Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 8, 24 February 1905 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            NUPEPA KUOKOA, POALIMA, FEBERUARI 24, 1903.

 

KA Nupepa Kuokoa

 

NO KA MAKAHIKI,                        $2.00

NO EONO MAHINA,           1.00

 

SUBSCRIPTION RATES

ONE YEAR,  $2.00

SIX MONTHS,          1.00

 

            O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOLE NO E HOOKOMOIA.  E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.

 

O na Dala apau o ka Pepa e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY, LTD.

 

HOOPUKAIA E KA

Hawaiian Gazette Co., Ltd.

 

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu Panalaau o Hawaii, ma ke ano Mea o ka Papa Elua.

 

DAVID L. A-I,  Lunahooponopono

S. K. NAWAA,  Kokua Lunahooponopono

A. W. PEARSON,  Lunanui

 

HONOLULU, OAHU.

NA KANAWAI HOOPONOPONO IA.

 

            O ka Buke Kanawai Hooponoponoia i hooponopono a hoohuihui hoomanawanuiia e na komikina hooponopono kanawai o na kanawai apau loa o ka Teritori o Hawaii, a oia hoi kekahi o na kumuhana e noonooia nei iloko o ka Ahaolelo o kakou i keia mau la no ka apono loa ana i kona pono ame ka maikai, oia kekahi o na hana ano nui loa i hanaia iloko o keia Paeaina no ka manawa mua loa ma ke ano oia ka hana nui hookahi i hanaia iloko o na mokupuni a ka Hui Hawaiian Gazette i pa'i ai, aka aole oia wale kekahi mea nui oiai ka iwikuamoo maoli o ka hana oia no ka hoohuihui ana ia o na kanawai apau loa o ka Teritori,--o na kanawai e ola ana i waeia mai hoi mai na kanawai i make a i pepehiia--i houluuluia a akoakoa i kahi hookahi e maopopo koke ai i ka holona ike kanawai; ke manao nei makou oia ka haawina oikeia [o ike ia] loa i loaa i na kupa o keia Paeaina ame ka poe e ae no apau i kupa ole a he pomaikai nui hoi no ka lehulehu.

            E like me ka makou i hoaiai ae nei eia keia Buke iloko o ka Ahaolelo no ka hooholo loa ana ua puka mai na hoomaikai ana o na Hale no ka maiau o ka hana a na komikina, a he mea hiki no ia ke hoomaopopo aku i ka aponoia mai o ua kumuhana la a i ka manawa e kaa ae ai iloko o ka lima o ka Puuku Teritori no ke kuai hoolilo aku, he hana naaupo loa i na makaainana i ka miki ole ae e hoolawa iaia iho me kekahi o keia mau buke i kukui malamalama nona i makili ai ka noonoo maluna o na kanawai ponoi o kona aina huiia me na kanawai kumu o ka Panalaau ame na mea like, he haawina hoopohihihi ole ma ka huli ana.

            Aia iloko olaila na kanawai kivila ame na kanawai kalaima apau o ka Teritori ua hooponoponoia a hoohuihuiia, e kiloi ana i na kanawai opala oia hoi na kanawai i ulaaia a pau ka mana, a he mea maikai no ia o ka mikiala mau ma ka hoomaopopo mau i na hoololi e hanaia ana e na kau ahaolelo.

            Ma keia buke kanawai hooponoponoia ua hoomaalahi nui aku ia i ka poe lawelawe oihana kanawai aupuni e like me na lunakanawai ame na lunamakai, a aole a makou kanalua no ka lawe nui la o keia buke no ka mea he waiwai nui kana e hoopomaikai ai i ka lehulehu.

            Ma ka mea i hoikeia iloko o ka helu o ke Kilohana i hala e pili ana i keia buke kanawai, aole wale keia o ka manawa i hooponoponoia ai na kanawai o Hawaii nei, oiai ala no he mau manawa i hoohuihuiia ai a hooponoponoia ai--i kekahi manawa o na kanawai kalaima wale no ka i hooponopono ia ma ka mana i haawiia ai e ka ahaolelo i hooholo ai i ka makahiki 1869:  a pela ka hoohuihuiia ana e Ballou i ka makahiki 1897.  Aka o kela i hooponoponoia i ka makahiki 1859 oia ka i hooholoia no na kanawai kivila wale no, a i keia makahiki hoi--o na kanawai apau loa o ka Teritori, mai na kalaima a na kivila ua hooponoponoia a hoohuiia a o keia no hoi ka mua o na hana i hanaia pela iloko o keia Paeaina mawaho ae o ka lilo ana o ka hanaia ana o keia buke i hana nui hookahi iloko o ka Paeaina.

