Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 6, 10 February 1905 — Page 6
| This text was transcribed by: | Janet Auwae-mccoy |
| This work is dedicated to: | Moses Auwae |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
POALIMA, FEBERUARI 10, 1905
Owai Ana ka Kakou Lunahoomalu no ka Hale o na Lunamakaainana e Noho Mai Aana?
(Hoomauia.)
Hok@ @ ka Manawa kupikipiki-o maluna o kekahi kumuhana ano nui, e kikeolelo ana keia ame keia lala iloko o ka Hale I oleloia, he mea pono maluna o kela kumu hookahi, e maopopo lea I ka Lunahoomalu o ka Hale i na mea e olelo ia ana i kela Manawa pioo me ka malele nui ole aku maluna o ka ike ame ka mamaalea o ka unuhi olelo i ka namu. Aole, aole loa, e pono ka lunahoomalu e manao ia ana e koho i kanaka kupono, i kanaka ike a walewaha i na namu elua, a o ka oi loa aku, i kanaka i kamaaina mua i na hana pili Ahaolelo a milimili na kona ike ame kona makaukau. O ka mea hanohano, H. L. Holstein o Kohala, ua noho hoomalu ia eia he elua Ahaelele Nui, a o na paia ihiihi o ka Ahaoleio ua kamaaina iaia, ia Carios A. Long ame W. W. Harris e hele ana no i ke kula. O keia lunamakaainana hanohano nona ka inoa i hoike ia ae nei maiuna. H. L. Holstein, he kanaka @ hiki ole i kekahi mea ke hoowalewale @hu, a no ka mea ua hanau ia mai oia e na makua hoopono, a ua hoopaa iho oia i kana olelo paa, “o ko’u mau manao i hooholo ai kou lunaikehala oia ka mea e pono ai na makaainana, oia ka’u e hooko ai me kuu ikaika apau.
“Aole loa i hiki i kekahi kanaka, mai ke poo mai o keia Teritore a hoea i ke kanaka haahaa loa ke huki ia’u mau makaainana, aole wale o ko Hawaii aka, o na paemoku holookoa, oia ka’u e hana, a e hooko.” Nolaila, ma keia, e na @olona kaukanawai o ka aina kulaiwi, e haawi mai i ko oukou mau pepeiao i keia mau olelo uuku, a e haawi hoi i ka oukou mau kalana ana maluna o keia mau manao a ka mea kakau. Ua hoopukala ma @@ nupepa namu o ke kulanakauhale nei aole he kupono o na kanaka Hawaii i ke kau kanawai aka, ma ka Ahaolelo i kahea ia iho nei e ka mana o ke Klaaina i ke kau kuikawa, ua hoike ae na keiki o Hawaii paeaina i ka loa ame ka laula ua hiki loa ia kakou ke hana i na hana e holomua ai keia kuiana aole no ka hoopilimeaai aka, i mea e hooiaio hou ia aku ai i ka Ahaolelo Nui e noho mai la i ka aina makua ma o o Amerika Huipuia, ua hiki no ia kakou ke hana i ko kakou mau Kanawai, aole wale no kela kumu, aka, no ka hooiaio hou ana i ka olelo a ke Kiaaina o kakou, “he naauao na kanaka Hawaii, a no ka mea ua hana ia na hana kaukanawi maloko wale no o umi-kumamakolu la, a ma ia Ahaolelo i malamaia, ua noho hoomaluia e ka mea hanohano, F. W. Beckley o Molokai. “A pehea ana ia oe, e Kauai Mano Kalanipo, kuu Aina i noho ai me kuu makuakane i hala aku la i ka po? O ko mau lepo i kaulana i ka ulaula eia no ia ke uhi ‘la maluna o ke kino uhane ole o kuu makuakane, a maluna o keia kumu hookahi a’u e olelo aku nei ia oukou, e @a solona kau kanawai o Kaua’ Mano Kalanipo, e maliu mai hoi i keia mau leo, a e kaana pono i na kanaka kupono iwaena o na ino ekolu i hoikeia ae mamua, oia hoi na inoa o Carlos A. Long, W. W. Harris ame H. L. Holstein. E like me ka’u i hoike mua ae nei, he, kanaka kuokoa o H. L. Holstein nona iho ma na ano apau aole loa no oia he kamalii e ae wa@e ana i ke alakai ia e na poe hooakeakamai. Ua loaa mua no ia oe, e Kauai Mano Kalanipo ka hanohano o ka Hope Lunahoomalu i ka makahiki i aui aku nei, a nolaila ke noi haahaa aku nei ka mea kekau e koho lokahi oukou ia H. L. Holstein o Kohala, o ka mokupuni nui o Hawaii, ola ka Lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana, a no ka mea, o ke kanaka kupono no keia a’u i kilohi iho nei iwaena o na inoa ekolu i wawa nui ia.
