Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 16, 15 April 1904 — Hoike na Hoa i ka Manaoio Hana. Pa'i-a-pa'i na Manao o ka Mana Hooko me ko na Hale a elua. HOA'O NA HOME RULA E HOOKOMO I KE KANAWAI KALANA, POHA NAE KA LAE I KA REPUBALIKA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Hoike na Hoa i ka Manaoio Hana.

Pa'i-a-pa'i na Manao o ka Mana Hooko me ko na Hale a elua.

HOA'O NA HOME RULA E HOOKOMO I KE KANAWAI KALANA, POHA NAE KA LAE I KA REPUBALIKA.

HALE O NA LUNAMAKAAINANA. La Hana 1. Auwina la.—Ma ka ££)ho hou ana o ka Hale i ka hora 2 ua hookomo mai la o Lun. Harris he bila haa-w-ina ukuhana no 12 mahina e pau ana i lulai 1, 1905. Holo ma ka heluhelu ekahi ma ke poo. Ma ke noi ua noonooia na wahi hakahaka no ke pani makalua ana a ma ke koho ana ua lilo ia Duncan ka oihana elele, a ma ke noi a Lun. Kumalae ua kapaeia ke kakaupokole no ka manawa. Na Lun. Andrade he bila haawina o $10,000 no na lilo o ka Hale o na Lunamakaainana no ke kau kuikawa a hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana ma ke poo ma ke kapae ana i na rula o ka Hale. Hoopaneeia ka Hale a noho hou i ka Poaha ae. SENATE. La Hana 1, Auwina la—Na Senatog, Woods he hoolaha no ka bila haawina 0 $5,000 no na lilo o ka Senate no ke kau kuikawa, a ma ke kapae ana i na rula ua aponoia ka bila ma ka heluhelu ekahi ana. Na na Senatoa Aehi ame McCandless 1 hookomo mai he mau bila haawina i hoolaha mua ia a holo ma ka heluhelu ekahi ana. Na Senatoa Isenbergr he hoike komite no na rula no ke kau kuikawa a aponoia ka hoike a kauohaia e pa'i i na rula. Mahope iho o ka hooholo ana e kii aku ke kakauolelo senate i mau kdpe 0 na Kanawai Ahaolelo o 1903, no ka hoolako ana i na hoa a hoihoi hou aku 1 ka pau ana o ka hana, ua hoopaneeia ka Aha. LW#^A^in!A.NA. 'La Hana 2. Mahope iho o .ka haule ana..o ka olelo hooho}o a L\mamaka<Unana Lewis no ka ukuhana o na lunanui, ua heluhelu elua ia ka bila haawina hoolilo o ke kau kuikawa o $10,000 a aponoia me na hooponopono. Ma ke noi a Lunamakaainana Harris ua noonooia ka bila haawina ukuhana ma ke komite ana o ka Hale holookoa.

Ma ka noonoo ana o ke komite hale ua nui ka hooikaika o Lunamakaainana Kumalae e kaomi i na ukuhana o na luna aupuni a pela no hoi i komo pu aku ai ka hapanui a hooholoia e like me na anuu like o ke kaomi ana, eia nae, ua hoololi hou ia keia ano kaomi a hoi hou no ka bila e like me mai ka loaa ana mai ke Kiaaina mai, a aponoia e ke komite holookoa, a hooholoia hoi e ka Hale ma ka heluhelu elua ana. Ma ke noi a Lunamakaainana noi ua hoopaneeia ka Hale. SENATE. La Hana 2. Noho ka Senate ika hora 1:30 auwina la. Na ke Kakauolelo Atkinson he leka e hoike mai i ka loaa ana aku o ka leka a ka Senate pill i na buke kanawai i makemakeia, me ka hoike ana e loaa aku ana na kope. Na Kakauoielo J. H. Wise o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka leka e hoike ana i ka Senate i ke ku ana o ka Hale o na Lunamakaainana me na lunanui i kohoia, Lunamakaainana F. W. Beckley, lunahoomalu; Lunamakaainana Knudsen, hope-lunahoomalu; J. H. Wise, kakauolelo; W. J. Coelho, mahele olelo; J. H. Kaleo, makai; Rev. H. Manase, kahunapule; A. D. Duncan, elele; D. M. Keliiaa, pulumihale. Na Peresidena Crabbe' i hookohu i na komite kumau e like me ia malalo iho: Komite, 1 Waiwai—McCandless, Paris, Dickey,, Woods ame Kaiauokalani. Hoo)iblokolo —Aehi, J. T. Brown ame Dick£y. , H'ooponopono ame Pa'i—Woods, Isenbērg ame Kaiue. Helu Waiwai—lsenberg, Paris ame Kaohi. Huikau—Paris, Wiicox ame Nakapaahu. Rula Olelo Hooholo—lsenberg, Dickey ame J. T. Brown. Noonooia ka bila haawina hoolilo no ka makahikl e hoomaka ana i lulai 1, 1904, nona hoi na lilo i manaoia e hiki ai i ka huina o $983,406, a no ka heluhelu elua kona mea i makemakeia ai eia nae ua waiho ia i ke komite. Holo ka bila haawina hoolilo o ke kau kuikawa o ka Senate o J5,000 ma ka heluhelu elua ana. Noonooia na bila e hoopau ana i na Kanawai 13, 17 ame 18 o ke kau kuikawa o 1903, no ka heluhelu elua ana, a waihoia 1 ke komite, me ka aponoia ana o ke noi a Senatoa Dickey e hoohoio mua ia I mau bila haawina hou mamua o ka hoopau ana 1 keia mau kanawai. Na Senatoa Aehi he hoolaha no ka hookomo bila ana pili i ka pakui i ka Pauku 13 o ke Kanawai 56 o na Kanawai o 1903, pili' i ka uku o ka lunakanawai o ka Aha Hoona Aina oia hoi, $1800 no ka makahiki, a i $900 no ka mea kakau kope, a na ke Kiaaina e hoonohonohO i na uku o na luna e ae. a ma ka noonoo ana ua hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana.

