Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 25, 17 June 1904 — NA HOOKOHU LUNAKANAWAI NO HAWAII NEI [ARTICLE+ILLUSTRATION]

NA HOOKOHU LUNAKANAWAI NO HAWAII NEI

No kokahi niau la ke kali aua o k:i Oihana Hookolokolo no ka loaa mai o na hookohu o na lunakanawai o ka Aha Kiekie ame na Aha Kaapuni o kakou nei, a i ka loaa ana mai o ka lono ua hui aku ko kakou Kiaaina Carter me Peresidena Rusawela. oia ka manawa i upuia aku ai e loaa koke mai tma na lono nana e mawehe ae i ke kali ana. Ma ka Poalua nei ua loaa mal la i Honolulu nei na Jono telegarapa mai ke keena mai o ka Lolo Kuhina o Amerika e hoike mai ana ua hookohu ae o Peresidena Rusawela ia Generala A. S. Hartwell (Hakuwela) ame Hon. F*. M. Hatch i mau kokua Lunakanawai Kiekie, a e hoomau ana hoi ia Hon. W. F. Frear ma kona kulana mua. hookohu ua loaa mai he lono ua hookohuia aku o John Albert Matthewman i Lunakanawal Kaapuni no Hawaii Komohana, ma kahi o Lunakanawai Edings, a o C. T. Parsons i Lunakanawai Kaapuni no Hawaii Hikina, ma kahi o Lunakanawai Liilii. O Lunakanawai Hardy o ka. Aha Kaapuni o Kauai ua hookohu hou ia oia ma kahi ana i noho 'iho nei. O ka poe i hookohuia mai la ua lawe ae lakou i ka hoohiki no ka oihana a lakou e lawelawe aku ai a koe o F. M. Hatch, Lunakanawai Hardy ame C. T. Parsons, oiai aole' lakou ma Honolulu nei, aka ua hoounaia aku na lono telegarapa ia Hardy ame Parsons no keia hanohano i hookauia aku maluna o laua, a e hiki mai ana laua I Honolulu nei no ka lawe ana i ka hoohiki imua o Lunakanawai Amerika Dole. O F. M. hiki mai ana mai Amerika mai i Reia la. O E. P. L. \Veaver. ka lunakanawai o na aina, ua hookohu hou ia aku oia

ma ke kulana ana e paa nei. e KiaainBt Atkinson, a o H. C. Meyer hoi i kokus Luna Hooia. jp kela lo.no, .nana i hoopau ae «l - i : kali ana, ua manaolana mua ia e hiki mai ana i Honolulu nei ma ia la, a i ke awakea ana ae ua loaa mai la he lono telegarapa ia Kiaaina Atkinson mai ia Kiaaina Carter e hoike mai ana i na inoa o ka poe i hookohuia a e noi mai ana ia Atkinson e hoike aku i keia lono i ka poe no lakou na inoa i hoikeia, a ua hooko aku o Atkinson ia kauoha, a ma ka hora 3 auwina la i 5-akoakoa ae ai ka poe e noho ana ma Honolulu nei iloko o ke Keena Hookolokolo o Lunakanawai Dole. kahi hoi a lakou i lawe ae ai i ka hoohiki. Ua loaa pu mai no he mau lono telegarapa mai ia Loio Aupuni Knox mai i keia ame kt*ia i hookohuia. ; O na keoniinana hanohano i hookohuia ae nei ma ke kulana Lunakanawai no ka Aha Kiekie, he poe wale no lakou i kanmaina ia Hawaii nei a i ko Hawaii nei papa loio, a ua hoike ae keia -apa i ko lakou apono i na hooi loia mai. O Lunakanawai Kiekie Frear, ma ke-

