Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 13, 31 March 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(Kakauia e Simeon K. Nawaa.) ' . iK.U" I'OO Ml'A.i • MOKUNA 11. FARAM AME XAI'OLEOXA. 0 Wiiiaim IMki. ki-knhi o na kmmka n:ia?iao a kuliina hoi o Peh kan*\ oia ke kanaka i hooikaika e liooliui a<e i na mana nni o Euioj>a a lilo i hooknhi no ka manao ana e houhioio aku i ko Napoleo)t;t niana: <ia nae j kona ik«' ana he mea i«i e poino ai. ua waiho aku Ui u'in i k<»īia knlana kuhiua. Ta huike ae ka .Sir Kos' !>ere iua kaua haiolelo pili 110 Wiliama l'iki "aohe ona t'a ike aku oia (Piki) i ko Wi)inetoua naauao. eia nae aole oia i oia a ike i ka hua o kana hana. v Maloko hoi o ka nioo)r-lo a ko Piki makuahine ua hoike ae o:a» ]H-nei: ••'Maniuii o ka maikai o ko Wiliama noonoo oia ka mea nana i hoohauoli aku iaia a oi ae inamiia o na keiki o kona au." Manmll o ka ikaika o kona noonoo aole oia 1 hooimaia iloko o na kula aupuni. aka ua noho no oia ma kona home a huli aku i kana nian haawina nie ka holoniua. a i ka 177:> ua liooiuiaia aku oia i ke Kula Kiekie o Cambrulgt\ a malaila i hoo]Miiwa aku ai oia i na kanaka naauao mainuli o kona ike ame ka naauao nui i loaa iaia. 1 ka 17N0 ua llīo ae la oia i loio naaiiao ma Peiekane. I ka iwakalua-knmamaiima o kona mau makahiki ua lilo ae la oia i kanaka ano nui. a ua lilo oia i kuhikuhi puuone no ka aina o rula ana lioi i ko l'elekane aha kuhina. a ua lilo oia he punahele na kekalii o ko Polekane moi. pela pu' no hoi iloko o ko Pelekane Ahaolelo. iiiiio ka lahui; a mai kona manawa i ikeia ai he alakai maL ia manawa mai ka paa ana o kona moolelo iloko o ko Pelekane. l'a noho ia eia he umi-kumamahiku makahiki ma ka oiliana me ka haule ole. Ua oleloia e kekahi poe kaulana o ka aina ia m<y nawa —o k«» Piki kau e lawelawe ana i na hana aupuni lie kau haaliaa ioa ia o ka oihana kaua, a ua pilikia ka aina ma kana man lawelawe kaua ana. Kia nae aole loa i liaule wale kona mau manao no ke kaua, a aole iioi he kaua i liaule ai o Pelekane i hoi hope ai kona mau manao paa. I ka inanawa e lanakila ai o Farani. haunaele kuloko paha ma Trelana, haunaele olohaui iwaeua o na koa 0 ko Pelekane aumokukaua. a pioloke hoi iwaenia o na makaainana, aia o Piki iloko o ka Ahaolelo kahi i huai ai i na liuaolelo nana e hoohalana malie i na manao uluku, a mailoko mai o keia mau mea apau ua puka mai oia me ka lanakila, a e kulai ana hoi i kona mau enemi a lilo oia i kanaka nui. Ua manao wale ia ua make koke oia mamuli o ko Napoleona lanakila mau ma Europa, a i kona make ana ua wailio iho oia he aie nui a mamuli o ka hooholo ana o ka Ahaolelo o Pēlekan'e i haawina o $200,000 110 Wiliama Piki i kaa a) kona mau aie a lanakila kona inoa. f MOKUNA lIT. / (KAU POO MUA.) FAKANI AME NAPOLEONA. (Hoomauia.) ("HOAKAKA. —O ka mokuna i hala e hoike ana ia i ka Napoleona mau hana mai ke kaua o Morenag:o a hiki i ke kukalaia ana o ke kaua me Beritania Nui i Mei, 1803. O na mea ano nui i loaa mai o ia na kaua o Alekanederoria ame Kopenahakina. ame ke Kuikahi o Amenia.) I ke kanakoln-kumamakolu o na makahiki o Napoleona, ka mea i lanakila ae maluna o Italia. Aikupita ame