Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 26, 24 Iune 1904 — Hui ke Komisina Kanawai Kalana [ARTICLE]

Hui ke Komisina Kanawai Kalana

"Ke manaoio nei wau," wahi a Hon. Henry B. Cooper. i hoomaka ai i kana haiolelo imua o na laia o ke Komis';na hana Kanawai Kalana nia ka lakou haiawai o ka Poalua nei, "ua haawiia mai ka manawa no ka hana ana i kekahi bila kanawai e hooponopono ana i na lawelawe aupuni ana. he n;anawa hoi no kekahi aupuni i hooponoponoi{i e hana aku ai i kana hana : a keia Teritore. O ke kahua niaoli kahi hoi e kukulu aku ai i keia . upuni oia no ka pono o na makaaii.ana iioko o ko lakou mau kalana pono: iho e hoolilo ana hoi i na dala loaa mai ana ia lakou iloko o ko l;\kou poai iho, mai na auhau mai. maloko iho no o ko lakou mau poai ponoi, no ko Iakou mau hana aupuni. n keia ke keehina e nee aku ana i ka hooponopono aupuni, a he mea hoi e poiio e oni paa iloko o na makaainana . iio ka moa o keia ka pohaku paepae j 110 ka mana nui e nee mai ana ma 1 mua aku. "Ke munaoio nei wau o ke "Kanawaikumu" oia ko kakou hoku alakai :r.a ka hana ana i ke kanawai kalana e waiho ia aku ana i ka ahaolelo. E like me ka loihi o ko'u noonoo ana maluna o keia mea pela no hoi ka loaa ana inai o ka manaoio iloko o'u ua hoomoowiniia ka mana'o'.ke aupuni kalana; o ka bila kanawai kalana i waihoh\ aku imua o ka ahaolelo o 1903 aia iloko olaila ~he mau hooponopono waiwai nui a i noonoo akahele loa ia ; hoi, aka ma kekahi mau mea lehulehu ua ku-e io aku no ua kanawai la i ke Kanawaikumu, a na'u i lawe mai ! he elua mau ninau e pili ana i keia I kanawai imua o ka Aha Kiekie. Ke i manao nei wau, ma ke ano he poe loio, ; ua hiki aku ko kakou pono i Uahi o ka pilikia, a e pono ia kakou ke hana ! i ka kakou hoike e hiki ole ai ke hoo- ! hamaniia e ke Kanawaikumu. rjiei no hoi wfeU O ke i Kanawai Kalana o 1903 aia iloko ola- ' ila he maū mea i oi aku a i pono ole hoi ke komo ana iloko oiaila ma o na hilikau lehulehu, mawaho ae o ke Kanawaikumu. Ke maopopo ole nei ia'u ke kumu i hookomoia ai iloko o ke Kanawa! o 1903, i ka mahele e piii ana i na loaa aime ke Kanawai o na laikini. He mea hiki no ke law r elawe ia keia mau mahele ma ka hookomo ana i pakui iioko o ke kanawai e ku nei e x>I1i ana i keia mau mahele. "JJa loaa pu mai no hoi ia'u ka manao kanalua no ka pono i ka Teritore ka hoihoi ana aku I na waiwai teritore i na kalana. Eia me a'u kekahi mau

kuhikuhi a i noonoo pono hoi ma» luna o keia mea. a o ko'u nianao maoll aoie kakou , e noonoo maiuna o keia: mahele. | "Maanei e loaa mai ana ka ninau no ke.anOLO ke aupuni. E nana ae kakoii maluna o ke kahua kaiaiaīna. o"ka poe i loaa ka manao e loaa piha ka pono o na makaaln&na e laweiawe ia hoi ko iakou mau pono e na makaainana i ku i ko iakou makemake, ke kau aku ana ko lakou maū niaka maluna o ka Papa Lunakiai ma ke ano oia kekahi mea ano nui 16a. Ke kanalua nei wau no ia inea». ma ka pono kanawah 0 ka Papa X.unakJai rae ka hoopaapaa ole he Papa ia no ka lehuiehu, a ma ka manao ana o ko ma~ kou hui i ka wa i hoaoia al imua o ka Aha, Kiekie. ua paio aku makou 0 ua. Papa, l>unakiai la ua la i ke Kauawalkumu, Aoie keiia he mau manao ikaika a i oie manao hikl oie paha ke hooloiiia, aka he hopena ia i. loaa mai ma ka hooulu ana i ka noonoo ame ka ike i iea halawai axta ; kefkMav Mfr Pjffv*«LUtiakiiil anei i kohoia e. keia ame keia apana koho, a i ofe e kekahV Papa i hookoh»ji ia e ke Kiaaina? • i^o'u ame kekahi o keia mau mea, aka ke manao net a!a Ue kaleie ana o kei;\ hana maluna o kela ninnU. " ">• **Ke mana'o iier waū ua «1W !a ka- i koU He hooholeunua aktt i ka kakou' hahii ūta 'ki* lawe ana ntrii i .ke Ka- j nawai o 1?M, e klel d V Mlo dna hoi no e s kapae aiut hoi l kinohi ] na pauku a kakou $. ike af id ito i e hopkuino iiia ano he hapjv no ke Kanāwd e i Ja\ve roal i na maheie powehlwehi a| fc«K*srfcAkit >4c*/ia<bi<oo oosr li ] oi* hoi iaa, wilka e h^o-j uwuia, i¥» a i iOie ā.<oahqpe I 1 e nwi i kahUahoio-okt-a a lsna s olelo Moki» o o».koesa, e hooponopono ana, hoi l oa c «oito-naj&tfffcu^£ a l ole pakul p»ija* • ••■ mo»ao n*Uta* k« haUlo ! ** kalana hoo«nMca*tmameke kuiana o ka ia%velawe *ifa ( ha firat*n* l etu» «ftian« M ■i?a«*i* ,P<lA*t ■

