Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 10, 4 March 1904 — KE KOA RUKINI AME IAPANA [ARTICLE]

KE KOA RUKINI AME IAPANA

O ke kaua e hahana mai nei mawaena o na lahui Hukini ame lapana, oia no ka liana e hoike āi i ke kulana ikaika a koa o ia mau lahui—o ka lapana i kona a o ka Kukini i kona, eia nae a hiki i keia manawa o na lapana no ia e nee mua nei—ma ka nana aku, he ikaika ame ke akamai ame ka wiwoole na haawina i ke koa lapana, eia nae aole i hiki ke kaua i ka hopēna. Ma ka nana ana i na moolelo kumu o keia mau lahui, ua hiki ke hoomaopopo iho i ka lawa iike o ka ikaika ame ke kulana koa iloko o keia mau lahui, iwaena nae o kekahi mahele, me he la ua oi aku ke koa lapana maluna o ka hoōhana noeau a kona noonoo oiai hoi kona hoa paio Rukini i nele ia mahele.

KE KOA lAPANA

Ma na mea i maopopo aia he mau mahele o ka lahui lapana a i kapala hoi ma ko iakou mau inoa -pakahi iho, a iloko o ko lakoU ano ame na kulan:?, nje he-la, he mahele lahui no kela ame keia i lako me kona mau haawina ponoi o ka nohona, pela hoi i ano iike ole ai kekahi maheie mai kahi maheie ae o ia lahui hookahi no nae. Me he la mai ka hookumuia ana o leeiā lahui, a no,-2,000 makahiki i hala 0 ka mahele 6 iakou ka poe 1 aiai loa ma ka moolelo kumu o lapana, 'o ka hakaka ame k£ kaud. ko , īakou haawina ikaika loa, me he la ua hanauia mai lakou no i mea. Ma na hana hoo>yaiwai aina e kuonoono ai ke kanaka aoie he paulele nui o ko la- j kou iini paa ma ia mau me*i mamua o ko iakou aloha i ka oihana hakaka. Pela no a hilei i N kela manawa i ka nui iini a manaoio maoii no o na keiki 0 keia mahele —ia iakou he hana ka oihana kalepa a lmi waiwai na'ka poe haahaa ioa, a aohe ia he koa o ke kahiko ana a nani no ka hoomakaleho ana i na wahine, a no ka hoou'iu'i ana, aka o k£ ano pakiko ame ka hooikaika kino oia na haawina i aloha nui ia a lakou i manaoio ai o na a'o pauaho ole ia a ko lakou mau kupuna, noiaiia i oi ioa aku ai ko lakou aloha i ka lakou pahikaua mamua o na mea e ae. Mailoko mai o keia mau mea i hanauia mai ai na ano apau o ke kuiana koa i holo akvi ai ka maka'u, a oia na haawina i' loaa i na koa lapana o keia la. O na aliikoa e komo kaua mai nei 1 keia.manawa he poe lakou e holo ke koko Samurai, a o ka hapanui o lakou ua * lawa me na ike kaua o na aina naauao, o ke komohana na keia mea i hoopii, loa ae' i ke kulana a na aliikoa lapana. Mawaho ae o keia, aia h£ mau kuia koa iloko iho o ka aina, kahi e hoomakaukauia nei na lapana a aia mawaena o 17 ame 40 makahiki o na kane apau i nēle oie i ke kaheaia no ke komo koa ana .maioko o. ke kaua moana a aina. 0 keia kekahi mau ano mawaho ae o • na ano a kakou e ike nei o na lapana iloko o Hawaii aka i keia kaua e hakoko mai nei ua huli nui mai kekahi mau mahele lahūi lapana e ae a komo iloko o keia kaua mamuii o ke kuahaua, a ke ike nui iamei ko iakou wiwoolē a maleaukau maoli ma ka oihana kaua. KE KOA RUKINI. O ka nee ana o na puaiikoa Rukini, ua hiki i kela ame kēia koa ke lawe maiuna o kona kino no kona mau iako ponoi iho ma »na mea aahu, mea ai e lawa ai no elua la ame' na lako kaua 1 hiki aku ke kaumaha ma kahi o ke kanaono paona a oi. Aia me ia ka aahu manoanoa puhuiuhulu o ke ano oma'oma'o he waihooluu i aloha nui ia e la'kou.» O ko ke koa helewaAvae keia a no na pono o ke koa kaulio ua hiki ma kahi o 119 paona ke kaumaha. Ile kanaka nunūi pulunuiunu ke koa Rukini, a o ka hele ana ma na wahi.i loihi e neie ole ai ke kau aku o na haawina maluhiluhi i' kekahi koa o kekahi lahui e, i ke koa Rukini nae lie mea malihini loa ia o ka maluhiluhi. He kanaka oia nona ka umauma lahalah.i, kino nui maikai o ke kulana o ke kanaka mahiai, kino nunui a maikai. Ua oleloia ua hiki ke koa Rukini ke helewawae no kanakolu miie mē ka hoomaha ole a komo no i ka hakaka me ka puhalu ole iho. He kanaka hoohalahala oie oia maiuna o na mea ai a he hiki hoi ke ola ma na mea ai āno ole, a ina e hele loa i ka poino na r»ono kino aoie oia e hoohalahala. O keia iho la kekahi mau ano'o ke koa Rukini' a ike nui ia hoi iwa'ena o na Coesack, Tchehkesses ame na Tur r koman. O ke Cossack he Rukini maopopo oia ma kona >kulana ame kona ano, a he kanaka nanaina ikaika. a maka'u ole a puni hakaka, a o keia no ka mahele ikaika loa iloko o na puali-

