Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 6, 10 Pepeluali 1905 — Owai Ana ka Kakou Lunahoomalu no ka Hale o na Lunamakaainana e Noho Mai Aana? [ARTICLE]

Owai Ana ka Kakou Lunahoomalu no ka Hale o na Lunamakaainana e Noho Mai Aana?

{ K-a rr..-jr.:vw;i kupikipiki-o nia-| )ur,;i ■> XK*-shi kumuhana ano nui. e i ana k*U ame keia lala iioleo 0 fca Hak i oI?Ioia. he mea pono n»aj U n:i o kei* kun:u hoe'kahi. e maopopo i ka L«mahootnatu o ka Haie i na tr,*-a e olelo ia ana i keia manawa ploo rm- ka malele nui ole aku maluna o ka ike ame ka mamaalea o ka unuhi OleV> S ka namu. Aole. aole k>a, e pono lunahoomalu e manao ia ana e ko- }}., i kanaka kupono, I kanaka. ike a <K-al»waha i na namu elua. a o ka 01 lou aku. i kanaka i kamaaina mua } na hana pili Ahaolelo a i lilo hoi r-.au hana Ahaoleio i mliimill na kona ike ame kona makaukau, O ka ni o a hanohano, H> L. Hoistein o Koua noho hoomalu ia eia he elua Ahaelele N'ui. a o na paia ihiihi o ka Ahaoleio ua kamaaina iaia, ia Carios A- Lohk ame W. W. Harria e hele ana r.o i ke kuia. O keia lunamakaainana hnnohano nona ka inoa i hoike ia ae »ei maiuna. H. L. Holstein. he kanaka | hiki ole i kekahi mea ke hoowalewale laia a hukihuki hoi iala ma ka pukafhu, a no ka mea ua hanau ia mai oia « na makua hoopono, a ua hoopaa iho ola i kana olelo paa, "o ko'u mau manao i hooholo ai kou lunaikehala oia ka. mea e pono ai n'a makaalnana, oia ka'u e hooko ai me kuu ikaika apau. "Aole loa I hiki i kekahi kanaka, mai 3ce poo mai o keia Teritore a hoea i ke kanaka haahaa loa ke huki ia'u ma o a maanei, aka o ka pono o kuu mau makaainana, aole wale o ko Hawaii, akn. o na paemoku hoiookoa, oia ka'u e hana. a e hooko." Nolaila. ma k«?ia, e na ,?olona kau--Itanawai o ki aina kulaiwi. e haawi mni { k<> oukou mau pepeiao i keia n-au oleln uuku, a e haawi hoi i ka oukou mau kalana ana maluna o keia jnau ni;»nno a kn mea kakau. Ua hoopukala rrn -n niipepa namu o ke kula7ir:knuh:i!e nri aole he kupono o na kanaka Hawaii i ke kau kanawal aka, ma ki Ahaolelu i kahea ia iho nei e ka mana o ke Klaaina I ke kau kuikawa. ua hoike ao na keiki o Hawaii paealna i ka loa ame ka laula ua hiki loa ia kakou ke hana 1 na hana e holomua ai keia kulana aole no ka hoopilimeaal aka. i mea e hooiaio hou ia nku ni i ka Ahaolelo Nui e noho mai ji i ka aina makua ma o o Amerika Huipuia, ua nikl no ia kakou ke hana j ko kakou mau Kanawai, aole wale no kela kumu, aka. no ka hooiaio hou ana 1 ka olelo a ke Kiaaina o kakou, "he naauao na kanaka Hawali, a no ka mea ua hana ia na hana kaukanawi maloko wale no o umi-kumamakolu la. a ma ia Ahaolelo i malamaia, ua noh<> hoomaluia e ka mea hanohano, F. W. Beckley o Molokai. "A pehea ar»n la oe, e Kauai Mano Kalanipo, kuu Aina i noho ai me kuu makuakane I hala akn la i ka po? O ko mau lepo I kaulana i ka ulaula, eia no ia ke uhi *la maluna o ke kino uhane ole o kuu makuakane, a maluna o keia kumu hookahi a'u e olelo aku nei ia oukou. e »a aolona kau kanawai o Kaun* Mano Kalanipo, e maliu mai hoi i keia mau leo, a e kaana pono i nn, hanaka kupono iwaena o na inoa ekolu i hoikela ae mamua, oia hoi na inoa o Carlos A. W. W. Harris ame H. U Holsteln. E like me ka'u i hoike nnm ae nel. he kanaka kuokoa o H. L. Hol»tein nona Iho ma na ano apau aolt« loa no oia he kamalii e ae waie ana I ke alakal ia e na poe hooakeakatnal. l'n loaa mua no ia oe, e Kaual Mano Kalanipo ka hanohano o ka Hope Lunahoomalu i ka makahikl i aui aku nei. a nolaila ke noi haahaa aku rej ka mea ki-.kau e koho lokahi oukou