Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 1, 6 Ianuali 1905 — RUSIA A ME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio. [ARTICLE]

RUSIA A ME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

KUKALA IAPANA I KE KAUA—HOOUNA OIA I KANA MAU KEIKI WIWO OLE MALUNA O KE KAHUA KAUA—ULUPAIA NA AUMOKUKAUA O RUSIA MA KE AWA O POTO ATA.

He mea maopopo ua hoehaehaia aku na manao o ka Emepei'a ame kona mau poo Aupuni mainuli o ka ulupaia ana o na likiona •kaua o liusia ma keia kaua o ka Muliwai lalu a i mea e liuna ai i ku liilahila-nai i papaniia aku a paa maluna o kona maii ]»apalina. ua hoike ae la Oia ma kekahi Palapala i na makaainana apau o liiisia a i kau ia e kona puiiina. i keia mau nianao malalo iho: "Ma. ka la iho nei o Apei-iia ua halawai aku ko kakou puaiikoa nona ka huina o Eliiua Kaukani me na pualikoa lapana malalo o (ienei-ala Kuioki nona hoi ka lmina o Ilookahi Haneii Kaukani ma ka muliwai 'lalu. Ua hoao mai keia pualikoa nui hewahewa malalo o Kuroki e a'e ma kela aoao o ka muliwai i hoikeia ae nei, aka ua ku aku ko kakou pualikoa a ku-e. He Elima la ka paa ana o ko kakou puali uiiku i keia pualikoa nui hewaliowa o Hookahi Hanei-i Kaukani. a i ka ike aua o ko kakou pualikoa uuku ua nui he\yahewa ka enenii, ua haalele aku lakou i ko lakou Kahua nie ka ])io-o ole. Ke manaolana. nei au e hiki mai ana ka la a aole no i loihi loa aku, e a'o aku ai na likiona ])ualikoa o Busia i ke Aupuni Imipii'iela o lapana, he Hana Hewa loa ia o ka lele kaua ana mai maluna o ko kakou Aina, ka Aina Imipiriela hoi i iini paa e malamaia ka maluhia o ke ao nei." O keia iho la ka Palapala i kakauinoaia e ka Eme]>era a hoounaia aku i ka loa ame ka laula o ka aina, he niau inaiiao e hoolanalana ana i na manao o kona mau makaainana a e hunahuna ana hoi i ka hilahila ame ke kaumaha i ka nianawa hookahi. Aka me ka nana ole ai i keia Palapala lloolana manaao a ka Eiue]»era i hoopuka ai, aia no na makaainana o lapana ke hauoli Ia ma ke kulanakauhale o Tokio no ka lanakila kamahao i hahai aku iuaho]»e o na keiki liiwahiwa a Generala ICuroki, a ia Oenerala Knroki hoi e hoomaha ana ma ke kulanakauhale o Ant:ung ia manawa hookahi no. I ka puhee ana o na ])ualikoa. Kusia, e liaalele ana hoi maluna o ke kahua kaua i na pukuniahi ame na koa make a me na koa i hoehaia, ua pupuhi mua iho la na enemi i ke Uulanakauliale o Ajilung i ke ahi, a hoholo nui aku Ia no ke kulanakauhale o Feng-wang Chen&. Ma keiā kulanakauliale ua hoao ilio la na j>ualikoa Kukini malalo lioi o Generala Kakalika e hoopuni me na papukaua a e paio aku hoi me na koa aiwaiwa o Generala Kuroki no ka paniku ana akn i ka lilo ana malalo 'o Generala Kui'oki ka Ane-moku holookoa o Liuotoug. Ma ka la eha o ka mahina o Mei ua lioike mai la ke Keena Kaua ma Tokio ua. paa o Poto Ara i ka silaia e na mokuahi iapana, i o na moleu liilii wale no ka niea liiki ke puka īnai iwaho a komo aku. Oiai i keia mea hou maikai i hoopu'aia ae ai ua .silaia