Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 32, 5 August 1904 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

@ NEHU HELU 32.  NUPEPA KUOKOA, POALIMA, AUGATE 5, 1904.        NA HELU APAU 3027

 

KUEMI HOPE NA RUKINI MALALO O GENERALA KUROPATKIN

 

Hoopuniia o Generala Stakelberg e na Kepani

 

Loaa ka pahu dala a na Rukini me iwakaluakumamalima miliona dala iloko i na Kepani

 

POINO O 20,000 KOA KEPANI MA KA LELEKAUA ANA I NA PAPU PALE IKAIKA O POTO ATA.

 

NA LONO KAUA, IULAI 29.

            YOKOHAMA, Iulai 29.--Ua ku mai @ Kopea me ka pilikia ole.

            @ la, Iulai 28, ua loaa @ma Honolulu nei ua ho@ @kuahi Korea e na mokukaua @ @awa o Vladivostok, a o @ nana i hoala mai i no @ @anei, oiai o keia kekahi @ e holoholo nei mawaena @ ame Iapana me ke kipa @ @maanei. O ka lono o kona @ ana i kona awa ana i @ oia ka mea nana i hoo@ uluku i aia mai mamua @.

 

            KANAHAI, Iulai 29.--O ka lelekaua @ Poto Ata ke hoomaka ia @.

 

            ST. PETERSBURG, Iulai 29.--Ua te@ nei o Kuropatkin aole i @ kulana kaua. Ua kauohaia @ @ nupepa e hoi aku no Har@ nupepa e hoi aku no Har@ @ ia mea ano nui e ala mai @.

 

            @, Iulai 29.--Ua hooliloia ae @ Takayama i mana hoo@ @ehwang.

 

            @, Iulai 29.--O ka nune Eu@ ua mahae ae nei a he mea @ ke ala mai o kekahi nune @.

 

            ST. PETERBURG, Iulai 29.--I ka @ Von Plehwe, ko Rusia Ku@ @, e holo aku ana malu@ @ mai kona keena aku, h3 @ ma ka inoa o Legio, ka @ kuhina ia, kona kala@ @eha hoi he umikumamaha @ ae. Ua lele alukaia ae ke @ kanaka a loaa hoi he @ koikoi maluna ona.

            @ akuia ae o Muravieff, ka Loio K@ pohaku iaia e holo ana ma@ kaa no ka hoike ana I ka @ make ana o Kuhina Ka@ Von Plehwe.

            @NAHAKINA, Iulai 29.--Ua ike@ maanei eia ke ku nei kekahi @ iloko o Rusia ame Finland @ ana I na alakai o Rusia.

            VLADIVOSTOK, Iulai 29.--Eia o Vic@ @ ke holo mai nei no onei.

            LAPANA, Iulai 29.--O ka hoike o ka @ o Poto Ata aole i hoolaioia @.

            Ua @ mai nei ke Aupuni o Rusia @ @ Beritania Nui e pili ana i na make i opuia ai a i hoopihoioia ai e @ @ lawe ae ua mau moku la @ W@wai Kaua.

            BELINA, Iulai 29.--Ua ae a'e ke Au@ @ e uku I na poho o na mo@ i hopuia ame na wai@.

            @, Iulai 29.--Ua hoikeia mai nei @ nui o ka poino ma ko Iapana @ he 2,000 ma ko na Rukini @ o Taichekiao. Ua eha na @ Sakaloff ame Condendovitch o @.

            KANAHAI, Iulai 29.--Ua loaa mai nei @ hoike maanei mai WeiHai@ @ Chefoo mai ua lilopio aku nei @ Kepani. Eia ke hoi nei @ aumokukaua no WeiHai@w.

            @oko lilopio ia Iapana o Poto Ato @ ka lono i hooleia ma Ladana @ oleo.

            @, Iulai 29.--Ma ka hoike a ka @ aku ia Poto Ata ua olelo @ ua poino he mokukaua holo @ @paua ame kekahi mokukaua @ ka lelekaua ana i ko na @ kahua ikaika ma ka Poaha nei, @ okapuka ana i na papu ke hana @.

NA LONO KAUA, IULANI 30.

TOKIO, Iulai 30.--Ua ikeia aku nei ko @ @ mokukaua ma ka nuku o ke @ o Tokio.