i-i H. L- Holsteln o Kohala, o ka mokupuni nui o HawaH, ola ka Lunahoomalu o ku Hale o na Lunamakaalnana, a no ka mea. o ke kanaka kupono no keia a'u i kilohi iho nei iwaena o na inoa ekolu i wawa nui ia. ' O oe hot. e Oahu kuu aina hanau, pehea ana hoi oe e pill ana i keia mnau ano nui. He umi-kumamalua oukou i kohola Iho nei I mau lala 110 ka Ahaolelo e hiki mai ana a ala iloko 0 ka oukou mau kaana kupono ana, ke koik<»l o ka hooholo ana i ka pane ame ka haina o keia ninau e kau kehakeha ae la maluna. Ua halo ia e *'u a ua ktu ia e a'u na kulana o keia mau keonimana no inkou na Inoa i hoike nnia ia ae nei. a mahope o kekahi mau noonoo maikai ana. ua hooVo!o iho au, oial he ninau ano nui kvia iw;n'n;i n na Lunamakaainana e hauwalaau nei ma na kihi alanui. e hoohana i ka'u makapeni. me ka ma•nnolana kiekle loa e maliu mal ana na hoa hanohano o kuu aina hanau. ka aina a'u e iini nei me kuu naau apau e uhi iho kona mau lepo maluna o kuu Kino i ka nmnawa e hooko aku ai kuu uhane i na leo heahea o ka Haku. O kuu aina hanau o ea. u& kaulana oe ma ka ihoa o "Oahu Kahuhlhewa" a i hewa la oe i keaha. aole 1 maopnpo ia'u, aka. e r>a hoa hol i koho ponola iho nei a I e ka Palapala Komisina ma ka puli ma ke kau o ka balota o na makaainana. u.ai hewa hoi ka noonoo i kekahi o kou mau hoa o ka aina kulaiwi, he &eiki I hoolUo i ka naauao i milimili n&ua. a { keia la he loio e ku ana lnr.ua o ka Aha o keia mau ailana. O krte iho la ke ano ame ke kulana o ke kanaka e pono e hooiiloia i lunahoomalu no ka Hale o na Lunamakaninana, a no ka mea ua mamaalea ma Xa ol«lo makuahlne ame ka olelo Beritania, he kanaka Hawali a he mllimiU nn Kohala o ka mokupuni nui o Hawai». he kanaka I walea ma na hana pill kaukanawai, a he kanaka i hiki «ie i keKahi poka kepau ke kula'l iaia ] }?alo. Ua ike au i ke ano o keia ka- J naka a'u e olelo nel. a ina aoie au 1 ike. aole h>a au e ae e hoopiha wsi!e* no i «a kolamu o "Ka Hiwahlwa a ka I.ahui." oia! o na kolamu o ke "Kuokoa" ua like no Ia me kekahi lua mai* i piha ku'i nie ke Kalmana «me ke On!a. Ina aole au i ike i kulana o kela kanaka hanohano. H. L. Holstein. aole loa a« eaee ala i keia / kcluaui«v.v e kakau $ keia mau itamu e pili ana īuma, ōuU o ka hora elua. keia o ka .whnaao a'u e ala nel a e hoohana jiei hoi l. iai'u makapeni, oiai

l k-Ia rr-na~a ke h?x>rr.ac- : r.*i r.o a-:; U* aru ke K»'- | :-,v; k si ir.:ks hui'nu: r;r; i . i— " ~ ; * " T 1 %* . ■>"■ ūr • t>n ; V "• *•»'** \ > -i.u: r ». n ..h-p- o ••• •• ; rr.&.s'ā.jī o *••• - — 1 - x - ' Ui h « r. '. • -••: - [ k-:. •« H. I- H- v r-> n* <u- | v.y-i i n ■:<* --"-i *<'«• -E Miul. ka mokupuni kaulana mau I fca oi. aia la oe Ka Pahikaua. a ma kahi e hauie ai o ua pahikaoa oi lua ole la. malaila no e Ike ia ai ke kanaka nana e noho heomaiu ana i ka Hale o na Lunamakaainana e noho mai ana- Xa kekahi o kau roau keiki e Maul. i eoho hoomalu ma kela mau Ahaolelo i hala aku nei. a ua ike ia ma kana mau hooponopono ana, ua makaukau oia ma na auo apau. Ua kaulana aku kona inoa ma na. pe a like ole o keia aina kulaiwi o kakou, aole wale no hoi ianei aka, ua o loa aku kona inoa ma na pe'a like ole o ka poepoe honua, a no ka mea, ua kaulike kana mau lawelawe hana a ua nana aku oia ma ke kaulike wale. tne ka nana ole ae ina oia he Home Rula, Demokarata a he Repubalika. O kana mau olelo kaulana i olelo ai, e Maui, e. oia no keia. "Mawaho o keia mau paia ihiihi i hoolaaia hoi no ka noho kalaunu o ko kakou mau Moi i haia aku. he enemi kakou (pili kalaiaina), aka, iloko o