o Poto Ata a paa, ua loaa iho la ka manao i na makaainana apau o Nippon ua pau ke kaua oiai ua hoopaahaoia aku ka auinokukaua o Kusia iloko 0 ke awa aka lie kuhihewa wale no keia oiai aole i paa loa ke awa 1 ka silaia. I kekahi mau la mahope ilio oia hoi ka la 0 o ka mahina o Mei, ua hoike ae la ke Keena Kaua o lapana e hoomau ana o lapana he Pualikoa Kuokoa no ka Ane-moku o Liaot.ong, kalii hoi o ka papu ikaika o Poto Ata e ku nei. Mamuli o keia nuhou i hoopukaia e ka Keena Kaua o ke Aupuni o lapana, ua lioo-pio-o aku ia i na Generala kaulana o llusia, a no keia kumu hookalii no hoi nana i kono aku i ke kiaaina nui o Mauekekui ia Adi-mai-ala Alakipi, e liele aku e nana i ka papu ikaika o Poto Ata a no ka malama ana i kekahi mau kukaiolelo ana me Kenerala Kuropatldn. Ma keia e hoomaopopo mai ai kaua e ka makamaka heluhehi ua ano liopohopo o Adiniarala Alakij>i i ke kulana o Poto Ata i kona manawa i ike ai e lioouna ana o lapana lie pualikoa kuoleoa no ka lele kaua ana maluna o ka papu ikaika o I»oto A ta. la Adimapala Alakipi i hoea aku ai iloko o ka papu kaua ikaika o Poto Ata no ke kukaiolelo ana me Generala Kuropatkin, e hoola'i ana mawaho o ke Awa o Pitiwo he iwakalua-kumaniakolu moku halihali koa lapana me elia mokukaua ho,loinama o ka papa ekahi, e halihali ana i ka huina pualikoa o Iwakalua-kumamaono kaukani, he pualikoa aiwaiwa wale no 110 ka Aina Kaulana o Dai Nippon, a lie inau Opuu Loke hoi no ia Aupuni. Xa ka pualikoa kaulana o Palani ka Pua Lilia o ko Napoliona likiona Pualikoa. nana i wawalii aku i na kuea Paa o na pualikoa o Welinekona ame na pualikoa o Buluka liuiia ma ke kaua hahana o Wakalu, aka na keia pualikoa o lapana inalalo hoi o Generala Nogi, ka Pua Kiliniuma o ia Aupuni uuku, nana auanei e ulupa a wawahi aku i ua papu ikaika e hoopuni ana i ke kulanakauhale uuku o Poto Ata. Malalo o ka malumalu o na pnkuniahi o na mokukaua holomama lapana i lioikeia ae la maluna ua hoolele ia aku keia Pualikoa kaualana o lapana malalo o Generala Nop;i no uka o ka aina o Pitiwo. he mau heluna mile lioi ka mamao maluna aku o Poto Ala. I keia mau heluna koa o Iwakalua-kumamaono kaukani e hooleleia ana no uka o ke awa o Pitziwo, aia pu na heluna pualikoa o Uini kaukani malalo hoi o Generala Oku kahi liooleleia ai ma ke awa o Dalani (Dalnv). O keia awa o Pitziwp ame Dalny ua pili kokoke uo ia lie mau

anile wale no ke kaawale mai kekahi a kekahi, a na keia mau luina kukilakiia ma ka aoao o ke Au{iuui Iniipiiiela o lapana i hoi»|>uiwa iiui aku i ka Emepeia ame kona al.a kukakuka, oiai ua lioomaopopo koke iho Ja lakou i ke kuiana ku{iilikii maoii o Poio Aia aiue kona mau koa kupale o lwakalua kaukani wale no a oi. I keia mau ]>iialikou la]iaua m.ilalo hoi o eenenila No-i ame Oenerala Oku e liooiulu ana maloko o ke kulai:;.uauhaU' o l'ii/iwo ame lhilani, aia 110 o (ieneiala Kuioki ame koi a pualikoa k«* hookokoke la i ke kulanakauhale nani o Fen<; hua. u-ehenii; h«- kulanakauhale hoi e moe