            VLADIVOSTOK, Iulai 30.--O ka mo@ @ Arabia ua hiki mai nei ia@.

            LIAOYANG, Iulai 30.--Ke hoohalahala @ koa Rukini i ke kaumaha o ka @ haawe.

            ST. PETERSBURG, Iulai 30.--O ka @ ana o Newchwang i na Kepani ame @ auhee mau o na Rukini oia ka @ @ e hoala mai nei i na manao @ maanei. O ka hana pono wale @ oia ka hoihoi ana aku i ko Rusia mau pualikoa no ka Akau. Eia ke lo@ nei na manao o ka hoonee kaua mai Vladivostok ae no Korea.

            TOKIO, Iulai 30.--He elima aliikoa Kepani i make a he kanahakumamakahi i eha ma ke kaua ana ia Poto Ata.

            Ua hala aku nei i keia ia na mokukaua Rusia o ke awa o Vladivostok ma ka mokupuni o Kaugaru e hoi ana no ko lakou awa.

            CHEFOO, Iulai 30.--Ua hoikeia mai nei he 22,000 koa Rukini e hiki ae nei ma Harbin i kela ame keia pule, eia ke hookauia nei na pukuniahi nunui no ke pale ana ia Liaoyang.

NA LOKO KAUA, IULAI 31.

            HAICHENG, Iulai 31.--Ua lelekaua mai na Kepani i keia wahi malalo o ke kiai ana a na pualikoa pukaa, eia nae ua hoohamanila mamuli o ka nee ana mai o na koa Rukini ma ka hema ma ke alahao kaaahi.

            KAPALAKIKO, Iulai 31.--Eia ke hoole nei ka Hui Mokuahi Laweleta Pakapika i ka lawe ana aku i na uakana no Yokohama.

NA LONO KAUA, AUG.1

            ST. PETERSBURG, Augate 1.--Ke manao ia nei ua hiki mai ke kulana o ke kaua i kahi puikaika loa. Ua hoikeia ae nei o ka hoonee kaua hoopuni ia Kuropatkin a na pualikoa Kepani ekolu e nee nei ua aneane loa e holopono. O ka hana pono wale no o ke kaua aku a i ole o ka auhee aku no ka akau.

            KOPENAHAKINA, Augate 1.--Ua hala aku nei he elua mokukaua holomama ame elua mokukaua topito o Rusia ma ke kowa o Keapoopu Nui e holo ana no ka akau.

            NEWCHWANG, Augate 1.--He kaua hahana no elua la ka i kauaia ae ma ka hema o Haicheng.

            TOKIO, Augate 1.--Ua hiki aku nei na mokukaua Rusia o Vladivostok i ko lakou awa.

            ST. PETERSBURG, Augate 1.--O na mokukaua Rusia ma Cronstadt eia ke hoomakaukau nei no ka holo aku.

(E nana ma ka aoao 6.)

 

Paa a Komoia ka Hale o ka Hui malo I. O. O. F.

            Mahope iho o na hana a na kamana kukulu hale ame ka poe palainapuna ame ka poe pena, a paa maikai ka hale uinihapa e ku nei mauka iki iho o ke kihi Ewa o na alanui Moi ame Papu, ke kihi mauka, he hale o ekolu ke kiekie, ua hoolaaia ae la oia e like me ka hana o nahale hou, a oia no hoi ka hana ano nui i malamaia i ke ahiahi o ka Lapule i hala e kona ona ke Hui Malu I. O. O. F. ame ka eehia no hoi na hana i malamaia iwaena o na na hoahanau o ia hui ame na hoahanau o na hui malu e ae i konoia no ka hui aku iloko o ka hana hoolaa.

            Iloko o ke keena i malamaia ai ka hana hoolaa ua hoowehiwehi ia e like me ke ano mau a ua maikai ka wehi i hui pu ia me na hae like ole o ka hae Amerika ame Hawaii a mawaho ae o ka oihana hoolaa ua hoikeia mai ka moolelo piha o ke kukuluia ana o keia hui maluna o ka lepo o Hawaii i ka makahiki 1846 iwaena wale no o kekahi poe kakaikahi loa a pela ka pii liilii ana a hiki i ka paa ana ae la o keia hale nani ka mea no hoi nana i hoike ae i ka ikaika o ua hui la e ku nei i keia manawa.

