Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 51, 18 Kekemapa 1903 — Makai Kiu KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau. [ARTICLE]

Makai Kiu KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau.

MOKCXA 11. KE IXO O BASEKAVILA. I ka pau ana o ka Matimea heluhelu ana i ka pepa, opiopi ae la oia a hookomo iho la iloko o ke eke o kona kuka. 4 *o keia iho la na mea i ikeia ma ke akea. e pili ana hoi Ika iuake ana o Sir Kale Basekavila/ > i pane aku ai o Matimea. W E hoomaikai aku ana wau ia oe." wahi a Kaloke. ,v no keia mau mea ano nui i pili i'keia kumuhana. Ua ike no hoi wau i kekahi mau mea i hoopukaia ma kekahi mau nuj>epa e pili ana i keia mea hookahi no. eia nae hoi 'ua lilo loa ko'u noonoo ana ma kekahi mau hana e ae ame ka hana nui a ka Pope i haawi mai ai ia ? u. Ua ha'i mai nei oe o keia manao pepa oia na mea i ike akea ia. n "Oia iho la na mea oiaio i ikeia." "Ina pela e liaawi mai oe i ka palapala au i «beluhelu mua mai nei/*' wahi a Kaloke me kona hilinai ana aku ihope o kona noho. "Ma keia liaawi ana aku i kaīi mea i noi mai nei e ha'i pu aku ana wan i kekahi mea i lia T i mua ole ia. Oke kumu o ko'u ha'i ole ana imua o ke koronero i keia mea oia hoi he mea pono ole i kekahi k;maka o ka oihana a'u e lawelawe nei e hui pu aku me ka lehulehu ma ke kakoo ana i na lono hoohuoi i laulahea ae ai apuni. Ke inanao nei no boi wau e like me na mea i hoikeia iloko o ka nupepa. aole lie mea e noho aku ana ma Basekavila ina e hana oie ia ana kekahi liana e hoano hou ae ai i ka inoa i liapalaia e na hana iuo; okawa i hala. No keia mau kumu ua manao wau he mea pono ia'u ke lia'i aku aole e oi aku mamua o ka mea pono, oiai aole he pomaikai e hoea mai ana ma ia ba y i ana, aka ia oe aole he niau kumu a'u 0 aua ai a e oiaio ole aku ai lioi. <4 0 ua kula la i oleloia he kakaikahi loa ka poe e nolio nei malaila, a o ka poe e -noho kokolee ana kekahi i kekahi ua hiki ole ia lhkou ke nolio kaawale. Ko keia kumu i ike nui ai wau ina mea e piii ana no Sir Kale Basekavila. Mawalio ae ona o Mr. Palanikelina o Jwafa Hale ame Mr. Sapeletona. ka mea kakau moolelo, o laua' nei wale no na kanaka naanao o a he mau mile loihi hoi mai ia wahi aku a hiki i kahi e noho nui ia nei e ka poe i "loaa na hoonaauao kupono ana. Fa lioopau o Sir Kale i kana mau hana huli waiwai a ua hookaawale aku oia iaia mai na mea e hoohihia ana i kona mau noonoo, a na kona nawaliwali i lioolauna aku ia maua, ana ka'u oiliana hoi i hoopaa iho i ko maua hoaloha. Ua lioi mai oia me keka.hi mau mea ano nui e pili ana no Aferika, a he nui na' ahiahi a maua i luana like ai a kukai kamailio no na mea e ; pili ana i ke ola kino o na Bukimana ame na Hotenota. <l He mau mahina pokole i hala ae nei ua hoomaka mai wau e ike i ka pii mahuahua mai oko Sir Kale nawaliwali. Ua lieluhelu a na lioopaanaau iho oia i na mea i palapalaia iloko.o kela palapala a'u i heluhelu mua aku nei, oiai iaia e hēle hololiolo ai iloko o kona; ! pa i ka po aole loa lie mea nana e kono aku i kona noonoo e hele | holoholo aku maw r aho o kona. pa hale. Ma keia e ike ai oe, ua ma- ! naoio maoli no o Sir Kale i na mea i ha'iia e pili aua i kona ohana. | a he mea hiki po hoi ia kaua ke ike ilio aole no keia- he | inaikai. Oka noonoo ana no kekahi mea i kau nui loa ia ka weli me| 1 lie mea la ua paa loa ia mea iloko o kona puuwai. a be lehnlehu. na manawa ana i ninau mai ai ia'u ina paha.ua lialawai wau mt?