Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 17, 22 ʻApelila 1904 — Page 2
| This text was transcribed by: | Pono Sternbergh |
| This work is dedicated to: | to Kumu Kehau |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
2 NUPEPA KUOKOA, APERILA 22, 1904.
KA Nupepa Kuokoa
NO KA MAKAHIKI $2.00
NO EONO MAHINA 1.00
SUBSCRIPTION RATES
ONE YEAR $2.00
SIX MONTHS 1.00
O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.
O na Dala apau o ka Pepa e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY, LTD.
HOOPUKAIA E KA
Hawaiian Gazette Co., Ltd.
Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu,
Panalaau o Hawaii, ma ke ano
Mea o ka Papa Elua
DAVID L. A-I, Lunahooponopono
S. K. NAWAA, Kokua Lunahooponopono
A. W. PEARSON, Lunanui
HONOLULU, OAHU.
POALIMA APERILA 22, 1904
Ka Aha Wae Moho Elele Repubalika.
E like me ka maa i ka oihana kalaiaina o Amerika a e like no hoi me na wae moho elele i hana mau ia i na manawa aku nei i hala iloko o Hawaii nei ma kona kulana teritori pela i hooko hou ia ae ai ia hana ma ka noho ana o ka Aha Wae a koho elele o na Repubalika o Hawaii Paeaina, ma Honolulu nei i ka Poakahi iho nei kahi i puka mai ai na hua - i ka nana aku no ka aoao Repubalika, he mau hua maikai, a na ia mau hua i hoike ae i ka maikai o ka hana a na Repubalika no keia kau koho.
Ma ka akoakoa ana ae o na elele, ka poe Repubalika i kohoia ma ke kulana elele mai na mahele koho mai o kela ame keia apana koho o ka Teritori, no lakou ka huina he 131 i hiki kino ae ma keia Aha Koho Elele Kuwaena i hala iho la, a o ka hua i puka mai oia ka mea nana i hoike ae - o ka mua pili i ke ano o ka lawelawe ana o ua aha elele kuwaena la; o ka lua, pili i ka hoike kulana aoao Repubalika; a o ke kolu, oia ka hooiaio ana he pili no ko keia aoao kalaiaina Repubalika i kela o Amerika Huipuia, aole hoi e like me na kualehelehe o ke au @a R. W. Wilikoki ke kupueu hoouluulu manao nui wale, he olelo hoi i paanaau i ka waha o ka poe noonoo lahilahi, e olelo ana; he ano palainapuna kela aoao Repubalika o Hawaii a o ka @o aku kela o Amerika a aohe he pili o kekahi i kekahi eia nae, e like me ka nee mau ana o ka manawa pela no ka maalo lahilahi mau o ia mau manao oiaio ole a e hiki mai ana ka manawa e pau ai ia ano noonoo iloko o na Hawaii, a aole no i ka liuliu loa no ka mea ke ike ia aku nei ka emi aku o ia ano manao.
A puka iho la keia poe elele e hele aku ai i Kikako no ke komo pu ana aku iloko o keia Aha Elele Lahui o na Repubalika, e hele ana keia poe elele Repubalika o Hawaii nei no ka hooikaika ana i ka inoa o Peresidena @usawela e waeia i moho holo peresidena no Amerika Huipuia ke kumu hoi i komo lokahi aku ai keia poe me ka pana ana o ko Amerika poe Repubalika, no ka mea, o ka inoa no o Peresidena Rusawela ka lakou makemake e onou aku ai i ka lehulehu Amerika e koho mai.
I ka nana aku i na hana i hanaia e keia aha koho elele Repubalika kuwaena i noho iho la, aole i like me na kulana hana o na aha i hala ae ma kekahi mau anuu, oiai ua hookahi wai o ka like o ka nee ana o na hana me ka ikiiki ole o na waiho manao ana, a o keia paha kekahi o na aha o keia ano i lawe ae i ka hanohano o ke koho moho ana ma ke koho ana i ke Kiaaina ame ka Elele Lahui he haawina hoi i hoomahui ole ia mamua.
Ke manao nei ke Kuokoa ua noeau ke@a koho elele ana, no ka mea he rula paa mau ia o ka holomua o na hana apau ma ka mahele o ka maikai - o ke koho ana i na limahana i ike maopopo ia ka makaukau, e manao mua @a aku ai no e holopono ana ka hana ke hanaia aku e na limahana o ia ano; a o @a oiaio @a o@a ka ke@a aha koho elele i hana iho la ma ke kikoo ana a koho i na kanaka ano nui maopopo iloko o ka aina, e like me ke Kiaaina ame Elele Lahui, a o kekahi no hoi he mau Repubalika laua. Ua noeau keia hana no keia manawa, a no ka manawa e hiki mai ana e waiho no i ke aku i na noonoo a hiki mai no ia manawa no ka mea aole e hiki ke hoopaa koke iho i keia manawa e maikai mau ana na hana a na Repubalika i na manawa pau, a oiai no hoi aole o na hoola@a ana apau a ia aoao e pau ana i ka hoopomaikai lehulehu me ka okomo ole ia @ na hana poholalo, eia nae, he haawina kela i nele ole ke komohia ia iloko o na aoao kalaiaina apau me ka nana ole ae o ka aoao hea @a @a a pau pu no me ana ahahui e ae ame na hana e ae, koe wale no a panikula ke komo ana o ia mau poholalo.
