Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 28, 8 Iulai 1904 — KA HONOULU MALAMA ANA I KA POKIULAI. [ARTICLE]

KA HONOULU MALAMA ANA I KA POKIULAI.

A hala ke ao o ka Lapule i hala a uhi mai la ka malu o ka po a i ka hooaumoe loa ana iho, mai ia manawa ka hoomaka ana o na hoomanao ana i ka la eha o lulai o ke kulanakauhale o Honolulu—o na wahine kaulei ma ko lakou mau kahua kuai lei kahi i hooaumoe ai ake aumoe ioa—ia lakou iiaila i na puaii himeni o ka po e hoohiaiaai ana i na kauhale.

Pela iho la ka nakuhele ana o na hana kulaia o ka la nui a hiki wale i ke ao ana ka manawa ponoi o na hana i hanaia i ka po iho i hala, a i ke kokoke ana ma kahi o ka hora ewalu na koa o na pualikoa o ka Puali Kiai Hawaii ame kela o Amerika e liuliu ana a i ka hiki ana i ka manawa ua maki haaheo ae la lakou iloko o na alanui o ke kulanakauhale, i hoomakaia mai paalii mai a mahope o ka pakaawili ana iloko o na alanui ua huli hou aku lakou no ka paalii a hookuu na hana ma ka halekoa. E like me ka mau ua pihakui ae na alanui i na kanaka ame ke ohohia no hoi i lawelaweia ae ai a na keia huakai o ka Pokiulai i huki aku i keia nui kanaka iloko o ka paalii a mahope iho 0 ka hora umi i malamaia ae al ria hana haiolelo kekahi mau hana hol o ke kulaia ana i ka la kuokoa o na Amerika, a ua piha maoli i na kanaka. Mamua o ka hoomaka ana i na hana aia ka bana puhiohe a na Pukiki ke hooheno la me ka lakou mau hokeo a 1 ka makaukau ana ua haawiia mai ke mele e ka puali leo pa-walu he poe wahine ame na kane a ua maikai ka lakou mele ana, a mahope olaila i o ia mai ai na olelo hooikaika aloha aina iloko o na maleaainana no ko lakou aina ame ko lakou aupuni ame ko lakou hae e ka Loio Dunne maluna o ke kumuhana "ka makaainana Amerika," ua haiia nae keia mau manao w'aiwai mahope iho o ka heluheluia ana o ke "kuahaua kuokoa." Mahope iho o ka Dunne ua waihoia mai kekahi mau manao hoolana manao e Mr. Hughes maluna o ke kumuhana, "ka Repubalika o keia mua aku" a ua nui ka pa'lpa'iia o kana mau olelo a hookuu no hoi na hana me ka himeni a ka puali leo pa-walu, a i hora o ke awakea i haawiia ae ai na pu aloha he kanaha-kumamalima malalo o ka hoohana ana o na koa pukaa o Amerika e noho nei ma "Waikiki. I ka manawa e malamaia ana keia mau haiolelo aia na keiki hoe waapa o ka Healani ame ka Makala iluna o na kai malīno o ka I'ahamauieo o Ewa kahi i paio ai no ka lilo ae o ka hanohano o ka lanakila ma ia hana heihei waapa a ua piha ae no ia kahua lealea o ka la i na kanaka mai ke kulanakauhale aku maluna o na kaaahi o ke kakahiaka i huiia me na kamaaina o uā aina nei; a aole he mea i hoi nele me ka nui olioli ole i na hana o kā la a o ka mea aku i oi oia no ka la-we-haaheo ana o ka Makala i ka lanakila' maluna o kona hoa mokomoko o ke kai heihei "ka Healani." A i ka auwina la iloko o ke kahua kinipopo i ulele iho ai na hui kinipopo kaeaea o ke kulanakauhaie nei "Kamehameha kue ia Elks" a na Kamehameha ka ai o ka la ma ka loaa ana iaia he ekolu aipuni a he huakaka wale no hoi ka Elks a pau wale ka paani ana. A i ka pau ana o ka laua paani ua komo aku la o Malle Ilima kue ia Honolulu a lawe ae'la o Ilima i ka lanakila a waiho iho la ia Honolulu I ka hopewaa. He ekolu a Maile i ka hoo-