a ka hooholoia ana o ke Kanawai o 1903, a ke manao nei wau ua loaa mai ia'u ka ike maopopo ana i ka manao 0 na kanaka e noho nei maanei, maluna o; keia ninau. He nui no hoi ka poe o Hawaii i loaa like keia manao, oia. boi aole ,wale i aupuni e hooponopono ia ana e na makaainana >ko lakou aka e lilo keia i aupuni e makahehiia ai, a aole hoi i aupuni hookaumaha. O ka hoomahuahua ana 1 na lilo mamun o na ukuhana he mea no ia e pii mahuahua aku ai na haawe., Oiai o keia no hoi kekahi o na M<>kupvini nui, eia nae o Hawaii oia o na kalana uuku loa ke hoohaiikelike aku jpne ko /ta kalana o Amerika, a. i ka wa e wehe ia ae ai o ke alahao a loaa hoi na alanui maikai e hiki ana keia mokupuni ke apoia ae, hui pu aku hoi me ka pii mahuahua ana o na launa ana ma na mokuahl, aole e puikaika loa ke kukai ana aku me ke kikowaena o ke ikalana e kukuluia aku ana ma Hilo—e noho no na aha hookolokolo ma kahi a lakou e ku nei i hik£ ai ke lawelawe ia na hana e like no me ia e ku nei i keia.manawa. Malia pahao mahelehele hou ia na mahele. o na Lunakanawai Apana. . "Ke paa nei w&u i ko'u manao ame ka'u. i hooholo ai a hiki mai i ka manawa e lohe ai wau i ko oukou mau manao, a i hele mai nei wau no ka hana me ka loaa oie o ka manao akeakea. Ke hoike nel wau i keia mau mea i hoike no ka'u mea i noonoo ai mai ka manawa niai i kukuluia ak keia komhina." Ma ko lunamakaainana Beckley iuanao, i ka manawa i ninau mai ai ka iunahoomaiu i kona manao ,ua maj nao oia ina ka lawe ana mai i ua j kanawai la alaila. ua loaa ke kahua. e j hana akii ai, a ua like kona maeao m« ko 3lr. C?ooper a ma ka hahai ana i na i uiai .oia niaoll no kit p«vpahana pololei. malkai oie ī ke &oittrelna ke hiki ole ae ka lakou māu ■* heopouoponp ma kahi o ke ku k»~l~ice kanawai e plil ana 1 k* Papa oiai na *xieane e itan loa na laia o k» komiaina poe !o» wnie no. Aole ola 1 manao hft Am' pono 1 hooluiil kanak& «tl« tto> e~ kohoia | laia n& ■ka Papa lAmamahop# llk» ola hoeik&hi k» pb<) k» kanaka. 'Aole ao hoi ona n»lk» « Hlo na k* Klaaina hookoliu mal i na lala o ka P«pa Lunakiai. tla llkē manao e nopnoo akab*!eia ke kanawai o I!XM. ; Maanel 1 Iwloheiala noi a Thie!|(ia # Jno oia f kakan«i ioe )ContiMnk a' e tdn( la j »WS*4 ir ,v **

$10 no kela ame keia halawai ana o ke Komisina. Ua ala koke mai na kukaiolelo ana maluna o ka waihona o keia komisina. Wahi a Senatoa Crabbe, ua hui aku oia me Kiaaina no na mea e pili ana i ke dala a ua loaa mai he pane aole he waihona no keia hana. 0 ka mea e kohoia ana e iawelawe hana no keia komislna e kali oia i ka lokomaikai o ka ahaolelo e hoea mai ana no kona uku ia aku. He elua inoa i waihoia mai no keia hana, oia hoi o Thielan ame Avery, a ma ke koho ana ua like a like na aoao a i elua a ua kaa aku na ka lunahoomalu ke koho ana, a nana i hoHee , mai ua kohoia ka inoa hope i kakauolelo na ke komisina. Ua manao o Stewart he mea pono e : nana .aku k.e komisina. i na kanawai e waiho nei, a ua hoike ae o Cooper, i eia o Mr. Judd ke hooponopono nei, ma kona ano he Komisina. i keia mau kanawai, a ua ioaa mai ka hoike iaia ua aneane e pau na hooponopono ka- ' nawai ana. Maanei i waiho ae ai ka lunahoomalu 1 ke kope o ke Kanawai o 1&03 a hoike mal i kona manao e hoomaka aku ke komislna i ka iakou hana ma ka hoo* ponopono ana i na loaa. Ma kona ma- : nao me kahi hooponopono lillil i ke kanawaj e plii ana | na laikini e pau 1 ai na hemahema. Ua manao pu no hoi o:a ua hiki no i ke komisina ke hoo- 1 hui iloko o Ita lakou. hana i mau hoo- 1 loli no na kanawai iaikini a e hoo- 1 komo pu ia aku hoi iloko o ka ieta e 1 hoouna ia aku ana i ke Kiaaina. Makemake o Stewart i Kanawai e hni iike , ana me ka makemake o xa lehulehu e < hoonui ole ai 1 ke kaumaha maiuna o 4 lakou. * Ua maiiao ka lumahoomaiu e hooma- *< I kana hana ma kela 1 naihWa'i*' anā ae ma ka iawe ana mal < i ke K&nawai Kaiana a noonoo pakahi} ] I na pauku. Maanei i hoopane<?ia ai M na hana a noho hou i Poaiua ae.