A i ka houluulu ana i na mea apau i hanaia iloko o kela aha koho elele o ia huina hana i houluuluia oia no ka mea nana e hoike ae i ka nui noeau ame ka ole o ka aoao Repubalika no keia manawa.
He Kanaka Kupaianaha
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Alameda i ke awa o Kou nei ua lawe pu mai oia he kanaka kamahao loa i Hawaii nei no ka manawa mua loa i @ iloko o ka moolelo o Hawaii nei, @ia ke hele nei maluna o ka lepo o Hawaii aloha, a ua lilo kona mau ano kamahao i makeneki @me manao i ka lehulehu o ke kulanakauhale nei i ke@a mau la.
O. E. W. Darling ka inoa o kela kanaka, he Amerika hoi ma ka hanau ana a he koko hoi o ka Pelekane ame ka Ailiki, i noho kahi ma Canada a no umi-kumamalima makahiki o ka noho ana i na mokuaina komohana o Amerika Huipuia, i hoonaauaoia hoi i Stanford Kulanui, nona na kaikuahine elua e noho kumukula nei i keia manawa, a he hoahanau ponoi hoi kona ma ka oihana haiolelo hoonaauao, a o na makua, eia no ke ola nei, he kauka nae ka oihana a ka makuakane.
@a@a e holoholo nei iloko o Honolulu he hiki ke loaa koke ka manao i ke kanaka i maopopo mua ole i kona kulana, ke ike oia iaia, e olelo ai ua kanaka la he pupule, no ka mea e halawai ana kau ike me na hiohiona ano hihiu o keia kanaka, oia hoi, he lauoho loloa pukalaki, like loa me na pupule lauoho loloa, a huipuia hoi me kona umiumi ma na papalina a hiki wale i ka auwae.
Aole wale o keia, aka o kona aahu he wahi aahu o ke ano mau nei no, oia hoi, kahi lolewawae ekekei i hiki aku maluna ae o na kuli, a ahuwale na wawae, mai ka hapa lalo aku o kona u-ha huiia me na kuli ame na oloolo-wawae, a hele kamaa ole no hoi na kapuai-wawae. He wahi pale-ili wale no ko luna o ka nui kino, e aluhee ana no hoi ka waha o ua wahi pale-ili la e hamama waha nui ana ma kona a-i a ahuwale kona a-i me ka hapaluna o kona umauma, a i ka hoohuihui ana i keia mau mea apau, aole e kuhihewa ke kanaka noonoo maikai i ke koho ana iaia ma ka ike aku iaia, e oleloia ai he pupule maopopo oia.
Eia nae, ke hookokoke loa aku ke kanaka aole e nele kona ike koke he kanaka oluolu ma o ka hoike ana a kona helehelena, no ka mea he helehelena hiohiona oluolu maoli kona, a i ka hui kamailio ana, ua hiki loa ke hoomaopopo iho he noeau na olelo, a naauao maopopo na manao, o na manao o ka poe i hoonaauaoia iloko o na kula nunui, a ma ka ui ana maloko o na ninau pili hoomana aole i malele aku @a mau haawina mai iaia aku, a no ka mea he makaukau maoli no, a mamuli paha o kona hoomaamaa mau ana ma ka hoopili ana i kona helehelena me ko ka Haku Iesu Kristo ua ano like aku kona helehelena me ko ka Haku.
O na huaai wale no kana mau mea ai, a ma na wahi e hiki ole ai ke loaa na hua ai e ai ai oia i na i'o, eia nae aole ia o kona rula, a he elua ano auau ana e malama mau ai nona, oia hoi, akahi, auau iloko o ka wai; elua, auau iloko o ka wela o ka la, ma ka hele papale ole ana a olohelohe iwaho, i hana mai ai ka wela o ka la ame ka makani maluna o kona kino, i mea e hooikaika ai i kona kino a o@a me he la e lapaau ole ia e like me ka noho lapaau ole ia o na holoholona a ma kekahi olelo ana ae, he kanaka o@a e ola nei, wahi ana - maloko o ka hana o na "kanawai kumau o na mea maoli" ke kumu ona i kapa iho ai iaia iho - "ke Kanaka o na kanawai kumau o na mea maoli," a ma o kona ma'i ana i aneane aku ai oia e make i hooulu ikaika ia ai kona noonoo e ola e like iho la pela.
Ua nui maoli ka puiwa o ko Honolulu nei poe, ke kumu e olelo nei kekahi hapa, ua ano opulepule, a he imiloaa paha, a he lalau paha o ka noonoo a he nui wale aku na hoohuoi ana, a makou e hoomaopopo e nei i ka hikiwawe o ka hoopuka leo ia i kona pupule maoli a e nele ole ai ka hopuia, ina o ua kanaka la he kupa ia no ka aina, eia nae, he hookahi mea i maopopo loa o ka haawina kupaianaha loa o "kela kanaka o na kanawai kumau o na mea maoli" he moolelo ia i palapalaia iloko o Hawaii no ka manawa mua loa.
He kulana ko keia kanaka e like me na Hawaii o 30 a 50 makahiki i hala aku nei - i ka ikaika kino maikai o ke ano kino olohelohe, he wahi kapa iki no nae hoi ko ianei a he malo wale no hoi ko lakou mawaho o na ahuula ina he alii.
PAU NA HANA ME KA MAIKAI.