O oe hoi, e Oahu kuu aina hanau, pehea ana hoi oe e pili, ana i keia ninau ano nui. He umi-kumamalua oukou i kohoia iho nei i mau lala no ka Ahaolelo e hiki mai ana a aia Hoko o ka oukou mau kaana kupono ana, ke koikoi o ka hooholo ana i ka pane ame ka haina o keia ninau e kau kehakeha ae la maluna. Ua halo ia e a’u a ua kiu ia e a’u na kulana o keia mau keonimana no lakou na inoa i hoike mua ia ae nei, a mahope o kekahi mau noonoo maikai ana, ua hooholo iho au, oiai he ninau ano nui keia iwaena o na Lunamakaainana e hauwalaau nei ma na kihi alanui, e hoohana i ka’u makapeni, me ka manaolana kiele loa e maliu mai ana na hoa hanohano o kuu aina hanau, ka aina a’u e iini nei me kuu naau apau e uhi iho kona mau lepo maluna o kuu kino i ka manawa e hooko aku a@ kuu uhane i na leo heahea o ka Haku.
O kuu aina hanau o Oahu, ea, ua Kaulana oe ma ka ino o “Oahu Kahuhihewa” a i hewa la oe i keaha, aole i maopopo ia’u aka, e na hoa hoi i koho ponoia iho nei a i hoomanaia e ka Palapala Komisina ma ka puli ma ke kau o ka balota o na makaainana, mai hewa hoi ka noonoo i kekahi o kou mau hoa o ka aina kulaiwi, he keiki i hoolilo i ka naauao i milimili nana, a i kela la he lolo e ku ana imua o ka Aha o keia mau ailana. O keia iho la ke ano ame ke kulana o ke kanaka e pono e hooliloia i lunahoomalu no ka Hale o na Lunamakaainana, a no ka mea ua mamaalea ma ka olelo makuahine ame ka olelo Beritania, he kanaka Hawaii a he milimili na Kohala o ka mokupuni nui o Hawaii, he kanaka i walea ma na hana pili kaukanawai, a he kanaka i hiki ole i kekahi poka kepau ke kula’i iaia @alo. Ua ike au i ke ano o keia kanaka a’u e olelo nei, a ina aole au i ike, aole loa au e ae e hoopiha wale no i na kolamu o “Ka Hiwahiwa a ka Lahui.” Oiai o na kolamu o ke “Kuonoa” ua like no ia me kekahi lua maina i piha ku;i me ke Kalmana ame ke Gula. Ina aole au i ike i ke kulana o keia kanaka hanohano. H. L. Holstein, aole loa au e ae e aia i keia kuluaumoe e kakau i keia mau @amu e pili ana nona, oiai o ka @ora elua keia o ka wanano a’u e aia nei a e hoohana nei hoi i ka’u makapeni, oiai i keia manawa @@@kahi, ke hoomao@@po nei @o au aia ke anu @@@ ke kehau ke iniki huihui nei i ku2 @@ @@@ @@@@ au i @@@@ aku i keia mau mea @ @@@@@@@nu @@ i kuu kino, @iai o kuu @@@@@ @@@ mahope o kekahi @@@@@@ maikai @@@ maluna o @@ inoa ekolu ua @@@holo ihu au o ke k@@@imana kupono keia o H. L. Holstein no na kumu i hoike mua ia.
“E Maui, ka mokupuni kaulana mau i ka oi, aia ia oe ke Pahikaua, a ma kahi e haule ai o ua pahikaua oi lua ole la, malaila no e ike ia ai ke kanaka nana e noho hoomalu ana i ka Hale o na Lunamakaainana e noho mai ana. Na kekahi o kau mau keiki e Maui, i noho hoomalu ma keia mau Ahaolelo i haia aku nei a ua ike ia ma kana mau hooponopono ana, ua makaukau oia ma na ano apau. Ua kaulana aku kona inoa ma na pe’a like ole o keia aina kulaiwi o kakou, aole wale no hoi ianei aka, ua o loa aku kona inoa ma na pe’a like ole o ka poepoe honua, a no ka mea, ua kaulike kana mau lawelawe hana ana, a ua nana aku oia ma ke kaulike wale, me ka nana ole ae ina oia he Home Rula, Demokarata a he Repubalika. O kana mau olelo kaulana i olelo ai, e Maui, e, oia no keia, “Mawaho o keia mau paia ihiihi i hoolaaia hoi no ka noho kalaunu o ko kakou mau Moi i hala aku, he enemi kakou (pili kalaiaina), aka, iloko o keia Hale, he Lunamakaainana kakou e hana ana no ka pono o na makaainana nana i haawi mai i ka hanohano i kakou.” O keia mau olelo a ko milimili, oiai oia kekahi o na lunamakaainana i koho pono ia mai ka Apana Ekolu mai, oia hoi o Maui, Molokai, Lanai ame Kahoolawe, ka mea hanohano Frederick William Beckley, nana i hooi hou ae i ka inoa hanohano ou e Maui, a e like hoi me ka hanohano o kou inoa ai hoopaaia ma na mle o kakou i keia mau la, “o Maui no e ka oi,” ke noi nei ka mea kakau e haawi oukou i ka oukou mau kaana maikai ana maluna o keia mau hoakaka pokole a ka mea kakau, me kuu manaolana e lawe ana oukou i keia mau olelo a’u a e hooko hoi i ka la e hiki mai ana. O ka inoa o ka mea hanohano H. L. Holstein, ua kamaaina no oukou, a me he mea la ua kamaaina no oukou i kona mau mookuauhau.
