Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 43, 21 October 1904 — Page 6
| This text was transcribed by: | Karen Mah-hing |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, POALIMA, OKATOBA 21, 1904.
Ue Ike ka Wahine
--
KA MEA A KEKAHI WAHINE I IKE AI A I LOAA AI HOI LAIA KA HAUOLI
--
UA LOAA IA MRS. DE LONG O KA EHA RUMATIKA UA HIKI NO KE HOOLAIA O KA HOOMAEMAE ANA I KE KOKO.
--
I ke kau makaiii o ka makahiki 1896, ua loohia iho ia o Mrs. E.M. DeLong, e noho nei ma alanui West Broadway Helu 160, Council Bluffs, Iowa, me ka hikiwawe i ka ma’i rumatika. Ua huli koke aku oia i ke kauka no ke kokua ana mai iaia, eia nae aole iho la i loaa ka oluolu liaia alaila hoomaka iho la eia e imi i pono nona ma ka hoao ana i na laau lapaau. Ua holopono keia hana ana ana, a o keia hoi ka mea nana i hoohauoli iaia a makemake hoi e hoike ae i kono moolelo.
“O ko’u kaikunane hanauna,” wahi a keia @i hoike ae ai. “oia kekahi o na kanaka i hooulu nui loa ia o kona noonoo maluna o na mea e pili ana i ka @nu Dr. Williams’ Pink Pills for Pale People ma ke ano he laau hoomaemae koko, a i ka manawa o’u e waiho ana me ka nawaliwali ame ka eha nui ma ko’u mau ami wawae ame na lima huipu me na poohiwi, hoomaka iho la wau e noonoo o ka rumatika he ma’i ia no ke koko a ina hoi he laau maikai ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea a no ke koko ua manao iho la wau he mea pono no e hoao.
“O ka hapanui o ka manawa aia wau ke waiho la maluna o kahi moe me ka eha nui e hiki ole ai ia’u ke hoike ae i ka nui maoli no o na ehaeha. I kekahi manawa e h@i ae no ko’u mau eha apau maluna o hookahi wale no ami. I ka manawa e kaa ai ma ko’u wawae, oa hiki ole iho la ia’u ke hele. A i ka manawa hoi e kau mai ai maluna o ko’u mau ami lima ame na pooniwi aole loa e hiki ia’u ke uhi iho i lo’u kihei a moe ana. He mau pule ko’u e ke kaama’i ana mamua o ko’u hoomaka ana e lapaau ia’u iho me ka Huaa@ Akala a Kauka Williams. He elua pule mahope o ko’u lawe ana i keia mau huaale hoomaka mai la wau e ike i ko’u maikai mai, a mahope o ka pau ana o na pahu eono ia’u ua pau loa ae la ko’u pilikia. I mea no’u e ike pono loa iho ai ua pau ko’u pilikia ua hoomau hou aku la no wau @ ka lawe ana no elua pule mahope mai alaila hoopau loa iho la wau i ka lawe ana ia lakou. No na makahiki loihi mahope mai aole loa wau i lawe hou i kekahi laau aole hoi i keia mau huaale, no ka mea ua maikai loa wau, aka nae ua ha’i pinepine aku Wau i na hana kamahao a keia mau huaale i hana mai ai no’u i ka poe apau i kamaaina la’u.”
O ka hana a ka laau Dr. Williams’ Pink Pills for Pale People, he hana e hoomaemae ana i ke koko a e hookomo ana i na mea maikai apau e ola ai na l@ apau o ke kino, e kokua ana hoi i na mea mau a ke Akua i hana mai ai i mea e ola ai ke kanaka ma ka lakou mau hana pakahi i hookaawaleia mai ai. He laau keia e hookomo ana i ke koko hou a e hoola ana hoi i na laia i nawaliwali, na aakoko palupalu, lolokaa lo-lo, anaemia ame na ma’i apau i pili i na kane ame na wahine. Ke kualia nei ma na halekuai laau lapaau apuni ke ao holookoa.
MOOLELO O KA AHAHUI EUANELIO O KA MOKUPUNI O HAWAII.
(Hoomauia.)
--
LA HANA II.
Sept. 15, hora 10 a.m., noho hou ka Aha, malamaia ka hapalua hora haipule e Rev. J.S. Lekelesa ame Jno. Keala.
Weheia na hana me ka himeni ame ka pule ana o Gulika, Timoteo ame Kamaka, a hookuu ia ka hapalua hora haipule me ka himeni ame ka pule a Jno. Keala.
Hea inoa, heluhelu moolelo o ka la i haia. Aponoia. Hapaiia ke koena o ke Kumuhana 2—Na Hoike Kihapai.
Na Kauhane i ko Waiohinu ame Kapaliiuka: na ke komite Kalaiwaa i ko Pukaana; na ke Kakauolelo i ka Hoike a T.K.R. Amalu, ka haiolelo laikini o Pukaana ame Kaohe.
