Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 14, 1 April 1904 — HAWAII ame KONA LAHUI. [ARTICLE]

HAWAII ame KONA LAHUI.

MOKI'NA XVIII. KE AXO O KA XOHO AXA JIAMU.V O KA HIKI VXA O XA MISIOXARI. Eia kekahi: He kaua |nut»{»ine j kn wa kahiko, maka % » na mafkaainaua o lukuia lakou, makemake nui lakou i aiii i ianakiia lakou. j A i ka wa e lanakila ai ua aiii ku maku'u ae 1a na kaiuika iaia. a | lioomana aku la i ua alii la e like me ka hoomana akua. Xo kria īhoopili wale ana'o kanaka mamnli o na alii. nui na kahu o na alu. jnui na aikane. nui na keiki hookama. nui na kane, mii na a ipuupuu. | nui na kahu akua, nui na puiiahele, nui na wahine. nui iia paali jame na koa ona. Xo keia mea, ike iho ia ke alii ua lako ia, noho hookaumaha iho la uie ka hookaunuiha inaluna o «a kanaka. ame ka pepehi aku i kanaka. aiue ka haua ino aku, a moe iho la ke j>oo o na kanaka ma na wawae o nu alii; o na olelo pono, ame ua oU Io ino a na alii e olelo aku ai. malaila wale aku no na kanaka. Eia kekahi ano o ka noho kahiko ana, o ke kauniaha loa i na kapo. O ke kapu o ke alii ame ke kapu o ke kahunu, ua like keia mau hewa me ka moouilioawa. Eia no hoi kekahi: t"a liookāumaha ia na makaainana e liana pinepinē iio na alii. a e hookupu i kela niea waiwai keia mea waiwai. Ua kaumaha no ke oki puaa o na alii. auie ka ohi ai ame ka ohi ai auie ke kii wale o na alii i na mea maikai a ka makaainaua. ame ka hoopaa wale o ka poe koikoi i ka poe liilii. Hana no ke kanaka m» ke alii i kela manawa i keia manawa. hana no i kela hana kaumaha i keia hana kaumaha, a hookupu i kela mea i keia mea. e like me ko ke iilii makemake. O ke ano keia o ka wa kahiko. aole 110 lioi i pau. Eia no hoi na hewa e ae i ike mii ia ma keia paeaina mamua o ka hiki ana mai o na Misionari. 0 ka uini kamalii. He lehulehu na makuahine i kokuaia mai paha e 'ka lakou mau kane, aole paha, i pepelii i ka lakou mau keiki. Xui na kumu o ia hana a:la, o ka Aiakemake i ka moe kolohe, 0 ka lioohuoi, o ka ilihune, o ka hak'aka me ke kane, o ka molowa maoli. o ke aloha ole, ame na mea e ae. Eiā kekahi mau inea ino i hana ia. O ka pule anaana, o ka powa ana, o ka pepehi kanaka, o ka aihue, o ka moe kōloīie, ame ka Sodomi, a 0 ka ona ana. Pau loa na alii ame na kanaka mamuli o keia'inau mea ino. Aia ko nei poe ia manawa, e noho ana ma ka pouli a ma ka malu o ka make. » I mai o Binamu peuei: k> o ka malama haiawahine; o kii lawe ana o ke kane i lahui wahine naua, ame ka wahine i lawe ai i lahui kane, nana, o ka hoolimalima ana a ke kauaka i kana wahine a i kana kaikamahine no ka mea kolohe, o ke kuko ana, ame ka Uilau ana i ke kane paha i kā wahine paha, na liale, na aiua, aiuē kti kapa; o ka piliwaiwai ana, o ka ona ana, ame ka hauuiia ma ka mare ana, ame ke kamailio ana, he m;tu mea i hana mau ia, a hana ia e na alii kekahi i ka wa i hiki mai ai ka Euanelio. X0 KA EMI AXA O XA KANAKA O HAWAII XEI. 1 ka manawa kahiko ua nui loa na kanaka uia keia pae moku. He papau ka aina i kanaka i kela manawa, a i ka wa i hiki niai ai na Misiouari na liapa mai na kanaka. Eia na mea i euii ai: 1. I ke kaua ana o na alii i ka wa mamua. i ka wa aole i lilo na aina i aupuni hookahi, nui loa ka poe i luku w;ale ia. Oia kekahi mea i n'ele ai ka aina i kanaka. 2. He ma'i nui loa mamua aku nei, he ma'i ahulau. I ka wa i noho ai o Kameliamelia ma Oalui. ka hiki ana o ia mai. Xui ka poe 1 make f ka ma'i. aole ka poe nia'i ole. Xolaila, aole i malama pono ia ka mea mau Ikaika no kekahi kanaka, aole onā ma'i iki i kaknhiaka, a ahiahi maKe no, aole hoi hou i ka hale. Va nui na kupapau i wailio wale ia, aole mea nana e kanu aku. Mai papapau