A.useturia, ua lilo ae la oia i kanaka kiekie loa ma ka honua nei, a ua mau ia kiekie ona a liiki i kona make ana; da nae maanei aole e hoolilo ana ka īm akakau i ka manawa ma ka helu pakahi ana aku i kona ano. aka e pono no ia kakou ke ike aku i kona.ano iloko o ka lawe huikau ana i na niea ano nui. Aole wale oia i noho hoomalu iho ia Europa ma ka mana o na pualikoa, aka nae iloko o keia manawa pokole *o ka maluhia ua •lūki ia kaua ke ike iho i kona hoike ana ae ua hiki no iaia ke lawelawe i na hana aupuni kuloko ame ke kaua pu. Ua hoihoi ae oia i ka mana aupuni o Farani i hookahi; ua hoo]M>nopono iho oia i na kanawai a kau aku ia mau mea no ka hoomalu ana i ka lahui; na hoohui ae oia ia Farani me ka lokahi like me ka Pope o Koma. Ma ka mokuna mamua aku nei ua lioike akn ka meakakau, aole i ae o Napoleona e noho hoomaluia oia e ka mana hoomana, he mea oiaio ia. aka nae i mea e hoilioi hou ae ai i ka noho kaawale niia o Farani me ka Hoomana Pope ua hana aku oia 1 nelike a ma ua aelike la ua hookohuia na kahunapule Pope apau o Farani e na hihopa a aponoia hoi e ke aupuni. Ma keia iho la ua loaa mai ua hooia ana e kakooia no oia ma na ano apau e nā kahunapule. He wahi mnnawa pokole wale no ka noho maluhia mawaena 0 Farani ame lieritania Xui. Ua ku-e koke aku o Beritania Nui i ka laha ana o na lawelawe aupuni ana a Farani ma Europa, a ua ku~e ikaika ae la hoi o Napoleona i na manao hailuku a ko Beritania Nui poe kakau nupepa, huipu hoi me ko Beritania Nui hoololoiahili i ka haalele ana ia Aikupita ame Malata. Mahope o ko laua noho kuikahi ana no elua makahiki. ua moku ae la ke kaula o ke kuikahi i Mei, ISO3, a hoomaka hou ae la keia mau aupuni nui e hakoko maluna o ke kahuakaua a hoomauia aku hoi no nmi-kumainalua makahiki. Ua hoike ae o Kohaka Makineki i ka loli ano nui ana o ke kulaiia o keia niau aupuni nui he hopena hoi i loaa ae mahope o ko laua hoomau ana i ke kaua no eiwa makahiki. Penei kekahi mau hoike a keia kanaka; "Ua papalua ia iho ko Beritānia Nui ikaika kana moana a hiki aku la i ka,-ewalu haneri moku o na ano like ole ? e lawe ana lioi ia )>ookahi haneri aine iwakalua kankani kanaka, a o keia boi ka ikaika kaua moana i ike mua ole ia ma keia ao. Ma kekahi aoao holua opipi iho ko Farani oihana kaua moana a hapalua wale no o ko lieritania Nui. a ua nalohia aku ia iloko o ka popo mau loa " O ko Bferitania Nui ikaika kaua aina ua pii ae la ia mai ka ewalu kaukani koa a liiki i ka hapalua miliona, o|ai ko Faraui ua pii ae mai ka elua baneri me kanahiku kaukani a aneane e hookahi miliona ine ka liapa. Aia hoi o Beritania Nui ke hoolilo la 1 kela ame keia makahiki he f300.000.000; o Farani hoi he $110.000. iHM\ Ua hookaa mua o Farani i kona aie kahiko» eia nae aole i hiki iaia ke lioaie ak« a oi mamna o $275,000.000; ua pii aku hoi ko Bēritania Nni aie a hiki i ka huina kiekie o $2,424,000.000. Eia nae ua pii mnhuahua loa ae ko Beritania Nui oihana kale|>a waiwai me na lahni e, oiai e ku malie ana ko Farani kalepa ana me na anpnni e ae, oiai ua kipaku akn ko Beritania Nui anmokukaua nui hewahowa I ko Farani mau moku kalepa a aia kekahi hapa o lakou ke iHiho pee la, oiai nae ua lilopio aku kekahi hapa i kona enemi. Ua hoomaka koke ae ia kekahi mau aupoui e hoohui la lakou. Ua hui ae la o Kmda ame Beritania Nui iloko o ka waanao hookahi. O Buedena ho! aia oia malalo o ka malu o Kemia. No Anseturii>