Hapalia ke Kumuhana 4—Koena o na palapala hoopii. Na ke Kakauolelo i ka palapala hoopii mai Pukaana mai, e noi mai ana i keia Aha, e ae ia aku o @no. Keala ko lakou komite Imi Dala, e komo mai i na ekalesia o keia Aha, no ka imi ana i na Dala $300, no ka hoopau ana i ka hemahema o ka hale halawai o Kealia-uka. Hooholoia.
Hoopanee ka Aha a noho hou mai i ka hora 9 a.m. o ka la hana III, Sept. 16 th .
Na E.S. Timoteo i hoolaha mai i na mea nana e malama i ka hapalua hora haipule, o L.D. Keliipio ame Z. Paakiki. Hoopanee ka Aha me ka pule a D. Kahooio.
MA KA AOAO IKAIKA E KU AI KAKOU.
(Kakauia e S.K. Nawaa.)
(Hoomauia.)
@Iaa e laweai mai ana ka mahele o @,000 kea maiioko mai o ka huina lahui, e like hoi me na mea i manaoia ma ka helu kanaka o ka makahiki @ laweia ae hoi he iwakalua mahina i hala ae nei, e ikeia no, o ke au o Makinale, i ka manawa i ala ai ke kaua me Sepania, oia ke au haahaa loa o ka heluna o na koa ke laweia mai a hookuku aku me ka helu lahui e ku ana iloko o ka moolelo o keia aina, eia hoi he 3.7 koa no keia ame keia 10,000 kanaka. O keia no hoi ka oihana koa a ka Ahaolelo Nui i hoomahuahua ae ai e like me ia e ku nei, a e paaia nei malalo o ke kauoha a Peresidena Rusawela, e hoike ana hoi he 7.6 koa no kela ame keia 10,000 kanaka. Ua hiki no hoi ke ike iho ma keia o ka mahelehele papahelu ana e ku nei i keia manawa ua like aku no ia me na kau e noho Peresidena ana o Wasinetona ame Adams a pela no hoi me ka oihana kaua o 25,000 koa i kukuluia a i manaoia oia maoli ka nui kupono i ka manawa o Peresidena U.S. Grant (Kalani). Ua mahuahua iki aku no hoi i ko ke kau o Polk a i ole e ko Jackson, eia nae ua uuku iho mamua o ko kela o Jefferson a i ele ko Madison, a aia hoi ka oihana kaua e ku ne: i keia manawa ma ke kahua e hiki ai i ka aoao Demokarata ke kakoo e like hoi me na kau e noho Peresidena Demokarata ia ana a lakou i kakoo ai.”
Ma keia hoike ae la e hiki ai la kaua e ke kanaka Hawaii e hoohana ai i ko kaua lunaikehala i ka waiwai ole o ko ke Demokarata makemake ana e hooemiia mai na lilo, a hooemi pu i ka ikaika o ka oihana kaua o Amerika a kaulike me ka moolelo o ka lahui, oiai i keia manawa ua emi mai no ka heluna nui o na koa, oiai no nae ua komo pu aku nei o Hawaii, Pilipine ame Poko Riko iloko o ka auna hookahi o Amerika.
Pela no na kahua e ae o ka aoao Repubalika. Eia ka aoao Repubalika ke ku nei maluna o ke kahua dute i na waiwai komo mai iloko o ka aina mai na Aina E mai, he kahua hoi na ka aoao Kalaiaina Repubalika i kakoo loa ai, a o ke kahua hoi keia nana e kaupale nei i ke komo ana mai o na waiwai o na Aina E e paonioni me na waiwai i hanaia e na limahana Amerika, a aia maluna o keia kahua kekahi holomu loa o Amerika e ku nei i keia manawa a i na kau no apau i noho Peresidena ia e na kanaka Repubalika. Aole pela ka aoao Demokarata. Ke makemake nei ia aoao e komo na waiwai o na Aina E iloko o Amerika me ka dute ole, a he kahua keia i ikeia ka wiwi o ka aina, e like me ka kau o Peresidena Demokarata, Kilivilana, i noho ai, a kukuluia na hale ai “soup,” olohani na kanaka no ka hune, a hooho ae hoi me ka lokahi; “Ua lawa makou ia Demokarata, a aole e ike hou ia kekahi haawina wi iluna o ka aina e like iho la me keia.”
O ka dute ia ana o na waiwai komo mai iloko o ka aina he paku ia nana e hoohoihoi ana i na hana kuloko; aole oia wale no aka he hana ia e paa ana i ke dala iluna o ka aina a e mau ai ke kaahele ana iloko o ia poai hookahi. Penei kekahi mau olelo kaulana a Peresidena Aberhama Linekona i hoopuka ai: “Ina e hoomaopopo iho kakou i keia, ia kakou e kuai ai i kekahi tona alahao ma na Aina E, ua loaa mai na hao alanui ia kakou a o ke dala ka i loaa aku i na Aina E; aka ia kakou i kuai ai i tona alanui hao i hanaia maanei loaa iho la ka hao alanui ia kakou ame ke dala.”
He nui aku no na kumuhana i like ole ai na aoao kalaiaina a elua e ku nei, aka ke manao nei ka mea kakau ua lawa keia mau hoike maluna o keia kumuhana e hiki ai i na kanaka Hawaii noonoo maikai ke hoohana i ko lakou mau lunaikehala a koho ko laukou mau mana koho e ku ma ka aoao ikaika e hooholomua ana i na hana iluna o ka aina, aole hoi ma ka aoao nawaliwali e like me Demokarata.
