Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 50, 9 Kekemapa 1904 — I MAU KANAWAI MA KAHI O KE KANAWAI KALANA. [ARTICLE]

I MAU KANAWAI MA KAHI O KE KANAWAI KALANA.

M i k*Sa fce!o o k* Kilohana «, puka aku nel ka manao o fca Hon. W. C, A rhi maluna oka ninau nui aaa makaaimina i mak*roak e K>a ai a ! h-»-Hloia feoi rrna na kaa Afaao!«Io aiue»M kau hooikaika baiota i haia a« n-i i n;*a e hoalaia ai Ra iini ana e hooko kokeia ae. O ke Kanawai Ka!;ir.a h$ mea i holkela ma na kahuahana apau o na aoao iike ole e kak«» ana j,ol a e hx«iruo ana imua o ka lehulehu « hanaia ia ano k&nawai no Hiiwaii Teritore nvi. Ao»<r vai» oia. aka.. ua hoopaa iho kela an» keia moho sa iakoa iho 'e teikoo ana ae hooko ana I na mea apau i hoikeīa iloko ona K:ihuahana pakahi a iakoa 1 ku ai a i vrae!u lioi e lilo i mau moho. iLi ke kau koh > : haia iho Ia f ua hoike ae ka lahul i ko lakou hilinai piha o ka aoao ka av>ao nana e hana mai ana a e hooko ana i ko iakou maa mak«?raake. a ī keia wa e iohe af a e ik? at ka lahui i ka manao o kekahi S*»natoa i waeia e ka lehuiehu no ka. hooko pono ana i ko iakou mau nrsakerr.ake, AUHAU PAPALUAIA NA MAKAAINANA., Ma ka manao mua o keia lala oka Senate t ua hoike ae oia: "Aole e hiki | ana i ka Ahaolelo ke hooholo i Kanawai Kalana. me ke kau ole aku i eiua i .iuhiiu maiuna o ka lehuiehu; oia hoi i auhau okoa no na pono o ke Au;uni | [ Teritore. a i auhau okoa no na pono o ke Kalana, a e palua ana j hoi na limahana aupuni i mea e hookoia ai na' makemake o ka lehulehu i j Aūpuni Kalana." He kumu oiaio keia a ka Senatoa i hoike ae nei ma ke kakooia ana. oiai ke hoakaka io nei ke Kanawaikumu o Hawaii Teritore no ua kumu kakoo nei, penei: MOKUNA Vl.—Pauku S9.—A hiki i ka wa e kau hou ia ai he Kanawai e ka Ahaoleio Nui, e mau no na uwapo ame na awapae i hanaia a i paaia e ka Repubalika o Hawaii ma kekahi kapa-kai, kaikuono, awa hooluiu. a i ole ia awa kumoku paha maialo o ka mana o ke Aupuni Panaiaau o Hawaii <Teritore o Hawaiī), etc. Ma keia ae la ua maopopo ua lilo io no kekahi mau mea e hiki ai ke ioaa mai he mau huina dala mahuahua iloko o ka waihona Kalana i waiwai no ka Panalaau. Ua pili keia Pauku i na uwapo kumoku ame na awapae. koe na mea e ae T aole i ho kakaia ma keia Pauku; aka nae ke ku hou mai nei ka hapamua o ka Pauku 91, oia mokuna hookahi no, a o ua Kanawaikumu la oka Teritore a hoike ae penei: "O ka waiwai o ka lehulehu i panaiia mai a i hooliloia mai ia Amerika Huipuia e ka Repubalika o Hawaii malalo o ka Olelo Hooholo Hoohui Aupuni, i aponoia ma lulai ehiku, 1898, e mau no malalo o ka paa ana, hoohana ana ame ka hoomalu ana a ke Aupuni Panalaau o Hawaii, etc." Ma keia ae la ua pau na alanui, na alahaka, na aina aupuni, ame na mea e ae i piU i ka pono o ka lehulehu i mau waiwai no ke Aupuni Panalaau, a heaha ka mea i koe o ka waiwai o ka lehulehu e hiki ai i ke Aupuni Kalana ke lawe a e i mau waiwai nona i loaa ai he waihona nona e hoohanaia aku ai kana mau hana. Ke manao nei makou, Aole. Alaila, i mea e hookola ai ka makemake o ka lehulehu e huli ana keia Kanawai Kalana a nana mai i kona pono maluna o na makaainana, a o kela a m e keia Kalana i kukuluia e ua kanawai la, e huli like ana no lakou pakahi ma kona wahi iho, a i na ma kaainana, a ilaila e loaa ai kona pono. Aol e loa he wahi i hoakakaia iloko o k e Kanawaikumu e olelo ana o na auhau apau o na makaainana e lilo lakou i mau \\ r aiwal