            O keia hale hou e ku nei aia oia ke ku nei ma ke kahua mua o ka hale pohaku mua o ua hui nei i kukulu mua la he 45 makahiki i hala ae a ka lehulehu o keia kulanakauhale i kamaaina nui ai, a ma ka manawa i hooholoia ai e kukulu i hale hou oia no ka hoohioloia ana o ua hale nei.

 

            He ekolu hale ke kiekie o keia hale hou a o ka hale ekolu oia ke keena hana a malama halawai o ka hui malu, oiai ka hale laio loa pili i ke kahua a e huli ana i ke alanui Papu ua paa i na oihana kuai, oiai he poe keena kuai lakou i keia manawa, a o keia no hoi kekahi o na hale nani o ke kulanakauhale nei.

            Grand Sire, E. E. Hingley, D.D.G.S; Grand Warden, L. L. La Pierre, P.G.; Grand Marshal, E. C. Rowe, P.G.; Grand Heral, L. Petrie, P.G.; Grand Guardian, C. Sawyer, P.G.; Grand Hernald o ka Akau, W. C. Parke P.G.; Grand o ka Hema, A. F. Clark, P. G.; Grand Herald o ka Hikina, J. Lando, P.G.; Grand Herald o ke KOmohana, G. Boisse, P.G.

 

Chas. Notley ka Moho Elele Homa Rula

 

Noho ka Ahaelele Home Rula ma ka Halekeaka Opiuma.

 

KE KAHUAHANA O IA AOAO NO NA HANA KALAIAINA KULOKO AME KA AHAOLELO LAHUI.

 

            Ma ka halawai Ahaelele a ka aoao Home Rula i malamaia i ka Poakahi nei ma ka halekeaka Opiuma, ua waeia ae o Charles Notley i moho Elele Lahui no ia aoao, e alakai aku ana hoi ia aoao ma ke kahua kaua holo balota i keia kau koho e hoea mai ana.

            Ma ke kakahiaka o ka la i hoikeia ae nei i hoomaka ai na hana o ka Ahaelele, a mahope o ka hoomaopopo ana i na laia i hiki mai, ame ka wae ana i na lala o kela ame keia komite, ua hoopaneeia na hana, a hoi ae na lala apau no ke Keena Home Rula no ka paina awakea.

            I ka auwina la i hoomauia ai na hana, a ma keia hoomau ana i hooloheia ai na hoike komite. O ka hoike kmoite ano nui loa ma keia, oia ka hoike komite o ke kahuahana, i hooholoia hoi mahope o ka heluhelu pakahi ia ana o na pauku, na pakui ame ke kiola ana i kekahi mau mea a ke komite i lawe mai ai. Ma ka panina o ke kahuahana a ke komite i lawe mai ai, ua hoikeia ke kakoo o ka aoao Home Rula i na lawelawe aupuni ana a Kiaaina Carter, a e haawi ana hoi i na manao aloha o na lunakanawai e noho nei; eia nae ua loaa pono kei ahapa o ke kauhuahana i ke peku mahanahana a Kumalae a leleliilii ana i kahi e. O ke kahuahana e puka aku nei, oia ke kahuahana i hooponoponoia e ka Ahaelele a hooholo loa ia. Penei ua kahuahana la.

 

KAHUA HANA O KA AOAO HOME RULA.

 

            O ka Aoaoa Kuokoa Home Rula o ke Teritore o Hawaii, ma o kona mau elele la; akoakoa mai ma ka Ahaelele, ma ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka la 1 o Augate, M. H. 1904, ke haawi nei i na mahalo ana i kona mau alakai i kakoo i ke kahua kalaiaupuni e hooponoponoia ana e ka lehulehu mamuli o ke koho balota maoli ana a na kanaka, ma keia ke hooia hou nei la i kona onipaa ana mamuli o na kumu alakai aupuni i hoakakaia maloko o kona mau kahuahana koho balota mua a o ka oi aku nae, ma ko keia Aoaoa hooikaika pauaho ole ana e kukulu ia maloko o keia Teritore i aupuni e rulaia ana no ka lehulehu, ma o ka lehulehu la a e ka lehulehu hoi.

A ma ke kipaepae o ka hoomaka ana o ke Kau Koho balota e hiki mai ana, ke kue nei makou, a ma na wa no hoi apau, e kue aku no makou I ka hapai ame ka hoalaia ana mai o na manao paonioni pili lahui.

