Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 5, 29 Ianuali 1904 — KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS.

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUN'A XI. KE KANE HOOPALAU MAHOPE 0 KE ALOHA. Mn ka hoaia ana akn o ke kiaī i ala ai ke Kauna a i kona ala »nn a» ua kk-kk' ka la. a i kona !obe ana i na mea ajki« i waihoia ii .u v k- Kanna Iklaweuna i kana mau hana e haiui ai iloko o »-k«>ln H'sah**h* aiaila loaa tio iaia ka Inii kuka ana me ke Kauna i ;i haawiia mai iaia na maheie ekolu —-akahu o kona paio ma ka ikaika. a i «le e hele hookahi aku oia waie no, a o ke koln e ha.iwi j»au ia akn na ruea kaua a kona mau koa i ke Kapena e ku ki.»> h». ;) mahma o keia maheh* hojH» i ae aku ai ke Kauna Isitarika. a ka'i ana oia no Buru(ika me na wahi kanaka ona me na mea l-.atia «'h'- / , Ma ke kuka ana mahope iho o ko lakou hiki ana aku i maolt»a ai na mea apau i na inana ekolu, ko Winepoka Belasetina ani" ka Akihihopa. l'a maopopo ae la ia Winepoka ame Belasetina k»- kanaka «ipio nana kela hana kupaianaha o ke kaka-pahikaua .( !. h» wahi piiikana i ka Akihihopa. a aohe he kauoha ma ka palapala a ka Akihihopa i ke Kapena i ukali ai i ua poe mahuka nei. a ifia ka hooaiai ake Kauna Hitarika. me he la he hoaloha keia kanaka opio n<i k*- Kauna I'aele o ke Kakela Turona. I ke Kauna Bitarika hoi, ua loaa-iho la iaia ka ike ua pakele i«» k» Kannawahine Tekela a hiki i ke Kakela Kokima. a o ka hana u.ih' ii«» I U'»f ma kona aoao—e hooikaika oia e hiki mua i ke Kakela 'l'inniia inamna o ke komo ana o keia poe niahuka ilaila. Mahop»* o na kuka ana o na mana ekoln a hooholo like e hoihoi ],<»«, ia na mea kaua a na koa o ke Kauna Bitarika, a e uhai aku i k.-ia p.i»- mi ka hoopaa pio ana i ke Kaunawahine Tekela i ka Akihihopa. a o ke kanaka opio ame kekahi mau mea iho, i ke Kauna r.« l,isriina. a o na koa anie ke Kapena i ukali ai no ke Kakela Kokiina e lawe aku imua o na mana ekolu o Burutika no ka hookolokolo au;i, ua hoomaka aku Ja ke Kauna Bitarika ma kana huakai imi waiiino mahuka. * Aole no oia i hookolo ma ke alanui mau aka huli aku la ina k« ala }tololei n pokole e hiki koke ai i ke Kakela Turona me kona ir.au koa apau. Ai ka hiki ana i kahi i hui ai ia me ke Kapena ame na koa o ke Kakela Kokiina e huli hoi aua no Burutika, a mahope »i ka wiao})oj»o ana o na inea apau i na aoao a elua, ua haawi aku la Kanna Bitarika i ke kauoha i ke Kapena ame na koa apau i huiia aku me kekahi o kona mau kou no ka hoi hon ana i ke Kakela Kokiiua a e liopu akn i ke kanaka opio a e kauoha i ke Kaunawahine īne i;a ikaika no ka hoea aku o ka Akihihopa. Alaila, ua hoouna aku la oia he hookahi elele e hoike aku i ko liunuika. a e holo loa akn i ka Akihihopa no-ka hoike aua i na inea apau nn; ka hoike aku. aia na koa ma ke Kakela Kokima no ke kali ana i ka Haku nui, Me keia mau hoolala.