no ke Aupuni Teritore. aka ua waihoia mai ia mau mea e lik e m e na kanawai oka Repubalika o a AupunJ Panalaau hoi i keia manawa.'a e mana ana hoi a e hooponoponoia ana e ka Ahaolelo Kuloko (Panalaau). Ua loaa ka mana i ka Ahaolelo o Hawaii ke hoololi a e i na auhau waiwai, na auhau kino, na auhau ilio ame n a auhau eae i hoolilo ole ia ko lakou mau kumu i auhauia ai i pono no ke Aupuni Panalaau, e like me na auhau alanui, a hoolilo ae no ke Aupuni Kalana me ke komo ole ae o ke Aupunl Teritor e maloko o ia mau auhau, a ma ia ano aole e auhau papalua ia na kahaka. Ua hiki i ka Ahaolelo ke hana i Kanawai Kalana e hoakaka ana a e hookaawale ana i na mea e ohiia ai na auhau no ka pono o na kalana wale no ame na mea e auhauia no ka pono o ke Aupuni Teritore, m e ke komo ole ae o kekahi iloko o kekahi. He mea oiaio ua hoakaka pono loa na kanawai Teritor e e ukuia na auhau apau iloko o ka w ? aihoha o ke Aupuni a e hooliloia no ka pono o ka Teritore, eia nae o ia mau kanawai ua hiki loa i ka Ahaolelo kuloko ke hoopau ae, hooponopono paha, a hoololi paha, oiai h e mau kanawai kuloko lakou, a maanei ke ano pohīhihi o ka loaa ana ae o ka auhau papalua. Ina he manaoio hana ko na lala o ka Ahaolelo, e hana e hana aku i ka mana i loaa ilo'ko o ko lakou poholima e hoopau ae e like m e ka hiki i na kanawai kuloko o Hawaii nei i loaa ol e ai he mau auhau papalua ana, e mahel e i kekahi mau pa-kenet a o ia mau auhau no ke Aupuni Teritore, ama ia ano e hookaaia ai ko k e Aupuni Kalan a mau lilo oka hoohana ana i na hale Aupuni o ka Teritore. MAKEMAKE I AUPUNI KAUNA. O ka makemake o na makaainana o keia Teritore e lilo ia lakou kekahi hapa o ka hooponopono aupuni ana, a aole he alahel e okoa ae e loaa ai oke Kanawai kalana wale no. O na Ka nawai Kalana, Taona, a Kulanakauhale, o lakou n a keehina mua e lilo ai keia Teritore i Mokuaina. Ina e hiki ana i kela am e keia Kalana kela am e keia Taona, kela ame keia Kulanakauhale ke hooponopono no lakou iho, he mau hoike ana la i ka hiki i ke Aupuni Kalana k e lawelawe i kona mau hana iho, a h e mau mea kela e kokua ana i ke Aupuni Teritore no ka loaa aku i ke Aupuni Teritore he Aupuni Mokuaina. O ka hana ma ka aoao o ka Ahaolelo kuloko, oia ka hooko ana mai I ka makemake o ka lehulehu. E hana mai i Kanawai e hoonui ole ana i na 1110 o na makaainana. O k e alahele a Hon. W. C. Aehi i kalele ai i kona manao, me he la i ka nana'ku. oia ke kapae ana ike Kanawai Kalana, a e hookomoia m a kona makalua he mau kanawai e hoihoi ana n a kela ame kei a apana iho e koho i ko lakou mau luna aupuni, a ma ia ano e lilo no na ke Aupuni Teritore e uku I o ia mau luna au puni, e like no hoi me ia e ku nei i keia manawa. H e alahele maalahi no keia, aka oial ka mana hooko o ka Teritor e e noho mana ana no maluna o ia mau luna aupuni ma ke ano h e mau luna Aupuni Terttore, a6le anei e ala mai an a he mau' mea e mokuahana aif Aole wale oia, aka aole anel ia he mea e hoala mai ana i na manao like ole a hoohakaka iwaen a ona poo luna aupuni I hoonohoia aku ai e ke Kiaaina o ka Teritore. ame ko lakou mau hope hoi i hoonohoia aku ai ma na oihana eka lehulehu m a ko lakou koho balotaia ana? Aole anei e nele ke ala ana mai o keia mau ano ma kekahi mau apana, oiai ma ka wae ana a kela ame keia apana ika lakou mau moho no ia mau kulana. h e mea maopopo e onou a e ana na aoao lik e ole i ka lakou mau moho pakahi. O na moho o ka aoao