I kulike ai me ka’u i hoike mua ae nei, aia ia oe, e Maui, ka pahikaua, peia no ka oiaio o ka lilo ana o kekahi hoa i lunahoomalu no ka Hale, a ina iho la o keia ka oiaio, e Maui hoi, e koho aku i ka mea hanohano H. L. Holstein o Kohala, a e hooia mai ana no paha oukou ina wau e olelo ae, he kanaka kupono oia ma na ano apau i kulike ai hoi me ka’u mau ku mu mua i hoike mua ae nei, ka makaukau ma na olelo elua, a hui pu me kona makaukau ma na hana pili kaukanawai. Nolaila e Maui Nui o Kamae, a hiki mai i ka la 15 o keia mahina mai poina hoi i ka inoa o H. L Holstin, ke keiki kaulana lae ula o Kohala, i lunahoomalu no oukou, a me ia maluna o kela Noho Hanohano, e holomua auanei na hana iloko o ka Hale me ke keakea ole ia.
Ia oe e Molokai, ka aina o ka Ehaeha, e laulima pu mai hoi kaua a e koho lokahi ia Holstein o Kohala, a e hooeli aku hoi oe maluna o kona a-i i ka lei Ilima o ka hanohano. Na ko milimili mua, ka mea hanohano F. W. Bekcley, i noho haaheo mua i ka noho hoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana i ka makahiki 1903, a ma kana mau hookele ana, ua ikeia ka holomua o na hana apau e pili ana i na hana kaukanawai. Aole au i kamaaina i kou mau pana kaulana, i kou mau pali uliuli, ame ka ehaeha o ka noho ana o kou mau haku makaainana i loohia i ka ma’i hookaawale, ua ku maoli no i ke kaumaha ame ka ehaeha o ka naau ke ike aku ia lakou. He kuleana kou, e Molokai, malunaa o keia ninau o ka lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana e noho mai ana maloko o keia kulanakauhale, a ina he mea hiki ia oukou, e na makaainana o Molokai ke kauoha aku i kou Agena i koho ponoia e oukou, oia hoi ka mea hanohano, M. Nakuina, mai hopohopo oukou a mai hoomakaukau, a no ka mea o ko oukou kuleana ia, a o ka makemake o na makaainana oia wale no ka ka Agena e hooko ai me ka namunamu ole.
O oe hoi e Hawaii nui o Keawe, pehea ana hoi oe i kou milimili, H. L. Holstein. E kanalua ana anei oe i ka hoolei ana aku maluna o kona a-i i ka lei lehua o ka lanakila? Aole. E hapai ae iaia a kau iluna o ka piko o ka hanohano, aole ia he hanohano nona iho, aka he hanohano no ka mokupuni nui o Hawaii, he hanohano no ka lahui kanaka Hawaii, a o ka hope loa, he hooiaio ana imua, o ka aina makua ame na poe apau he lahui no kakou i makaukau lea i ka hana ana i na hana pili kaukanawai. Me keia mau olelo uuku, ke manaolana nei ka mea kakau e maliu a e apo mai ana na hoa hanohano e noho mai ana iloko o ka Hale o na Lunamakaainana i keia mau hoakaka, a e hapai hoi i ka inoa o H. L. Holstein no keia kulana hanohano, ka “Lunahoomalu o ka Ahaolelo o ka Teritore o Hawaii, makahiki 1905.”
LULUKAMAKANI
E Mau Ana anei ka Pono Koho Balota Laula?
Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha oe: E oluolu hou mai ia’u no ka manawa elua. O na olelo wale iho, ame na manaopepa haku wale iho, me na hoike maopopo ole, aole loa ia he mau mea hoonaauao a hoomalamalama i ka lehualehu aka o na manao me na hoolalo kupono peia auanei e naauao ai ka lehulehu.
Nolaila e na poe heluhelu o ke Kuokoa, o na mea a’u i hike akea aku ai ma Ianuari 13 th , 1905, ua kakoo ikaikaia ia e na pauku i o ka Organic Act (Kanawai Kumu) ame ka hooioli Pauku 15 Mahele I e like me ia ma ua manao la, a o oukou na Lunakanawai no ke kau@aona ana.
O ka hoahewa ana aku ia oukou no ko oukou koho ana i na moho Repubalika ma Nov. @, 1904 aku la oia ka mea i hewa ai, a no ka mea e hana ana ka lakou i na hana e kail@ia @e ai ua pono Koho Balota laula nei o kakou a Amerika i haawi manawalea wale mai ai.
Oia k@’u i hoakaka aku ai ia oukou e ku-3 ana i na manao oiaio ole ol@ ano, me @@ h@@@@@ pololei e kak@@ ana i k@ @@@@ e h@ki ole ai e k@lli h@u ia ae ai ua @o@o Koho Balota ia.