-ua huli aku la ka elele i kona ala no ke knlanakauhale o Tarevis, a o ka hapanui hoi i ke Kakela Kokima, <.iai ua Kauna Bitarika nei ame elua hoahele i oki pn aku ai i ko lakeu alahele iloko o ka laau no ke Kakela Turona. A hala kekahi manawa o ka hooikaika ana ua hiki io aku no lakoii i ke Kakela Turona, a aole he wahi liiohiona o na uialihiui, a i kona kaa pono aua ma kaln kiekui e ahuwale ai na wahi e ae me kr akahele no nae uo ka ikeia mai, a ma keia kulana i ike mai ai ke Kauna Bitarika i ka poe mahuka ma kekahi aoao o ke kahawai, «»iai aia oia ma ka aoao o ke Kakela Turoua, ua hoomaka mai la kona hooiho ana no ke kahawai a au ana iloko o ka wai a i ke kaa ana nia kahi aoao oia ka manawa a lakou i hoopii mai ai i ka piina me ka manao e hoopuiwa i ua poe mahuka nei eia nae ua ahuwale ko lakou kulaua ika maka uwila oka Emepera. 1

MOKI'NA XII. * , KA I'AIO HAHANA MA KE ALĀ. O ka manao mua i loaa i ka Emepera oia ka hana e pakele ai k«- Kaunawahine mai ka liiua ae o ke kane lioopalau! nolaila, ua kauuha kuke aku Ui oia ia Konorado e hoomau aku i fca huakai uo k<- Kakela Turoua. la manawa hookahi no ua ulu no na noonoo ana iaia malia aia he mau koa o ke Kauna Betarikama kahi kokoke i ke Kakela Turona 110 ka hopu pio ana i kekahi poev maalo' ae ana ma ia wahi maniua o ka hiki ia lakou ke komo aku i ke Kakela Turona. No ka ikaika loa o ka manao e pakele ka wahine opio pela i luu«ko aku ai oia i kana kauoha i waiho aku ai ia Konorado no ka" huakai. Kouonuio." wahi a ka Emepera, "e hoomau aku oukou ma ka haakai me ka hakalia ole i nalo e aku ai ke Kaunawahine iloko 0 im laau mamua o ka ike ana aku o ke Kauna Bitarika. ame ka ka uana uU* ae i kokahi mea a me ka hoohakalia ole lio hoi e hooikaika oukou a hiki i ka manawa e kouio ai iloko o ke Kakela.Tur»>na." "A pehea oe e iruu Haku," i pane aku.ai o Konoi'aelo. u e noho am-i «»e maanei e ku aku ai imua o kela .poe koa ekoiu i makaukau n i' na hiohioua e hoike mai ana i kona hilinai piha i ka Emepera a makaukau hoi e wailio aku iaia iloko o na hana a ka Emepera e hoounauna mai ana iaia. A jio keia mea na olu iho la ka manao nluku o ka EmejK'ra. "No maua iho/* i pane aku ai ka Emepera ia Konorado, "e ku ana maua ma ko maua kahua a kau raai na haawina lanakila aka mai h<x>nui oU'lo kakou maanei no ka hoohala loa ana i ka *uanawa aka e luvu koke aku oukou i keia manawa. M la manawa koke no ua kau ae la ke Kaunawahine Tekela ma koiui lio ma ke kokua ana a ke kanaka opio nona ka puuwai i lilo 1 ka u*i o ke kulanakauhale o Tartn*is», a hakalia no hoi a kau o Uiliia ame Konorado a hoomaka aku la ma ka lakou huakai, oiai ka Kine|k«n\ ame ka pawapna i noho iho ai. na manao ikiiki, i lako ole ine na mea kaua —ma ka aoao o ka Emepera o kana wahi pahikaiia aulii wale no a o ka pauapua me ke kakakfi īlui ame na pua aua. Aole he mau aahu kila kaua hoi e hik\ ai ke ku aku imua b ka pee i makaukau. Ma keia mauawa ua hoomaopoj>o iho la ka {umapua e komo aku ana kona Haku iloko o ka {>aio, īue ka maopoj>o ole nae iaia o ke knnu o ka ulu ana mai o keia piionioni. a hoohoio koke iho la no oīa iloko ona—o ka noii ana aku i na kumu o keia paio he hana ia t»aho|H\ a o ka mua oia no ke ku paio aku, oiai aole he maiiawa i k<H* «* kali at Noiaiia, ua hoomakaukau koe ae la ua panapua nei i kana mau uu-a