| j>u na kanaka ika make ūi mal Bhnlan. I'a kapaia ka īo.m kraa nhV Kauokun. O k.-Iu mal kekahi I: -, a i uak» ai aa k m-,k , O ke miii kanialii kekahi mea e m>?> ai ka i\im\ i Unaka »I. He mesi nni loa ia. ahe mea knpaianaha loa. i*nii wa!» ka wai: i kaua keiki iho. Ika wa liapkii aua kekain. a pejvhi u aoH k» k r | Manao n« ka wahiiie. h*> m« a kawmaha ke k»-iku a mak;' j },uī , ' v fo!e iala ke hde uia ka l«i!ea ame ka |»aam. a inaka'u U>kah' ,/ " jke kino t ka hanau ?wpim- ana. imhiila. hooj*aakiki ih» U j.,/ v jk«> lakoa naau. a }>epehi fh« la i na k**iki a lakon m*» k** v!Mha oh |ia !ako«. No ka mot* kolohe k»'k«hi |K*{vbt ttita. no ka h:ih;i .. kaae koknhi. 4. Eia ka «ni o na im>a a|uni, ka mea e neou.o ai k » :« ok% oka ma*i oka \hh- wahine i loaal iko !ak.»u , ina mokn haole e kolohe ai. Oia ka mhm\o o kna lah.n. }>ait <» Hawaii mi. Oia ka mea t* ino ai ko kino. oia k;; r j\*aiiwaii ai na kviki. oia ka mra e m» v ivium'ha ai ua aiat-:i. ■ |neom*o hni kot» ke pan ole ua ma'i la. "l'a |umi k»> \*> >> \ i ua maule hoi ka naan ajuui. mai ka jh>li wawae a hiki aoie wahi oia maioko oiaiia." ina i loaa ika uiakna, p: kelki ame ka moopuua. a \*>h\ akn no a hiki i kr ku ka.M kn iua.o ka poee tmn» kolohe ana. \le nma u»iku U»a k» \ > ka umi kamalii ame ka ma*i ahuiau/he m»a nni e akv? k»•! moe koioty\ Oko Hawaii enemi nui no*ia e tiikvi ma» ana i k ame ka nhiuie o ke kanaka. XO XA HAOLE I HIKI MAI I IIAWAII NKI, | He lehulehn ke an\> oua haole i hiki mai i Hawaii nt i. !!. . . makee aiua kekahi |>oe. he poe makw waiwai kekahi po**. \u ■ . 'puni lealea kekahi }hh\ he \hh» noho maUe kekahi ]*><* i huh» r t ukuhi wai a loaa ka ai i ola. Holo mai na haoie o ki»la am» kt*u» .:. kehi ili keia i!i. he waiwai a he ilihune. l*a kanaha na mak.ih i holo mai ai na haole maiuua o ka hiki ana mai o ka ke Ak a Loihi ioa ka īesu poe i ka hoolaha ana niai i kaua oielo Hiki e māt ka poe imi alna. hiki e mai ka poe imi \vajwai. iuk . mai ka poe puni leaiea» hiki e mai na haole o keia ano keia ai.n. mahope na kauwa a lesu. i : ! X0 KA HOOKAAWAU: AXA 0 KE AKI'A 1 KE AI.A \u XA M!SiONARI» Mamna loa. nui na aupuni ma keia jmeaimu a ku e akii alii. i kekahi alii, aole i maluhia ka aina no ke kaua ]uuepin<». M;i. jhope iho. hnna na aupuni apau i aupuni hookahi inaialo iho o K.t ■ meliameha I. Ina i liiki mai na Misiotiari ikawa i nui ai na anpr.m. jaole no i maluhia lakou ia maimwa» no ka mea. ina i noho hikou iti.« kekahi alii, hoohuoi paha kekahi alii e ae i ua alii la a kaua mai m». A ina i hiki no i na kuuiu ke noho inai, aole i holo lea ka oh h» maikai. no ke ku e o kekahi aupuni i kekahi aupuni. manao e ke Akna mamua a hana mai oia i hni ae na anpnni aiuiu o k«*ia paeaina i aupuni hookahi. I ko Kamehameha kana ana. kaua oia i lanakila a loaa ka aina nona, oia wale no kona manao. aole i ma nao oia e hooko ana ke Akua ma ona la, i kona makemake. Aka. na ke Akua mai no ka lanakila ana o Kaim haineha. -i hui keia pa. aina apau i aupuni hookahi, a pela e maluhia ai ka poe Minuuiaii ke hiki mai, a liolo lea hoi ka olelo mai Hawaii a Kauai. Eia kekahi. o ka hoopau ana i na kapu kahiko. ame ua oihana wahahee. I ka wa i hoopau ai na alii i na kapu kahiko. ame na oihana lapuwale, hana no lakou no ko lakou manao wale iho n«», no ka lakou luhi i kela mau mea, a no ko lakou makemake i noa loa na lealea apau, aiue na hana uhauha. He manao hewa ko na alii, aole loa he manao pono iki. Aole i hoopau lakon i na kapn kahik»», no ko lakou ike lea ia lehova, aole no hoi m» ko lakou manao i pono, aole oia ke kumu i hoopau ai lakou; aka. no ka pnnileal»» no ano ko lakou luhi ike kaumaha. Hoomolowa maoli no ame *.a punilealea, oia ke kninn o ko lakou hoopau ana i na oihana kahiko. Aka, ua hooko ke Akua ma o lakou la i kona niakemak»*, i kaawah» e na mea hihia mamua o ka hiki ana mai o ua MieionaH. (Aole i pau.)