E ae mai ia’u e lawe iki ae i ko oukou mau noonoo ana maluna o ka aoao Demokarata kuloko e ku nei maanei i keia mau la, a maluna hoi o ke Kahuahana a ia aoao i kakoo ai iloko o ka lakou halawai elele. aia maluna o kela mahele e hoahewa ana i ke ano o ka hooemiia o na hoolilo o ke Aupuni e ka Mana Hooko, a ma kela hapa hoi e olelo ana penei: “Oiai i ka makou noonoo ana, ua hiki no ke hoolawaia ka waihona Aupuni ma ka hoomahuahua hou ana ae i ka auhau maluna o ka poe waiwai; a ma keia kumuhana, ke manao nei makou ma ka hoopii hou ia ana ae o ka auhau maluna o na loaa makahiki, o ka hana pono a demokarata ia i oi aku ke kaulike mamua o ha hooemi lilo i hanaia.”
Ke olelo nei ka mea kakau o keia kekahi o na hana kau kapakahi a ka aoao Demokarata a o kekahi hoi keia o na kumuhana nana e pepehi i ka lahui. E ninau mai: Pehea la i lilo ai i kumuhana pepehi lahui? O ka helu waiwai o ke kanaka aia maluna o ka nui o kona loaa makahiki a he mea oiaio e kau ana keia maluna o ka nui o kona loaa makahiki, a he mea oiaio e kau ana keia maluna o na haole ke koikoi, a he hapa uuku hoi o na kanaka Hawaii ke loaa ana i keia, aka e hoomanao i keia wa no a kakou e noho nei, na ke kanaka ilihune e uku nei i na auhau o ke kanaka waiwai, oiai ke ku nei na kumu waiwai o ke kanaka waiwai, a o ke kanaka ilihune eia oia ke kuai nei i kana mau mea i makemake ai mai ke kanake waiwai mai. I ka manawa o kekahi kanaka e manao ana e kukulu i hana hoowaiwai nona e like me na oihana kalepa e ku nei iluna o ka aina, o kekahi o na ninau ano nui loa e komo koke mai ana iloko ona, oia keia: Pehea la wau e hana ai i loaa ke ola no’u ame ko’u ohana ma keia hana a’u e lawelawe nei? Eia no ka haina e loaa koke mai ana iloko ona: E kuai i na waiwai ana i manao ai e piepiele aku i loaa ka pono nona. Lawe mai i keia mau waiwai, a mamua o kona kuai ana aku e hoonohonoho ana oia e like me keia:
Kumulilo no ka waiwai i kuaiia, houluulu aku i na lilo o ka laweia ana a kona kahua o ka hana, houluulu aku i kona lilo hoolimalima o kona hale oihana, houluulu aku i kona lilo no na limahana e hana ana malalo ona, houluulu aku i na pakeneta ana i manao ai e poho ana kekahi mau waiwai ana, houluulu aku i kona mau auhau maluna o keia mau waiwai, a ina he dute kekahi houluulu aku, alaila houluulu aku me kona puka ana i manao ae e ola ana oia ame kona ohana, loaa mai ka huina piha ma ka pa-keneta, oia ke kumukuai ana e hoolilo aku ai i ua waiwai la ana i manao ai e piepiele, o ka hopena ke uhaiia ke kahuahana a Demokarata e manao nei e hooko aku ma keia kau ahaolelo ae, he polohuku na lae o ka poe ilihune.
I keia manawa eia ke kuaiia nei ke eke palaoa hookahi ma Honolulu nei no $1.25 o ke eke, ma na Kona o Hawaii $1.60 o ke eke me ke ku o ka auhau e like me keia e ku nei, alaila ina e hoomahuahua hou ia ka auhau maluna o ka poe waiwai, heaha ana ke kumukuai o ke eke palaoa ma keia mua aku? Aole e hoohewahewa ae ana ka mea kakau ke olelo ae, e pii ana ke kumukuai o ke eke palaoa ma Honolulu nei no $1.50, a no na kuaaina e like me na Kona, i ka $2 a oi aku no paha, alaila owai ke uwe waimaka ana, o ke kanaka waiwai anei i hoomahuahua hou ia ae kona auhau, a i ole o ke kanaka ilihune anei e kuai nei i keia mau waiwai me ka hou o kona lae, me kahi ikaika a ke Akua i haawi mai ai iaia e huli aku i pono nona, me ka lilo kekahi o na keneta ana i kuai aku ai i ka makemake o kona ohana ame la pu hoi, i mea e hookaa aku ai i na auhau o ke kanaka waiwai?
Ano, e o’u mau hoa Hawaii noonoo i keia. Ina he mea liilii keia mau hoakaka ana, alaila, aole i hewa ko oukou hoa kanaka i ka hoakaka mua aku i keia mau mea ke loaa mai na kuia ma keia mua aku: aka ina aia ka noonoo maikai iloko o ke kanake, kela lunaikehala a ke kanaka e haaheo nei, ina aia keia haawina maikai iloko o ko’u mau hoa Hawaii, ke pule ae nei wau @ na Mana Lani, e hookomoia mai iloko o ko ke kanaka mana koho ka haawina maikai, a e koho a e kakoo i ka aoao e makemake ana e kaulike ke kaumaha maluna o na mea apau, oia no ka aoao Repubalika.