O ka Olelo H@@h@lo Hoo@@@ o Hawaii me Amerika Hui@@@ i h@@hol@@@ e ka Hale Lunamakaainana @@ Iune 1@th, @@@@, a e ka Aha S@na@e @@i @@ Iolai 6yh, 1@@8, ola ka Palapala Kuai i lilo ai o Hawaii he Panalaau no Amerika Huipuia, no ke kumukuai o $@,000,000 Eha Miliona Dala.
Lilo na kuleana aupuni apau o Hawaii, me ke koe koena ole maloko a maluna o Hawaii ia Amerika ma ke ano Aiodio, ina Aina Leialii, na Aina Aupuni na Hale Aupuni, na Awapae, na Awa Kumoku, na lako koa, ame n@ waiwai e ae apau o ka lehulehu a Hawaii e paa ana.
Na ua Olelo Hooholo Hoohui la hoi i wae i Elima Komisina hana Kanawai no ka Panalaau o Hawaii a oia ke Kanawai Kumu e oleloia nei (Organic Act) He Kanawai hoi a Merika i kukala akea ai ma Aperila 30 th , 1900, “O na kanaka apau i lilo i poe kupa no ka Repubalika o Hawaii ma Augate 12 th , 1898, ke kukalaia nei ma keia he poe kupa lakou no Amerika Huipuia.”
Na ka Hoololi hoi o ke Kumukanawai o Amerika Huipuia i hikiikii a paa loa i ua Mana Koho Balota lauia la ou e ke kanaka Hawaii. Aole loa e hoololiiia a hoopauia. E papa loa ana ua hoololi la Aole loa e hooneleia ke kuleana koho o na kupa o Amerika Huipuia, a i ole, hoohaikila paha e Amerika Huipuia, a o kekahi paha o na Mokuaina, mamuli o ke ano lahui ili, a kulana kauwa kuapaa mua paha.
Nolaila o na olelo, hakuepa wale mawaho ae o keia, he lealea kualehelehe wale a he lili aoao kalaiaina, me ka manao ua hiamoe na poe heluhelu.
O ka olelo ana, e hana na poe moho Repubalika a oukou i koho ai i Kanawai e kailiia ae ua pno Koho balota la, he mau oleloia na na poe nele i na manao e hoopihapiha ai i na nupepa, me ka huli ole i na kumu oiaio, e kakoo ana i na manao o ia ano.
Eia ka hapa mua o ka Pauku 55 o ke Kanawai Kumu (Organic Act.)
E pahola aku no ka Mana Kaukanawai o ka Teritore maluna o na kumu kupono apau o ke kau ana aku i ke Kanawai, me ke ku-e ole ana nae i ke Kumukanawai ame na Kanawai o Amerika Huipuia.
Aia la mahea ka hiki i na moho Repubalika, a oukou i koho iho nei, i mau Senatoa ame na Lunamakaainana, e hana iho i na hana hupo o keia ano, aole loa.
No ka hooliloia ae o ke Teritore o Hawaii i “Colone” e like me ia i oleloia ma ka manaopepa o Ianuari 28 th , 1905 aku nei.
He mau olelo pipa alanui a he mau mea hoopiha pepa, wale iho no ia, e hoopau manawa wale a@ i na @oe heluhelu oiai, aole loa ia mea iloko o ka Papahana a na Moho Repubalika aole loa ia mea e hooholoia, oiai na Moho a oukou ilaila e moho makaala ana no na pono o ka lehulehu ame lakou pu, a ina e hanaia ia hana aole he kanaka, he holoholona paha ka ike aku no he make, alaila hookomo aku no kona kani a-i ilaila.
Aia wale no a lanakila na Moho Demokarata ma keia hope aku, oia hoihe poe Demokarata wale no ma Amerika na Senatoa ame na moho Lunamakaainana, a peia no hoi ma Hawaii nei a ina ma Amerika wale no, alaila e hiki ana ke hanaia ia hana, @ no ka mea, ua huhu a ku ka paila o ua poe moho Demokarata nei ia oukou no ka haule pa-hu ana i ko oukou lokahi ana i na moho Repubalika, aka no na Repubalika, he wai e lana malie nei i Hauola, Ola ia Kalanianaole a ola i a’u moho Senatoa ame a’u mau Lunamakaainana mai hawaii mai a Kauai o Mano, e like ana auanei lakou me ka Uwila Makeneti e hoonioni ana i alahao. Holo ke Kanawai Kalana, Holo ka hoopau i ke kanawai hoohuoi, a pela aku.
Oiai ke ohi nei o Amerika Huipuia, i na loaa Hale Dute ame Hale Leta o Hawaii nei, alaila, e ae ana anei o Amerika ma o kona mau Hale Ahaolelo la “E hoopau ae ia mau loaa o Amerika mai a Hawaii nei aku.”
O na manao ku-e apau, ame na Kanawai Ku-e apau i na pono ame na loaa o Amerika Huipuia aole loa e moe na maka o ka Aeto, e lanakila na hano o ia ano.
He Puuhonua o Hawaii no Amerika Huipuia no na wa onene kaua, a aole loa o Amerika e hookuu ia Hawaii.