iala ka hooponopono aupuni ana, he mea maopopo e waeia ana iakou mailoko mai o na kanaka o ia aoao, a e noho ana hoi me ke kakoo ana ia aoao. ame kn mana hooko; aka o na moho o kekahi mau aoao e ae e waeia ana lakou ma ka aoao ku- e aku i ka mana hooko ame kon a mau luna aupuni i hoonohoia ai. Ina e puka na moho o na aoao kx»-e, aole anel e loaa to mai an» na ku-ee ana mawaena o ka mana hooko ame ua po e la, na luna aupunl hoi a ka mana hooko 1 hoonoho aku ai ame ua poe la? Ke manao nei ke Kilohana no keia hoakaka an a ma ke ano e hoomaklli i ka noonoo o k» lehulehu a ke manao hou nei ke Kllohana aole o keia ka makemake o na makaalnana, oial ua ik e lakou a o kakou no apau ika pauleleia o ke Kanawai Kalana, KA HOAKAKA A KE KANAWAIKUMU. E piH ana" i na hookohu ana i na luna aupunl ke hoakaka nei ke Kanawaikumu ma kekahi hapa o ka pauku kanawalu, a penel na hoakaka Ana malaila: Pauku (Hapawaena oka mahele mua) *'A n a ke Kiaaina e koho me ke a'o ana ame*a ae ana mal oka Senate oka Panalaau o Hawali e hookohu aku i ka Loio Kuhina, ka Puuku. ke Koroisina o na Alna o ka j lehulehu. Komialna Oihana Mahiai me Ululaau, Luna Nui o na Hana'Hou. I*una Nui oka Oihana Hoonaauao, Luna Hooia Hope Luna Hooia Ana Aiaa, Makai Kiekie. na hoa o ka Papa Ola, na Komisina Oihana Hoonaauao na Luna Nana Paahao, Papa Hoopaa Inoa ame na Luna Koho Baiota, ame na Papa e ae 1 pill 1 ka lehulehu i hoo nohoia e ke kanawaL" Ma kela hapa o ka pauku i hoikeia ae la maluna. aia maluna olaiia na hoakaka ana |na luna aupuni i haawl ia na ke Kiaaina e hookohu me ke apono ana no nae o ka Aha Senate a aia maluna o keia pauku l l<iaa a! ka m&nao nui o keia alahele aW. C. Aehi i waiho ae n«{ imua o ka lehuiehu ola hot o n& luna aupum t hoakaka ole U ke ano o ko lakou hookohuia ana e 1» Kanawaikumu, a i hoak&kaia nae ma ko kakou mau kanawai kuloko* e Ilio ka hoonohoia ana o la mau luna aupuni na ka poe koho o kela ime keia Apana. Ei« fa> nlnau e »U »na tn» keU wahl: "E 1110 aiu> anel ke koikol o na hemahema t ktk mau luna aupuni l haoa aL malalo hoi o kela mau kanawal. ke holo to ae malona o ke Klaaloa ka Ahaolelo. (Ina hewa s& hope luna aupuni a hoopauia « pono no « hoopauia oia. a o kona hew& i hoopaula a! aoleU he mea e hewa al ke kanamii a »ewa ole no hol ka mana Kela ke kumu I nawaliwali ai keia hapa oka manaopepa, e ia aam ua noeau ka wehewehe ana I ka manaa) e O ka manao nui o ke Kilohana m keia mau hoakaka ana oia ka hoomaIkeik» ana aku i ka lehulehu | kekahi mau mea e pill ana maluna o kela **!! m t ßa ° e hoahewa aku 1 o **ia hoa hanohano o ka Ahaoielo kuloko, aka me ka manao | loaa na n«« hooulu noonoo ana maluaa o kela ainao uol * k*& ae ka mea maikai e hanaia ai no ko kakou Terttore »el Ka w ko kakou Ahaolelo a noho mai, m e noho mai ana

! ko kakou Komisir.a i bookoh!2ta. ai no | sa?sou, rr;AiUi t> Ulo teia mau mea. 1 ; pakalii o»keta Komii?irA am<? k> ka&ou I na iH'ea waikai no k-> kakoo Terttor« \ bana nei i ki po* apaa i makemake « ! •> k-?ia ninau. ma k« alahele manao | kumuhana piiiklno. O keU ko kakou l koa maa nooeoo aaa niaiuna o : ike ae al i ko kakou makemake kui'o ?

» ka han.i mai | kanawal kaL*n» no nuiu b:m oan.ii e ai-\k.M i ra manao a mau h-xi h*nA kanawai a Ux»a aku ne-L l".i h.imama na k >!»mu o- ke Kiloe hoike i ko {.akou m&luna laula nae. o na nukunuku ar..i manawa v h ! X>huli Uke ae ai i ko ka.« mea. a o k-*U ko kakeu manawa e :» maoa.