Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 6, 10 Pepeluali 1905 — Page 1
This text was transcribed by: | Paka Westin |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Nupepa Kuokoa
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.
BUKE XLIII, HELU 6 NUPEPA KUOKOA, POALIMA, FEBERUARI 10, 1905 NA HELU APAU 3054
EIA HOU KEIA POKOLE E O KE DALA.
______
Loaa ka mu ai Dala ma ka Hale Leta o Koloa, Kauai.
______
He $27,000 i Amioia a ke Huli Nei ka Aha Federala i na Mea Apau--Hopuia o Rego, ka Lunaleta Lawehala.
________
Ma ka lapule i hala aku nei i hoi mea ai ka Hope Lunanana Oihana-leta Mr. Hare mai kana huakai mai o Kauai no ka noii akahele ana i ke kulana o ka oihana-leta o Koloa i kaaa maloko o ka malama ana a Manuel A. Rego, me kona hope John P. spalding.
Me he la i ka nana aku aia he pokole o ke dalaa aole e emi malalo o $27,000 ia Theodore Richards, S. H. Oni, J. Kauai, he hoike hoolele hauli maloko o ka mahele pili i ke keena oiahana-leta o ka papa eha nona hoi ka waiwai 10 aole i oi aku malauna o $800 i ka makahiki ma ka aoao o ka lunaleta.
O Rego, ua ikeia oia he kanaka kalepa no Koloa, mamua a i keia manawa no, a oia no hoi ka mea malama i ka oihanaleta mawaho ae o na hana ka'epa e ae ana, a me he la ma keia hoomahele ana i loaa mau ai he loaa nui ma na ala like ole: a o spalding kona hope lunaleta ma ia oihana.
A o ke keena haleleta o Koloa oia kekaahi o na wahi hele nui ia ena Iapana ma na bila-dala haleleta, a plea pu no hoi ka poe kalewa waaiwai kuai mai Honolulu aku i ka wa a lakou e hoo@na ai i ka lakou dala i ko lakou poe popoi iho.
A i kulike ai me ka moolelo a Rego i waiho ai i ka Hope Lunanana Oihana leta Mr. hare aia he Iapana kekahi i hoohana maau ia iloko o ke keena oihana-leta a ua maaa i ka hoohana pili i ka hopuka bilaa-dala iwaena o na Iapana apuni o Koloa. Ua kaailio nui ia ae keia moolelo he mau mahina i hala pili no nae no ka oihana a i pii ai ka me ma keia manawa.
O ka hana i pokole ai ke dala o ke keenaleta o Koloa he hana lahilahi loa ia. O kekahi mea--wahi a Rego o Spalding ia, a wahi hoi a Spalding o REgo no ia o ua mea la nae oia no kekahi kanaka ano nui o Kauai, a hoopuka ia he bila-dala haleleta e ukuia ma keia inoa. Alaila e hooiaia ua bila-dala la aka aole no nae i hooiaia ai ia a hoounaia mai i kekahi banako o Honolulu, me na a'o e hookomoia ka hui na ma ka inoa o kekahi mea, a o ua mea la aole la o ke Aupuni o na Mokuaina Huiia a aole no hoi o ka mea nona ka inoa i hoopukaia ai ka bila.
Alaila aia he leta o na kuhikuhi no ka uku ana e hoounnaia ai i ka haleleta o Honolulu, a oiai keia hoohana ana e hele aku i kahi o ka hololea a i lilo i ninau ano nui aole nae i lawa loa i kahi e maopopo lea ai iloko o ka hana noti akahele a ka hope lunanana oihapaleta.
Eia, ua hoopukaia ka bila a ua ukuia i ka huina aole i emi malalo o $27,356. Ua olelo ae o Rego aole he wahi pilikana iki ona i keia mea a u haa ole mai ia ino mai, oiai aia ka hana o ke keepaleta malalo o ka hoohana ana a kona hope Spalding.
Ma ke Spalding aoao ua hooia maoli ae oia i kona hala ole maluna o kekahi hewa pili i keia minau me ka hoo
Na Keiki Hawaii e Ake Nei i ke Kula Koa.