keia Hale, he Lunamakaainana kakou e hana ana no ka pono o na makaainana nana i haawi mai i ka hanohano ia kakou." O keia mau olelo a ko milimili, oiai oia. kekahi 0 na lunamakaainana i koho pono ia mai ka Apana Ekolu mai. oia hoi o Maui, Molokai, Lanai ame Kahoolawe, ka mea hanohano F*rederick William Beckley, nana i hooi hou ae i ka inoa hanohano ou e Maui, a e like hoi me ka hānohano o kou inoa ai hoopaaia ma na mele o kakou i keia mau la, "o Maui no e ka oi," ke noi nei ka mea kakau e haawi oukou i ka oukou mau kaana maikai ana maluna o keia mau hoakaka pokole a ka mea kakau, me kuu manaolana e lawe ana oukou 1 kela mau olelo a'u a e hooko hoi I ka la e hiki mai ana. O ka inoa o ka mea hanohano H. L. Holstein, ua kamaaina no oukou. a rne he mea la ua kamaaina no oukou i kona mau mookuauhau. I kulike ai me ka'u i hoike mua ae nei, aia ia oe, e Maui, ka pahikaua, pela no ka oiaio o ka lilo ana o kekahi hoa i lunahoomalu no ka Hale, a ina iho la o keia ka. oiaio, e Maui hoi, e koho aku i ka mea hanohano H. L. Holstein o Kohala, a e hooia mai ana no paha oukou ina wau e olelo ae, he kanaka kupono oia ma na ano apau i kulike ai hoi me ka'u mau ku mu mua i hoike mua ae nei, ka makaukau ma na olelo eluā, a hui pu me kona makaukau ma na hana pili kaukanawai. Nolaila e Maui Nui o Kama e, a hiki mai i ka la 15 o kela mahina mai poina hoi i ka inoa o H. L. Holstin, ke keiki kaulana lae ula o Kohala, i lunahoomalu no oukou, a me ia maluna o kela Noho Hanohano, e holomua auanei na hana iloko o ka Hale me ke keakea ole ia. Ia oe e Molokai, ka aina o ka Ehaeha, e laulima pu mai hoi kaua a e koho lokahi ia Holstein o Kohala, a e hooeli aku hoi oe maiuna o kona a-i i ka lei Ilima o ka hanohano. Na ko milimili mua, ka mea hanohano F. W. Beckley, i noho haaheo mua i ka noho hoomalu o ka Hale o na Lunamakaainena i lea makahiki 1903, a ma kana n»au hookele ana, ua ikeia ka holomua o na hana apau e pill ana i na hana kaukanawai. Aole au i kamaaina i kou mau pana kaulana, i kou mau pali uliuli, ame ka ehaeha o ka noho ana o kou mau haku makaainana, aka, olal au ua ike lihi i ka home o na makaainana i loohia i ka ma'i hookaawale, ua ku maoli no i ke kaumaha ame ka ehaeha o ka naau ke ike aku ia lakou. He kuleana kou, e Molokai, malunaa o kela ninau o ka lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana e noho mai ana maloko o keia kulanakauhale, a ina he mea hiki la oukou, e na makaainana o Molokai ke kauoha aku i kou Agena i koho ponoia e oukou. oia hoi ka mea hanohano, M. Nakuina, mai hopohopo oukou a mai hoomakaukau, a no ka mea o ko oukou kuleana ia, a o ka makemake o na makaainana ola wale no ka ka A&ena e hooko ai me ka namunamu ole. O oe hoi e HawaU nui o Keawe. pehea ana hoi oe i kou milimili. H. L. Holsteln. E kanalua ana anei oe i ka hoolei ana aku maluna o kona a-i 1 ka lel lehua o ka lanakiia? Aole. E hapai ae iaia a kau iluna o ka piko 0 ka hanohano, aole ia he hanohano ! nona iho. aka. he hanohano no ka moI kupuni nui o Hawaii, he hanohano no ka lahul kanaka Hawaii, a o ka hope ! loa, he hooiaio ana imua o ka aina makua ame n'a poe apau he lahui no kakou I makaukau lea i ka hana ana 1 na hana pili kaukanawai. Me keia mau olelo uuku, ke manaolana nei ka mea kakau e maliu a e apō mai ana na. hoa hanohano e noho mai ana iioko , o ka Hale o na Lunamakaainana i keia | mau hoakaka, a e hapai hoi i ka Inoa | o H. L. Holstein no kela kulana hai nohano, ka "Lunahoomalu o ka AhaI olelo o ka Teritore o Hawali, makahiki 1 1905." j LULUKAMAKANI.