakou.

Ua oleloia ae ua ala mai keia hana a ke Keena o ka Loio Aupuni mamuli o ka hoohalahala a ke Keena o na Hana Hou i k aholonui o na kaa iloko nei o ke kulanakauhale a oi loa aku hoi mawaho aku.  Ua olelo hou ia ae hoi ua loaa ae keia hoopii ana mamua aku nei i ka holo wale me ka auhau ole, malalo o ka ikeia ana he poe maikai lakou, a i hoopauia iho nei ko lakou holo auhau ole ana.

Malalo o keia mau lohe wale ua hookomo ae o Senatoa Bishop he Olelo Hooholo iloko o ka Senate i ka Poalua nei e ninau ana i ka Loia Aupuni ina paha ua hoopukaia e ka Hui Kaa Uwila he mau palapala hookuu i kekahi poe o ia keena iloko o na la he kanaiwa i hala ae nei.

Vitoia ke Kanawai Kalana.

Ma ke kakahiaka Poaha nei i hoihoi ae ai o Kiaaina George R. Carter i ke Kanawai Kalana a ka Ahaolelo i hana iho nei, a ma ia hoihoi ana ua hoike ae oia i kona manao e hoole ana i ke kakauinoa ana i na kanawai la, na like no hoi ia me kona vito ana.

Ua loaa mua ae no na lono lauahea e vito ana ke Kiaaina i  ua kanawai la, a o ka oiaio hoi keia i puka amaka ae la i ka Poaha nei.  O ka ka Ahaolelo hana koe, a aia a lokahi like na Hale i ke kakoo ana i ka vito a ke Kiaaina, alaila make loa na kanawai la, ina no hoi e lokahi ae ana ma ka hoole o ka lilo mai no ia o ua kanawai la i kanawai no keia mua aku.

HOOLALE HOU KE KAUA

MOANA.

Halawai na Kepani me na Rukini ma ka Ane-

moku o Malaia.

Noi ae o Rusia ia Kina no Kekahi o Kona mau awa a Hoole

loa ia aku.

ST. PETERSBURG, Apr. 4.---Ua hoike mana aupuni ia ae nei eia ko Rojestvensky aumokukaua ke holo nei no Vladivostok.  Ua hoomaopopo ia ae nei hoi aole i noonoo ia ko Nebogatoff wahi e hui aku ai.

Ua noi mai nei ke Kiaaina o Sakahaline i poe malama ma'i e hoouna ia aku iaia oiai ke manaolana nei oia e kauaia aku ana ia mokupuni i keia kau hooili iho.

MUKDEN, Apr. 4.---Aia he pilikia nui iwaena o na Pake.  Ua hoopoinoia e ke kaua he mau kulanakauhale liilii a he 100,000 Pake home ole a i ilihune.  Eia ke aupuni ke hoolako nei i home ame na mea ai ia 60,000 Pake.

TOKIO, Apr 4.---Ua hookukeia aku na Rukini mai Aishenko, he iwakalua-kumamaono mile ma ka hikina-akau o Kaiyuu.  Mawaho ae o keia aole i loli ae ke kulana.

LADANA, Apr. 7.---Ke manaoio ia nei eia na Kepani ke nee nei imua e like me ka mahina hou me Oku ma ka aoao hema.  Kuroki ame Kawamura ma ka aoao akau a o Nodzu mawaena, a o ka huina nui o na koa he 475,000.  Ua maopopo ae nohoi e kuemi hope aku ana o Linevitch.

BATAVIA, Apr. 8.---Eia na mokukaua o Iapana ke kiai nei i na ko-wa e hiki ana ke holo aku ko Adimarala Nobogotoff mahele mokukana no ka hikina.

SINGAPORE, Apr. 9.---Eia ko Risia aumokukaua ke holo nei he ewalu mile ka hora.  Ua paa olalo o na moku i ka limu a ua piha hoi ko lakou mau oneki me ka lanahu.  Ma ka ike aku aole i piha loa na moku lawe ukana.  Aia me Rojestvensky he ehiku mokukaua papa-ekahi, ewalu mokukaua holo mama, ewalu moku wawahi topido, elima mokukaua holomama kokua, eono moku laweukana ame moku lawe lanahu, hookahi moku hoopakele a hookahi moku ma'i.  Na koonei kanikela i haawi aku i ke kauoha i loaa mai i ka adimarala.