kahi a Honolulu. O na hana hope loa i malamaia ae ma keia la oia 110 na aha hulahula ma ka Hotele Hawaii ame Youn'g na wahi i akoakoa ae ai na maka palupalu ame na keonimana a ua maikai na hana i malamaia me ka nele ole o ka loheia o na leo pila e alakai ana i na ka-ina wawae, eia nae, ua o mua. ia ae la ka lewa lani e na ahikao ka hana hoi i malamaia i ka hora ehiku" o ia ahiahi. KA HŪLAHULA O KA POKIULAI. O ka aha hulahula i malmaia iloko o ka Hotele Toung oia keKahi o na hana f holopono loa o ka lawelaweia ana i ka po o ka o lulai iho nei, 0 kekahi oia ka nui lehulehu i hiki kino ae malaila a ma »vahi o na haneri ka nui, ka manawa no hoi i weheia ai na hana i ka hora eiwa a hiki wale i ka hora ekahi o ka wanaao o ka piha mau i na makaikai. Nui no hoi na leo mahalo maluna o na hookipa makaikai o ka hoteie oia na keonimana Adams ame Cunha a pela no hoi i paholaia aku ai ia haawina hookahi maluna o ka lunanui o ka hotele Mr. Lake no kana mau kokua iloko o na hooponopono ana o ke komite o na hana o ka Pokiulai. O ka Moiwahine Liliuokalani ame ka Wahinealii Kalanianaole i ukaliia e Mrs. Smithies o lakou kekahi i hoea ae 1 ka aha hulahula i malamaia iloko o ka Hotele Hawaii a i hooluana ai a hala ka hora 11 no ke komo pu ana iloko o na hauoli ana o ia ahiahi ame na hoowehiwehi e luhiehu ana no ka mea ua nani maoli no nfa hoowehiwehiia ana o ka hotele. Mamua o ka hoomaka ana o na hana hulahula ua hookipa mua ia ae ka Moiwahine ame kona mau hoa ma ka papaaina a Konela G. W. Macfarlane i hoomakaukau ai 110 lakou iioko o ke keena aina. NA KA MAKALA KA LANAKILA O NA HEIHEI ELUA. Mamua ae o ka hiki ana i ka hora umi o ka Pokiulai nei ua piha mua ae la ke kahua heihei waapa o Polea, Ewa, i ne kanaka mai ke kulanakauhale aku maluna o na kaaahi o ke kakahiaka i huiia me na kamaaina o ka I'ahamauleo, eia nae, ua oleloia aole i oi aku ka nui .o keia i ko ka Pokiulai o ka makahiki i hala, a he nani hoi ka nanai- a o ke kahua oiai ka nui lehulehu i hoowehiwehi ae ia lakou maluna o ko lakou nui kino ame na papale me na hae ame na lipine o na hui waapa ka Healani oia hoi ka "bolu me ke keokeo" anie ko ka Makala "ka ulaula ame ke keokeo," a mawaho ae o keia mau hlohiona nani aia iloko o na noonoo o ka lehulehu na manao ikiiki no ka nui maikai o na hoohana heihei ma ka manawa e hoio ana na waapa ma ke kahua mokomoko; Ma na heihei waapa o na papa a elua, ka Heihei Papa Ekahi ame ka Papa Elua ua lawe ae ka Hui Waapa Makala i ka lanakila a waiho iho la ia Healani i ka muliwaa no keia fcau heihei. Ma ka Papa Ekahi he elima heihei i lilo ia Makala a he eha ia Healani a ma lsa Papa Elua he eono ia M&kala a he ekolu ia Healani. Mamua ae o ka holo ana o na kaaahi ohua he umi-kumamalua ko lakou nui ua lawe mua ia aku la na keiki o na hul waapa Heaiani ame Makala ma ke kaaahi mai ke kuianakauhale aku ma ka hora ewalu kakahiaka, a i ka hikl

ana aku i kahi o ka hana ua puuluulu ae la no lakou na keiki o keia mau hui ma ko lakou wahi pakahi iho a hoomaka koke aku la ma ka hoomaamaa ana e like me ka mau. A mamua o ka hiki ana ae o ka nui lehuiehu aia na waapa o na hui a elua iloko o ke kai kahi i hoomaamaa ai—o ka Papa Ekahi o ka Makala ka mua o ka lana ana iluna o ka ilikai a mahope aku 110 hoi k;v Healani i ukaiiia e kahi moku lawe poe luna hooponopono heihei, oia hoi nā komike malaina manawa 'ame na lunakanawai o ka la heihei, a ma ka hora 10:10 aia o A. L. C. Atkinson ka mea iaia ke kuleana hooheihei mā kahi e hoomaka ai ka heihei ame ka hana nul no hoi ka hooiikelike ana 1 na waapa mamuli o ka ikaika'o ka makani mai ke kuahiwi mai, a mai ia manawa no hoi ka hoomaka ana o na hana. A hala ka auwlna la I hoopau ae ai na hana heihei a huli hoi mai la no hoi na mea apau—o na kini o Honolulu maluna o na kaaahi a ua nui ka mahaloia o na keiki hoe waapa no ka nui hooiknika maoii no, eia nae ua hoi kukuie mai na Healani oial ka Makala nie na puuwai iahaiaha no ka nui oiioii o ka papahiia ana o lakou me ka hanohano o ka lanakila. O keia malalo iho na'Moho Lanakila ame ka nui manawa i iilo ai ke eo mai ka makahiki 1896 mai: HEIHEI PAPA EKAHI. Makahiki—Moho Lanakiia. Manawa. 1896—Myrtle . 10:03 IS97—Myrtle . 9:4$ Is9S —Healani 10:05 2-5 IS99—Myrtle . 11:00 1900—Heaiaiii ......10:14 1901—Healan 10:37% 1903—MyTtle . 10:40 3-5 1905—Healanl 10:05 2-5 1904—Myrtl .10:481-5 HEIHDf PAPA ELUA. Makahlkl—Moho Lanakila. Manawa. IS9s—Myrtle 10:21 ISS7—Myrtie . 10:29% IS9S—Healanl 10:14 2-5 ISS9—Myrtle . 10:4S 1900—Myrtle . 11:14 1901—Healanl .....11:24 1908—Myrtie . 10:31 190®—Healanl 10:16 1904 —Myrtle 11:04 2-5