(Mai ka aoao 1 mai.)
kalana no ka heluhelu elua ana. Iloko o ka olelo hooholo e hoike ana e kohoia i elima lala o ke komikina, a e hoomakaukau ua komikina la i kanawai kalana no ka waiho aku iloko o ka ahaolelo kumau e hiki mai ana. Ma ka noonoo ana ua hooholoia e hoopanee hou i ka noonoo ana a kekahi la ae.
Heluhelu ekahi ia ka bila Hale pili i ka manaoino hoopilikia a me ka holopono a waihoia i ke komite hookolokolo.
Na Senatoa Achi he hoike komite hookolokolo pili i ka bila i ka oihana lawe mea ino. Ma ka hooaiai ana a ke komite e hoike ana e hooholoia ka bila. Ma ka noonoo ana a ma ke noi ua waihoia ka bila ma ka papa aole e like me ka hooaiai a ke komite e hooholoia ka bila.
Na ke Kakauolelo Atkinson he leka na ke kiaaina mai e hoike mai ana i ka papainoa o na luna aupuni e hoopaaia ai e ka Senate. Ua heluheluia ka leka aka ua hoopaneeia ka noonoo ana a ka auwina la.
Ma ka noho ana ae o ka Aha i ka auwina la a ma ke noi ana e kapaeia na rula a hooholoia no hoi, ua waiho mai la o Senatoa Woods i kana noi no ka noonoo hou ana i ka bila Hale 1 a aponoia no hoi kana noi.
Nana mai he mau pakui iloko o ka bila haawina a hooholo hou ia no ua bila la ma ka heluhelu ekolu ana me ia mau pakui i hookomoia.
Na Senatoa Brown, ma ke kapae ana i na rula ua noi mai la oia e noonoo hou ia ka bila pili i ka auhau oihana lawe mea ino a hooholoia e like me ke noi.
He nui na hooponopono hou ana i keia bila ma ua pakui la a hooholoia no hoi ka bila ma ka heluhelu elua ana. He 7 ku-e ia 3.
Noonooia ka papainoa o na luna aupuni a ke Kiaaina Carter a aponoia me na hooponopono.
Na McCandless he hoike komite waiwai pili i ka bila Senate 1@ e hooaiai ana ke komite e waihoia ka bila ma ka papa a aponoia ka hoike komite.
Na Senatoa McCandless no he hoike komite waiwai pili i ka bila waiho dala a ke Aupuni iloko o na Banako, e hooaiai ana ke komite e waihoia ka bila ma ka papa no ka manao ana e wahoia ka hooholo ana i keia bila i ka ahaolelo kumau e hiki mai ana. Ma ke noi ana ua waihoia ka hoike komite ma ka papa a noonoo pu ia me ka bila, a hoopanee no hoi ka Aha.
HALE O NA LUNAMAKAAINANA.
LA HANA 8. - Ma ka noho ana ae o ka Hale ua noi mai la o Lunamakaainana Keliinoi e aponoia ka pakui a ka Senate no ka bila pili i na ukuhana o na lunaauhau a hooholoia no hoi ka bila, no ka heluhelu hope loa ana.
O ka bila Senate e hoopau ana i ke Kanawai o 18@ pili i ka nota o ka waihona waiwai ua hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana.
Na Lunamakaainana Keliinoi i waiho mai he noi na ka Papa Lunakiai o Maui i haawina dala o $3,0@8.75 no ka uku ana i na hoolilo o na la hana o ka Aupuni Kalana.
Pau i ka heluhelu ekolu ia na bila Senate 7 ame 8 me ka lokahi loa ia a hoounaia i ke Kiaaina no ke kakauinoaia mai e ia. He bila kela i pili i ka paniku ana mai i ka haawina dala kahiko no ka hoolilo ana i Iune 30, 1904.
Holo ma ka heluhelu ekolu ana ka bila Senate pili i na hoolilo o ka Aha Hoona Aina. He 25 ae i ka 3 hoole.
Hoopanee loa ia ka bila Senate 9 pili i na koina o ka aha ame na mea like ma ke noi a Lunamakaainana Kalama. He 15 ae i kakoo ae i ke noi.
Mahope iho o ke noi a Lunamakaainana Keliinoi no ka noonoo hou ana i ka bila haawina hoolilo no ka manawa i hoomaopopoia ua hoomaha ka Hale.
Ma ka noho hou ana ae o ka Hale i ka auwina la hora 3 ua waiho mai la o Lunamakaainana Harris he hoike komite waiwai maluna o ka bila haawina o na bila i uku ole ia. E hooaiai ana ke komite no ka hooholoia o ka bila. Na ia komite mai no he mau pakui e okomo ai iloko o ka bila a hooholoia no hoi ka bila me eha wale no poe hoole.
Na Lunamakaainana Harris he noi e noonoo hou ia ka bila haawina hoolilo o ka manawa i hoomaopopoia a aponoia no hoi ke noi. Nana no i hookomo pakui a mahope o ka hooponopono hou ana ua hooholoia ka bila ma ka heluhelu ekolu ana. He 25 ae kakoo i ka bila a he 5 hoole.
Na Lunamakaainana Andrade he noi e noonoo hou ia ka bila Senate koina o na aha i hoopanee loa ia ai, a ma ke koho ana ua haule ka manaolana.
Na Lunamakaainana Keliinoi he olelo hooholo pili i ka auhau o ke kakaumikini ana no ka aoao hookahi i 15 keneta. Hooholoia me ke ku-e ole.