ana nia ke alahele e hoea aku ai nia ke i>oo kulanakauliale Ni.i o Liaoana. ke kahua lIooK-k' Xui o («ciu'rala Kui'oparkin, ko Rnsia Alihikaua Nui. Ma ka la i-hiku o ia mahina e Mei. ua nee paj.a aku na pualikoa aiwaiwa o Oennaia Kuioki iunia o ke kulanakauhale <» Feug-Lluan<;-< iloko .. na mahele ekolu, oiai o keia kulanakauhale ia nianawa e pale ikaika ia aua no ia e kekahi mau puaiikoa o Kusia. tka hookokoke ana (lei nerala Kuioki imua o ke kuianakauliale o Feng-liuan<;-i'hen;:. a 'eiwa hoi mile ke kaawale, ua i:aawi ae la oia i ke kauoha i koua ; inialikoa e kukulu i ko lakou mau hale l»e'a a e huohiaha hoi 110 lakou iho. Mamuli o ka nui oluolu a lokomaikai o k» i.- rahi, Kurokl, ua lilo oia lie mea nui imua o na niaku o na koa malale hoi ona, a ua 1 *uoliioīa no hoi oia ma ke kulana a ma kr an<» lie makua no iakou. ITe mea oiaio'ua līooinaha iho la o Oenenila Kun>ki uo kekahi mau la me kona pualikoa ke.ua he eiwa mile ka mauiao mai k»- ku leinakauliiile mai o I*eu£-Hiianj;'-(_Tieiii:'. a i kona hon!;;a<.-poj»o aua ua loaa ka maha i kona puaiikoa a ua anv> ;,an a»- ue hoi koke.hi mahihilulii o ka hoomanawanui aua iioko o ua la anu am<- ka hau < paa aua i ka Aina. ua haawi ae la oia i ke kauol-.a i kona ni.au lukanela e liuliu no ka iele kaua ana aku i kt- ui-iai akauhaie o Fenu; - ill:anChen me ka manaolaua la hoi iloko <> ka l'uuwai •» ka kakou koa hiwahiwa e ku mai ana ua pualikoa Kukini a ke'ake'a niai hoi ia ianei mai ke komo ana aku i!<»!:«» o ke kulau.-ikauiiah-. I Ina pualikoa kaua o («enerala Kui-oki «• liuokokoko aua ike ~kulanakauhale nona lioi ka inoa i hoikeia ae ?.oi uiaiuuu. Feiiu ua ]>ouli pu na ]>aia lewa me ka uwahi e.iai. mamua <» ka haalele ana o na pualikoa Kusia i keia kulanakauhah'. wa pupuhi niua aku la lakou i na Pono i hiki ole ia lakou la* lawe j u i!:>- iakou. He mea niakehewa ika nua !:akau nei ke oleio ae k»u;;.> iiaaheo liou aku la no na koa aiwaiw;» o (leneiala Kui-oki i!.>ko o ke kulanakauhale o F<>no-Hua , '<;-Che:;<r > he kulanakauhaie uani h<.> ,• ku , aiui ma ke alaluTe nui e hoe;. nku ai nia ke kahua llottii;iu o (h-ue ; 1-ala ; Kuropat.kin. Mainuli o ka haule pio ana o k.-ia k.nanakau j hale malalo o na pualikoa kilueila o (leu'-iaia Kuroki uana i ma ! wehe ae ike alahele e nee aku ;:i iniua <; U:- i ;-. l i;t Kui Mpai kiu aui.* i kona. mau Likiona kaua. a i;o keia kuma ; i.-oi u ; . kuahaua aku o Oenerala Kui-oki imua o k< na mau pualikoa a imua :u« h>»i .» n a makaaiiiana o ia kulauakauhule. e hauoli lakou a aoi.- hoi .• pihoi lioi no ka hoopoinoia aku o <# lakou noho lanakila ana a waiwai pfiha. 110 ka' mea, ua he'e īuai lakou aole no ka iumopoin,. ;t ku, aka no ka hoomaluhia ana iwai i ka iiohona I.ahui .. na niakaainana iMii'uokekuna, ko ku uu a ne ka niole i ulu mai ai o k. ia kaua. i, lle mea oiaio ua pahola aku ki keia oleio kuahaua a k.-ia k.-iki kaeaea o Nippon a apo mai la ka Lahui o 3lanekekuria i keia olelo kua -huua me ka hauoli piha.