HALAWAI MAKAAINANA NUI MA AALA.
(Mai ka aoao 1 mai.)
“Ke aa nei wau e paio a hiki i ka hopena no ka aoao Repubalika, a ke ae nei wau e paio me kekahi kanaka mai na aoao kalaiaina e ae imua o ke akea maluna o na ninau kalaiaina e waiho nei imua o kakou i keia mau la.
“Aole i aa mai o Poepoe e paio maua ma ke alahele naauao. I keia po ua hele mai nei oia maluna o kela kahua (me ke kuhikuhi ana i ke kahua haiolelo o na Home Rula) me kana paila buke nui a koi mai ia’u e paio. Aole wau i hele mai me ka paila buke, oiai ua imi mua wau i na mea apau a hoopaa iloko o keia poo.
“Ke olelo nei o Poepoe ma ina lakou e kohoia ana a komo iloko o ka Ahaolelo e hooholo no lakou i kekahi kanawai e haawi ana i na limahana apau ma ka la koho ka pono e noho ai ma kahi koho no ekolu hora me ka lawe ole ia o ko lakou ukuhana. Ke olelo nai wau aole loa e hiki ana ia lakou ke hana mai i kekahi kanawai o ia ano oiai ua hoike no ke Kumukanawai aole e hiki ke hanaia na kanawai e lawe ana i na pono o na hakuhana. O ka manao e hana i kekahi kanawai o ia ano mai ka poe hupo mai no ia. Eia no wau ma ke kulana senatoa, nolaila aia no ka mana ia makou na Repubalika, a o na kanawai o ia ano e vitoia ana e ke Kiaaina e kakooia ana e ka hapanui o na Senatoa Repubalika ka vito a ke Kiaaina.
“O na Home Rula o keia la ua like no me ko ka makahiki 1901. He nui na kanawai a lakou i hana ai eai nae aole he wahi kanawai e pomaikai ai ka lahui. Ua komo aku lakou iloko o ka Ahaolelo e hoopau dala ai aole hoi no ka pomaikai o ka lahui. I ke kau Ahaolelo o 1901, ua hana iho lakou i ka bila haawina no $6,000,000 no na lilo o keia Teritore, oiai no nae he $3,000,000 wale no na loaa o ke Aupuni. Pehea iho la e hiki ai ia kakou ke lawelawe i na hana o ke aupuni maluna iho la o keia loaa? E hanaia na kanawai no ka pono o na poe ilihune ame ka poe waiwai.
“Ke olelo nei na Home Rula eia na Repubalika ke hoomoe nei i na paipu wai no ka hoomalimali ana i ko oukou mau pono koho. Ke olelo nei wau o keia hana oia no ka hopena i loaa mai ma o ka ahaolelo i hala ka hua hoi o na haawina i hookawaleia ma ia kau a o ka loaa koke ana mai no ia o na paipu wai mai Amerika mai. Ke hoomoeia nei hoi e like me ka papahana i hanaia i ke kau i hala.
“He Repubalika o Kiaaina Carter a he kanaka hoi na kakou e haaheao ai, no ka mea i kona manawa i ike ai ua oi aku na hoolilo mamua o na loaa ua paa koke mai la oia i ka nee ana aku imua a hoonohonoho iho la a hiki i ke kulike ana o na loaa ame na lilo. Eia oia ke hooholo nei i ke aupuni ma ke kahua o ka hoomakaulii, a oia iho la ke kumu e haaheo ai na Repubalika i kana hana.
“O ka aoao Home Rula e ku nei i keia la aole ona kahua. Ua like hoi me ke kaunao’a ka hihi wale iho no aole he kumu.
“Ina oukou e koho ana i Elele Home Rula i ka Ahaolelo Nui ihea la oia e hoonohoia ai. E loaa ana na noho o na Repubalika, pela no hoi na Demokarata. Mahea aku ka Elele Home Rula e noho ai? Iluna nae paha o ka papahele.
“O ka hapanui o na Senatoa e koe nei iloko o ko kakou Senate he poe Repubalika, a ua lawa iho la keia huina no ke kaupale ana i na bila hoopoino a na Home Rula e waiho ae ai iloko o ka Ahaolelo e hoopoino ai i na Repubalika.”
Maanai i pale ai o Hon. W. C. Achi i na mea e pili ana i na lunakanawai a ke Kiaaina i noi aku ai i ko lakou mau hookohu e hoihoi mai malalo hoi o na kumu, aole lakou i hana i ka lakou mau hana e like me ke kuhikuhi ana a ke kanawai, a o kekahi hoi ua ha’ihai’i i na kanawai. He mea pono keia noi ana a ke Kiaaina i keia poe lunakanawai e hoihoi mai i ko lakou mau hookohu oiai ua ikeia ko lakou malama pono ole i ka lakou mau hana i haawaiia aku ai, eia nae ua hoole mai keia poe lunakanawai mamuli o ka pau ole ana o ko lakou mau manawa i hookohuia aku ai e noho ma ka oihana.
