Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 9, 3 March 1905 — KE OLA O KA LAHUI. [ARTICLE]

KE OLA O KA LAHUI.

O k*r o!.'i o ka Uihui oia kekrihi kumuhauu nui a ku Aha"l«.-io i noonw ilio nei jna ka mahole pili ma'i ltpera a hooholo lok.'hiiii ai ke kumuhana e na liaie u elua. ka .Senate ame ka Hale o na Lunamakaainana i kakauinoaia e , ke Kiaaina G. K. Carier. He olelo hoonolo ia i hookomoia e W. W. Harri, e noi ann i ke Aupuni Federnla ma o ka hooikaika ana la o ka Eleie Lahui J. Kalanianaole. a i ka wa i aiai loa ai keia kumuhana i kela mau kauk»nawai laeoo o ke Aupuni o na Mokuaina Huiia o Amerika a hooholoia alaila o ka loaa no ia o ka hulna o $150,000 no ke kukulu ajia i ka oihana huli kumuko'a a hoola ma'i ]epera. O keia ma'i lepera oia kekahi o na ma'i weiiweli a he nui na kumu i iilo ai i mea hooweliweli i ke kanaka; a iloko iho o Hawaii Paeaina, mai ka m i puka ae ui a laha a hikl i keia la oia kekahi o na ma'i e luma'i nei i ka laliui Hawaii, kekahi kumu e hapa nei ka mau o ka lahul, mawtho ae o ka make mau o na Hawaii oial o lakou no ke kiekie ma ia heluna ke hookukuia nie na make o na lahui e ae e make nel. Ke loaa kekahi i ka ma'i lepera alaila aia maluna ona na hiohionn kauniaha ka mea nana e hookaawale aku iaia mai kona mau hoahanau a hoaloha aku. Ala me ia ka ma'i nana e hookaawale i kekahi lala o kona pono klvlla me he kanaka hana karaima la ka hoopa'iia e ke kanawai, ke kumu i hookaa"waleia ai o Kalawao ame Kalaupapa, Molokai i wahi nona e noho ai i ole e launa me ko waho aku nei; a o ka pono kuokoa o ke kanaka aole ia he mea lillii. O keia panikuia o ka pono hele kuokoa ana o ke kanaka, kekahi kumu i weliweliia ai o keia ma'i, a o keia ma'i no ke kumu paniku. O ke kauwale ana no hoi ia mai kona ohana ponoi mai—ina oia he kane alaila o ka pau no ia o ka manaolana o k;i ohana, oia hoi, ka wahine ame na keiki o ka mahuna ana ia lakou a hemo ku. piii aloha o ka makuakane me na keiki a pela i ka ohana ho(ookoa, a he "ku muoli no ka waJohia ke noohaili' aku ka noonoo maluna o Uv ano hloliiona. Alaila e like me ka mea i maa o ka hooikaika o keia ohana e ueia mai e ka Papii Ola e loaa. ke kuleana noho aku a ina nei 110 ka aeia mai ulaila o kiv noho like hov» no ia—a o lakou •n-'iiu aia iloko o kahi aohe he manaolana c henio hou koe waie no a kaiaia. Ma ka ike o na kauka he ina'i le- j ie oia. oia hoi. he ehu a unoano a i oie ' 0 kekiihi o na mea like; ka puehu a kau iiuna o kekahi kino okoa aku a o ka loaa afcu la no ia ia ma'i hookahi u o keia kekahi o na kumu weliweli a kauia kii maka'u, a malalo iho la o keia kekahi kuiuu o ke kukuiuia ana ] u ke kanawai ahaolelo e hookauwale a<ut i ku poe i ioohia i ka ma'i o keia i a«o mai ka hele laula ana iioko o ka i i'aeaina Hawaii a paniku aku iu lakou ma kahi l>aa e like me Kaluupapa. A | ma keia no hoi e loaa ui ka hoomaoi>opo ' 1 ka nele o ka oihaiia kauka » ka mea e kaupaie ai i ka leie ana, pili iuia o luv ma'i. a uo ka loaa oie ulaila puka olelo hooholo e iioopaaia ma kahi nui-lu. Aka. o ka mea kau mau o ka Uī\ oia mo ka hiki ole l ka oihana kauka. ke < K»a;\ o kekahi hwla a wahi makiii o ; ka hoola ana„ a mai ka manawa i puka al ka ma'i a hikl l kela la aoie he hana uiiialahi ka oihana hoola e ikeia uei, o ka lapaau ia e hanaia nei o ke ola nae; he lahilahi ioii ma ka olelo moakaka ana ae aole no. O ke ola o ka lahui oia kekahi haa■wina koikoi loa i kela ae hoi 1 na kumuhana houua a oiai. o keia ma'i lej>er» kekahi mea nana e hoomalio mau nei i ke ola o ka lahui. ke kumuhana pookela; a oiai, o ka hoopaa ana i ka mea ma'i iloko o Kalawao ame Kaiaupapa oia wale no ke kumu i ioaa maoal no ku panlku ana i ka ulu a iaha nui ole o ka ma'i mawaho ae o ka si\aL\ma maemae m«u ana i ke kino, a oiai, uohe alunui maopoj>o i keia manawii, e hiki ai ke hoioiia ka m«H mai ke kino aku. alaUa, o ka hooholo anu ia o ke kumuhana hu\i. no!i, imi kumuko'a o ka ma'i lepera e noi ana i kii AhaoiHo Nui e kokUa nuii no ka huina o l kukuluia ai ia hana. i H iwaii nei. ke mai>ao nei niakou ua ku pono aku la ia i ka uwaio walohia inau o ka ieo hmnau o ka iehulehu. KU ka ieo hamau o ka iahui ke kai%hw mau nei e 4 ana: e Joaa I alanūl e ola ai. a » ol« ka nie» t lo«ia i ka iei>era a hiki waie I kela l& aohe he hookahi uwiuwiki maiamaiama o ka ma naol»n a m» ka hiki mai o ka hoola; a I apoho la aku la o ka olelo hoohok) a Y«ihoift aku la i ka Ahaoielo JNui no ka apoooia mai. a k« kti i kahi

o k& aponoia loa alalla o Sca makaxrsaa iao kukulu .'in.a ia o k«ska.hi kala huh a noii kumuko'a ma'i !ej>era, aa pa* j \ umiia aJcu hoi koaa waiwai i ko keia ka waiho waie U, a © k? iisanu) aku la no īa e hiki ai i ka mole, I a o ka hiki ana i ka. nnole q ka ma'i a ulaaia mai, a ikeia fca> holopono alaila 1 ka hoi r>a ka leo hamau uwa!o waiohia o ka lahui e hauār.ii«ana mau nei. a e me ka. hoohoiola arui mai la e ka , Haie o na Lunamakaainana o ka Ahaoi<e!o Nui pe!a no kakou i manaolana ai o ka ifenate i lokahi pu mai.