Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 23, 3 June 1904 — UA MAKAI NO KANAKOLU MAKAHIKI. [ARTICLE]

UA MAKAI NO KANAKOLU MAKAHIKI.

O k* m«ahou*J hoopukaln Uoko * ka 1 W* o I» Kuokoa plll Ia Qto*f«

Waip» makai o ke kulanakiuhale o Konolulu nei. oia kekahl hoike o ka noho loihl ana o kekahi kanaka ma kekahi oihana me ka loli nui ol"» iioko o na hana lehulehu e ae. a oia no hoi ke aiai loa o ka moekahi o ka noho oihana ana o Mr. George Waipa rr.a ke ano he makai a piha ka nianawa tr.a kahi o kanakolu makahik', a makou e hooho kanalua ole ai. "oia io ka makai piha pono." L*a noho makai o Mr. Waipa i ka la 11 o Dekemaba, makahiki 1*74, maialo 0 ka noho kiaaina ana o Mr. W. F. Allen no ka manawa, no ke pani ana 1 ka makalua i waiho hakahaka ia e Mr. J. O. Dominis. a mai ia manawa mai a hiki i keia la eia no oia ke hana nei ma ua oihana la a ke hana aku nei no a ke hiki aku i ka ia 1 o Dekemaba ae nei e piha p«no ai teia keia kanakoiu makahiki, he manawa ioihi maopopo hoi ia i noho hanaia e keia ; kanakn hookahi e kohu ai ka olelo ana ; he "makai io oia." Aole wale o keia noho ioihi ka haawina e ikeia ai ma kona aoao akao ka lawelawe pono ia o ka oihana iloko 0 keia manawa loihi, he haawina paakiki hoi i ka hooko mau ana no na manawa loihi e like iho la me ia kekahi kumu i ano okoa ae ai oia mai ke ano mau e ike mau ia nei. no ka mea," o ke ano mau e ikeia nei oia ka paa loihi mau oie iloko o )ca oihana hookahi (aole hoi he hoohalahala ana 1 ka ioli o ke kulana oihana ina nei ma ka hoopii ana ae), oiai o ka hapa- f nui aia ka hoololi oihana ma ka haa- j lele kumu ole ana ame ka inoino o ka | laweiawe ana iiokō oka oihana. j Ma keia kulana hoomau o Mr. Waipa iloko o ka oihana hookahi no ka manawa ioihi me ka iahilahi loa o na kina'una'u i hanaia e ia, oiai aole no; paha e nele ka o kekahi mau hemahema ma kona aoao, he hemahema nae i ku oie i ka hewa ke kumu o kona hoomalele ole ia ana, koe wale no kela kapaeia ana he hookahi makahiki, a oiai he kanaka Hawaii maopopo o Waipa, ke oielo nel makou ua a'o mai keia haawina maikai ona ia kakou Hawaii a i na kanaka no apau, e hoike ana i ka hoohanohanola o.ka oihana e ke kanaka hana moekahi a hoomau ma ka mel^hookahi, a ua hoohanohano pu mai ia i kona lahui a i kona aina a makou e manaoio nei oia ka hana kul>ono a ke kanaka e hana ai aole o ka hapaia lepo aku. Ma ka hoomoekahi ana i ka hana ua oi ae ia mamua o ka hoololiloli hana a holoholo i o a ianei e hana ai, no ka mea ina e ku ka ninau heaha la ka hana a ke kanaka nana na hana mau ole,—lolelole hana mau, paa ole ma ka mea hookahi, e loaa ana ka ike he kanaka oia l maopopo ole kana hana ame ka waiwai o ka hana ana, oiai hoi ke kanaka na»a na hana ma ka moekahi, oiai ke ku i kahi o lea ninauia aole e hiki ke hoohewahewaia, he kanaka oia o ka oihana e like me Mr. Waipa la, he kanaka hol i ikeia ka walwai mau o kana mau hana, oiai aole oia e noho loihi malaila ina aole i waiwai kana lawelawe hana, a na keia noho loihi no hoi ma ka oihana ka mea nana e hoike ae i ka nul iiiiinaiia, ma kekahi olelo ana ae, ua hilinai ke kanaka hana i kona haku a ua hilinai no hoi ka haku i kona kanaka hana. * ' O ka loaa ana mni nei o ka bila dala nona ka huina o $19,000 ia Mr. Kapena MeK. Williamson, ka lunakoa o ke kahua hoomoana kaua o Amerika ma Honolulu nei, he huina dala I loaa mai iaia mai ka Waihona Waiwai o Amerlka Hulpuia, a i ka Poaono i hala i loaa mai ai ma ka mokū lawe koa Solace, oia ka ikeia ana ae o ka makaukau io o ke Aupuni i ka lawe ae ia Kahauikl i wahi hoolulu kaua ma keia teritore a no ka pomaikai o Hawaii nel kekahi. He pomalkal nui keia no Hawali ma ia mahele o ke kumuhana. Eia nae, aia a pau ka huli pono ana o ka Loio Kokua Amerika Mr. J. J. Dūnn, no na palapala hoolimalima o na aina o Kahauiki, i kahua'hoolulu kaua no ka pono ame ka ewaewa ole e kaulike ai no na aoao a elua—o Amerika Huipuia ka aoao elua ame na mea aina hoolimalima, Star Dairy ame ka waiwai o Dowsett, a ke ku i kahi o ka pono kaulike e hoohalahala o\gt ai na aoao elua a pau i ka hanaia alaila 0 Jja holopono no ia o ua kumuhana nei, he kumuhana hoi i kamailio nui ia i na wa i hala iho nel a oia no hoi ka oiaio o ka loaa io ana o ia maheie pomaikal ia Hawaii nei. „

A i ka m&nawa kilpono, a i ka manawa e hiki io mai ai o Kapena C. Humphrey i manaoia e hlki mai ana i ka la 8 o lune ae nei, a o kona hiki ana mai ola ka hoea pu ana mal o na papahoonohoiioho hana o ke kukulu hale ana ame na mea like. alaila o ia ke ku ana ae ma o ua papahoonohohoho hana la ka hale palkau e like me kela o Ha'imoipo ae nel na hale e ae i kupono no ka oihana kaua e nele ole ai ka hooUloia o kekahl hūina dala nui no ua mau pono hale la ame na mea apau e hikl aku al ka huina nui l manaoia aneane a ma kahi no o ke 180,000. ' 4