Hoopaneeia ka Senate i ka hora 1:57 auwina la. HALE O NA LUNAMAKAAINANA. La Hana 3. Hapai hou ia ka noonoo ana o ka bila haawina no ka ukuhana a hooholoia ma ka heluhelu ekolu a'na e like no me ka waihoia ana mai e ke Kiaaina, eia nae, he eha poe i hoole— Kupihea, Kaniho, Pulaa ame Beckley. Hoomahu iki ka Hale a hoounaia ka .bila haawina hoolilo o ka Hale o na Lunamakaainkna o keia kau kuikawa i ka Senate, alaila noho hou ka Hale, a oia ka manawa a Lunamakaainana Andrade i hookomo ai he elua bila i wafho ia mai e ke Kiaaina. He hookahi bila pili i ka ukuhana o ka lunahelu a lunaauhau ma ka ukupaa a ma ke leomikina a hooholoia ma ka heluhelu eknhi ana, He leka hoaieaka ka ke Kiaaina no keia liila. Noonooia ka bila o na lilo o ka Senate o $5,000 ma ka waihoia ana ae a hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana ma ke poo. Oka luaoka bila a Lunamakaainana Andrade i waiho ae ai oia ka bila pili i ka oihana lawe opala ame 'awe mea ino i hooaiaiia e kekahi 'eka mai ke Kiaaina aku a hooholoia ma ka lieluhelu ekahi ana ma ke poo a hoopaneeia no hoi ka Hale. SENATE. La hana 3. Ma ka noho ana oka Senate i ka hora 1:30 o ka auwina la ua waiho mai ke komite waiwai i kana hoike pili i ka bila haawina hoolilo no ka manawa i hoomaopoiioia, a ma ka noonoo ana maluna o na»'pakui hou a ke komite i hana ai ua apono ,ia ka. hoike. O na pq.kui oia no ka hōloiia ana ae he $4,000 'mai'ka itamu o ke KoPaka, hooemi hooUmalima „o $200 a haule hoi ma ka aoao o ka Ahahui Manawalea he $600 ame kekahi mau pokepoke i hooponoponoia maluna o ka oihana makai ame hookolokolo. Na Aehi he hoike komite hookolokolo pili i na bila hoopau kanawai o na Kanawai 13, 17 ame 18 o na Kanawai Ahaolelo o 1903, a aponoia na hoike e like me ke ano o ia mau bila. O ka bila hoopau i ke Kanawai 13, ua hooaiai aku ke komite aole'e hoopau ia kanawai aka e pakuiia a ua holopono ia i ka noonoo ana o ka Senate. Pela no ka hoike komite o ka pakui no ke Kanawai 17, a o ka 18 ua hooaiai mai ke komike e waihoia ma ka papa a aponoia ia hoike, a p na bila pakui e like me ia i waihoia mai ai e ke komite ua holo ma ka heluhelu ekahi ana.