ST. PETERSBURG. Apr. 9.---Eia he hauoli ana maanei i ko Adimrala Rojestvensky alo ana me ka holopono mai ko Adimarala Togo aumokukaua kau ma ke ko-wa o Malaca.  Ua hoopuhiliiia na Kepani ma ka laweia ana o ka alahele i manao ole ia ai.  Eia na poo oihana kaua moana ke manao nei eia o Togo ke kali nei ma kahi kokoke i Fomosa.  Ke manaolanaia aku nei e ala mai ana he kaua mawaena o laua iloko o umi la.

TOKIO, Apr. 10.---Ke manaoio ia nei e holo ae ana o Rojesvensky ma ka hikina o Pilipine.  Eia ke kaliia aku nei me ka manaolana ko Togo kaua aku i ko na Rukini aumokukaua.

ST. PETERSBURG, Apr. 10.---Ke manao ia nei ua kauohaia aku nei ko Vladivostok aumokukaua e puka ae iwaho no ka hoomaka'uka'u ana aku i ko Adimarala Togo hapa hope.  Ua hoikeia mai nei no hoi ua hoopaa ae o Iapana i ke koi poho no elima haneri miliona.  Ea hoike mai nei hoi o Generala Linevitch he oia mau no ke kulana ma ke kahua kaua.

HARBIN, Apr. 10.---Eia ka hoonee hoohuli a na Kepani ma ka hikina o Kirin ke nee mua nei me ka manaoia aku aia malalo o ke alakai a Generala Oku.

ALAHELE O GUNSHU. Apr. 10.---Ua hoohaahaa ino aku nei o Generala Linevitch he heluna o na aliikoa Rukini no ka maka'u wale.

KIKAKO. Apr. 10.---He lono hooiaio ole ia kai loaa mai Honokaona mai e olelo ana ua poino he elima mau mokukaua o Adimarala Togo ma kekahi kaua ma Singapore.

SINGAPORE. Apr. 10.---Ua ikeia aku na mokukaua o Rusia he hookahi haneri me kanalima mile ma ka akau o keia wahi ma ka la inehineir.  He eha mau mokukaua.  Kepani paha, ma kahi e kokoke ana i Saigon ma ka la 7 iho nei o Aperila.

PARISA, Apr. 11.---Ua manao ia ua hoonohonoho mua o Rojestvensky e hoopoino aku i na Kepani a like aku me kona iho, a ma ia ino e hoemiia ai ko ka enemi ikaika a haawi ae i ka ikaika i na Rukini i ka manawa e hui ae ai ko Adimirala Nebogatoff aumokukaua o ka hoopuipui ana i ka aumokukaua maoli.

MANILA, Apr. 11.---Na kekahi mokuahi i ku mai nei ianei i hoike mai i ka ike ana ia elua mokukaua Kepani ma ak la Sabati ma ke kai o Kina, e holo ana hoi no Singapore.

ST. PETERSBURG, Apr. 11.---Ke manaoia nei maanei iwaena o ka poai aupuni eia o Adimarala Rojestvensky ke hoao nei e hoohui ae i kona mau mahele lehulehu o na mokukaua mamua o kona kaua ana aku i na Kepani.

WASINETONA. Apr. 11.---O ka pa kapilimoku ma Saigon ua lawa ia no ka hana ana i na mokukaua o Rusia a me he mea la e loaa ae ana ka oiaio he mea hoehaeha ia ia Farani.

LADANA, Apr. 12.---Ua noi aku o Rusia ia Kina i kekahi o kona mau awa i kahua no kona mau mokukaua a ua hooleia aku.

TOKIO, Apr. 12.---Ua kohoia aku o ko Iapana ikaika kaua i keia kau hauleleu ae e hiki aku i ka hookahi miliona kanaka.

JIBUTIL, Apr. 12.---Eia o Adimirala Nebogotoff ke holoholo nei ma kahi kokoke i Socotora, e kali ana i na kokua.

AMSTERDAM, Aprt. 12.---Ua hoike mai kekahi lono telegarapa mai Batavia, Java, aia he kaua mawaena o na aumokukaua Kepani ame na Rukini ke nee nei mawaho ae o ka Mokupuni Anambas, ma ka hikina o ka anemoku o Malaia.