j h"\ iiole oia i awiwi i ka hoike ami ae i kona mnnao: na nae ao!e ' fv•:? ♦» hoohewahewa ae aī ua ,»i aku koua ehaeha kabik*> 110 Fa taui. a na hiki hoi ke hm>hīii a- iaia iloko o ka {4i|»ahaiia o k« e ana |ia I iiiaiii. Ma kt*kahi aoao hoi, ua luii ae la o im- Fara»i. | a aia h»»i lualalo oko Napolēona malu o Hoiana/iiaHa. Kuikilana f a h«* h hulolia wale ak« o ko « irroma?iia man « ka.iia a?na l i l li. l'a | ha?ii:i akn o I'Mru>ia nia ke alaliele moowini inahoj>e o Farani. Ma | iiiiili <» koua hoowaiewaleia iiua e paa ia ua h«>oj>ijviH aku • la oia īiw Xapoleona a ala mai ia oui mai kona moeuiume aua, ei t ! i*ae ua hmle aku ia oia iloko o ka lua mimilo o ka poino nuii na ) {»nu;«:?H ikaika loa a Napoieona i hookau aku ai mahma ona» <> ka Napoleoua hana niua loa oia ke kii ana ia Beriiania Nni. Va ioaa iho la iaia ka noonoo o kana hana e hana nei oia maoli no ka j«»no, a hoomaka ilio la oia i na hoomakaukau ana i aneane io no eko ia noonoo ana. Ua iiouluulu ae la oia ma na kahakai oke kai ko-wa he kanalima kankani koa i makaukau loa ma ka oiiiana kaua a hoolako aku ia ia eiua kaukani mau moku no ka lawe ana aku i keia huina koa nui. >fa keia ua ku mai la o Beritania Xni me kona aumokukaua ikaika loa a opa mai la me ka ikaika i keia papahana a Napoleona a hiki ika hauie waie ana o keia hana a Napoieona. Mamnii oko Sepania hni ana me Napoleona ua lawe ae la oia lie kanaono mau mokukaua. eia nae iioko o keia ikaika i loaa aku iaia aole uo oia i aa aku e ku a paio me kona enemi inahma o na ale kawahawaha o ka moana. Hana iKo-la o Napoleona i kekalii hana apuka i ko Be i'hania aumokukaua ma kona hoouna ana aku i kona mau mokukana no Inia. me ke kauoha malu no nae e hoi koke mai ma na kai j o Europa. O Nelekona kai puni i >keia hana apuka a liolo aku ia oia me kekahi mau mokukaua e halnii ana mahoiH 4 o ka enemi. j ī kona manawa i ike ai i ka hana i hanaia. he apuka ia na Xa-; poleona i holo aku ko l>erirania Xui mau mokukaua ma kekahi wahi mainao loa mai Eemania Nni, a waiho malaelae hoi ke alaliele nona e hoouna aku ai i kona mau koa no Beritania Nni. ua lioouna awiwi ae la o Nelekona i kekahi o kona mau mokukaua holo loa e hoi akn no Beritania Nui a lioike aku i ka poino e loaa ae ana. i 0 keia hoike a Xelekona ua liiki aku la ia i kona aupuni i ka manawa kupono. a hoouna koke ia mai la kekahi aumokukaua malalo o ke aiakai iina a Sir I\obaka Kalaela e hui mai me na moku-; kaua o na aupuni liuiia. , ; Ua malamaia ae la he kaua moana mawaena o na mokukaua o Xapoleona ame Beritania Xiu. a o ka hopena o keia kaua oia ka poino o ko Napoleona mau mokukaua a ma kahi o ko lakou noe loa; ana aku ike ko-wa ua holo ae la lakou apwae la Ferola. Ina iaa - aku keia mau moku e nee aku imua ina no palm ua hiki aku koj Farani pualikoa ma Beritania Xui. Mamuli o ka lioi hope ana o; keia mau mokukaua ua liiki ole ia Napoleona ke nee aku imua. j He manawa pokole mahope mai ua halawai