kaua a kukulu iho la mnmua pono iho ona i ke kakaka nui ana • Hh' ka hookuene pono ana iho iaia me he la aia ka haua ke nee la * % o ka makemake aiiei ia o kuu Haku," i ninau aku ai ka pauaI ui "o ko % u ki aku i kela j>oe koa ekolu a make a i ole e makemak* kuu Haku e ku paio muu aku me kekahi o lakou? lua l>ela • -l.i'la oluolu e hoike mai i ka mea a'u e hookoe ai. ? - •H»» koi\ keia i iiaa ko lakou mau kino me na kapa kila, ka t hoi v waiwai ole ai kau mau pua, Kolaila ua'u no e hui aku u»' lakou tna ke ku j>akahi ana a o ke alakai kaju e hui mua ai. jutha e lanakiia kaua ma ka pono paio aku; % ' He ahuwaU» no hoi ko lakou poo, aia up he wahi hakahaka e ku|H»rn» ai i ma-ka na na pua nel e lele aku ai. O ia mau wahi hakahaka la ua ae oiuolu mai lakou i keia mau pua e komo aku ilaila." "Ke hohmaikai aku nei au ia oe no ia ui aua mai. a e hookoia

lakii i3o ia makemake ou i ka nianawa e puka aka at kekahi kauoha : nun a'n aku.~ O ka j«uit* keia a Rodolofo ika ;xmapua a oia no ka hnam wa i hoea reai ai ke Kauna Bitarika ame koua mau hoa iluml j«r.io oke kiekiena kahi o Kodoh>fo ma noho ana. ■ "E kuu Haku, ke Kauna Bitarika," wahi a ka Biuep**ra i j»ne i akn ai i ke koa uiamua. i ka nana aku oia no ke alakai o kahi puali {iiiiku. hni kuka kaua iloko o ka maluhia a ina he mea hiki e hui linai na hoa o kaua ma keia ninau hookahi." ' "Ma keia manawa ua ikiiki loa ke kulana mauao oka pauapua j a no ta pa-e ana mai o ka leo uiai ke alakai mai o kekahi aoao na j ia mea i hoomalielie iho ialii no ka hoolohe pono akn i ua manao e waihoia mai ana. . "Owai oe e kena ilio i aa mai ai e hui kamailio niai me a*n? Aole BDei o oe ka mea a'u i hoopaa aku at i kuu uinuao i ke Kauna Heias«etina no ka hopu pi% aku ia 6e a hoihoi ola aku imua o kona alo, no kon liia aku'ma ka amana e ke Kauna nona ke Kapena au i lawe ai i ke ola ma ke kaulike ole? Ina aole oe e haawi pio mai ana lalaila e waihoia aku no ka oioi o keia mau ihe iloko o kou kino, a j ī haawi aku i kou To nana holoholona hihiu o ke kula/' **0 na olelo anei kela o na kanaka o ke kulana wiwoole a koa loiaio maoli?" wahi a ka panapna i hooho ae ai« 'i a pau anei na kanaka kulana wiwoole a koa oiaio iloko o Kelwnania nei, a o keia < anei ka hanauna hope loa? He hana hoohilahila loa keia i kuu Haku. a aohe he wa e kali hou aku ai, a hookahi kauoha* e waihoia mai ai e kuu Haku oka lele no ia o keia mau pua. Pehea ia?" "Mai puapuahulu," wahi a Rodolofo i hawanawana aku ai. "mai I kanalna oe no ko kaua komo io aku ilokO oka paio. E hele akahele kaua i ole ai e komohia a hihia kaua a kaa mawaho o na palena kupono oJca oihana kaka-pahi. >, Alaila. huli ae la oia i alakai o na koa a pane aku la me ka leo'oluoln eia nae me ka ikaika a koikoi. u Alaila ina e haawi pio aku ana wau ia'n iho ia oe, alaila e v>ono e loaa keia ike mawaena o kaua. e haawi pio aku wau malalo o na kahua kupono e hooiaio ia mai ai e kuu Haku maloko o na olelo o ka oihana hanohano naita. M - %. 