O Fred T. P. Waterhouse kekahi i haiolelo ae ma kona ano he moho a o kekahi mau olelo hoomakeaka nui loa i hoheia mai iaia mai oia keia:
“Like pu ka amaama nui. Ke poo Home Rula: ka pauku Repubalika, ka “tail” hi’u Demokarata. Ai i ka pauku maikai ka opu. Ai kela poo me kela “tail” hi’u, nui loa nahu ka opu.” Ua like hoi ia ma ka hoohalike ana. Ina ai i ka i’o ono maikai ka puu a piha maikai ka opu. Ina hoi e ai i ka iwi pono ole ka opu.
O Oscar Pihanui Cox. kekahi o na moho e holo ana ma ka paa balota o na lunamakaainana, oia kekahi o na haiolelo naauao i haioleloia ma kela halawai. Ua makemake eia keonimana e hanaia i kanawai e hookomo ana i luna alanui no ka Apana Elima,. aole hoi e like me keia manawa ma ka Apana Eha e noho ai ka luna alanui a malaila iho la no e nanaia ai na pono o ka lehulehu. Wahi ana ua oi aku ka nui o na loaa auhau ma ka Apana Elima, eia nae iaia i hele aku nei ma na Pali Hauliuli o na Koolau ua ike aku nei oia i ka maikai ole o na alanui. a ina e loaa ka luna alanui no ia Apana, alaila e nana ia ana ka pono o na makaainana o keia apana.
O na Demokrata hoi aole ia o na hoaloha o na Hawaii a he aoao hoi no na haole wale no. Ma ke kahuahana o ka aoao Demokarata o ka Aina Makua ke ku-e nei ia aoao i na mea e holomua ai na pono keia Teriaore. Ke ku-e nei ia aoao i ka hana ana i ke alawai o Panama a ke ku-e pu nei no hoi ia aoao i ka hoomahuhua ana i ka oihana kaua aina ame kaua moana me ka kanawai dute. O ke koho ana hoi i na Home Rula ua like ia me ke koho waiwai ole.
He hui na hoa i haiolelo ae a ua malamala na hana haiolelo a hiki i ke aumoe ana, a hookuuia ka halwai me ka maikai.
NA HOME RULA
Ma ka aoao mauka o Aala Paka i kukuiuia ae ai kekahi kahua haiolelo no na Home Rula i lawa kupono no ke ku ana o kekahi pakaukau. na noho o ka poe e haiolelo ana ame na paila buke a J.M. Poepoe. Maanei i malama ae ai na Home Rula i ka lakou halawai, a malaila hoi na haiolelo o ia aoao kahi i hoolei ai i ka lakou mau poka mahanahana. Ua like paha keia po haiolelo o na aoao kalaiaina me na pualikea o Iapana ma kekahi aoao a o na Rukini ma kekahi aoao.
Ma ia kahua no hoi i ku ae ai o Kupihea a hoolei i kana mau poka iloko o ke kahua o na Repubalika. e olelo ana hoi i ke kau i hala ua hookomo ae o Frank Andrade, kekahi o na lunamakaainana o ka Apana Eha i kekahi bila e lawe ana i ka pono pili kalaiaina mai na makaainanana i hoopaiia ma ke kanawai. Ua hoike ae no hoi oia ke manao nei na Home Rula ma keia kau a haolelo e hoea mai ana e hookomo aku i ke kanawai kalana a na Home Rula. E holo ana ua kanawai la a e waihoia aku ana imua o ke Kiaaina,a ina oia e vito mai ana i ua kanawai la, alaila ma ia hana ana ona he hoike ana ia i kona ku ku-e mai i na makaainana Hawaii.
E hiki mai ana no ka la e lilo ai na hooponopono aupuni ana iloko o na lima o na kanaka Hawaii alaila ia manawa e koho ai lakou i kiaaina na lakou i makemake ai a oia no hoi ka manawa e noho mana ai ka aoao Home Rula.
Ua kono ae oia i na makaainana Hawaii e ku maluna o ka aoao Home Rula, e like hoi me ka ike ana mai o ka Ahaolelo Nui.
--
KA EHA O KE KUA
O keia ehaeha ua pinepine no ka manawa i loaa mai ai mamuli o ka rumatica iloko o na i’o huki a he hiki no ke ola ma ke kau ana i ka laau Chamberlain’s Pain Balm no elua a ekolu manawa o ka la ame ka lomilomi ana i na wahi i eha i kela ame keia manawa e hookau ai i ka laau. Ina aole e loaa koke mai ka oluolu, alaila e hoopaa i kekahi apana lole huluhulu i hoopuluia i ka laau ma kahi o ka eha a e hikiwaweauanei ke ola. Ke kuaiia nei ma na halekuai laau lapaau apau. BENSON, SMITH & co., ltd., na Agena ma ko Hawaii Paeaina.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
--
ANTONIO P.C.R. SPINOLA.