_____
He elima mau keiki i hele ae imua o ka Lunakula J.C. Davis no ka ninaninauia i ko lakou makaukau e komo aku iloko o ke kula a'o koa o West Point, ma Amerika, i kulike ai hoi me ka makemake o ka Elele Lahui Kalamanaole.
O keia ninaninauia ana he mahele mua ia e ka hoike nui e hoea mai ana mahope o keia. O ke keiki e holoopono ana ma keia ninaninau ana oia ke waihoia aku ana i ka Elele no ka hookomo ana aku, a o na keiki elua malalo iho o ke keiki holopono, o laua na inoa e waihoia aku, ke haule ko lakou mua ma kona ninaninauia ana imua o ka papa oihana kaua.
Ua hoomauia mai ka wehe ana i keia hana a hiki i ka la inehinei. Ua loaa i na keiki apaou keia ninaninau ana, a ma o aku ka wae pono ana. Ina no o puka pono ana kekahi keiki ma kana mau haawina i ninaninauia ai a omali no nae kona olakino, aole no ia he mea e komo ai iloko o ke Kula a'o koa. Aia no a lawa pono na mea elua, ka haaawina ame ke olakino, alaila loaa ka haohano e lilo ai i hauana iloko oia kula.
O keia iho na inoa o keia mau keiki Samuel Waila, no ke Kula Kiekie: William Kukbb tucker, no ia kula no: Fred Ohri, no Sana Lui; Frank Lester, no ke Kula Kiekie, Alsoberry Kaumanu, no PUnahou, ame Albert B. laimana, no Punahou. O ka inoa hope, oia ke kaikaina o Laimana e noho ma la iloko o ke Kula a'o koa o West Point i keia manawa.
ko'iko'i ana i ke kaa o ke ko'iko'i maluna o kona poo, a o ka nui o ka manawa i ulu mai ai keia pokole o ke dala nona hoi ka huina o $27,35 he ekolu wale no mahina i hala ae, pela ka olelo ia.
O ka Lunaleta Rego aia oia malalo o ka bona o $2,000 ma kona kulana lunaleta, he kanaka kalepa waiwai nui hoi, a aia maluna ona ke ko'iko'i o na pokole o ke dala apau ina no e oi aku maluna o kona bona.
aia kela hana iloko o ka lima o na luna-aupuni Federala, a i ka wa i hulihoi mai ai ka ope LUnanana o ka Oihanaleta Mr. hare ua waiho aku oia i kana ike imua o ke Komikina o ka Aha Hookolokolo Federala.
A i ka Poaakahi nei i hookola ai ka palapala hopu maluna o Rego malua o ka hoopii apuka i ke Keena Oihana leta federala a lawe koke ia ae la kona hihia no ka nana pono ia me ka noii akahele loa ia imua o ke Komikina Judd o ka Aha Apana Federala o ka Paeaina.
O Loio Humphreys ka mea ma ka aoao pale, eia nae ua hoea aku oia imua o ka aha a ke komikina me na kumu pale ole oaia aole oia i makaukau. O ka hoike wale no i ninaninauia i ka Poakahi nei imua o kela aha komikina oia no ka Lunanana Hare i hoi mai ai mai Kauai i ukali pu ia mai e Rego.
Wahi a ka lunanana i ka manawa i ike mua ai oia i ka pokole o ke dala ua ha'i aku o Rego he wahi anoninoni wale no ia no ka huina a mamuli no ia o ka hoopau pono ole a o kona hope i na hana o kana mau buke malama helu-waiwai. A ua makemake oia i mau ia e hooponopono ai i kana buke a wahi ana(Rego) i ka wa e pau ai ka hooponopono ana aole e loaa na paewaewa.
Ua ha'i aku o Hare e huli koke aku no oia me ke kali ole, a e like no hoi me ia e ku ana, a ia manawa no i hoike aku ai o Rego i ka lawe io ia o ke dala e ia, a wahi ana (Rego) ua hoounaia e ia i Honolulu iloko o ka Banako o Hawaii ame ka Banako Bihopa, a e hoihoi mai no ia ia huina. Ma k ekuka ana ua haawi mai o Rego he bila-dala ke kumu o ko ka lunanana kelekalapa ana ma ke kelekalapa uweaole, a aole hoi he ke'ake'a ana ma ko Rego aoao, a i ka loaa ana o ka pane o ka banako wale no o Bihopa ka i hoike aku aia he $1100 iloko olaila ma ka inoa o Rego. I ka manawa i hoikeia aku ai keia oiaio mai ka banako mai ua ha'i aku o Rego nana no i lawe i ke dala a hoohana ilooko o kana mau hana ponoi; a nolaila oia i noila aku ai e holo pu mai i Honolulu.