0 na hoike manao ana a ka Emepera i ku maoli i ke ano keonimana a iloko o ke knlana maoli o ka oihaua naita ua waiwai ole ia no ka mea aole i nanaia n\ai. a aole no hoi i pane leo mai ke Kauna aka kauoha koke ae la oia i kana mau koa elua no ka hooinaka i ka paio a oia 110 ka manawa a laua nei i ike aku ai i ka hoomoe i»ololei ia ana mai o na ihe a puka ana ke kauoha a ke alakai e holo imua me ka puahi nui, a hookahi manao. e lilo ke ola o ka Eme]>era. A ia pa ana ona ke-pa ma ka aoao ona lio oia no ka uianawa i lele papnlike mai ai na lio imua e holo pololei ana i kahi 0 ke Uanaka opio e kn ana a me ka ikaika nni no hoi keia holo ana. Ma ka a'oao o ka Emepei*a aia ia ke ku uiakaukau la me kana paliikaua aulii iloko o kona lima akau, e kn ana me he kia poliaku hi i kuknlu paa ia ma ia wahi no ka oni ole. me kona hoomaopopo pu iho aia ka ai o ka la na na koa kaualio. Ma keia kulana ana e ku la, ua pii koke mai ua hoomauao ana 110 ka wahiiie opio a hoopaa koke iho la oia e ku paio aku oia 110 ka liopena me ka paa o ka manao e lanakila, a oiai oia iloko o ia [ mau noonoo ana me kona ike pu no aia ka pnike ke hele mai la ua kokoke loa a me kiiha hoouuiopopo ole aia ka panapua ke haka pono la i na koa kaualio a emoole ua lele aku la kekahi pua ana a komo ana iloko o ka aaliu o ke koa kaualio mamua loa. Me* ka palamimo loa ka hanaia ana o ka hoolele ana a he ike ana ka lakou apau i ka wala aoao ana aku o ua koa nei a ina ka ikaika o keia wala ana ua kau aku la ua koa nei mamua iho o na i lio o kona mau kokooliia e holo like ana, a na ia inea i hoopuiwa ae 1 na lio oiai no e holo ana. a ihuikan koke ae la na mea apau—o ke alakai ame kona kokoolua i koe ilio ua haule aku la laua iluna i ka honua mai ko laua mau lio aku a o na ihe hoi ua kapalulu aku la ka oioi iloko o ka lepoi a aia 110 hoi na lio ke holo pu-aa la me ka mea ole nana e lioomalu ia lakou.

Iloko o ka manawa pokole ua ku koko ae la ke alakai we ke auo ona iki 110 nae oiai kona lioa i ala pu mai ai 110 hoi no-ka lioomakaukau ana ma ko laua aoao no ke ku pale ana aku i na paio ia inai e ko laua mau enemi, eia nae, aia no ke kanaka opio ke ku ia me ka oni ole e like me mamua. Mamua o ka hookokoke loa ana mai o na koa kaualio i kahi o ka Emepei'a e ku ana oiai 110 iluna o na lio oia no ka manawa ona i kahea leo nui aku ai ka Emepeia i ke alakai, e kii aku no ka mea he nuike maopopo ia no lakou ke kaa mai īualoko o na palena kupono a o keia no ka manawa i lele aku ai ka pua a ka panapua, me kona iiianao o keia leo nui ana a Kodolofo oia ke kauoha a kona Haku iaia e hooko aku ke kumu i walawala pahn ai ke koa iuamua loa. k, E kuu Haku Kanna." wahi hou aka Emepeia. 'Ua maopopo i«*Cu owau ana ke lanakila ke kumu o ko'u kahea ana aku nei ia oe e emi aku i hope no ka mea he make ia no oukou apau loa, a no ka hiki ole ke kaohi aku i hope ke kumu i loaa ai keia poino. Nolaila e kuu Haku ke noi hou aku nei wau ia oe e kuka kaua me ka maluhia a e hooponoponoia me ka hoohakaliā ole." "He mea oiaio/' wahi a ka panapua i pane aku ai i ka Emepera me ka hoohalaliala nui. u Ke ike nei an i ka wiwoole o kb kanaka e ku kue nei i keia poe koa kaualio ekolu i lUwa pono me na palekaua ma ko lakou kino apuni a makaukau lioi me na mea kana. Ke uoi aku nei au ia oe e haawi mai i manawa e hoohana ai i ko'u noonoo maluna o keia kumuhana no ka mea ke ike nei au aole kela he 1 :niaka wiwoole a oiaio ma ka oihana koa e hiki ke hooponopono