--
Ke haawiia aku nei ka hoolaha ma ka pono a ma ka mana o ke kuai i paa iloko o kekahi moraki i hanaia e Antonio P.C.R. Spinola, no Honolulu, Oahu, Teritore o Hawaii, ia THE PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII, he hui i hoohuiia a e ku nei malalo o na kanawai o Hawaii, i hanaia hoi i ka la 4 o Iune, 1901, a i kakaukopeia ma ka Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i oleloia, iloko o ka buke 226, aoao 38, 39 ame 40, a o ka mana o ke kuai iloko o kekahi moraki i hanaia e Antonio P.C.R. Pinola i oleloia i ka The Portuguese Mutual Benefit Society of Hawaii, he hui i olelo mua ia ae nei, i hanaia i ka la 25 o Novemaba, 1903, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia iloko o ka Buke Helu 251, aoao 328, a ka aoao 331, o ka mea paa moraki i oleloia, ka The Portuguese Mutual Benefit Society of Hawaii, ke manao nei e paniku i na moraki pakahi i oleloia no na kumu i uha@iia i hoikeia iloko nei, oia hoi e like me ka ka moraki mua i oleloia, o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai, a e like me ko ka moraki elua i oleloia ka uku ole ia o ka ukupanee i ka manawa e uku ai.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai i hoopaaia iloko o na moraki i oleloia a e hoakakaia nei malalo iho nei, (o na moraki a elua aia maluna o ka waiwai hookahi) e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu, Honolulu, i olelo mua ia ae nei, ma ka Poaono, ka ia 12 o Novemaba, A.D. 1904, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
O ka waiwai e kuaiia aku ai i hoakakala maluna ae nei, oia keia malalo iho nei: O kela apana a mahele o ka aina e waiho la ma Kamakela i Alanui Liliha, nona ke alo e huli ana i ke alanui Vineyard iloko o Honolulu i oleloia, o ka hapa o ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui Hela 1985, L.C.A. Helu 6245, Apana 1, a i hoakaka pono loa ia e like me ia malalo iho:
E hoomaka ana ma ke kihi komohana o keia apana ma ke anahuina o ke alanui o iwakalua-kumamalima kapuai a-kea a holo;
(1) Akau 53 deg.30 min. Hik. oiaio 102 kapuai holo ma ke alanui;
(2) Hema 36 deg. 10 min. Hik. oiaio 75 kapuai ma Koiuiu;
(3) Hema 53 deg. 50 min. Kom.oiaio 102 kapuai ma ka apana 2; a malaila aku
(4) Akau 36 deg. 10 min. Kom. oiaio 75 kapuai holo ma ke alanui a hiki i kahi i hoomaka
ai, a oia no hoi ka aina i hoolioia ia Antonio P.C. R. Spinola i oleloia ma ka palapala kuai o Elizabeth K. Nahaolelua ame Kia Nahaolelua, kana kane mare, i hanaia i Iune 27, 1891, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia, iloko o ka Buke Helu 141, aoao 196 e hookoe ana, mai ua aina nei i oleloia i hooliloia i ka mea moraki mai i oleloia, a i hoakakaia hoi maluna ae nei,, ma o na helu ame na palena he hapa o ka aina nona kailiaina o 1597 ½ kapuai kuea i hooliloia e ka mea moraki i oleloia i ke Kuhina Kalaiana ma ka palapala kuai i hanaia i Mei 13, 1900, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia, iloko o ka Buke 209, aoao 385, a iloko o ka palapala kuai i hoikeia iho nei a
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
i oleloia kahi i hoakaka piha loa ia ai.
Ma ke dala kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala apau.
No na mea aku i koe e ike ae ia Antonio Perry. Loio no ka Mea Paa Moraki. Lumi 611. Stangenwald Building (Hale). Honolulu. i olelo mua ia ae nei, a i ole e ike ae ia James F. Morgan, Lunakudala i olelo mua ia ae nei.
Hanaia ma Honolulu. Oahu. Okatoba 13, 1904.
THE PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII.
Mea Paa Moraki.
Ma o kona Loio
ANTONIO PERRY
3037—Oct 14, 21,28—Nov. 4, 11l.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
--
ZULUBABERA KAKINA AME KAAI Z. KAKINA.