            Ma keia hana nui i hanaia ua hiki ke paneia ae i ka hoowaiwai o ke kau ahaolelo o 1903 me keia mahele iho la a koe no hoi na hemahema i hanaia, a ua naauao no hoi ka waihoia ana o ke koho ana i na komikina hooponopono kanawai i ka mea iaia kekahi noeau wae limahana e like me ia i kau ai ke koho ana maluna o ka Lunakanawai Kiekie Ekahi Hon. W. F. Frear, Lunakanawai, Kiekie Kokua A. A. Wilder ame Loio A. F. Judd.

 

HANA KA AHAOLELO.

 

            Mai ka hoomaka ana mai o ka Ahaolelo e noho nei a hiki wale iho la i ka Poakolu e like me ia e puka aku nei na hana ma ke ano nui iloko o keia helu--ua like hoi me eono la hana, ua loaa ka ike i ka nee maikai o na hana o ka Ahaolelo iloko o na Hale Kau Kanawai a elua--o ka Aha Senate ame ka Hale o na Lunamakaainana.

            Ma ka hui pu ana ia laua a elua a lilo i hookahi ma ke kapa ana ka Ahaolelo o ka Teritori ua loaa a hua maikai a ke nee nei na hana imua, aka i ka hookuku ana i na Hale a elua, ua hiki ke loaa na hoomaopopo ana i ka oi iki aku o ka Senate i ko ka Hale o na Lunamakaainana, oiai i ka wa o ka noonoo lunanui ana no na hale, o ka Senate no ka i hooholo hikiwawe i ke koho ana i kona mau lunanui maloko o ka olelo hooholo o na inoa i noonoo mua ia mawaho iloko o na aha-kuka liilii i malamaia mamua o ka noho ana o ka Ahaolelo a i ka waihoia ana aku o ka papinoa [papa inoa] o na lunanui a lakou Senatoa no i ike pu ai a hooholo ai ua hooholo koke ia ae la a o ka maalahi ae la no ia o na hana ma ia mahele.

            A e like iho la me ia ano hiohiona na hana e @ nei o ka Hale a ua maikai no keia manawa, a koe aku no keia mua aku a makou e manaolana nui nei i ka mau aku o ia ano haawina maikai o ka manao hana o ka ho@, a e pono ai no e hanaia pela oiai o ka makemake ia ame ka iini ia o ka lehulehu o ka hana kanakamakua ai mai o na hana i hoonui lilo ole loa ia ai ka waihona a na makaainana uku-auhau e hookupu nei i ke aupuni.

            Iloko o keia mau la hana eona a na hoa i hoopapau hana ai, o ka hookomo bila kanawai a olelo hooholo haawina dala ame palapala noi a ka poe makaainana no na hana o na alanui, na alahaka ame na uwapo ame na mea like, ua komo aku na auiki ame na a@nui o na ano kanawai like ole, eia nae, i ka manawa e kananaia ai ko lakou waiwaiio [waiwai io] e maopopo ai ka mea kaumaha @a oia kumuhana no ke hoopakele ae ma ka onou aku imua no ka hooholo ana a o na kumuhana hoopoino hoakanaka e kapae ae ia e pono ai--aka i ko makou noonoo ma ke kilo ana ia lakou kumuhana o ka olelo hooholo haawina o $150,000 e noi aku ai i ka Ahaolelo Nui ma o ka Elele Lahui J. Kalanianaole no ka hoola mai lepera oia kekahi o na kumuhana koikoi a waiwai nui mawaho ae o na Kanawai Hoohuihui a na hoa e noonoo nei ame na bila ano nui e ae.

            Aole wale o keia mau kumuhana aka o ke kanawai koho laikini waiona iloko o na mahele-koho (he koho balota laula ole e like me ko ka Elele Lahui i ka Ahaolelo nui ke koho apuna ka Paeaina he koho balota laula ole e like me ko na Senatoa ame na lunamakaainana ke koho iloko o na apana senatoa ame lunamakaainana, aka he koho balota ana iloko o na mahele-koho) he bila kanawai i hookomoia e Senatoa C. H. Dickey, a makou e manao nei i ka lilo io o ia kumuhana i mea nui na na makaainana e noonoo ai a e paipai nui aku i ko lakou mau wahaolelo ahaolelo e hooikaika i ka hooholo ana i ka bila.

            Ua loaa ia makou ka manaoio i ka maikai o keia kanawai, no ka mea, a holo ke kanawai alaila oia iho la ka mua o ka waihoia ana o ia ninau hoopuka laikini waiona ma ke koho ana o ka poe koho balota o na mahele-koho ua oi loa aku ia mamua o ka hooholo ana o ka mea hookahi.  Eia no hoi kekahi he koho laula keia iloko o na mahele-aina uuku a ilaila wale no ke kukulu ana o ka halekuai waiona, ua oi aku ia mamua o ka haawi koho ana iloko o ka Paeaina holookoa ma ke koho laula a i ole iloko o na apana, no ka mea o ka holo ana o ke koho balota waiona i ka hapanui o ka Paeaina holookoa oia no ka hoolaha laula loa ame ka ino o ka waiona.