Na Lunamakaainana Keliinoi no he noi e hoolakoia aku oia me ke kope o ka palapala noi o ka Papa Lunakiai o Maui no ka uku ana i na hoolilo o ke Kalana o Maui a hookoia kana noi mahope iho no nae o na papaleo ana @ ka lunahoomalu o ke komite waiwai. Hoopanee no hoi ka Hale.
SENATE.
LA HANA 8. - Ma ka noho ana ae o ka Aha ua noi mai la o Senatoa Kaohi ma ke kapae ana i na rula, no ka noonoo hou ana i ka inoa o R. K. Naipo oiai o@a ka inoa i kapaeia mai ka papainoa ae a ke Kiaaina i waiho mai ai i ka Senate no ka aponoia, a aponoia no hoi ke noi a Kaohi.
Ma ke noi a Achi e hoihoi hou i ka inoa o Naipo ma kona wahi mau, oia hoi he lunanana kau koho balota o ka mahele koho 1 o ka Apana Koho 2, a aponoia ke noi mahope iho o ke kokua ana a Senatoa Woods.
Na Senatoa Woods he olelo hooholo pili i ka haawi mahalo o ka Senate i ka Hui Kaauwila no ke kono i haawiia mai no ka makaikai ana i ka home o na @a ma Waikiki maluna o na kaauwila. Aponoia ka olelo hooholo.
Noonooia ka bila oihana lawe opala, oia hoi ka bila Hale 3 a ma ke noi a Senatoa Kalauokalani ua waihoia ua bila la i ke komite hookolokolo.
Noonooia ka bila Senate 17 pili i ke kuai o na bona aupuni a hooholoia me ka lokahi loa, mahope iho o ka noonoo pu ia ana me ka hoike komite i waihoia no ka noonoo pu ana me ka bila.
Hapaiia ka noonoo ana o ka bila waiho dala o ke Aupuni iloko o na banako no ka heluhelu elua ana. Ma ke noi ua noonooia ka hoike komite pili i ka bila a mahope o ka noonoo ana ua aponoia ka hoike komite a waihoia ka bila ma ka papa.
O ka bila Hale 5 pili i ka manaoino hoopilikia ua waihoia, ma ka heluhelu elua ana i ke komite hookolokolo.
Hapaiia ka noonoo ana i ka olelo hooholo hui a ka Hale pili i ke koho komikina kanawai kalana. Noi mai o Senatoa Dickey e pakui ana i ka pauku ekolu, oia hoi, i elima lala o ke komikina ma kahi o ekolu a kokua ia e Senatoa Wilikoki. Mahope iho o ka noonoo ana ua hookoia ke noi e waiho i ke kumuhana iloko o ke komite hookolokolo.
Na McCandless he noi e noonoo hou ia ka bila haawina Hale 1 a aponoia no hoi ke noi. Nana no he mau pakui, he mau pakui i waihoia mai @a@a mai ke Kiaaina mai no ka hookomo ana iloko o ka bila.
Makemake hoi o Senatoa Achi e waihoia ua mau pakui la me ka bila iloko o kekahi komite i mea e hoopau ae ai i na pohihihi, a waihoia no i ke komite waiwai mahope iho o ka Senatoa Dickey hooponopono ana.
Ma ke noi a Senatoa Isenberg ua hookuuia oia e hele no Kauai no ke koena o ka hebedoma.
Ma kahoomaha ana o ka Aha a hoomaka hou na hana i ka auwina la ua waiho mai o McCandless he hoike komite waiwai maluna o ka bila haawina Hale i pili i na ukuhana e hooaiai ana e hooholoia ka bila me na pakui i okomoia. Mahope iho o ka noonoo ana ua hooholoia ka bila ma ka heluhelu ekolu ana. O Ka@ue wale no o Maui ka mea hoole.
Mahope iho o ka hoomaha iki ana o ka Aha ua loaa mai la he mau leka elua o ka hale e hoike ana i na hana i hanaia maluna o kekahi mau bila. O ka bila Senate 6 pili i ka pakui i ke Kanawai 56 o na kanawai ahaolelo o 1903, ua heluhelu ekolu ia a pela no hoi ka bila Senate helu 7 e pakui ana i ke Kanawai 13 o na kanawai kau kuikawa o 1903; a pela no hoi ka bila Senate 8 e pakui ana i ke Kanawai 17 o ke kau kuikawa o 1903.
Ma ka hoike, ua lokahi ka manao o ka Hale ma ka pakui a ka Senate i hookomo ai iloko o ka bila Hale 4 e pakui ana i ke kanawai auhau. Hoopanee ka Aha a noho hou.
HALE O NA LUNAMAKAAINANA.
LA HANA 9. - Ma ka noho ana ae o ka Hale ua noonooia ka bila Senate 17 pili i ka hoopuka bona a hooholoia.
O ka bila Hale 1 me na pakui i hookomoia e ka Senate a ka Hale i lokahi ai ua makaukau no ke kakauinoaia mai e ke Kiaaina.
Holo ma ka heluhelu elua ana ka bila Senate 12 a pela no hoi ka bila Senate 13, he bila haawi mana i ka Puuku e waiho dala iloko o na banako kuloko no ka huina o $500,000.
Hoomaha iki ka Hale no ka haawi manawa ana i ke komite waiwai no ka hoopau pono ana i kana hana maluna o kana hoike pili i na bila uku ole ia o ke kau kuikawa, a na ia komite i waiho mai he olelo hooholo e noi ana e ukuia na bila mai na hoolilo ae o ke kau kuikawa e ku nei. Ma ka noonoo ana ua aponoia ka olelo hooholo.