Na oukou e na poe heluhelu e wae a kaana no oukou iho, me ka hoiliwai like ana i ke ana Iliwai o ko oukou manao, me ka puapuahulu ole, e haaw@ iho i na manao Hoomanawanui, a kalena aku i ko oukou mau hilinai ana maluna o na Moho Repubalika, me ka haawipu ana aku i na kokua, ia lakou, a e hoouna aku i na manao ohohia apau, ame na Kanawai a hoololi Kanawai paha no ka pono o ka lehulehu, pono iakou a pono pu no hoi kakou no ka manawa e hiki mai ana.
Ua hewa anei ia?
Me ka mahalo a nui, Joseph Kalana.
Alapai Lane, Kapalama, Honolulu, Ianuari 31 st , 1905
O KA HOOPALALALEHA WALE ANA HE MEA PILIKIA IA
O ka hapanui o na kanaka he hoopalaleha wale lakou i ka lapaau ana i ke anu, a ina no e hoouluhua ole ia oia e ia mea, o ka oi loa aku la ia o ka hoohemahemaia. He mea maa mau o ke anu i ili iho maluna o ke kanaka i ke kau anu e paa ana no ia iloko o ke kanaka a hiki i ke kau wela. He hupo loa ka manao ana e hana pela, no ka mea malia paha o loaa mai no ka oluolu ke hiki mai i ke kau ia eia nae aole e nele ka hoonawaliwaliia o kekahi mau lala o ke kino a ma ia ano e loaa mai ai kekahi mau ma’i okoa ae. Aole loa he mea pono e hoohemahema wale ia ke anu, ina no he keiki ka mea i loaa a i ole kanakamakua paha, no ka mea he mea nui ke ola i hoomaunauna wale ia. Ina he wahi omole o ka laau kumu a Chamberlain ko kauhale, nona hoi ke kumukuai haahaa loa, ke lawe oe iaia e loaa koke no ka maha a ua hiki ia oe ke kaupale aku i na ma’i pilikia e ae. Ke kuaiia nei ma na halekuai laau lapaau apau. BENSON, SMITH & CO. LTD. Na Agena ma ko Hawaii Paeaina nei.
Manao n Hoa e Hakoko
HILO. Feb. @ - Na ka Tribune keia moolelo – Aia @@ @@@ lono @ua@@@
Ho hikiele @oonoo i @@@@puni ae pili i ke kulono o n@h@@ @@@@lelo @ keia @@@ @ @@@@ @@@ ana. M@@ Honolulu i l@@@ wale ia ae ai i ka ikaika @@@ @ ka manao ku-e i ke K@@@ina ke ku@@ i ulu ai na @oonoo e hooholo ole i @@abila apau @ hookomoia @@@ me ka hooaiai o ka mana hooko. Aole wale o keia aka o ka a’e aku @h@dlush@dluuu ina nei e vito ana ka mana hooko i kekahi bila a na hoa e hooholo ai ma ka hooholo ana no i ka bila e vitola ai.
Ua lauahea wale ia ae no hoi i @a manao o ka mana hooko e hana malie me ke akahele no ka vito ana i @@ bila aupuni kalana e hooholoia ana, a ina nei no ka hoomahele o ke kiaaina ma ia hana alaila e iokahi ae no na hoa a hooholo aku i ka bila maluna o kana vito.
Ua ha’iia mai kekahi o na lunamakaainana o Hilo e ke Kiaaina he mau @ule aku nei i hala aia he manao i loaa i na hoa o na apana e hoohaiki i n hana ahaolelo i pillia e ia (kiaaina) a o ia mau bila no i haule ma ka hooholo ole ia ana e na hoa, he mau bila nae i piliia e ke kiaaina, e lawe ae no lakou a hookomo hou iloko o ka ahaolelo a hooholo hou aku.
A i mea e alai aku ai ia ano anoninoni no na bila mai keia apana aku alaila e pono na Fernandez e hookomo a i ole na Lewis. Aole he maikai o keia ano noonoo hoohana, aka ina e lokahi na hoa o ka Apana Lunamakaainana Ekahi ma ke kuokoa ana ae mai keia ano ino alaila e loaa no ka mea nana e hoopahu’a aku i ka ino a na hoa ku-e.
Ka Mea oi Loa O ka Maikai.
O ke kaupale ana aku, wahi a ka olelo a’o he oi aku ia mamua o ka hoola ana. He mea oiaio keia, a he oi aku no hoi ka maalahi o ka hana ana pela. Oia hoi, ina oe i ike i ke ano o ke kaupale ana aku. Ina i ike ka poe o ke taona o Ladana i ke kaupale ana aku i ka ma’i bubonika, ina paha aole e lahe ino kela ano ma’i weliweli malaila. Eia nae, aole lakou i ike, a ua pulumiia lakou e like me ka haule ana o na kumu huita i na pahi oi o ka mikini oki. I mea e pakele ai mai na enemi mai, kukulu na kanaka i na papu ame na kakela, a kukulu i mau pa kiekie a puni ko lakou mau kulanakauhale a ma keia hana, he noeau a naauao keia noonoo ana. Aka nae, o ka ma’i ka mea nana e luku nei he mau tausani a he nmi wale no ma ke kahua kaua, he mea hiki ole ia ke pale aku ma ke kukulu ana i mau pa manoanoa a holo ana paha me ka manao e pakele. O ka hana pono wale no e pono e hanaia, oia ke malama ana i ke kino i loaa ke ola kino maikai ma o ka malama ana i ke ano o ka noho ana ame ka lawe ana i kekahi iaau hooikaika kino ame hoomaemae koko e like me ka.