O keia na hoike a ka lunanana oihanleta a maa ka hoike ana aku o ka loio o Rego aole ana pane i makaukau nolaila ua kauoha ae la o Komikina Judd e hoopaaa ia Rego i Kawa no ka hoopii apuka dala o $10,000 bela, a pela oia i noho aku la iloko o ka malu o ke kanawai.
HALE AUPUNI MILILANI MA HONOLULU.
IKE AKU IA KIAAINA CARTER.
_____
Hui Kekahi Hapa o ka Mana Kau Kanawai me ia.
______
Loaa Mai he Mau a'o Ana no ka Pono o ka Lakou Hana Maloko o ka Ahaolelo e Weheia Ana ma keia Poakolu iho.
__________
Ma keia mau la iho nei i hele aku ai kekahi mau hoa o ka Ahaole o e hui me Kiaaina Carter, a o ka hopena oia hui ana ma ka hoike a ke Kiaaiana, oia kona a'o ana aku i na lala o ka Ahaolelo, he mea pono ia lakou e hana i rula ma keia kau iho, e hoouna pu ia na palapala hooiaio ame na palapala kikoo dala i ka Puuku ke makemake ka Ahaolelo e ukuia na hoolilo i makemakeia.
Ua manao ke Kiaaina, ina e lawelawe ana no hoa o ka Ahaolelo i keia rula ma ke kau io, he mea ia e hoopauia ai na hana apuka dala a huli loaa wale o kekahi mau hoa, a he hana hoi ia e hoike aku ana imua o na makaainana i ka hana mai o na kauwa a ka lehulehu i ka pono o n makaainana.
O kekahi mea nui i ala ae oia no kela maau manao ku-e ili kahiko mawaena o na haaole ame na kanaka, a ma na hiohiona o na mea i lohe wale ia e mahele ana ka Hale o na luna makaainana i elua mahele, oia hoi ka mahele ku-e i ka lawelawe aupuni e ku nei i keia manawa ame ka mahele e kakoo ana.
Maluna o keia ninau, ua hoike moakaka loa aku o Kiaaina Carter i kona manao i na lala i hiki kino ak uimua ona, aole he mau pomaikai no keia Teritore ke hoalaia mai keia ninau ma keia kau iho. Ua manao no hoi o Kiaaina Carter, oiai aia ka hapanui i ka aoao hookahi, a aole hoi he mea nana e akeakea ae i na hana, o ka like ole e lala mai ana ma keia kau e pili ana no ia maluna o ka aoao kalaiaina, a ke manaolana nei ke Kiaaina aole e loaa ae he mau mea e hoopilikia ai i ko ka lehulehu mau pono.
Ua manao hou no hoi ke Kiaaina, ina e mahae lua ana na hoa o ka Ahaolelo e pono e mahae like i mau Hawaii ma kekahi aoao i huipuiaa me kakahi au haole, a plea no ohoi kekahi aoao, aole hoi o ke ku o na Hawaii wale no ma kekahi aoao a o n ahole ma kekahi. Ma ia ano e hoike akea ia aia aole o Hawaii nei i noonoo i ka ninau ili a maluna oiaila ke ku-e ana.
O keia manao o ke Kiaaina, he mea maikai ia oiai eia no kakou ke kiloia mai nei mai ka aina makua mai, e nana ana hoi i ko kakou kupono maoili e lawelawe no kakou iho, a o ke kapae ana i n manao lili ili oia no kekahi mea maikai ma ko Hawaii ne aoao e hoike aku ai i ko kakou mau hoaloha ma Amerika.
mamuli o na lono like ole i ala ae o kela ame keia ano maluna o keia paio ili ana iloko o keia ahaolelo ae, ua nui na nune ana iloko o ke kulanakauhale nei, a ma ka aoao o n hoa Hawaii o ka ahaolelo, ua hoole ae lakou i ko lakou hui ana ae i hookahi a paio ku[e aku i na haole; ea nae aaole e hiki ke koho aku i keia manawa i kahi e ko ai ke au o ka mamawa a hoea mai ka Ahaolelo i keia Poakolu ae.