            He mea maikai nae e noonoo me ke akahele mamua o ka hooholo ana.

 

Kanakolu--Kaukani Dala no Mrs. Wilikoki.

 

            Ma ka mokuahi Alameda o ka Poalima i hala i loaa mai ai he lono hauoli ia Mrs. Theresa Wilikoki, ua waiho iho o Beniamina Burton, he haole waiwai no Santa Barbara, Kalepono, he huina dala o $30,000 nona.  Ua make keia haole i ka mahina i hala, a ua hana iho oia i kana palapala hooilina e haawi ana i keia huina dala na Mrs. Wilikoki, a o ke koena iho o ka waiwai aia maluna o kana keiki, Beniamina.  Na keia keiki i hoike mai nei i keia lono i Hawaii nei, i ka mea hoi i hooiliia keia puu dala mahuahua, waiho aku oia i shrdleutaoinshrdluu

            Ua hoike ae o Mrs. Wilikoki, ua waiho aku oia i na mea apau e pili ana i keia waiwai hooilina i kona loio, Henry E. Cooper, a nana e huli aku ae hana i ka mea pono e pili ana i keia waiwai hooilina.  Ua hoike pu ae no hoi o Mrs. Wilikoki i kona pahaohao i keia mea, oiai o ka mea nana i hooi'i mai la i keia waiwai, he haole oia i holo mai ianei he mau makahiki i hala ae nei, a he ano keiki hoi na kona kupunakane, Mr. J. L. Rives, a iaia maanei ua lilo o Mrs. Wilikoki i mea nui iaia, oiai no oia i kona mau la kamalii a iaia i hoi ai ua i mai oia, ina oia e make e hoomanao no oia ia Mrs. Wilikoki, a o ka hopena ua hooko io keia haole i kana i olelo ai.

 

Holo hou na Kaauwila ma Alanui Moiwahine.

 

            Ma ka Poakahi nei i hoomaka hou ai ka holo ana o na kaauwila ma alanui Moiwahine, e hoomaka ana mai ka uwapo mai o Haaliliamanu, holo a iho makai o ke alanui Papu a hiki i ka makeke kahiko.  O keia no kahi a na kaauwila i holo ai no kekahi manawa, a waiho wale ia iho nei no kekahi mau mahina loihi.  O keia ke kaauwaila no na limahana e hana nei ma na uwapo, a pela no hoi na ohua e makemake ana e holo mai nei aku a ku mai paha maluna mai o na moku.  E hui ana na kaauwila o keia alanui me na kaa o na Alanui Moi, Papu ame Alakea, a ua hiki ke loaa na palapala ae hoololi kaa i na ohua e makemake ana.

            Ua ala ae he mau olelo i ka manawa i hoomaka hou ai no kaauwila e holo ma keia wahi, e olelo ana, ke hana nei ka hui kaauwila i keia hana mamuli o ko lakou maka'u i ka bila alahao a John Lucas i hookomoia aku iloko o ka Senate a Senatoa McCandless, oiai o ke alanui Moiwahine oia ke alanui e manaoia nei e noe aku keia alahao hou.  Ua paha'oha'o o John Lucas i keia hana a ka hui kaauwila eia nae ma ka hoike a ka lunanui o ka hui kaauwila, aole i manaoia e like me ia a keia poe e maka'u nei, aka he mea pono no i ka hui ke hooholo i kaa ma keia alanui oiai ke moe nei kona alahao malaila a ua loaa hoi ka pono i ka hui e hooholo i kaa malaila.

 

            Ma ka hora 6 p. m. ma ka home o kana moopuna, James Hakuole, ma Kunawai, ua kii mai la ka aneola o ka make a lawe aku la ia i ka hanu ola o Mrs. Kekuialono Harbottle i ke kanawalu o kona mau makahiki.  O Maui kona aina hanau.

 

Ka A haolelo Teritori

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

 

unuhi ana, a ma ke noi ua aponoia ka olelo hooholo.

            Na Paris he elua mau bila--he hookahi pili i ka hoopa'a ana o ka mea hoohalike iaia iho me kekahi luna aupuni a o kekahi he bila kukulu rula no ka oihana baba, ako-iauoho [lauoho] ame kahiumiumi, a holo no hoi ma ka heluhelu akahi.

            Noonooia ka bila e apono ana i na Kanawai Hoohuihuiia a Hooponoponoia e like me ia i hanaia e ke komikina o ia hana a hooholoia ma ka heluhelu ekolu a kauohaia ke kakauolelo e hoike aku i ka Hale o na Lunamakaainana.

            Waihoia iloko o ke komite hookolokolo na bila e hookaawale ana i aina paka a hooluolu ame ka Achi pili i ke kanawai Sabati.  A mahope o ke heluhelu elua ana o ka bila hookapu kuha ana ua waihoia iloko o ke komite ola.

            A waihoia no hoi ka bila kukulu kulanakauhale a Dickey ma ka papa no kekali ana i ke kohoia o ke komite hui kuikawa maluna o ke kanawai kalana.