Waihoia mai ka hoike no ka bila oihana lawe mea ino a pau i ka hooholoia me na hoololiloli liilii loa.
Na Lunamakaainana Keliinoi he olelo hooholo pili i ke koho komikina o ekolu lala no ka huli pono ana ame ka hoike ana i ka ahaolelo o ke kau kumau e hiki mai ana i na mea e pili ana i ka hoano hou ana i ka malama helu waiwai ma ke kukulu ana i waihona dala iloko o kela ame keia mokupuni a apana paha. Ua aponoia ka olelo hooholo.
Ma ka hoomaha ana o ka Hale a noho hou i heluhelu mai ai ke kakauolelo i ka pakui a ka Senate no ka olelo hooholo komikina kanawai kalana a lokahi ka Hale ia pakui. He 20 ku-e ia 6 ka hoike o ke koho ana.
Na ke Kakauolelo Atkinson i waiho mai he hoike pili i ke kakauinoa o ke Kiaaina i na bila 4 ame 5 oia no hoi na kanawai pakui e kaupale ana i ka hookoia o ka bila kahiko, ka bila haawina o 18 mahina.
Na Lunamakaainana Harris he noi e noonoo hou ia ka olelo hooholo pili i ka uku ana i na bila Hale o ke kau kuikawa. Aponoia ka olelo hooholo.
Na ke Kakauolelo o ka Senate i hoike mai i ka lokahi o ka manao o ka Senate maluna o ka pakui a ka Hale i hookomo ai iloko o ka bila haawina o ka manawa i hoomaopopoia.
Hoomaha iki ka Hale a i ka noho hou ana ua waiho mai o Lunamakaainana Harris i kana noi e noonoo hou ia ka bila pili i ka oihana kakau kope aina no ka pakui hou ana i kekahi mau mea. Hoopanee ka Hale.
SENATE.
LA HANA 9. - Ma ka noho ana ae o ka Aha ua noonooia ka bila pili i na auhau o ka oihana hooholo mea ino, ma ka noonooia ana o na hoike elua o ke komite hookolokolo, oiai he elua hoike, - hoike o ka hapanui a hoike o ka hapauuku, eia nae ua hooholoia ka bila e like me ia mamua ma ka heluhelu ekolu ana.
Hoike komite hookolokolo maluna o ka olelo hooholo hui hoonoho komikina kanawai kalana a ka Hale me ka pakui e waihoia ka mana wae i ka Peresidena o ka Senate a aponoia ka pakui a hooholoia no hoi ka olelo hooholo.
Mai ka Hale mai he hoike pili i ka hooholoia o ka bila haawina o na bila i uku ole ia ma ka heluhelu ekolu ana a pau no hoi ka bila i ka heluhelu ekahi ia a waihoia i ke komite waiwai.
Na ka Hale mai no he hoike pili i na pakui i hanaia maluna o ka bila haawina hoolilo o ka manawa i hoomaopopoia a ma ke noi a Dickey ua waihoia i ke komite waiwai.
He hoike komite hookolokolo maluna o ka bila manaoino hoopilikia, e hooaiai mai ana ke komite e hooholoia ka bila. Ua waihoia ka hoike komite ma ka papa a noonoo pu ia me ka bila.
Ma ka noho hou ana o ka Aha mahope iho o ka hoomaha ana ua waiho mai la o McCandless he hoike komite lokahi e hooaiai ana i ka lokahi aku o ka Senate me ka Hale i ka ka Hale mau pakui i hookomo ai maluna o ka bila senate 1 pili i ka bila haawina hoolilo o ka manawa i hoomaopopoia. Aponoia ka hoike ma ka o-lima ana a hooholoia no hoi ka bila ma ka ae lokahi ana o na hoa apau i akoakoa ae. Hoike komite hookolokolo maluna o ka bila Hale pili i ka manaoino hoopilikia a aponoia ka hoike a hooholoia no hoi ka bila ma ka heluhelu elua ana.
Mahope iki o ka hoomaha ana a noho hou ua waiho mai la ke Kakauolelo Atkinson he leka e hoike ana i ke kakauinoaia o na bila 2 ame 3 e ke Kiaaina. He mau kanawai pakui ke@a no na bila haawina o 1903 e pani ana i ka hoohanaia aku mahope iho o Iune 30, 1904, oia no ka wa e hookoia ai na kanawai haawina dala o keia kau kuikawa.
Hoopaneeia ka aha i ka hora 2:36 auwina la no ka noho hou ana i kekahi la ae.
HALE O NA LUNAMAKAAINANA.
LA HANA 10. - Aole i loihi loa ka noho ana o ka Hale a hookuu no na hana ma ka hoopanee ana a noho i ka hora 9 o ka Poakahi la 11.
He hoike komite waiwai na Lunamakaainana Harris pili i ka bila Senate no ke kuai hoolilo i na bona aupuni. Aponoia ka hoike a hooholoia ka bila ma ka heluhelu elua ana.
Noonooia ka bila e hoopau ana i ke kanawai o ke Aupuni Kuikawa pili i na rula o ka waihona puuku a hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana. O Lunamakaainana Kupihea wale no ka mea hoole.
Noonooia ka bila Senate pili i ka waihona dala o ke Aupuni iloko o na banako no ka huina i kaupalenaia i ka $500,000 a hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana, a laweia na bila i ke Kiaaina no ke kakauinoaia mai e ia.