O kekahi o na ninau ano nui loa nana i hoala mai i keia nune ana oia no ka ninau Lunahoomalu o ka Hale. Ke olelo nei kekahi o Harris ka ikaika iwaena o na hoa, a ke olelo nei hoi kekahi o Holstein ka ikaika, a o Long hoi kekahi e lohelohe wale ia nei e loaa ana ke kakoo ana a ko Oahu nei poe. Mawaena o keia mau inoa aole i maopopo ko lakou mea e lanakila ana a hiki i ka noho ana mai o ka Ahaolelo.
Aole i pau loa mai na lala o ka Hale a i ka la apopo paha e hiki pau loa mai ai lakou. aia a hiki mai na lala i koe aku alaila maopopo ka lakaou hana e hana ai, ina no ka halawai koke ae no mamua o ka noho ana mai o ka Ahaolelo a wae ae i na inoa i manaoia e lawelawe hana i keia kau a i ole hoopanee no a iloko o ka Ahaolelo e hoopaapaaa ai a e hoike ai i na manao like ole.
______________________
Dillingham a me na Mahiko.
_____
HILO, Feb. 3.--Ia Mr. B. Dillingham ma kana huakai i Hilo ua hele aku oia no ka makaikai ana a nana pono ana i ke ano mae ke kkulana o na mahiko i piliia e ia, he huakai mua hoi ma kona aoao oiai iloko oia o n aina e mamua aku nei. E like me ke ano o ka aina i na makahiki aku nei i hala a oiai aia wale no maloko o na hoike mahiko e ike ai oiai oia ma Amerika ua makemake loa oia wahi ana e ike poono i na kulana o na mahiko.
Ua loaa iaia ka ike o na eleao na mea kolo hoopoino me ulu oia ka mea pana ai hoomailo loa aku i ka ulu ana o ke ko a ka poe maahi i noonoo nui ole ai paha na ia mea e hoomimino nei, eia nae, ke emi aku nei ia ano mea kolo hoomailo ko, ana hoi e manao nei aole paha e ulu hou mai ia eleao.
Aia he mau mahiko i loaa oi ae ka poino @ keia eleao mamua o ka mahiko o Olaa a he manawa loihi ia na lakou e hoomanawanui ai mamua o ka loaa ana ia lakou ka maha e kaa ai maluna o ka mana o keia ano eleao.
O na kumuwaiwai o ka hui aole i ko'iko'i loa iloko o ka noonoo o ka poe na lakou na dala i hookomo a no ka mea ke kakaikahi na hoike i woihoia aku i ua poe mea dala la. Ilokko o na makahiki he ekollu i hala aku nei, o na dala he eono moiliona kumupaa no ka oihana mahiko o ka Teritore aole i loaa aku na hua i ka poe na lakou i hookupopu ia waihona i ka akahi pa-keneta i ka makahiki. A wahi a ka mea hoike manao aoale i hololea ka oihana mahiko ma ia mau manawa.
A ke ikeia aku nei ka pii maikaai o ke ko a ke loli nei mai kona kulana mua ae, oiai ua pii ae ke kumukuai o ke kopaa keia makahiki a pela aku no i na makahiki e nee mai ana; a ma ia me no hoi e nui ai ka poe lawe i ke ko o Hawaii nei.
O ke kopaa ma ka haneri me eha ame ka hapa i NU Ioka he hoike ia o ka maikai a ke huiia me na kulana o na wahi like ole o ke ao holookoa, me ke la e mau ana ka puu o ke kumukuai iluna.--Tribune.
AIA NO O RUSIA I KA NAELE.
______
Oi Aku ka Ikaika Olohani Limahana ma Polana.
____
Noi o Generala Kuropatkin e Hookuuia Oia Mai ke Alakai Ana i ke Kaua ma Manukuria-Ke Paa la no na Kepani.