Na he hoolaha pili i ka bila koina o na aha. a ma ke kapae ana i na rula ua aponoia ka bila ina ka heluhelu ekahi ana. A nana no he olelo hooholo pili i na uku mile a ma ka nooiloo ana ua waiho ia ma ka papa. Ma ka noonoo ana i ka bila haawina hoolilo kau kuikawa o ka Senate no ka heluhelu ekolu ana ua aponoia e na hoa apau i hikl ae i ka manawa o ka hana. O ka bila helu 2 keia. Noonooia ka bila helu 6 plli i ka uku 0 ka lunakanawai o ka aha hoona alna kme ka uku o ka mea kakau kope ame na uku o na luna e ae o ia aha, a ma ka hooholo ana ua waihoia,ua bila 1 ke komite waPwai. Mahope mai i "ka hiki ana o ka Senate maluna o ka bila haawina no ka noonoo ana ua noi ae o Senatoa Aehi he manao pili 1 ua bila la aole nae i kokuaia. • * Noonooia ka bila haawina» helu 1 no na hana o na keena oihana o ka Teritori holookoa e hoomaka ana i lulai 1, 1904, a pau i lune 30, 1905, me ka hoike komite waiwai maluna ona, no ka heluhelu elua ana. Na Aehi e kapae i ka itamu no na pilikia kuikawa aka ma na hoakaka ana a kekahi mau hoa ua hoohoioia ua itamu la a mau no iloko o ka bila haawina. Na Aehi no he pakui no na itamu 0 na hoolilo alanui ame na uwapo o na apana 4 ame 5 o Honolulu nei a ko ia mau noi pakui. Na Isenberg he noi e kapaeia ka itamu o $2,736 no ke kokua ana 1 ke kahua hoao o Amerika f aka ma ka noonoo ana ua kapae io ia ua itamu la. Hē 7 ku-e ia 4 ma ka o lima ana. E like me ia i pakuiia ua hooholoia ka bila ma ka heluhelu elua ana. Noonooia ka bila haawina hoolilo o ke kau kuikawa o ka Hale o na Lunamakaainana a holo ma ka heluhelu ekahi ana a hoopanee no hoi ka Aha i ka hora 2:53. HALE O NA LNAMAKAAINANA AME SENATE. * La Hana 4. Mai ka la mua o ka hoomaka ana o na hana ua maikai a holomua me ka nul mahalo ia o na hooponopono hiklwawe ana a hookahl wale no ano anuu oia kela kanawai kalana 1 waihoia mai iloko o ka Hale o na Lunamakaainana e Lunamakaainana Kupihea. Ua waihoia mai ia kumu-

hana ma ka haawi olelo hooholo ana. He elua mau bila ano nui i noonooia e na hale a elua—i ka Hale o na Lunamakaainana, oia ka bila haawina ukuhana a hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana, a ilbko hoi o ka Senate ua. noonooia ka bila haawina o na lilo pililaula a hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana. HALE O NA LUNAMAKAAINANA. La Hana 5. Ma ka hoomaka ana'o na hana mahope iho o ka pau ana o*na hana maū ua waiho mai la o Lunamakaainana Kupihea he olelo hooholo hui pili i ke koho komikina o ekolu lala no ka hoomakaukau ana i kanawai kalana e waiho aku ai i ke kau ahaolelo kumau e hiki mai ana. Maloko o ka olelo hooholo e olelo ana na ke Kiaaina e koho i hookahi lala o kela komikina- a na ka Lunahoomalu o ka Hale e koho i ka lua a na 'ka Peresidena o ka Senate e koho i ke kolu. Na Lunamakaainana Harris i noi ae e waiho i ka olelo hooholo ma ka papa a hooholoia e like me ke noi e like me ia maialo iho—Na ae—Andrade, Aylett, Chillingworth, Gandall, Greenwell, Haia; Harris, Kaili, Kalama, Keliinoi, Knudsen, Lewis, Long, Nakaleka, Pali, Vida, Wright.—l7. Hoole —Damiana, Fernandez, Kaniho, Kealawaa, Kou, Kumalae, Kupihea Oili, Paele, Pulaa.ll. Mahope o ia manawa koke no ua \yaiho mai la o Lunamakaainana Keliinoi he olelo hooholo o ia ano hookahi pili i ke kanawai kalana. He olelo hooholo ia e olelo ana e i komikina o ekolu lala, a na ia komikina e hoomakaukau i kanawai kalana no ka waiho aku i ka ahaolelo kumau e hiki mai ana, a o na lala e- kohōia, he hookahi na ke Kiaaina, a'he hookahi na ka Senate a he hookahi, o ke kolu no hoi ia, na ka Hale o na Lunamakaainana, a j ma ke noi ana e hooholo ua holo e like

me na koho ana o ka olelo hooholo mua iho, ke kumu i poha ai ka lae i ka a-la a ka Repubalika Keliinoi.