SENATE.
LA HANA 10. - Ma ka noho ana o ka Aha ua waiho aku o Senatoa Brown he olelo hooholo pili i ka hoololi inoa o ka Paka o Hilo ma ka inoa o "Mooheau" ma kahi o ka inoa e kapaia nei i keia manawa ka "Hoolulu" eia nae ua unuhi hou ka Senatoa i kana olelo hooholo mamuli o na hoohalahala i ulu ae, oia hoi e waiho no na ko Hilo poe ia kumuhana.
Ma ka leka a ka Hale ua hoikeia mai ka hana a ka Hale maluna o ka bila Senate 6 e pakui ana i ka Pauku 13 o ke Kanawai 56 o na Kanawai o 1903. Ma ka noonoo ana ua lokahi ka manao o ka Senate me ka Hale a pau na hemahema i ka hooponoponoia a hooholo hou ia no hoi ka bila ma ka heluhelu ekolu ana.
Na ka Hale no i hoike hou mai i kona hooholo ana i ka bila Senate 12 e hoopau ana i ke kanawai o ke Aupuni Kuikawa, a pela no hoi ka bila Senate 12 e pakui ana i ka Pauku 1 o ke Kanawai 79 o na kanawai o 189@, a pela no hoi i hoike mai ai ka Hale maluna o ka lokahi ana i na pakui a ka Senate maluna o ka bila haawina ukuhana ame ka olelo hooholo hoonoho komikina kanawai kalana.
Noonooia ka bila Hale helu 5 pili i ka manaoino hoopilikia a hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana.
Holo ka bila Hale helu 6 ma ka heluhelu elua ana. He bila haawina ia no na bila i uku ole ia a ua pakuiia mai me na pakui a ke komite waiwai. Kauohaia ka bila e heluhelu ekolu ia i ka Poakahi.
Noonooia ka olelo hooholo hui helu 1 o ka Hale pili i ka hoonoho komikina ukuhana ole no ka huli pono i na hana kukulu hou o ka malama helu waiwai ame ke kukulu waihona dala ma kela ame keia apana a hooholoia ka olelo hooholo me ka lokahi loa.
Na Senatoa Achi he noi e koho komite no ka wae ana i na inoa kupono loa, no ka Senate no ka hoonoho lala aku iloko o ke komikina kanawai kalana a ma ka noonoo ana ua hooholoia a aponoia na inoa o na Senatoa Dickey, Paris ames Kalauokalani.
Na ke Kakauolelo Atkinson mai he hoike i ke kakauinoaia o ka bila 5 e ke Kiaaina he kanawai pakui i ke kanawai auhau.
Ma ke noi a Senatoa Achi e waiho mai ke komite waiwai imua o ka Senate i ka Poakahi i ka nui o na la e hana ai ke kakauolelo no ke pa'i ana i ka moolelo o ka Senate o ke kau kuikawa e ku nei. Aponoia ke noi.
Hoopanee ka Aha a noho hou i ka Poakahi.
HALE O NA LUNAMAKAAINANA.
LA HANA 11. - Na ka Senate mai he hoike i ka hooholoia o ka bila manaoino hoopilikia, ame ka lokahi o ka Senate i ka pakui o ka Hale i hookomo ai iloko o ka bila Senate helu 6, a pela no hoi ka olelo hooholo komikina papahelu dala.
Na Lunamakaainana Keliinoi he palapala ku-e mai Wailuku mai e ku-e ana i ka hooleiia o ka haawina dala o $50000 no ka uwapo o Kahului, a waihoia ke kumuhana i ke komite o na olelo hooholo.
He hoike komite hookolokolo maluna o ka olelo hooholo 1 a ka Senate pili i ka hooko koke ana i na kanawai haawina dala e hooholoia ai a hooholoia no hoi.
Holo ka bila pakui o ke kanawai hoa@e o 1903 ma ka heluhelu ekolu ana me ka hoohalahala ole.
Na Lunamakaainana Harris he pakui i ka bila hookomo dala i na banako. Na Lunamakaainana Kealawaa he olelo hooholo hoololi ino o ka paka o Hilo mai ia "Hoolulu" a ia "Mooheau." Hooholoia ka olelo hooholo me ka lokahi a koe o Greenwell ame Lewis.
Na Lunamakaainana Paele he hoike waha o ke komite pili i ka nana pono ana i ka oihana nana a na kauka maluna o na ma'i lepera hoohuoiia e noho nei ma Kalihi. Aponoia ka hoike. O Rev. Mr. Hanuna kekahi ma'i i hoohuoi loa ia a ke komite i manao maoli ai aole he ma'i me ia, ke kumu i hoohuoiia ae ai no na hana pili kalaiaina ke kumu i hoopaaia ai oia.
Na Kakauolelo Atkinson mai he hoike i ka vito a ke Kiaaina i ka olelo hooholo hoonoho komikina kanawai kalana, a ma ke noi a Lunamakaainana Kumalae e kakoo i ka vito ua hooholoia e like me ke noi me ka hoohalahala ole.
Na Lunamakaainana Harris he olelo hooholo no ka hoonoho komikina ana o eha lala - elua, na ka Hale a elua na ka Senate a mahope o ka noonoo ana ua hooholoia ka olelo hooholo.