_______
ST. PETERSBURG. Feb. 1.--Ua hoohikileieia aku e na makai kekahi alawai a ka poe olohani i ka po nei a ma ka hakaka ana i aia ae a make iho ia he hookahi kaikamahine eha iho ia eha maau kane. Ua emi iki ma ka haunaele ma Warsaw aka ma kekahi mau wahi e ae ua pau iho ka haunaele.
Maa ka hui kukai ana ua hoike ae o Duke Kiekie Ladimaea e haawi koke ia ana he aupuni makainana ia Rusia oiai no nae aole no i nele ka noonooia ana o ka haawiia ana o ka pono lauia.
CHEFOO, feb. 1.--He kanakolu-kumamaono poe o ke koean iho o ko Plto ata poe i make ma ka ulia poino o Miateo.
TOKIO, Feb. 1.--O ka nui o ka poino ma ko na Rukini aoao ma ka la mua mai o Ianuari he 40,000, na Kepani he 7,000.
MUKDEN, Feb. 1.--Ua eha loa ia o Generala Mitschenko.
ST. PETERSBURG, Feb. 2.--Ke manaoianaia aku nei e loaa mai ana he hopena maikai mai ka aha launa a ka Za ma ka la inehinei i haawi ai i ka ahaelele a na limahana. ke manaolana ia nei e ae ana na hakuhana i na koi a na limahana. Ke mau nei no ke kupikipiki-o o ke kulana ma Polana a ua hoikeia mai nei eia ka olohani ma Siberia.
HUNANA, Feb. 2.--O ka hopena o ke kaua ma kahi kokoke ianei aole i maopopo. Ke manaolanaia aku nei e hoomaloloia ana ke kaua a hiki i ka pua ana o Feberuari.
TOKIO, Feb. 2.--E hoi aku anan o Adimarala Togo no kana hana ma ka la 6 o Feberuari.
KO OKU KEENAKAUA, Feb. 3.--Eia no na Rukini ke ku mai neie mamua o ka aoao hema o na Kepan. aia no he mau kikpu ana a eia na aoao, a i elua ke hoomakaukau nei no ke kaua. Ua akakuu iki mai ke anu a he umikumamakolu degere malalo iho o ka ole.
CHEFOO, Feb. 3.--He ewalu haneri poe pilikia i hii mai nei ianei mai Poto Ata mai.
ST. PETERSBURG, Feb. 3.--Me ke koe aku o Polana, ua hoi hou ae nei ka maluhia. Ua apono ae nei ka Za i na manao no ke kukulu ana i Senate no ke kaupale ana aku i naino e lala mai ana mai na hana uwao a na kuhina ame na luna aupuni e ae.
VIENA, Feb. 3.--Aia he unene kupilikii ma Cracow. Ma kekahi hakaka me na makai he umi-kumamalima poe i eha a he nui aku ka poe i hopuhopuia.
ST. PETERSBURG, Feb 4.--Ua haawi aku nei ka Za he halawai ana me na elele o na poe pa'i palapala. Ua loaa ae na manao like ma keia halawaai ana. He kanaha-kumamalua mau halehana kko i paniku ae ma Polana. O ka olohani limahana ma sosnovizs ua hukau ae he 40,000 mau limahana. godrki ame ehiku poe kakau moolelo mawaho ae ona e hookolokoloia an lakou maluna o na kumuhoopii kalaiaina.
WARSAW, Feb. 4.--Ua pau ae nei ka olohani limahana maanei.
ST. PETERSBURG, Feb. 5.--Ke lohe wale ia nei ua noi maai nei o Generlalaa Kuropatkin e hookuuia aku oia. aole he kaua ma Manchuria. Ua oi aku ka ino malaila. O ko na Rukini aoao akaou loa ke paa nei ia Chiantsenhanen, he eono mkle ma ka akaou o ke alahele Sande. E holo aku ana ka aumokukaua ekolu e hui aku me ko Adimarala Rodjesvensky aumokukaua ma ka la 14 o Feberuari.
TOKIO, Feb. .--Ua aia ae he mau hakoko ano nui ana ma Hun ame ka muliwai Shakhe. Ua hoopuehuia aku na Rukini.