--
Ke haawiia aku nei ka hoolaha ma ka mana o ke kuai iloko o kekahi moraki i hanaia e Zulababera Kakina ame Kaai Z. Kakina, kana wahine mare, no Kawaihau. Mokupuni o Kauai, Teritore o Hawaii. na mea moraki, ia Albert S. Wilcox, mea paa moraki, o Lihue, o ka Mokupuni o Kauai i oleloia, i hanaia hoi i ka la 16 o Okatoba, 1900, a i kakaukopeia iloko o ke Keena Hoona aina ma Oahu,, iloko o ka buke 215 a ma na aoao 207 a hiki i ka 209, o ka mea paa moraki i oleloia Albert S. Wilcox ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uha’iia i hoikeia iloko olaila, oia hoi: no ka uku ole ia ana o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai i hooliloia ma ka moraki i oleloia, a e hoakakaia nei hoi malalo iho nei,, e kuaiia aku ana ma ka kudala akea ma na Keena Kudala o Jas. F. Morgan, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritore o Hawaii, ma ka Poaono, ka la 5 o Novemaba, A.D. 1904, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
O ka waiwai e kuaiia aku ana, e like me ia i hoikeia ae nei maluna, penei no ia:
AKAHI: O kela mahele apau o ka aina nona ka iliaina o hookahi (1) eka e waiho la ma ka Ahupuaa o Olohena ma ka Mokupuni o Kauai i oleloia, oia no hoi ka aina i hoikeia ma ka palapala kuai mai ia Mrs. Wahinekaiu ia Kaai Z. Kakina i oleloia, i hanaia i ka la 23 o Maraki, 1898, a i kakaukopeia iloko o ke Keena Hoona Aina ma Honolulu, Mokupuni o Oahu iloko o ka buke 210 a ma na aoao 241 ame 242.
ELUA: O na pono apau, ka inoa, na kuleana ame ka waiwai paa o Zelubabera Kakina i oleloia ame Kaai Z. Kakina i oleloia iloko a i ka Ahupuaa o Wainiha, Apana o Hanalei, iloko o ka Mokupuni o Kauai i oleloia, iloko a i ka Hui Kuai Aina o Wainiha ame kona mau waiwai oia no hoi ka waiwai i hoakakaia iloko o ka palapala kuai mai ia Josaia Lauakeae ame kana wahine mare Mrs. Mereana Lauakeae i hanaia i Ianuari 18, 1883, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia iloko o ka Buke 78, aoao 167 ame 168, a iloko o ka palapala kuai mai ia A, Pahee ia Zelubabera Kakina i oleloia i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia ma ka la 10 o Iune, 1889 iloko o ka Buke 118, aoao 23.
ma ke dala kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala apau.
No na mea aku i koe e ike ae ia Smith & Lewis, na Loio o ka Mea Paa Moraki, Helu 207 Judd Building (Hale), Honolulu.
Hanaia ma Honolulu, Okatoba 7, 1904.
ALBERT S. WILCOX,
Mea Paa Moraki.
3037—Oct. 14, 21, 28—Nov. 4.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
--
MARY A. AKI AME SAMUEL K. AKI.
--
Ke haawiia aku nei ka hoolaha ma ka pono a ma ka mana o ke kuai i paa iloko o kekahi moraki i hanaia e Mary A. Aki ame Samuel K. Aki, kana kane, o laua a elua no Honolulu, Oahu, Teritore o Hawaii, ia The PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII, he hui i hoohulia a e ku nei malalo o na kanawai o Hawaii, i hanaia hoi i ka la 28 o Iulai, 1902, a i kakaukopeia ma ke Keena Hoona aina iloko o Honolulu i oleloia iloko o ka buke 236, aoao 282 a hiki i 284, o ka mea paa moraki i oleloia, THE PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII, ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uha’iia, oia hoi: no ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai a no ka uku ole ia no hoi o na auhau aina.
Ke haawi hou ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai apau loa i paa iloko o ka moraki i oleloia, a e hoakakaia nei malalo iho nei, e kuaiia aku ana ma ke kudaia akea ma na Keena Kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu, ma Honolulu i olelo mua ia ae nei, ma ka Poaono, ka la 29 o Okatoba. A.D. 1904, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
O ka waiwai e kuaiia aku ana, e like hoi me na mea i hoikeia maluna ae, oia no keia: O keia mahele o ka aina i hoakakaia iloko o ka R.P. 3546, L.C. A. 10498, ia Nahinu, e waiho la ma Honolulu, Oahu i apoia a i hoakakaia e like me keia:
E hoomaka ana ma kahi ma ka aoao komohana o Alanui Kamehameha IV, 450 kapuai ma ka Akau o ka huina o Alanui Moi ame Alanui Kamehameha IV (aoao Akau) a holo e like me keia:
Ak, 34 deg. 30 min. Hik. 126 kapuai e holo ana ma alanui Kamehameha IV i oleloia; malaila aku,
Ak. 50 deg. 30 min. Kom. 200 kapuai e holo ana ma ke alanui i hookaawaleia: malaila aku,
Hema 36 deg. 05 min. Kom. 134 kapuai: mailaila aku,
Hema 52 deg. 20 min. Hik.202 kapuai a hiki i ke alanui Kamehameha IV, o kahi hoi o ka hoomaka ana, aia iloko olaila ka ili o 56-100 o ka eha oi aku a emi mai paha, a oia no hoi ka aina i hooliloia ia Mary A. Aki i oleloia ma ka palapala kuai o Lau Chong ame kana wahine, i hanaia i ka la 12
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
o Aperila, 1895 a i kakaukopeia iloko o ke Keena Hoona Aina@ ka buke @ aoao 496.
Ma ke dala kuike ka makemake @ ma ka dala gula Amerika@ ka aoao o ka mea k@ apau.
No na mea aku i @ Antonio Perry. Loio o ka Mea@ Moraki, Rumi 611. Stangewald Building (Hale). Honolulu i olelo mua @ a i ole ia J.F. Morgan. Luna@ i olelo mua ia ae nei.