aku " ; Aole' i hoolohe aku ku Emepeia i keia mau boohalaluihr a ka pannpua aka ua.hoomau aku la no oia i ka paue ana i ke Kauua ! Bitavika. 4, lna e ae mai oe i ka'u e hoi oe no Kokima meNjsou ae io mai e liana ana oe pelā alaila e hookuu maikai ia aku no oe ame kou hoa me ke keakea ole ia aku.*' * Aole i pane aku ke Kauna Bitarika no kekahi manawa, a i ka pili ana mai o kona kokoolua ma kona aoao oia no ka manawa ana | i haawi aku ai i ke kauoha i kona nee imua no ka paio a»a | me 11 a enemi. a i ka manawa pokole ua pa-e aku la ka leo o ka panapua i ka Einepera: "E kuu Haku, e ae mai ia-u e hoolele aku i mau pua, aole he manawa aku i koe. v * v Me lie la aole paha i lohe ka Emepera i ka leo a kona hoa. oiai aia oia ke ku makaukau la imua o kela mau koa elua a aia kana ! pahikaua aulii iloko o ka lewa e olinolino ana imua o ka maka o ka I ia a o ka hoomaka iho la no ia o ka paio hahana hookahi i ka elua i |ka manawa hookahi. 1 "Pehea e kuu Haku/* wahi hou aka panapua, "he hookahi kau loha e pa-e ai mai kuu Haku mai o ka leīe no ia o ka pua, a ) " Aole i jwuie leo aku ka Emepera ike noi a kona kokoolua, oiai ua hilikau ae la ka lakou mau mea kaua —o ka pahikaua aulii me )na pahikaua papalina linnui a na koa o ka Afeif>ihopa. | Mamna ae oka hooniaka ana o keia rula ole he elua ma kahi .aoao e kue ana i ke kanaka hookahi ua lilo ia i hooikiiki loa i ka\manao o ka Emepera no keia paio o ke knlana haahaa loa a oiai maopoj>o mua iaia kona puuhonna eku aku ai imua o keia ma*j koa, nolaila me ka eleu nui ua lele aku 1a oia a ku ana ma ke kuuiu o kekahi kumulaau oiai he mau wahi kumulaau kakaikahi wale no ko luna o ua pun nei, a no keia hana hikiwawe a ka Kinept % ra i hookuha T u aku ai i kona mau eneiui ma ka hoopuni ana iaia; a raa keia kulana hou o ke kanaka opio i ku iho ai oia me ka luHipsia ana iho i kona manao e ku hookahi aku imua o keia haua haahaa loa a kekahi kapena nona ka mana hoomalu maluiia o kekahi mau pualikoa he nui iloko o ke kulanakauhale kaulana o Ta|revis a no ka Akīhihopa hoi. " ! I kela manawa no ua hoi koke mai la na a'o ana i lwia iaia ika * lawelawe ana i ka pahikaua auiii iloko o ke kulaua puikaika e like iho la me keia a maluna o ia ike oia i ht>ohana ai--a ma kekahi mea | m hauoli loa ua Emepera nei i ka loaa ana iaia kekahi manawa ' iloko o kona ola aua e hoohana'maoli ai i ua ike la i haawiia niai iaia. I. * lloko ona ka wiwoole, ke ano keonimana ame ke kulana uaita i luaoii a i keia manawa o ka hakoko hahana >maopopo.maoli aia ka \ panapua ke kuuana la tne ke kahaha nni i ka uui noeau o ke kiina 2*al«ra ka }>ahikaua anlii no ka alo ana ina hauna ikaika a pahikauai»apa)ym iaula. a no ia knmu ua uuie ikaika ia ka uoonoo o ka pauapua a |>otna iho la oia i ke kahea ana i kona Haku i kauoha naua e hooiele aku ai i kana pua. (Aole i