ST. PETERSBURG, Feb. 6.--Ua hoike mai nei o Kuropatkin ua eha ia o Generala Dembwaki. Ua hoomaloloia ka hoonee kaua ana. Ua hookuemila aku na Kepani ma ka pale hope ana iho.
HELSINGFORS, Feb. 7.--O ka pepehiia ana o ka Agena Aupuni Johnson mamuli na ia o ke kakaiaina.
ST. PETERSBURG, Feb. 7.--O ka pepehiia ana o Johnson he hikmua ia o ka Weliweli. Ua noi ae he lalawai a na poe lekie i ka Za e ae ia na lunamakaainana na makaainana e komo pu iloko o na ha'i manao ahaolelo ana ame na kumuhana pili aupuni.
TOKIO, Feb. 7.--He oia mau no ke kulana ma na muliwai Shahke ame Hun.
ST. PETERSBURG, Feb. 8.--eia ke pii nei ka haunaele ma Polana ame Caucasus. He iwakalua poe i make i na koa. Me he mea la o i Kaaina Mana kaua Trepoff ke pani ae ana i ko Mirsky kulana kuhina. Eia na manao o na nupepa ke hoike nei no ka hoopau kaua ana me Iapana ma keia mua koke iho.
WARSAW, Feb. 8.--Ua hoomaloloia ke kaahele ana ma ke alahao TransCaucasus.
GENEVA, Feb. 8.--O ke alakai olohani, ka Makua Copon, aia oia ma Kuikilana i keia manawa.
________________
Eia i Honolulu nei ko Maui Poe.
____
MAUI, Feb. 4.--Ma ke kalaudina o keia la i haalele iho ai kekahi mau hoa ahaolelo o Maui--Senatoa E. Kalama, Lunamakainana George Copp ame Lunamakaainana John Kalino no Honolulu no ka hoolauna ana ia lakou iho iloko o na hana e hoomakaukauia ana no ka Ahaolelo 1905. O na lunamakaainana Moses Nakuina ame Coehio ai laua i ke kulanakauhale i keia manawa a ma keia pule ae e holo aku ai ka Senatoa Hayselden ame na Lunamakaainana Pali ame Hala.
Ka Opio Kakau Moolelo.
______
O ka opio Bernard H. Kelekolio, ka opio nana i hooopuka iho nei k ka Moolelo Weliweli o ke Kaua e paio ia nei mawaena o na Emepaea kaulana o Rusia ame Iapana, ua hanauia ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, mai ka puhaka mai o Mrs. Mary Nawelu, i ka la 12 o ka malama o Feberuari, makahiki 1882. I ka ewalu o kona maau makahiki ua hookomoia aku oia ma ke kula nui o sana Lui a mamuli no hoi o ka ilihune o kona maau makua, aole i hooko ponoia kona lini nui ka imi ana i ka naauao. Ua kipa aku oia i Kauai Mano Kalanipo i ka umi-kumamaha o kona mau makahiki a ua hoomau aku no hoi i ka nele ana i ke kula ma Hanapepe. He aneane ekolu makahiki kona noho ana @@iia a ua huli hoi mai i ke one hanau me ka makuakane ole no nae, loai ua paupauaho ai oia a ua a'e aku ia hoi ma keia aoao o ka muliwai eleele. ua noho aku oia malalo o ka Epikapa Kuiekana no aneane ekolu makahiki i ka manawa hookahi no hoi e hoomamawanui ana no i ka hele ana i ke kula. Ua noho hana aku oia ma ka hale pa'i nupepa o ka Advertiser ame ka Hiwahiwa a ka Lahui, ka nupepa Kuokoa, a mahope o ka hala ana o kekahi mau mahina he elima laia ma keia oihana kakau nupepa, ua kikooia mai oia e ke Kiaaiana, Hon. George R. Carter, a ke noho hana nei ma ia keena i keia maau la. He eha ko lakou nui e ola nei i keia mau la, he ekolu kaikamahine ame hookahi keikikane, ka mea nona hoi ka inoa i hoikea ae nei maluna. O ko lakou makuahine eia no ke ola nei. Ua mae o Mr. Kelekoilo i ka makahiki 1903 me Miss Emma Keliipahupahu o Kau, Hawaii.