' ia hoorpau ia ana ma ka oihana, ua komo aku ia i ka lua o kona manawa o ka noho poo ana no ka Aha Kiekie o Harvaii nei, r i ke kanāKa liot 'o mau makahiki. Ua hanauia oia ma Grass Yalley, Kaleponi, ma ka la 29 o Okatoba, 1563. I ka makahiki ISSI, ua hemo aku oia mai ke Kula o Punahou a komo i ke kula Kiekie o Yale, kahi hoi ona i hemo mai ai i ka makahiki ISSS, a komo i ke kula Loio o Tale a hemo mai i ka makahiki IS9O. Ma ka la Augate. 1593, ua hoohuiia ae oia me Miss Emma Dillingham ma ka be- , rita maemae o ka mare. I ka makahiki 1893, iloko o ka mahina o lanuari, o ia ; kona manawa i hoomaka ai e noho ma ke ano he lunakanawai. e laAvelawe ana hoi i ka oihana iloko o ka Aha Kaai puni, i ke au hoi o ka nohomoi o Ha- | waii nei. Ma ka la 7 o Malaki oia i makahiki hookahi no ua lilo ae oia i kokua lunakanav.ai no ka Aha Kiekie, malalo hoi o ke Aupuni P. G., a ma ke kulana ekolu o na lunakanawai. I ka I makahiki 1596, ma ka la 6 o lanuari, ua | pii ae oia ma ke kulana kokua elua no [ ia Aha, a i ka niakahiki IS9S ua hookohuia aku oia i lala no ke komisina e

! aku ana ia Hawni! noi imua o k:\ Ahaolelo o Amerika. Ua noho ae oia :na ke kulana lunakanawai Kiekie no k:; manawa niai ka niakahiki 1899 a hiki i ka makahiki 1900, e lawe ana hoi i ke kulana lunakanawai ekahi, a i ka malinna o lulai. 1900 kona hookohuia ana inai i lunakanawai kiekle, a makua hoi 0 ia Aha. O Genera!a A. S. Hartwell, oia ka elemakule iloko o keia papa lunakanawai i hookohuia mai la. Ua hanauia oia ma Dedham# Mass.. i lune 11. 1536. a oia hoi kekahi o na ilikea i ikeia iloko na hana kalaiaina. He haumana oia no ke kula nui o Harvard a i hookuu maikai ia mai hoi 1 ka makahiki 1553. a mai ke kula a'o loio no hoi o ia kula kiekie i ka mAkahiki 1866. Ma Koloa, Kauai kona niare ana ia Miss Kaioke 18/2. He koa oia no ka P^derala ma ke kaua huliamahi o ka Akau ame ka Hema, kahi hoi aha i lawelawe ai i ka oihana koa a hlki wale i kona lilo ana i aliikoa kiekie, a e kapaia nei hoi he Generala. &fai ka makahiki IS6S a hiki i 1574 he kokua lunakanawai ekahi ola no ko Hawaii nei Aha Kiekie oke Aupuni moi. Ua pil ae oia ma ke kulana loio kuhina i ka makahikl 1574, a no ia kulana hookahi no hoi i ka 1577 a 1878. Oia nei ka agena i hoounaia ai e ke Aupuni P. G., i Wasinetona 1 ka makahiki 1899 a hiki i 1900. O Mr. F. M. Hatch oia kekahi o na kuhina o Hawaii nei ma Wasinetona. a ua hanauia īioi oia ma Portsmouth, X. H., ma ka la 7 o lune, 1852. Ua hemo mai oia mai ke k\ila nui mai o BoAvdoin, Maine, ika makahiki 1873. O kona ma- ' kuakane hanauna Harris ola kekahi o na lunakanawai kiekie o Hawaii nei mamua. I ka manavjja o ke Aupuni P. 1 ua lilo ae oia i iala no ka Papa | Kuka o ke Aupuni, a he Kuhina o ko na Aina E no kekahi manawa.

0 KOKUA LUNAKANAWAI O HARTWELL.

LUNAKANAWAI KIEKIE FREAR

KOKUA LUNAKANAWAI o HATCH. X