WAMPOLES PREPARATIONS
Ka mea nana e hoomaikai ka hoowali ana i ka ai, pepehi ame ke kipaku ana i na anoano o ka ma’i mai loko aku o ke koko, a hooikaika i na mea hana o ke kino holookoa e hana i ka laku a pana hana pakahi i haawiia mai ai ia lakou e hana. He momona keia laau holomua a maikai e like me ka hone meli, a ua loaa iaia na mea hoonoono ai i loaa i ka Aila Puupaa cod Maemae i hanaia e makou mai loko mai o ka puupaa o ka i’a cod hou loa, a i huiia me ke Compound Syrup of Hypophosphites ame ka Extracts of Malt and Wild Cherry. Aole he laau i like me keia no ke pale ana, hooluolu ana, ame ka hoola ana i ka La Garipa, Eha o ka Puu ame ke Akemama. Ma’i Hi Koko, Nawaliwali, ame na ma’i e ae e loaa ana ia kakou apau loa mai na anoano mai o na ma’i like ole e komo mau nei iloko o kakou ma ka hanu ana i ka ea, ma ka ai ana, ame ka inu ana i ka wai, ame kekahi mau hana e ae a kakou e maopopo ole ole ai he kumu keia e pilikia ai. Eia iho ka olelo a Kauka W. D. McNab o Kanada: “Ua loaa ia’u o kau aila puupaa cod he laau maikai loa ia no ke kukulu hou ana ame ka hooikaika hou ana i na ano ma’i emi pu wale mai o ke kino.” E loaa no ka maha mai ka manawa e lawe ai i ke kulu mua. E hoao nou iho i ike i ka oiaio. Na ka omole mua e hoike mai i ka oiaio ame ka oiaio ole. E loaa no ma na halekuai laau lapaau apau.
HOOLAHA AINA AUPUNI
NIAU, KALIHI.
Ma ka Poaono, Maraki 4, 1905, ma ka hora 12 awakea, mamua iho o ke alo o ka Hale Hookolokolo, Honolulu, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea: Na Aina Aupuni Helu 2 ame 3, ma Niau, Kalihi, Oahu, e pili kokoke ana i na aina o W. L. Wilxoc i make.
Iliaina 42500 kapuai kuea. Kumukuai haahaa $600.00. Ma ke dala kuike ka makemake a ma ke dala gula o Amerika.
No na kii ame na mea aku i koe, e ike ae ma ke Keena o na Aina Aupuni, Hale Hookolokolo, Honolulu.
JAS. W. PRATT
Komisina o na Aina Aupuni.
Honolulu, T. H. Feberuari 1, 1905
3052 – Feb. 3. 10, 17, 24.
HOOLAHA HOOKAPU KOMOHEWA
Ma keia ke haawila aku nei ka hoolaha o ke kanaka e loaa ana maloko o na palena o na aina o Hoaeae ame Pouhala, iloko o ka Apana o Ewa, Oahu, e waiho la ma ka pa maluna o ka mala-ko o Oahu sugar company no ka hele kiki manu ana ame kiki pu o na ano like me ka loaa ole o ke kuleana hele iluna o na aina, oia kanaka, e manaoia ma ke ano he komohewa a aihue a e hoopilia no ma ka piha pono o ka manao o ke kanawai.
M.P. ROBINSON.
HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO
ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO O KA APANA KAAPUNI ELUA TERITORE O HAWAII – HOOPO NO PONO WAIWAI MA KE KEENA ILOKO O KA WAIWAI @ GEORGE FORSYTH. I MAKE @ KULA MAUI MEA I MAKE.
GEORGE FORSYTH
Kauoha no ka Hoolaha no ka Hoolohe ana i ke Noi no ke kuai o ka Waiwai Paa. Ma ka heluhelu ana ame ka waihoia ana mai o ka Paiapaia Noi a Adam K. Forsyth, Mea Hooko o ka Palapaia Kauoha hope ame Hoike a George Forsyth, mea i make, e olelo ana o na koi ku-e i ka Waiwai Paa i oleloia nona ka huina i hiki aku i $2,647.51 ua waiho ia mai iaia, ka Mea Hooko i oleloia, a ua aponoia, a aole hoi he waihona o ua Waiwai Paa ia i oleloia e hiki ai ke ukuia aku ia mea, a e noi ana e hoomanaia aku oia e kuai i na waiwai paa apau o ka mea i make i oleloia iloko o ke noi i oleloia i hakaka pono loa ia a e hookaawaleia nei:
Ke kauohaia nei ma ka Poakahi, la 13 o Maraki, A. D. 1905, ma ka hora 10 a.m. o ia iho la a o keia ka manawa i hooholoia ai no ka hoolohe ana i ke noi i oleloia iloko o ke Keena. Hookolokolo o keia Aha ma Wailuku. Maui, a ma keia manawa no hoi o na poe apau i pili i keia e hiki ae a e hoike i na kumu, ina he mau kumu: no keaha ia e ae ole ia ai ke Noi i oleloia, a he hoolaha o keia kauoha e hoolahaia ma na olelo Beritania ame Hawaii no ekolu pule neepapa iloko o ka “Evening Bulletin” ame “Nupepa Kuokoa,” he mau nupepa ma Honolulu.