            Mahope o ka noonooia ana o na bila haawina hoolilo o na keena oihana aupuni ame ko na [kona] ukuhana ua waihoia iloko o na komite like ole; a o ka bila lepera a Lane ua waihoia i ke komite ola a pela no hoi ka bila pili i ka hoopaa ana i na poo o na kuleana aina ua waihoia iloko o ke komite hookolokolo.

            Na Hayselden i hookomo he bila e hookapu ana i ka puhipuhi wai ana o na Pake holoi-lole iluna o na lole a he bila pili i na hui kuai waiu a holo ma ka heluhelu akahi, ma ke poo.

            Na Dickey he hoakaka i ka pili ole o kana bila kanawai kulanakauhale iloko o na hana o ke komite kuikawa kanawai kalana a nana ke noi e noonoo hou ia ia mea e holo no hoi ma ke aponoia ana.  Nana no he noi e waihoia kana bila kanawai kulanakauhale iloko o ke komite kuikawa a kohoia o ko o ke komite kuikawa a kohoia o Dickey, Hewitt Bishop, Lane, Wilcox ame Brown i poe lala.

            Na Achi he mau olelo hooholo i hookomo no na haawina o $10,000 iloko o ka bila haawina aie no ka hoakea ana i ke alanui o Nuuanu pali, a i haawina o $100,000 iloko o ka bila haawina aie no ke kukulu ana i luawai no Kalihi owawa.

           

KA HALE

 

            La Hana 4.  Na Long he hoike komite o na rula e hooaiai ana e aponoia na rula o 1903 me na hooponopono ame na pakui, a i ka aponoia ana o ka hoike komite me na pakui komite hou ua waiho mai la ke Lunahoomalu i na lala o ke komite hou oia hoi ke komite noii, oia o Smith Lunahoomalu, Holstein, Nakuina, Long, Cox, Sheldon ame Andrade.

            Mahope iho o ka hooponopono ana i ka ninau e pili ana i ka wehe ana o ka Hale ina paha o ka pule mamua a i ole mahope paha o ke kaheainoa, a hooholoia no hoi o ka pule mamua, ua hoomaka aku la ka nee holomua ana o na hana me ke kaipuuia ana ae o na kope o na Kanawi [Kanawai] Hooponponoia a lawa na hoa.

            Na Waterhouse he hoike komite o na hoolilo maluna o na ukuhana o na limahana o ka Hale a aponoia ka hoike komite mahope iho no nae o na hooponpono ana ma o na hoohalaha i waihoia mai.

            Hapaiia ka bila haawina hoolilo o ka Hale o $30,000 a hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana me ka lokahi loa; a pela no hoi ka bila Senate haawina hoolilo o ia Aha nona ka huina o $20,000.  Holo pono ia ma ka heluhelu ekahi me ka hoohalahala ole.

            He mau palapala noi i waihoia mai iloko o ka Hale a waihoia iloko o na komite e like me ia malalo iho:

            Mai ka poe mana koho balota o 71 o ka Apana Lunamakaainana Elua he noi e hoopauia ke kanawai papa alanui a e kohoia na luna alanui; he noi e hanaia i kanawai e hookapu ana i ka holo o na kaa ukana nunui ma na alahui pohopoho, e hoopauia na auhau kino, kula ame alanui maluna o ka poe o 50 makahiki; e hooemiia mai na laikini o na mea inu huihui mai ka $200 a ka $100 ma na kuaaina; e hoolaha wale ia no na koho hana ma na wahi o ka hana e hanaia ai; i haawina dala no ke pa'i ana i ka moolelo o ka ahaolelo i kela ame keia hebedoma no ka hoolawa ana i na makaainana, a o keia no hoi ka hana i waihoia iloko o ke komite huikau; i haawina o $5,000 no ke alanui Luapele iloko o ka apana o Puna; i haawina o $3000 no ka halekula o Makapala; e hoopau ana i ke kanawai hoohuoi lepera; e hoopau ana i ke kanawai o; a he kanawai e ae e kauoha ana i na pili o ka poe ma'i lepera e makaikai ia Kalawao i na wa kau Ahaolelo apau; a na Cox no hoi he bila haawina o $15,000 no na halekua o Waialua.

            Mai ka Senate mai ka bila Senate Helu 16 pili i ka apono a hoomana ana i na Kanawai Hooponoponoia a pau i ka hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana ma ka poo.

            He olelo hooholo na Pulaa e waihoia aku i ka Peresidena o Amerika ame ka Ahaolelo Nui no ka ae ana i na Hawaii ame kekahi poe e ae i loaa ka makaukau olelo Beritania ame ke kakau ana e lilo i poe kiure, a waihoia i ke komite hookolokolo.