Hanaia ma Honolulu, Oahu Sept@, 1904.
THE PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII.
Mea Paa @
Ma o kona loio.
Antonio Perry
3035—September 30—Oct. 7, 14, 21, 28
HOOLAHA MANAO E PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
--
PIIPII KAAUA (k).
--
I kulike ai me na mea @ iloko o kekahi moraki i@ pii Kaaua (k) ia Henry Smith@ inanaia hoi i ka la 5 o Novem@ i kakaukopeia iloko o ka buke@ 33,ke haawiia aku nei ka@ manao nei ka mea paa morak@ i ua moraki la i oleloia no@ uhaiia, oia hoi: ka uku ole@ ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku ai.
Ke hoolaha pu ia aku nei no@ hope o ka pau ana o na @mai ka la aku o keia hoolaha ana@ ka waiwai i paa iloko o ka moraki@ oleloia, e hoolahaia aku ana no ke kuai aku ma ke kudala akea@ keena kudala o Jas f. Morgan@ o Honolulu ma ka Poaono ka@ Okatoba, 1904, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
E loaa no na mea i koe ma ka ike ana ae ia Castle ame Withinton@ loio o ka mea paa moraki.
Hanaia ma Honolulu, Sepatemaba 30, 1904.
HENRY SMITH, Kahu
Mea Paa Moraki.
O ka waiwai i paa iloko o ka moraki i oleloia oia iho keia:
O kela kuleana hookahi-hapak@ mahele ole ia apau loa o ka mea moraki iloko a i keia apana a mahele o ka aina e waiho la ma Alanui Liliha, Honolulu, Oahu, he hapa hoi o ka R.P. Helu 180 (Grant) ia Kekuapanio, pau pu apau loa me kona kuleana hookahihapakolu i mahele ole ia iloko a i kela mau hale ame na lako hale e ku ia maluna iho o ka aina, oia no hoi na mea i hooliloia iaia ma kekahi palapala kuai i hanaia i ka la 26 o Februari, 1901, a i hoopaaia iloko o ka buke 217, aoao 362.
3035—Sept. 30—Oct. 7,14,21.
HOOLAHA MANAO E PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI
--
S. K. KA-NE.
--
I kulike ai me na mea i hoopaala iloko o kekahi moraki i hanaia e S.K. Ka-ne (i make) ia Henry Smith, Kahu, i hanaia hoi i ka la 8 o Okatoba, 1901. a i kakaukopeia iloko o ka buke 227, aoao 182, ke haawiia aku nei ka hoolaha ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ua moraki la i oleloia no ke kumu i uha’lia, oia hoi no ka uku ole la o ka ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku ai.
Ke hoolaha pu ia aku nei no hoi mahope o ka pau ana o na pule ekolu mai ka la aku o keia hoolaha ana, o ka waiwai i paa iloko o ka moraki i oleloia, e hoolahaia aku ana no ke kuai aku ma ke kudala akea ma na keena kudala o Jas. F. Morgan, iloko o Honolulu ma ka Poaono ka la 22 o Okatoba, 1904, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
E loaa no na mea aku i loe ma ka ike ana ae ia Castle ame Withington na loio o ka mea paa moraki.
Hanaia ma Honolulu, Sepatemaba 30, 1904.
HENRY SMITH, Kahu
Mea Paa Moraki
O ka waiwai i paa iloko o ka moraki i oleloia oia iho keia:
O kela mau apana a mahele o ka aina e waiho la ma Kekio Tract, Waikiki-kai, Honolulu, Oahu, a i hoakaka pono loa ia hoi e like me keia malalo iho nei:
E hoomaka ana ma ke kihi Hikina o ka Pa-hale 15, oia no hoi ka aoao Akau o ka Pa-hale 14 ma ke alanui Lemon, a e holo ana e like me keia, oia hoi:
Hema 59 deg. Kom. olaio 100 kapuai e holo ana ma ka pa-hale 14.
Akau 32 deg. 45 min. Kom a@ kapuai e hoio ana ma Lemon.
Akau 44 deg. 35 min. Hik. o@ 101 kapuai e holo ana ma Hamohamo.
Hema 32 deg. 45 min. Hik @ kapuai e holo ana ma ke alanui Lemon a hiki i kahi i hoomaka ai iloko hoi olaila he 10,275 kapuai ku@ ikeia hoi ka pa-hale 15 ame 16@ ka palapala aina o ka aina o Kekio (Kekio Tract) i kakaukopeia iloko @ ka buke 162, aoao 278, oia no hoi ka aina i hooliloia i ka mea moraki ma ka palapala hookuleana a Geo. @ Komisina, i hanaia i ka la 21 o Feberuari, 1901, a i kakaukopeia iloko o ka buke 217, aoao 358.
3035—Sept.30.—Oct.7, 14, 21.
NANA ANA AOHE AUHAU
Na Kauka Huki Niho Noeau ..
He hanaia ka hana me na Auhau haahaa loa. . . . . .
--
F.L. FERGUSON,
Lunahoohana.
Helu 215 Alanui Hotele mamua iho o Young Building.