Hanaia ma Wailuku, Maui, Ianuari 27, 1905.
(Sila.)
NA KA AHA
EDUMND H. HART.
Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elua.
3053 – Feb. 3, 10, 17, 24.
HOOLAHA MA KE KAUOHA.
HOIKE A KA THE FIRST AMERICAN SAVINGS AND TRUST COMPANY OF HAWAII LTD.
Teritori o Hawaii )
Kulanakauhale o Honolulu )ss
Mokupuni o Oahu )
Ma ka hoohikiia ana o Cecil Brown ame W. G. cooper, ua hoike ae laua ma ka palapala a olelo ae he mau lunanui laua, O Cecil Brown ka Peresidena, a o W. G. Cooper ka Mea Malama Dala, no ka The First American Savings and Trust Company of Hawaii, Ltd., a o ka papa heluwaiwai malalo iho nei he hoike piha pono ia, he oiio, pno a pololei no na hana o ua hui la i oleloia ka The First American Savings and Trust Company of Hawaii, Ltd., a hiki i ka la 31 o Dekemaba, 1904, a pau pu me ia ia.
O ke kumupaa o ka hui he $200,000 i maheleia iloko o 2000 mahele o $100 waiwai io o ka mahele hookahi. O ka heluna o na mahele i hoopukaia he 2000 a he kanalima pa-keneta o ia i ukuia.
O na loaa no na aie o ka Hui ma ka malama o Ianuari 1, 1905, oia keia malalo iho:
Kumupaa i uku piha ia $1000,000.00
Waihona Kumupaa (Waihona kahiko i unuhi ole ia) 800.00
Na Dala i hookomoia 341,425.58
Puka ame Poho 1,485.37
Na loaa waiwai e ae o ka Hui ma ka la 1 o Ianuari, 1905, oia keia malalo iho:
Na Bila loaa mai $270,234.18
Na bona 125,500.00
Waihona hui 500,000
Waiwai-paa 25,275.00
Dala kuike ma ka Banako 18,428.63
Ukupanee i pii ae 3,773.14
$443,710.95 $443,710.95
(Kakauinoaia) CECIL BROWN, Peresidena.
(Kakauinoaia) W. C. COOPER,
Mea Malama Dala.
Hooiaia a hoohikiiia imua o’u i keia la 30 o Ianuari, 1905,
(Kakauinoaia0 W. P. ROTH,
Notari no ka lehulehu, Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi.
Ma keia ke hooia nei wau o ka hoike kumu a papa heluwaiwai o ka First American Savings and Trust Company of Hawaii, Ltd., i hoohikiia mai imua o’u ma ka la 30 o Ianuari, 1905.
Kakauinoaia e a’u me sila i keia la 30 o Ianuari, 1905.
(Kakauinoaia) W.P. ROTH.
Nortari o ka lehulehu, Apana Kaapuni Ekahi.
3053-Feb. 3, 10, 17.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
HOOLAHA MANAO PANIKU MORAKI AME KUAI.
MARY P. MACPHERSON AME J. H. MACPHERSON.