Na Kakauolelo Atkinson he hoike pili i ke kakauinoa o ke Kiaaina i na bila haawina oihana lawe opala, manaoino hoopilikia ame ka bila pakui kanawai hoai.
Ma ke noi a Lunamakaainana Keliinoi ua lokahi aku ka Hale ma ka pakui a ka Senate maluna o ka bila haawina o na bila i uku ole ia.
Mahope iho o ka hoike ana mai o ke kakauolelo o ka Senate i ka hoopanee o ka Senate a noho i ka hora 9 o kahi la ae, ua waiho mai la o Lunamakaainana Purdy he hoike komite papa-helu dala, e hoike ana: he $6873.30 i hooliloia no na lilo o keia kau kuikawa a he $3126.70 ke koena i koe.
Hoopanee ka Hale.
SENATE.
LA HANA 11. - Na McCandless he hoike komite pili i ka nui o na la hana o ke kakauolelo no ka moolelo o ka Senate, oia hoi he 15 la; aponoia.
Na ka Hale mai he hoike i ka aponoia o ka olelo hooholo Senate pili i ka haawi mana ana i ke Kiaaina e hooko koke aku i na bila haawina a pela no hoi ka hooholoia o ka bila Senate 17 ma ka heluhelu ekolu ana.
He palapala ku-e na ko Wailuku poe mai no ke ku-e ana i ka hooleiia o ka haawina dala o $50000 no ka uwapo o Kahului. Noonooia ka bila Hale 6 no na bila i uku ole ia a hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana. Na ke Kakauolelo Atkinson mai he leka mahope iho o ka hoomaha iki ana, e hoike mai ana ka leka i ka vitoia o ka olelo hooholo hoonoho komikina kanawai kalana a kakooia ka vito a ke Kiaaina.
Mai ka Hale mai he hoike i ka hooholoia o ka olelo hooholo pili i ka hoololi inoa o ka paka o Hilo a ma ke noi a Senatoa Achi ua waihoia ma ka papa.
Na ka Hale he hoike hoololi pili i ka bila Senate 13 a lokahi ka Senate me ia hoololi. Na Kakauolelo Atkinson he hoike i ke kakauinoa o ke Kiaaina i na bila 6 pili i ka hoomaemae alanui, a lawe opala, a pela aku, Kanawai 7 ame Kanawai 8.
HALE O NA LUNAMAKAAINANA.
LA HANA 12. - Ma ka noho ana ae o ka Hale aole ana hana hou mawaho ae o na mea kumau, a ma ka aoao o Lunamakaainana Aylett ua hoala manao ae oia ma ka haawi olioli ana no ke Kiaaina, ke Kakauolelo Teritori, Lunahoomalu o ka Hale ame Peresidena Senate, a hookuu no hoi ka Hale no ka hoopau loa ana i na hana no keia kau kuikawa.
SENATE.
LA HANA 12. - Na ke Kakauolelo Teritori he hoike i ke kakauinoa o ke Kiaaina i ke Kanawai 9 pili i ke kanawai hoopau kanawai Aupuni Kuikawa. Na ka Hale he hoike i kona kakoo i ka vito a ke Kiaaina i ka olelo hooholo Hale 1 ame ka hooholoia o ka olelo hooholo helu 3, pili i ka hoonoho komikina kanawai kalana o elima lala e kohoia e ke Kiaaina a me ka uku ole no na hana e hanaia ai, a hoopaneeia ke kumuhana.
He leka na ka Hale e hoike ana i ka lokahi @a o ka pakui a ka Senate i ka bila Hale 6. Mahope o ka hoomaha iki ana ua noonoo hou ia ka olelo hooholo hoonoho komikina kanawai kalana helu 2 o ka Hale a hooholoia me ka lokahi.
Na ka Hale he mau hoike - o kekahi oia ka pakui i ke kanawai Senate helu 13 a lokahi no hoi ka manao o ka Senate a hooholoia ka bila.
Noonooia ka olelo hooholo hui o Hilo paka no ka hoololi inoa.
Na Senat@a Paris he hoike komite no na hoolilo a aponoia ka hoike, oia hoi, he $3629.4@ i hooliloia no kela kau kuikawa a he $1379.@5 i koe no ka waihona o ia bila haawina. Mawaho ae o keia o no hoolilo o ke pa'i ana, i ka moolelo.
(E nana ma ka aoao 5.)
HOOLAHA HOOKO MOR@
HOOLAHA MANAO PANIK@
A KA MEA PAA MORAK@
LAURA KAHAKUMAKA @
NI.
Malalo a ma ka pono o k@
iloko o kekahi moraki @
16 o Aperila, 1902 i hanai@
na o Laura Kahakumaka @
wahine kane-make @
o Ewa. Mokupuni o @
Hawaii, ka Mea Moraki M@
Spreckels o San Francis@
ko) Mokuaina o California @
G. Irwin o Honolulu, Mokup@
i olelo mua ia ae nei e lawe@
ana iloko o Honolulu ma@
hui malalo o ka inoa hui @
kels & Co., na Mea Paa @
moraki hoi i kakau kope@
Keena Hoona Aina o Haw@
iloko o ka buke helu 23@
a mamuli no hoi o ka M@k@
o na Kanawai Ahaolelo o 18@
ke "Kanawai no ke kuia o @
morakiia me ka hookolokolo @
Kauoha o ke kuai," ame k@
(Mokuna IX o na Kanawai @
1890) e hoololi ana i ua Ka@
mea paa moraki, ke haa@
hoolaha i ko laua manao @
moraki i oleloia no na kum@
e hoike ana; o ka uku ole @
nawa e uku ai ke kumu@
ukupanee o kekahi nota @
i hoopaaia e ka moraki @
Ma keia ke haawi pu @
hoi ka hoolaha o ka waiwai @
paaia iloko o ka moraki @
kuai ia aku ana ma ke k@
ma na keena kudala o J@
gan, Alanui Kaahumanu@
ma ka Poaono, ka la 14 o M@
ka hora 12 awakea o ka la@
O ka waiwai i hoopaa@
moraki oleloia oia kela @
O na apana aina apau@
la iloko o Kalaua@, Apana @
kupuni o Oahu, Teritori o @
i hoakakaia e like me ia @
nei, e hoike ana:
(1) O ka aina ma Ka@
kakaia iloko o ka L. C. A@
nona hoi ka Palapala Sila@
hoopukaia ia Mahiai, nona @
2 26-1000 eka.