            Ma ka noonoo ana ua hooholoia na bila malalo iho nei ma ka heluhelu ekahi ana ma ka poo:

            No ke kupale ana i na limahana aupuni ma ke ano mea koho balota,--Kaniho; a nana no, no ka nana ana i ka hoohana ana o na limahana iloko o na hana aupuni i noho hana ai na kupa wale no eono mahina; a na Holstein, no ke koho ana o na Hope Makainui:  a na Aylett e ukuia na limahana o na hana aupuni ma ka $1.50 o ka la.

            Hoopaneeia ka Hale a noho hou.

 

KA SENATE.

 

            La Hana 5.  O ka hana mua i noonooia mahope iho o ka pau ana o na hana kumau oia no ka hookomo ana mai o ka Hale i ka olelo hooholo koho komite hui o na Hale a elua me ka lokahi no ka noonoo ana i ka bila kanawai kalana, he komite hoi o elima lala o ka Hale hookahi, a ka Hale hoi i hooholo ai i eono a lakou lala, a ma ke noi a Achi ua hooleia ke noi a ka Hale e pakui ana no ke koho ana o eono lala ma ka aoao o ka Hale.

            Na Loio George Davis he hoohalahala pili i ka hookomoia o kekahi mau @a iloko o na Kanawai Hooponoponoia mea pilikia; a ua ikeia o k@hi e noonooia ai o kana hoohalahala ole no ia iloko o ka Hale Kahi [content unreadable] ana ua hua ia nui ua [content unreadable] ka Senate hana maluna o ia k[content unreadable].

            Na ke komite hookolokolo [content unreadable] pili i ka [content unreadable]kuleana aina ma o na [content unreadable] hooponopono waiwai ia [content unreadable] ana ke kohoia i ka lokahi o ke manao ma ia kumuhana a waihoia ka hoike ma ka papa a noonoo pu ia me ka bila eia nae ua hoala hou ia mai la hoike a ma ke noi a Bishop ua aponoia ka hoike komite a paa ka bila pili ia hoike i ka hooholoia ma ka heluhelu elua.

            Na ke komite hookolokolo no he hoike pili i ke kanawai Sabati; a Achia a oia ke noi ua aponoia ke hoike komite, oia hoi, e hooaiai ana ke komite e waihoia ka bila Sabati a Achi ma ka pap@.

            Mai ke komite kuikawa na hooaiai mai o Dickey ka lunahoomalu e waihoia ka noonoo ana o kana bila kukulu kulanakauhale a mahope o ka noonoo ana o ke kanawai kalana a e waihoia ka noonoo ana a Maraki 9.

            Na Lane i hookomo mai he olelo hooholo haawina o $10,000 iloko o ka Bila Haawina Aie no ka hooloihi ana i ke alanui Kula.  Waihoia i ke komite aina aupuni.

            Na Hewitt i hookomo he olelo hooholo haawina o $20,000 iloko o ka Bila Aie no ka hoomoe alanui mai Kahuku a Kana.  Waihoia i ke komite aina.

            Na Achi i hookomo he bila e pakui ana i ke kanawai pili i ka hoomaemae alanui i komo pu mai ai o l@, a hooholoia ma ka heluhelu ekahi ma ke poo a waihoia i ke komite pa'i.

            Heluhelu elua ia ka bila e waiho ana i na dala o ka lehulehu iloko o na banako a waihoia iloko o ke komite waiwai.

            A o ka bila e hoomoe ana i alahao apuni o Oahu ua waihoia iloko o ke komite kuikawa ma ka heluhelu ana:  a o ka bila pili i ke koho lunakiai ua waihoia iloko o ke komite aina.

            Na McCandless i hookomo he mau olelo hooholo haawina no na hana o Oahu i hooaiaiia e na papa-alanui no Koolaupoko, Koolauloa, Waialua, Ewa, Waianae nona ka huina nui o $151,557.50.

            Mahope o ka hoomaha ana a noho hou i ka auwina la ua hooholoia ka bila Hale pili i ka haawina hoolilo o ka Hale o na Lunamakaainana o $30,000 a hooholoia ma ka heluhelu ekahi ma ke poo.

            Mai ka Hale mai he elua mau olelo hooholo--hookahi, pili i ke a'o ana i ka Elele Lahui e hooikaika iloko o ka Ahaolelo Nui i haawina dala o $150,000 ka oihana akeakamai maluna o ka ma'i lepera, a o kekahi e noi ana i ka Ahaolelo e pakuiia ke Kanawai Panalaau i hiki ai i ka ahaolelo kuloko nei e hana i mau kanawai pili i na aina aupuni, a ma ka noonoo ana ua ike ka Senate i ka hemahema a hoihoi hou ia na olelo hooholo i ka Hale no ka hooponopono ana.

            Waihoia ka bila pili i ka hoopa'i o ka poe hoohalike ia lakou me he mau luna papa ola la, iloko o ke komite hookolokolo ma ka lehulehua elua, a ma ke heluhelu elua no hoi i waihoia ai ka bila pili i ka baba, ame waiu iloko o ke komite ola a pau no hoi ka bila pili i ka hoopau i ka puhipuhi-wai o na Pake holoi-lole maluna o na loleholoi iloko o ke komite hookolokolo ma ka heluhelu elua ana.