            Ke hoopaa nei makou i ka n@akou Elele e kohoia ana no ka Ahaolelo Lahui ma Amerika Huipuia e hoomaopopo oia i ke kulana kuilikii e ku nei i keia wa maloko nei o keia Teritore mamuli o ka heluna nui, o na Asia i komo mai e paonioni pu me na poahana oloko o na hanalima ike a ano hana e ae maanei; a e koi aku hoi oia i ka Ahaolelo Lahui e haawi koke mai ia kakou, ke alanele e hoopauia ne ai keia kulana pilikia ma o ke kauia ana o na kanawai e like me na mea i hoakakaia maloko o ka hoike a ke Komisina Senate i hoea mai ai i Hawaii nei; a ke koi nei hoi makou @ia e hana pume na alakai o na ahahui limahana ma Aermika iloko o ka lakou mau hooikaika ana e loaa ona kanawai e kaupale ana i na paahana Asia.

            Ke hoopaa nei makou i ka makou elele Lahui e kakoo oia i ka pahola koke ana mai a ka Ahaolelo Lahui o Amerika Huipuia i ke kanawai home hookuonoono o Amerika Huipuia ma ke Teritore o Hawaii nei.

            E nonoi aku no hoi oia i ka Ahaolelo Lahui e hooholoia ona Kanawai e hiki ai i ke Aupuni o Amerika Huipuia ke lawe aku i ka mana piha ina ka malama ana ame ke hooponopono ana i ka Panalaau Ma'i Lepera ma Kalaupapa, ma ka Mokupuhi o Molokai, e ikei ana hoi ma keia hope aku o ke "kahua Hoomalu o Molokai no ka hookaawale ana, ka malama @@a ame ka hoola i na poe ma'i lepera o keia Teritore; a e kaa hoi la wahi malaio o ka mana, ka malama ame ka hooponopono ana a ke Kuhina Waiwai o Amerika Huipuia.

            Ke kakoo nei makou i ka manao e loaa ona hoololi no ka Pauku 80 o ke Kanawai Kumu i mea e hiki ai i ka poe koho balota o keia Teritore ke koho ma ka balota ana i na papa luna oihana apau o ke Kalana.

            Ke hoopaa nei makou i ka makou Elele Lahui e loaa ai ke kulana Mokuaina ia Hawaii nei, me ka manaoio ana hoi, e hiki ana ia makou ke hoike aku i ko makou kupono no la kulana Aupuni mamuli o na lawelawe ana i na hana o na Aupuni, Kalana me Kulanakauhale me ka hoopono, ka makaukau ame ka hoemi lilo ana, no ka pono like hoi no kanaka apau.

            E hooholoia ona kanawai o ka Ahaolelo Lahui o Amerika Huipuia ma ka la kupono mua loa o ka noho ana mai o ua Kau Ahaolelo ia, e like hoi me ka hiki, e kauoha ana a e haawi ana i ka mana i na kuiana Aupuni Kalana apau, taona me kulanakauhale e kukuluia aku ana maloko nei o ke Teritore e ka Ahaolelo e hiki mai ana, e noho aku, e hoohana aku a e noho mana aku maluna o na waiwai aupuni apau oloko nei o ke Teritore, i kupono hoi no ke kukulu ana, amalama ana a lawelawe ana i ua mau kulana aupuni kalaua la me kulanakauhale.

            Ke hoopaa nei makou i ka makou Elele e kalele ikaika oia maluna o ke kaulike ame ka pono maoli o ko ka Ahaolelo Lahui hoomaopopo ana mai i ke koi a ka makou Moiwahine Liliuokalani, mamuli o ke kanawai o ka pono io ame ke kanawai no hoi i kauia e kanaka, a me ka umauma hamama hoi e haawi mai i ko makou Moiwahine, Liliuokalani, i huina dala i kupono me kona kulana mua, a he hooko me kona kulana mua, a he hooko ana hoi ia i na leo noi o na makaainana Amerika pulama pono kaulike ma Hawaii nei.

            E koi ana makou i ka makou Elele e loaa ona haawina dala nui mai ka Ahaolelo Lahui mai no ke kukuluia ana ona Hale Kula Ike Kiekie (University) ma Hawaii nei i hooko ia ai na iini o ka hapanui loa o na kane ame na wahine opio no ia mau ike na mea e loaa ole ana ia lakou mamuli o ko lakou nele.