Na Kupihea, ka Lunamakaainana Home Rula, i hookomo bila kanawai kalana i haawi hoolaha mua ia ai, eia nae ua kapaeia ma ka hooholo lokahi ana o ka Haip. Noonooia ka bila haawina hoolilo o ka Senate a holo ma ka heluhelu ekolu ana. O Ku'pihea, Kalama ame Paele na r»oe ku-e. "• O na bila pili i ka uku komikina a ukupaa o na lunaauhau a lunahelu ame oihana lawe opala a hooholo mea ino ua pau i ka holo ma ka heluhelu ekolu i hookomoia e Lunamakaainana Andrade, a hoopanee no hoi ka Hale no na hana o kekahi la ae. SENATE. La Hana 5. Ma ka noho ana o ka Senate ua hooholoia eha mau bila ma ka heluhelu ekolu ana, i ke kakahiaka no nae. He hookahi, oia ka bila pakui pili i ke Kanawai 56 o 1903, e pili ana i ka Aha Hoona Aina, pili i ka ukuhana 0 na lunanui o ia aha. A o kekahi oia ka bila hāawina hoolilo o ke kau kuikawa o ka Hale o na Lunamakaainana a o kekahi bila iho oia ka pakui o ka b'ila haawina hoolilo no ka manawa i hoomaopopoia ame kela o ka bila haawina ukuhana o 1903. Heluhelu elua ia ka bila helu 10 pili 1 ke Keena Hoona Aina a waihoia i ke komite hookolokolo, a pela no hoi ka bila pakui o ke Kanawai 56 o 1903, pili i na kuleana aina ame kakau kope ana. Ma keia manawa ua noonooia ka bila helu 1 o ka Hale pili i ka ukuhana o na luna aupuni ame na limahana o ka Teritorf holookoa e hoomaka ana i ka la 1 o lulai, 1904, a hiki i ka la 13 o lune, 1905, a no ka heluhelu elua ka makemakeia o ia bila. Ua noonoo nui na hoa i keia bila a ma ke noi a Senatoa Woods ua waihoia iloko o ke komite wahvai, a hoomaha no hoi ka Aha no ka haawi manawa ana i ke komite no na hana i manaoia e hoopau pono.

Heluhelu elua ia ka bila pili i ke koina aha hookolokolo mahope iho o ka hoolohe ana i na hooaiai a ke komite hookolokolo no ia kumuhana. Na ke komite xvaiwai he olelo hooholo hui a aponoia, he olelo hooholo pili i ka haawi mana ana i ke Kiaaina e hoohana koke aku i na hoololi ame na hana hoomakaulii e like me ia iloko o na bila haawina. Ma ka noonoo hou ia ana o ka bila haawina hoolilo no ka manawa i hoomaopopo mua ia, ua hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana mahope iho o kekahi mau hooponopono ana, ma o keia mau ae ame hoole: Ae—Brown, J. T.; Dickey, Isenberg, Kalauokalani, Kaohi, McCandless, Nakapaahu, Paris, Wilcox, Woods —10. Kaiue—2. Aole i hiki ae—Baldwin, Brown, C. Crabbe. 'ĪNa Senatoa Aehi he mau bila pili laua a elua i ka waihona puuku. He hookahi, pili i ka haawi mana i ka puuku me ka apono aria a ke Kiaaina e pili aku me kekahi banako iloko o Honolulu; a o kekahi, he bila e hoopau ana i ke kanawai pili i ka pii mahuahua o ke kulana maalahi o ka hana a ka Puuku. Ua heluhelu ekolu ia keia mau bila. Hookomoia he bila auhau iaikini no ka manawa mua loa a pau i ka heluhelu ekahi ia. Na ke komite waiwai he hoike pili i ka bila h'aawina o na ukuhana e like me ia i waihoia aku ai ria ia komite e noonoo. Ma ka noonoo ana o ka Aha ua aponoia ka hoike komite a pau' ka bila i ka heluhelu elua ia. He leka na ke Kakauolelo Atkinson mai e hoike mai ana i ka Senate i ke kakauinoaia o ka bila haawina helu 1 no na hoolilo o ke kau kuikawa o ka Senate. o ( Na ka Lunanui C. G. Ballentyne o ka Hui Kaauwila o Honolulu, he kono i na hoa o ka Aha no ka makaikai ana i ka home o na i'a.. Ua apoia ua kono la no ka hooko ana i ke kakahiaka hora 10 o kekahi la ae. Na R. N. Boyd he leka e hoike ana i ka uku ole ia o ka hana ana rio ka Aha Hoona Aina e like me ia i hookohuia aku ai oia i limahana no ia keena ma ke ano he hope kakau kope, ana hoi i hana ai no kekahi mau mahina a uku ole ia nona ka huina nui o $669.35. Ma ka leka e noi ana e noonoo mai ka Senate ia kumuhana, e like me ka pono a lakou e hana ai. Ua waihoia [ ia kumuhana i ke komitē waiwai, a hoopanee no hoi ka Aha.