(2) He elua apana ma @
hoakakaia iloko o ka L. C. A@
nona ka Palapala Sila N@
i hoopukaia ia Hilo no K@
iliaina o 1 545-1000 eka.
(3) Aina ma Waimalu i@
loko o ka L. C. A. Helu 93@
Palapala Sila Nui Helu 37@
kala ia Maika, nona ka iliain@
o ka eka.
(4) Elua apana ma Waim@
kakaia iloko o ka L. C. A@
nona ka Palapala Sila Nui H@
hoopukaia ia Haki. Oia ho@
nona ka iliaina o 1 426-1000 @
2 nona ka iliaina o 142-1000@
Huina nui o ka iliaina he 1 @
(5) O kela apana aina @
ma Waimalu, i hoakakaia @
L. C. A. Helu 9325, nona ka @
Sila Nui Helu 7100, i hoopuk@
maala, nona ka iliaina o 65@
eka.
(6) Elua apana o ka aina @
ku, Halawa i hoakakaia iloko @
C. A. helu 20@7, nona ka Pa@
Nui Helu 456 i hoopukaia ia @
Apana Helu 1 iliaina 315-1000 @
Apana Helu 2 iliaina 154-1000@
Huina nui o ka ili 469-1000 o k@
Pela no hoi na kuleana apa@
(7) Na Apana Aina ekolu @
Halawa, i hoakakaia iloko o @
A. Helu 2044, i hoopukaia la @
Apana Helu 1 iliaina 386-1000@
Apana Helu 2 iliaina 508-1000@
Apana Helu 3 iliaina 144-1000@
Huina iliaina 1.038 eka.
Huina pau iliaina 7.971 eka.
Pau pu me na hale apau, @
hou, na pono, na kuleana a@
maikai apau ame na mea a@
aku ilaila a nolaila.
Ua hoopaaia no na aina @
nei:
(1) O ka hapa o ka L. C. A. @
i hoolimalima @a @a Sung W@
pany ma ka palapala hoo@
hanaia i ka la 24 i Iulai, 1895@
kau kope ia iloko o ka Buke @
aoao 19, no ka manawa hoo@
iwakalua makahiki mai Aug@
1895. no ka uku hool@
iwakalua dala no ka mak@
kahi, a he hapa o ka aina@
mala ia Abin malalo o ka @
i hanaia i ka la 10 o Malak@
kakau kope ia iloko o ka Buke @
aoao 423, no ka manawa hoo@
iwakalua makahiki mai Sep@
1898 aku, no ka uku-hoolimh@
nawalu dala o ka makahiki@
he ehiku makahiki i uku piha@
(2) O na aina maluna ae@
ka L. C. A. Helu 9400 o na @
i paa iloko o na hoolimalima @
ae nei maluna.
(3) O ka aina i hoakakaia@
L. C. A. Helu 9316 oia ka i hoo@
ia la Young Fong ma kekahi @
hoolimalima i hanaia i Okato@
a i kakau kope ia iloko o @
Helu 197, aoao 286, no ka ma@
limalima o umi-kumamalima@
mai Novemaba 1, 1899, no ka uku@
malima o hookahi haneli am@
walu dala o ka makahiki hook@
(4) Na apana i hoakakaia@
ka L. C. A. Helu @315 o @
kekahi i paa iloko o keia h@
i hoikeia ae la maluna.
(5) Na apana i hoakak@
ka L. C. A. Helu 93@5. o na @
paa pu iloko o ka hoolimalima@
(6) Na aina i komo iloko@
C. A. Helu 20@7 o na aina@
malimaia i ka Honolulu Sugar@
pany malalo o kekahi hoo@
hanaia i Novemaba 3, 189@
kope ia iloko o ka Buke Helu @
4@8, no ka manawa hoolima@
kumamalima makahiki mai @
no ka uku hoolimalima o k@
o ka makahiki hookahi.
O ka hapa o ka aina i hoak@
o ka pauku Helu 1 ame 2 @
nei ua hoolimalimaia ia Ah@
manawa ua haawi hoolilo @
Woodlawn Fruit Company, L@
CLAUS SPRECKELS & COMP@
Mea Paa Mo@
Ma ke dala kuike ka m@
ma ke dala gula Amerika no@
ka aoao o ka mea kuai mai @
lapaia apau.
No na mea aku i koe e ninau@
Hatch & Ballou, na loio o na M@
Moraki.
Hanaia i Aperila 21, 1904.
2012 - Apr. 22. 29. - Mei 6, 13.