i Ma na \v«hi a])au o !;ci;i ! ilanakauhale i iilo pīn mni tn»i 'ua- . l.ilo o ka maiia kaua o < lvu!*oki o welo aua !;a (>;•«* o laj)aua, a īua kola aiuo koia po-a o koia aiua laula o wawalo ana ka 100 liooho o ka hauoli, ro ko kula'i ana ia o ka ;aana kaua (» Rusia. Oka olu keia oko Aw]Mini Nui o Kina «> ka houhilahihiia „ | ka Maiia oiliana kai;a o kc Anpuni Nui o Kusi:», a o ]<<• kala'i att:t | ia o kona īnana kaua o ko Au]»uni uuku o Xii>]H»n. lu- hij.ini ika.ika ia <' hipuu paa. ana. i ka nohona }io;i]oha ;ui;i o ki* A'i|r;ui I Xui o Ki.ua aino ka Aina uuku oka Mikailo. ile m«*a oia'u» ua iu>o- | hauoli 11 ui ia aku na niakaainana a puni ka Aina i ka manaw.i i j hoea 'Uku ai k;i a (U'iu'rala Kui-oki i ko ]*<>o "■Kj.ua o hoiko ana, u;i lilo pio mai ai kr kulanakauhal.. i'/n--Ih:i;nff-(:hcng malalo o kona īnana. a aia hoi ka luu' ula j.ih.jhh' ko j wi lo la nialuna o ka Halo P»o Aupuni. | Uo ka'i ipukukui u'i ka i īnalainaia ma kola aiiia'ni nia k»- j»m> l kulaua.kiiuhalo o Tokio *a ho niau kaukani ;i kaukaui i lu»ra aku īnalaila no ka lauliinji pu ana ma na hana hoohauoli no ka lanakihi liaahoo o ini niana kaua o lapan.a īnalnna o kona iioa ]»aio. He ; nua oiaio no hoii ua aku koia inau holuna kn.kaui nie ' na ipukukui e kau alioalio ana i ka makani no ka llaloaiii .. ka KI mo])era, a mawaho o ka ],«a o koia kakola nani o ka Mikado. ua hooi nakolokoloia ao na paia lowa nio na 100 huro oka "ISauzai." luina'i aua hoi ika inaluhia oia po mahina nani. a lioopiha ana nia :ia īnakalna na 100 hanakuli o ka hauoli, a no ka nu a ua lioao ilu» ! I1() . ~ i 1k. ( ! 1 1. .( i k:lolli a unini I,oi - ° lanakilo liaah. oo na koikl liilii ]»oka kila o lapana nuiluna o ko Au]uini i hoowoliwoli i ko lakou nohona Aupuni Aina, oi;i ka moa ano nui nana i ho:»koui ao i ko lakou inau puuwai a puka iuo ka 100. Nani kuk'iiakila ke Aipuni uuku i hoowoliweliia. Wahi a kokalii lapana ko'iko'i i olelo ai. iv () ka lilo ana o Poto Ala iuai.ulo o Kusi;i. ua likr uo ia īno kekahi ]>ahi oi lua e kau mai ana iinua <» ka puuwai o lapana." A oiai no hoi i ka nianawa liookahi na lioomanawanui aku o lapana i ka Kusi;i īnau h:ina akoakainai a pahel»* no lu»i. he nu-a oiaio o koia hooinanawanui niii k;i aoao o lapana i hoowrijw«*liia. ua kauIKiloiiaiii iho la. a haalele aku la o lapana i kona manaolana inalu■nsi o ko knahu la'a o ke'Kahua Kaua. a ilaiia o ho«t]Mino]**!iu» ia ai ko laua nuui kina'una'u. (Aole i pau.)