            Ma ke kapae ana i na rula ua hookomo mai la o Bihopa he olelo hooholo haawina o $2,000 no ka hana o na alanui Pali, Dow ame Henry a waihoia i ke komite aina aupuna; a na McCandless mai he palapala noi haawina o $25,000 no ka hooloihi ana i ke alanui Poor a ke alanui Kula a waihoia i ke komite aina.

            Ma ke noi ua hoopanee ka Aha a noho hou.

 

KA HALE.

 

            La Hana 5.  Na Lunamakaainana Harris i hookomo he olelo hooholo e noi ana i ka Ahaolelo Nui i haawina o $150,000 ma o ka Elele Lahui la no ka huli a imi pono ana i ka hoola ana o ka ma'i lepera a hooholoia me ka lokahi loa a kauohaia e waiho aku i ka Senate.

            Na Coelho i hookomo he olelo hooholo e noi ana i ka Ahaolelo Nui e pakuiia ke Kanawai Panalaau i hiki ai i ka ahaolelo kuloko ke hana kanawai pili i na aina aupuni, a hooholoia a kauohaia e waiho aku i ka Senate.  O keia na olelo hooholo i hoihoi hou ia mai e ka Senate mamuli o ka hemahema

            Na ka Lunahoomalu o ka Hale i hoike mai i na lala o ke komite hoonaauao i weheia mai ka oihana ola mai, a o Nakuina, lunahoomalu, Rice, Lilikalani, Cox ame Shipman na lala; a nana no hoi i hoolaha mai i ko ke komite ola, a oia o Fernandez, lunahoomalu, Waterhouse, Coelho, Greenwell ame Long.

            Waihoia i ke komite noii ka olelo hooholo Senate helu 2 pili i ke koho komite hui o ekolu lala no ka Hale hookahi no ka hooponopono a nana pono ana i ka unuhi ana o na bila i ole e unuhi paluaia.

            Na George Davis he leka hoohalahala pili i na Kanawai Hooponoponoia i hoohuihuiia ai e na Komikina he haawina pilikahi wahi a kona manao, a ma ke noi a Harris ua waihoia iloko o ke komite hookolokolo.

            I ka auwina la i hooholoia ai ka bila haawina hoolilo o ka Senate ma ka heluhelu ekolu ana; a ma ke noi a Harris ua hoihoi hou la ka hoike komite aina aupuni pili i kekahi mau bila.

            Na ke komite noii he mea pono e waihoia ka noonoo ana o ka bila kanawai kalana iloko o ke komite hui o na Hale maluna o ia kumuhana.

            Ma ke kapae ana i na rula ua hooloheia ka leka mai ka Senate mai e hoike ana i ka lokahi ole maluna o ka pakui olelo hooholo pili i ke koho komite hui o elima lala o ka Hale hookahi--i eono hoi no ka Hale, waihoia la hana iloko o ke komite nona na lala o Long, ame Holstein no ka hui kuka ana me ko ka Senate i ka mea e pono ai ia komite hui.

            Na Lunahoomalu Smith he hoike komite noii maluna o na bila helu i ame 2 ua pili laua a elua maluna o ke kanawai kalana ame koho lunakiai a ua waihoia ua mau bila la iloko o ke komite pa'i me kakahi mea ole i hanaia maluna o laua.

            O keia mau bila malalo [content unreadable] i heluhelu @ia a waihoia @ko [content unreadable] komike i kupo@ [content unreadable] iho.

            Bila helu [content unreadable] ku o na [content unreadable] a waihoia i ke [content unreadable] h@i ka [content unreadable] ma'i lepera ma k@ [untent unreadable].

            Bila helu [content unreadable] wai kalepa h@ ame [content unreadable] i ke komite [content unreadable] bila pili i ka [content unreadable] muhumu lole-wa[content unreadable] waiho [content unreadable] no hoi iloko o@a@ [content unreadable] hoopaa ana i na pa@ku [content unreadable] kivila e pili ana i ka auhau [content unreadable] ame alanui.

            Na Coelho he mau @ hooholo e kauoha ana i ka Luna[content unreadable] Hou e waiho mai [content unreadable] haawina dala i hooliloia [content unreadable] aku [content unreadable] bila haawina aie, [content unreadable] a e hoopau pono la maluna o [content unreadable] 190@, ame na haawina e hoohio ole ia ai ke hiki aku i [content unreadable].