koa o ka Za ma ke kaua moana amft aina. He aloha lōa oia i kona'ano lio, aole no ka nani a hiehie aka no ka holo palanehe me hikiwawe ame lta eleu, a he kuha'u ole iho hoi ke Cossak i ke ku "āna imua o lea enemi ke hui aku. O ka Tchehkesses hoi he mahele Rukini no ia aka o ke ano puni riae a he hana limakoko waie no o ke ano maalea i hoohalikeia e like me na koa bashibazouks o Tureke, v a o ke kolu iho hoi he mahele hou sa, a i maopopo ioa ole kona kuiana a akahi no a koino ilpko o ka hana .e ikei-i aku ai kona ikaika. - . •• 4t.

0 keia iho la kekahi mau anO o'-na Rukini, e hiki ai lee ike iho i ka'nui ano koa io no aka ma ko lakou kulana maiamaiama ua maaio ae ia mai ka hapanui mai o na koa o na latiui nāauo o ke kukulu komohana o ka honua, ke kumu lioi i eini iho ai kona kulana koa ano maiamalama i ko Xapann. He kariaka; maka"u ole ka Kukini, ike ; ole i ka'maluliiluhi Ojke alaioa he ahcM> loa rne ka haawi pio ole a he hiki k§ ku aku iioko o ka ino me ka ohumn ole, eia 'nae, he ikaika iloko no nae o ke ano kumumu. . 1 ka manawa e hoea mai ai na hao o ke aiahao o Hiio-Kohaia a pau i ka hoomoeia oia ka haniama ana he. aianui hoowaiwai i ka poe kaiepa a mahiko o Hilo, Hamakua ame Kolīala, a he pomaikai piiilauia no hoi ia no ka lehulehu holookoa. O ke kauōha ana aku nei a Mr. Philip Peek no na pono aiahao o keia hui a. e holo mai nei hoi ka moku no Hawaii nei me ia ukana, ame na hooponopono paeli aia no ka hoomoe ana i na hao huiia me 'na hoolala ana, a i manaoioia hoi e paa ana iloko o ka mgna.wa leupono o keia rriua koke iho mai Hiio kaona aku a Honomu, oia ka rhea ng,na e hooaiai loa ae ia kakou no ka"holopono io o ~ua hana ia a he pomaikai hoi no ia mau kini.

I ka poe na lakou i hoala i keia kumuhana nui o lakou ka i ike a hoomaopopo e i na pomaikai e loaa mai ana ke. pukapono, aka £ol£ e hiki ke alo i ka ike iho o ke kanaka e noho ana ma ia ma na wahi e moe ana ua alahao la i ka nui o ko lakou pomaikai. O ka poe nohopaa ma ia mau wahi, 0 keia ana ka mea nana e paipai i ko lakou hooikaika mahiai ma,. na mea kanu kupono i. ka ai ia no ka mea, ua loaa iho ia ke aianui ,e laweia ai ka lakou mau waiwai nolee.kuai aku ma na wahi e neie ole ai ke kuaiia mai. Mawaho ae o keia, he alanui maalahi loa hoi no lakou ke hele ma na wahi me ka mii loa ole o ka lilo a ina nei no ka moe loa o ke alahao a hiki i Mahukona, he hoomaalahi loa aria ia no ka poe'e manao ana e holo ma na Avahi mamao e kau ai ma na mokuahi. * ' Aole Avale keia o ka poe e pomaikai ana aka'o ka poe apau o keia Paeaina, no ka mea, a hakalia a- hoomahele ae ka lakou huakai. no Hawaii o keia ana ke alanui e hiki mua ana iloko o k'a noonoo no ka mea he aianui maaiahi. Alaila, i ka manawa o ka holomua'o na hana o ua alahao ia, aole e nēle ke. komo aku o ke Aupuni no kona mau mahele auhau ke kumu hoi 6 poinaikai pu ai ia, a ke hoohuihui ae i na mea apau, ua hiki āku la ka maleou hoomaopopo ana.he hana hoowaiwai aina keia. — ■ T ... Aole wale o keia alahao ka mea e ikeia nei ma Hilo aka o ka manao ie kukuiu i hale hana kini kele 'kuawa a halakahiki ame ka oheio e like me ka Mr. Kirchberg i hooiala ai a e hele la 1 Amerika no ka hoomaopopo ana no na pono o ua hana nitf la.

O leeiā kekahi hana hoowaiwai aina, a e like no mē ko keia alahao pela no ko ianei. ma na -mahele like jole nae. Ke hoomaopopo iho e hoowaiwaiia ana na aina o Puna ame Olaa i paa nui i na kuawa, he mau aina hoi e waiwai ole ai no na mea kanu, e like me na wahi pahoehoe, £ no ka mea aina ia.pomaikai, alaila e. foaipai pii ia ana na kini o ia mau wahi e kanu nui i na halakahiki, a o Ka poe e hana ana maluna o na ohelo aole lakou e poho„ no ka mea, ua maopopo e kahi e lilo ai.