Mamuli o ka mana o ke kuai iloko o kekahi moraki i hanaia i Dekemaba 31, 1901, i hanaia e a mawaena o Mary Porter Pacpherson ame J. H. Macpherson kana kane mare, no ke kulanakauhale o Oakland laua a elua, Mokuaina o California, na mea moraki mai, la S. S. Paschal o Honolulu, ka mea paa moraki, he moraki i kau Kope o Hawaii Paeaina, iloko a mamuli o ka Mokuna XXXIII 1874, i kapaia “He kanawai I hanala no ke kuai o ka waiwai morakila me ka Hoopii ole ame ke Kauoha o ke Kuai” ame ke Kanawai (Mokuna IX o na Kanawai Ahaolelo o ka S. S. Paschal, i oleloia, ka mea paa moraki, ma keia ke haawi nei i ka hoolaha i kona manao e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhalia, e hoike ana o ka uku ole la i ka wa e uku ai i ke kumupaa ame ka ukupanee o ka nota hoopaa ale hui o na mea moraki mai i oleloia, i pili a i hoopaaia e k@ moraki i oleloia.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o na aina pakahi apau i hoopaaia a i hoakakaia iloko o kamoraki i oleloia, pau pu me an hana hou maluna ihe i hoakakaia mahope iho nei, e kuaila aku ana ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan, ma ke Alanui Kaahumanu, @oko
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
O Honolulu ma ka @@@@@@@ @@@@@@@@ ka @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ m@@ @@@@@@@@@@@@@ Kuu @ @@@@@@@@2 @@@ @@@ K@@ @@@@@@@@ @@@ keia apana @ @@@@@@ Waiho la iloko o Honolulu O Oahu, teritori o Ha@@ Kaka pono loa ia e @@@ Lalo iho nei, e hoike a@@ APANA “B” E. h@@@@@@@@ ma-ka ma ka iaina hou o ke a@@@ @kea, @@@@ Akau he @@ @@@ Kai o ka pa a aina o ke @@ (Pacific i keia manawa) Laila aku na palena i hoio Poai oialo: Akau @6 deg. 50 min. Kom @@ @@@ Ma ka Apana A. o ko wood @@@@ Hema 53 deg. 40 min Ko@@ Kapuai m@ ka @@ @ A. Helu Grieves: Hema 36 deg. 50 min. @@@ Kapuai ma ka @ C. A. Helu @@ @@@ Dies: Akau @@ deg. 17 mon @@@ @6 @@@@ puai ma ka aina hou @ ke @@@@ iakea a hiki i kahi i hoomaka @ hoi ka hapa o ka aina @oko o @@@@ lapaia Sila Nui Helu 176@. @ @ a oia no hoi ka aina i hoolilo @ @@ @@ Porter Macpherson i oleloia. @@@@ Ka inoa o Mary Porter. Ma K@ Pala kuai o W. A. Kinney. @@@@@ I ka la 33 o Mei 1893, a i kakau @@@ Ia iloko o ka buke Helu @@@ @@@@ Ma ke dala kuike ka makemake @@@ Ke dala gula Amerika no hoi, a @@@@ Aoao o ka mea kuai mai na lilo @@@ Pala apau. No na mea aku i koe e ninau @@@ Ballou & Marx, Strangenwald @@@@@@@ Honolulu, na lolo o ka Mea Paa M@@ Raki. Hanaia ma Honolulu, Ianuari @ 1905.
S. S. Paschal.
Mea Paa M @@@@
3052 – Jan. 27 – Feb. 3, 10, 17, 24.
OLELO HOOLAHA.
AHAHUI O NA IAPANA MALAMA HOKELE.
Ke haawiia aku nei ka ho@@@@@ T. Hirano, H. Fukushima, M. Nish@@da, Y. Udo, ame Y. Kimura @@@ pau i ko iakou kuleana lala o ka @@@
“The Japanese Hotel Keepers @@ation,” a o G. Takaki, H. Ik@@@ Imanaka, Y. Sato, ame S. Hira@@ @@ poe i hookomoia ma ke ano @@@ @@ ka hui i oleloia.
O na lala o ka hui i keia manaw@ oia o U. Kobayashi, M. Yamas@@@@ @ Komeya, K. Kawasaki, S. Nishim@@@@@ K. Ichikawa, T. Haramoto, G. Tak@@ H. Ikawa, I. Imanaka, Y. Sato, ame @ Hirano.
Honolulu, T. H. Ianuari 23, 19@@
THE JAPANESE HOTEL KEEPERS ASSOCIATION.
Ma o T. Haramoto, Lunanu@
3052 – Jan. 27. Feb. 3, 10.
Na Kia Hoomanao ame na Pa.
No kou ilina e mau loa ana. No na mea aku i koe ame na kumukuai e ike ae ia
J. C. AXTELL.
Helu 1048 Alanui Alakea.
.O KE.
Koko Ino ka mea e Ioaa ai na Pilikia ma ke Kino.
E Heluhelu i keia mau Manao.
O KA LAAU@ AYER’S SARSAPARILLA
- KA
@aau nana e hookaawale na ma’i in@ mai kou koko aku. He laau hoon@ono ai, a he laau e hooikaika ana i kou mau lala apau. O ka Laau Ayer’s Sarsaparilla ka laau kaulana loa a puni ke ao holookoa. Ina e hoomau ia ka lawelawe ana i keia laau e loaa ana ka ke ola kino maikai a me ke koko maemae, hoi hou mai ka ula o kea mau lehelehe, pu’ipu’i maikai kou mau papalina, a loaa ke kulana ola kino maikai.
He loaa na pu’u paa o ke kino i ka laau Ayer’s Sarsaparilla, e hoopake@@ ana mai ka ma’i puu paa (Brights disease ame na ma’i oia ano. Ke ko@ ikaika aku nei makou e lawe ia keia ano laau ma kahi i ike ia na ma’i Puu paa apau.
Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayers & company, Lowell, Mass., U.S.A. E loaa no keia mau Huaale ma na hale kuai laau apau.
NANA ANA AOHE AUHAU
NA KAUKA HUKI NIHO NOEAU.
He hanaia ka hana me na Auhau haahaa loa.
F. L. FERGUSON, Lunahoohana,
Helu 215 Alanui Hotele, mamua iho @ Young Building