            Ke hoopaa nei hoi makou i ka makou mau moho no ka Ahaolelo Kuloko e kakoo laku i keia mau kumuhana:

            1.  E hooholo ma ke Kau Ahaolelo e hiki mai ana i Kanawai Kalana e komo ana malaila na kulana hooponopono Aupuni Kalana me kulanakauhale o ke kulana hoolaiki ole ia, a, aole hoi lakou e hoohemahema i na hooikaika ana e loaa na kulana aupuni i uluhia ai ke kanaka Amerika, a i hookaukoo ai hoi oia he pono hanau ia i loaa iaia.

            2.  E hoololi i na Kanawai koho balota e ku nei; a mawaena o ia mau hoololi e komo oha kanawai e ae ana i na poe paahana apau i loaa ka pono koho balota e koho ma na kau koho balota mau a kuikawa hoi e malamaia ana maloko nei o ke Teritore e hele aku a koho ma kela ame keia koho balota ana no ka manawa o ekolu (3) hora kailike ma ka la koho balota, me ka hooemi ole ia ana o ka ukuhana no ka manawa i lilo ma ia hana.

            3.  E hoololi hoi i ke Kanawai Paahana i hiki ai ke waeia na poe paahana no na hanalima noiau ole, maiwaena mai o na poe koho balota oloko o kela ame keia aoao kalaiaina oloko o kela ame keia aoao kalaiaina oloko nei o ke Teritore, ma ka huina kaulike noloko mai o na aoao kalaiaina apau; a e hoolilo ana hoi i ka wae paewaewa ana i na limahana i hwea mikamina.

            4.  E hooholo i kanawai e kukulu ia ona kula ao oihana mahiai ma ke Teritore o Hawaii, me ka hookaawale ana hoi i haawina dala kupono no ia hana.

            5.  A ke hoopa nei makou i ka makou poe moho e kohoia ana no keia Kau Ahaolelo ae o 1905, e kau i mau kanawai e loaa ai na kokua ana i na kamaainana kulana nele, e haawi ana i na kokua ana ma ke dala i na poe mahiai home hookuonoono, elike no hoi me na kanawai oia ano i hanaia ai ma Hawaii nei iloko o na makahiki he 30 i haahope ae nei no ke kokua ana i na mahiko o kakou nei ame na alahao, kukui uwila a loaa ai hoi ia lakou ka palekana ame ka holomua i nei la; i mea hoi e loaa ai keia hopena; i hoonohoia ai ke kahua e ku ai ke kulana Aupuni Mokuaina e hoea mai ana no Hawaii nei no ka wa mau loa, aia no ia maluna o na hokua o na kupa Amerika e noho ana ma na aina mahi liilii ame ka poe home hookuonoono, a maluna oia kulana Amerika maoli, e hiki ai ke kukuluia a hoomaona he Aupuni Moknainua o na aloha aina oiaio.

            A i kulike ai me na mahelehele ano nui o kela manao i hoikeia ae la, ke hoopaa nei makou i ka makou mau moho e hooholoia na kanawai, penei:

            (a)  He kanawai e hookuu ana i na auhau aupuni maluna o na waiwai lewa ame na waiwai paa i hiki ka huina waiwai io i ka $2,000, a no ka manawa o ehiku makahiki e hookuuia ai.

            (c)  I kanawai e hookaawale ana i waihona dala hooaie i kokuaia ai na poe mahiai liilii ame ka poe noho home hookuonoono, i hiki ai ia lakou ke hooholomua i ko lakou mau wahi kuleana aina, kukulu i na halekuai kokua like, a pela aku.

            (i)  I kanawai e haawi ana i haawina dala no ke kuai ana ame ka haawi wale ana i na hala hakihi, ma @uli taro, nahehu haka ame na mea kanu me na anoano kupono i na moe mahiai.

            (o)  I kanawai e loaa ai ona waihona dala no ka u@ kokua ana i na mokuahi pili aina a Kaleponi hoi e paonioni nei, e ae ana i na uku emi no ka lawe ana i na mea ulu ame na waiwai kuloko nei o ka aina, ke ae ole na hui hooholo mokuahi i na uku kupono maoli no ia mau mea.

(E nana me ka aoao 6.)