            Na Waterhouse i hookomo he olelo hooholo haawina o $20,000 no ka hoomoe alanui i [content unreadable] haawina o $@,000 no [content unreadable] a na Kaleiopu he [content unreadable] no na alanui ame ua [content unreadable] a na Broad he haawina [content unreadable] no ka hooloihi ana i ke alanui @ mai alanui Liliha a hiki i alanui Kalihi a he $10,000 no ke alanui oa ka @ Nuuanu; a na Lilikalani he mau olelo hooholo no $1@,000 no ka hoomoe aku o ke alanui Waialae ame $10,@ i alanui hou e hoohui ai ia Waialae alanui me ke alanui Kaimana Hila; a na Mahikoa he mau olelo hooholo no na haawina kukulu halekula o Kauai.

            A o keia mau bila kanawai malalo iho i i hooholoia ma ka helhelu @ kahi ana ma na poo i waihoia iloko o ke komite noii.

            He bila e pakui ana i ko ka auhau kino, kula ame alanui.--Holstein, he kanawai pili i na koi o ka waiwai o ka poe moe.--Lewis a na Holstein e hoopau ana i na pauku 94 ame 95 o na kanawai o 1896 pili i na laikini a nana no he pakui i na pauku o na kanawai pili i na laikini no ke kuai o na hoopipi e pili ole ai hoi i na hoopipi miko.

            Na Kaniho he kanawai e kululu hou ana i ka papa ola ame k ahana hou ana i mau rula hou aoao:  a nana no he kanawai no ka hoopipi ana i na opio i Amerika no ka hoonaauao a na Fernandez no ka lawe hanai keiki ana: a na Smith no na kalana apuni o ka Teritori o Hawaii:  a nana no he kanawai pili i ke komikina limahana a nana no hoi pili i ka manawa hookolokolo o na aha.

            Na Kaniho, he kanawai no ka uku ana o na koi poho a ka poe paahao o 1895:  a na Smith no ke kakaukope ana i na palapala iloho iho o na apana hookolokolo kaapuni:  a na Aylett he kanawai kukulu a hoomoe uwea kelepona o ka Hui Keepona Standard, a na Broad no ka hoopau ana i na pauku o na kanawai ahaolelo o 1903 pili i na lepera.

            Na Harris he kanawai pili i na heluwaiwai:  a na Andrade pili i na koina aha hookolokolo:  a na Long pili i ke koho ana o na lunahooko ame kahu o na hui:  a na Mahelona pili i ke kuai waiona liilii.

            Ma ka noonoo ana ua waihoia ka bila Senate helu 16 pili i na Kanawai Hooponoponoia i ke komite hookolokolo, a hoopanee no hoi ka Hale a noho hou.

 

KA SENATE.

 

            La Hana 6.  Feb. 21.  Na Peresidena he hoolaha no na bila apau e hookomoia iloko o ka Senate, a mai ka Hale mai paha e waihoia i na komite like ole i hiki ai i ka poe kakau nupepa ke ike ae ilaila a hu'e aku i ke akea no ka pono o ka poe oihana kalepa ame kekahi poe e ae i makemake e noonoo i kekahi kumu hana o ka Senate a hiki ia lakou ke ike ae i ke komite hea la e ike aku ai.

            Na McCandless he hoike komite kuikawa pili i ka hoomoe alahao iloko o Oahu aole i makaukau; a mai ka Hale mai o na Lunamakaainana ka bila haawina hoolilo o ka Senate a waihoia i ke Kinaina no ke kakauinoa ana, a loaa mai no hoi ka ke Kiaaina leka e hoike mai ana i kona olioli no ke kakauinoa ana i ka bila:  "a eleu kela."  wahi a Dickey.

            Mai ka Hale mai na olelo hooholo i hoihoi hou ia ai mai ka Senate aku pili i ka haawina o $150,000 no ka oihana hoola ma'i lepera a lokahi no hoi ka Senate maluna o ia kumuhana.  Ua noonoo pu ia ae ka olelo hooholo noi i ka Ahaolelo Nui no ka pakui ana i ke Kanawai Panalaau a waihoia i ke komite hookolokolo.

            Mai ka Hale mai he leka e hoike mai ana i ke kohoia o ke komite no ke kuka pu ana maluna o ke koho komite hui o ka noonoo ana ua waihoia ua palapala la i ke komite huikau.

            O ka hoike komite o na ala ame na loaa maluna o ka bila bili i ke kuai hou ana o na waiwai morakiia ua noonooia a waihoia ma ka papa no ka noonoo pu ia me ka bila.  A na ke komite hookolokolo he hoike lokahi maluna o ka bila pili i ka malama ana o na ohana o ka poe make mai ko lakou mau waiwai a waihoia ka hoike ma ka papa a noonoo pu ia me ka bila.

            Na Dickey i hookomo he bila pili i ka hoopukapuka ana i na waihona loaa e na kahu-waiwai a pau i ka heluhelu ekahi ma ke poo; a nana no hoi he noi e waihoia ka itamu haawina o ka oihana hoonaauao oloko o ka bila haawina aie iloko o ke komite hoonaauao, a aponoia, a na Achi no hoi i hookomo i keia mau bila malalo iho nei a pau i ka heluhelu ekahiia ma na poo.