ae la o Nelekona me na mokukaua o na aupuni huiia mawaho ae o ka Lae o Rafalaga, a hookau aku la i ka poino nui i aneane e pulumiia na aumokukaua hniia Iq a lilo i ole. O keia ka lanakiia i hiki ole ai ke .hoopaapaaia aku ko Beritania Xui ikaika kaua moana no ka mea aole i hookoe ia iho he mana aupuni e hoopapa aku ai iaia ma ke kaua moana. Ike koke iho la o Napoleona, mahope o kona lohe ana i ka liaule ana o kona mana kaua moana, ua hiki ole iaia ke kikoo aku ia Beri- ; tania "Nui a ia manawa koke no i hoonohonoho iho ai oia i ke kaua 0 Aukelalika. ] Me kekahi hoonee kaua hikiw r awe loa i ike ole ia mamua ua hoohuli koke ae la o Napoleona i kona pualikoa nui mai ke kalia-! kai ae a hoonee aku la e halawai me kona enemi ma Kine. Ta i komo hou ae la o Auseturia i ke kaua me Farani. | Ma kahi e kokoke ana i ke awawa o Danube. e hoopuni ana hoi. 1 na papu o Uma, me ka enemi hoi e noho kokoke aku ana aia hoi, e noho ana kekahi pualikoa o Auseturia nona ka ikaika o kana-: w alu kaukani koa e noonoo ana i ka hoonee kaua ku-e i ko Farani | mau panalaan. Me ka ma-lu loa, ame ka liikiwawe hoolelehauli, i ua lioolako aku la o Napoleona i ke alahele e laweia aku ai he hookahLhaneri kaukani koa ma na wahi e hoopuni ana i ko Auseturia pualikoa e hoomoana ana me ka maopopo mua ole i ka hana e hana-1 ia nei nona. lioko o eono pule mahope mai o kona hoopau ana i ka manao e kii ia Beritania !fui, aia lioi ua lioopuniia ae la Auseturia pualikoa a panikuia ae la na ahihele e hiki ai i ua pua-1 likoa la ke hoi liope aku a loaa ka ikaika, a ua alakai maoli aku o ( Napoleona i kona pualikoa nui. | Mamuli o ko Generala Maka, ko Auseturia genera!a, ike ana i keia poino i loaa aku iaia. ua hnawipio koke ae la oia. Ma keia ua hamama hou ae la ke alahele no \iena. ame ka hakalia ole iho ua komo koke aku la o Napoleona iloko o ke kulanakauhale poo o, kona enemi. Ua hoolako koke ae la oia i ka makemake o kona pualikoa moiloko mai o na waiwai i hoahuia malaila. % I keia manawa no hoi aia ke «nee mai la kekahi pualikoa o Rusia. i hoopuipuiia aku *hoi me kahi koena i koe iho o ko Auseturia pualikoa i nohaha e halaw T ai me Napole&ia; a o Pernsia hoi, ma-. muli o ka inaina i loaa aku iaia mamuli o ka Napoleona luuia, aia! oia ke hoomakhukau la me kona hoohuoiia aku. eia nae aole oia i : kukala kaua ae. I Ua kiikulu ae la o Napoleona i kona pualikoa ma Aukelalika, i a hookau aku la oia i ka manao iloko o kona enemi, ke ike la oia i ka puikaika o kona a ke huli la oia i wahi nona e kuemi hope aku ai. Malalo o keia manao ua kauoha ae la o Emepera Alakanekero i kona mau pualikoa e maki aku mamua o ke alo o ko Fara- ! ni pualikoa i mea e wawahiia ai ko Farani aoao akau. Aia o Napoleona i kela manawa lee kau la kona mau maka pialuna o keia mau hana a na Kukini, eia nae aole ia he mea - ■ e hoopihoihoi aku ana iaia, a ike koke aku la oia i ka poino e ala I mai ana. Me kona hoomalu ikaika ana i kona poe koa e noho ana me na manao ikiiki. ua kali aku la oia a hiki ika pau ana ona hoonohonoho ana a ka enemi. a ia manawa i lelekaua aku ai o Niapoleona maluna o na Kukini e hoopuehu liilii ana lioi ia lakou. (Aoie i pau.) *