            He kanawai pili i ka hoonohonoho papa hua-palapala no na palapala kakaukopeia o ke Keena Kakaukope Aina, he kanawai no ke lopeia o na pepa hoolala hana iloko o ke keena hoona aina, he kanawai e pakui ana pili i na hana o ke keena kakaukope a e kakau-mikiniia na moolelo o ke aupuni a he kanawai no ka hoopa'i no ka uhaeia o na kope moolelo aina ame na mea like, he kanawai e pakui ana i ka pauku 1473 o ke kanawai kivila o 1897, pili i ke kuai o na aina morakiia.

            Heluhelu elua ia ka bila haawina hoolilo o ka Hale waihoia i ke komite hookolokolo, a mahope o ka noonoo nui ana maluna o ka bila pili i ka hoihoi hou o na aina morakiia ua waihoia i ke komite hookolokolo.

            Na Wilcox he hoike komite huikau @.

            Na @ pakele an@ @ hoohui @.

            Na P @ ka he@@ komite pakui @ haawina @ heluhelu @ hoopa'i o ka @ papa @ ha@ hou @ hoike, pili @ kumuhana @ hookolokolo @.

            Ma ka @ bila Senate helu @ o ka @ Aha a noho ia ka Pa@.

 

KA HALE.

 

            La hana @ Feb. @.--@ ka H@ o keia @ make @ komite hookolokolo @ a Sheldon @ Kanawai Hooponoponoia @.

            Na Holstein he hooko@ hookolokolo pili i ka hooh@ a @ aohe he @ hou @.

            O na @ ia e ke @ waihoia komite @ lala a Andrade pili i ka @ Kanawai Hooponoponoia @ bila pili i ke @ lepera ua kapaeia ae @ no aka @ iloko o kekahi mau @.

            Na Lunahoomalu Fernandez @ mai ia ka wa makaikai @ Kahua Ma'i Lepera a @ Maraki:  a ma ke noi a H@ holoia e malama na @ mau buke kanawai hooponopono ke ano he waiwai no lakou @.

            A mai ka L@n@ Nupepa @ ame ka Lunanui o na Hana Highway ame ka Luna hoo@ @ mai i ka lakou mau h@ no na limahana o na kumupaa ame na ukuhana; a malalo @ hoolaha hookomo bila @.

            Na Kaniho he hoolaha @ kanawai pili i ke kukulu a @ hana hou o na hale o ka Ap@ Honolulu, he bila no ka uku @ he bila hookuu auhau kino @ no lakou na keiki i hiki i ka @ oi aku, he bila pili i ke kupono @ poe e kohoia a hookohuia @ aupuni a hana aupuni, a he bila e @ kapu ana i ke puhiauhi  o ke kino kanaka make me ka ae @.

            Na Mahikoa ha @ haawina o $1,200 @ no Hanalei, kauai, @ hooholo haawina o $@ Waialua; a na P@ hooholo haawina dala @ iho.

            Hana hou e ke alanui @ a Puako, Kohala, $7,@ @ Kihola $800; mai Kiholo a H@ $10,000.

            Na Kalawaia he olelo hooholo @ na o $6@,125 no ka hana hou o na alanui ame na uwapo o Ewa, W@ Wahiawa, Waipio ame @ e ae.

            Na Greenwell he olelo hooholo @ no na alanui mai K@ puloa, $2@,000; Hookena a Kea@ Holualoa alanui $9,000; ame ka W@ alanui $6,000.

            Ma ka Senate mai i hooholo @ ka olelo hooholo haawina o $@ ka lapaau ma'i lepera e noi @ ka Ahaolelo Nui, a kauohaia @ i Wasinetona:  a hoopanee no @ Hale a noho i ka Poaha, Feb. @.

 

            E HOOMAKAUKAU NO KE @ NUKALEA.--O ka manawa i hoo@ naunala no ke kiai ana i ke kauk@ manawa e hoike mai ai na haawina @ ka ma'i kunukalea miuna [maluna] o ke @ he mea no ia e make ai ke keiki @ kahi manawa.  O ka laau i h@ oia no hoi ka laau kupono loa @ ma mau ia ma na home i @ no ka lawe koke ana o ia no @ Kunu a Chamberlain.  Aole loa @ manawa i haulehia ai kana @a[conents unreadable] laau kaupale no hoi i ka ma'i @ koke ia i ke keiki i ka manawa @ mai ai na haawina o ka ma'i @ kuaiia nei ma na halekuai laau @ apau.  BENSON, SMITH, & CO., LTD. KON Agena ma Hawaii nei.

 

NANA ANA AOHE AUHAU

 

Na Kauka Huki Niho Noeau.

 

He hanaia ka hana me na Auhau haahaa loa.

 

F. L. FERGUSON,

Lunahoohana.

 

Helu 215 Alanui Hotele, mamua iho o Young Building.