| kekahi mea oia ano ma ka'u mau manawa e hele ana ma ke kulal Ikapo no ka'u hana. Ua ninau mai oia ina paha ua lohe aku wau| ika nunulu ilio a aowa ana paha e like me ko lea ilio hahal. O kaj ninau hope oia kana e hoomau mai ai i ka ninau ana, a ua hiki ia'u] ke ike aku aia ka maka'u nui iluna ona i kona wa e ninau mai ai ianinau. ! <4 ICe hoomanao nei wau ia'u i hiki aku ai i kona hale i kekahi! la maluna aku o ko'u kaa. he ekolu paha pule i hala ae nei. la wa| e kn ana oia ma ka puka, Ua. lele ilio wau mai ko'u kaa a eku ana lioi wau imua o kona alo, ia wa i ike aku ai wau i kona .nana; ana mai maluna o ko'u mau poohiwi a e kau pono a'na lioi koua| niau malea i kekahi mea a aia uo »hoi ka maka'u ke halii la maluna Oj kona helehelena. I T a liuli ae la wau a ike lilii aku la ika nalo ana ! aku o kekahi lioloholona i like ka nui o kona kiuo me ko ka bibij keiki. Ua nui maoli no kona pilioihoi ame ka niaka'u ana ia mea i| kono mai ia ? u e hele aku e nana p'ono i keia mea. Ua nele wau i ka ike ana i ua mea la, eia nae ua lilo loa keia mea i mea nana e| noonoo nui ai. Ua noho iho wau me ia ia po. a oia.no hoi ka manawa ana i ha'i mai ai i ke ano o kona kulana a waiho mai hoi ma ka'u. malaina ana i keia palapala a kakou i ke ae nei. Ke ha'i nei wau i keia walii nioolelo no ka niea <lie mau mea keia e hoaiai iki ana i ka hopena a kakou i ike ae nei, eia nae, ua komo mai ka manao iloko o'u ia manawa he mea ano ole keia a o ka niaka'u i loaa' aku iaia aole he kaliua oiaio no ia mea. I 4< Ma ka ? u kauoha i hoomakaukau ai oia no ka hele ana aku noj Laelann. Ua ike wau ua pono ole kona noonoo ahe pihoihoi mau l oia ke ala mai kona mau hoomanao ana i na mea aha i hoopaanaaiij ai maloko o keia palapala, a malia o keia kekahi mea nana e hoo-j poino loa mai i kona ola kino. Ua manao wau ona wahi mahina pokole ana e noho ai iloko o ke taona oia ka mea nana e hoano hou iaia. O keia no hoi ko Mr. Sapeletona manao hookahi, eia nae ua hoea e mai keia hopena. "I ka po o Sir Kale i make ai, ua hoouna ae o Baremoa ia Pekina, ko Sir Kale' kaliukaa T ia po e kii mai ia'u, a oiai aole wau i« lioi aku e moe. ua hooniakaukau koke iho la wau no ka hel'e ana aj hiki aku la wau ma Basekarila he bora mahope o ka loaa ana o, kona kino make. Na'u i hooiaio aku ina mea apan i ha'iia ai , ona koronero. Ua'hele wau ma ka meheu o Sir Kale i hele ai Ja| po, ua ike wan i kahi ana i ku ai ma ka pnka-pa, a mai ia wahi aku ua ike wan i ke anoe o na mehen wawae, koe na meheu o ko Baremoa| mau kapuai waw.ae, a o ka hdpe loa ua nana iho la wau i ke kino. make e waiho ana. oiai aole i hooniouiia i kona wa i loaa aku ai. | E huli ana ko Sir Kale alo ilalo, a o kona helehelena ua hiki ole i&\\ \ ke hooniaopopo pono oiai aia kekahi mea nana i hoopowehiwehi mai, 1 ko'u ike a o ua mea la e kau ana ia maluna o ka helehelena o ka mea i make. He oiaio aole&e man hoike na hanaia he hana karaima maluna o kona kino. He hookahi hoike i hewa ikawa e nienieleia ana keia mea, ana Baremoa i hoike iua ike la. Ua ha'i ae oia aolej he mau meheu eae ma kahi e waiho ana ke kino make. Ua ike wani i kekahi mau mea ma kahi mamao iki aku a e mau ana no ka mo* baha. J? "'He mau kapuai wawae anei?* ? i nlnau akn ai o Kaloke. '■ "Ae, he man kapuai wawae liou !oa. y? ke kane anei a i ole no kekahi wahine paha? ?t Ua kau akn la na maka o Matimea maluna o kona man hoa papaleo me ke ano kunana, a emi iho la kona leo me he mea la e hawanawana mai ana, a puana ae la: / «E Mr. Home, he mau meheu wawae no kekahi iiio nui newahewa" 5 MOKUNAm KA HANA KA wa i puka aku ai keia mau olelo a Matimea e like me XI ia i hoikeia ai ma ka mokua i hala, ua okakala ae ia ko \\ V7 na iauoho. Ma ke ano hoi oko Matimea leo, ua hiki ke hooia aku ua kau pu aku ia haawina hookahi malnm Vō Kaloke hol. aia oia ke kulou la iiaua me kona helehelena hiaa io ke kanaka i maa a i hoolllp i koiia ma ka huli aaa i m mhm 4i o keia anei kau mea i ike ail" i ninau aku ai o Kaioke.

u Ua ike ti\ao|H)po wau like me a'u e iko aku uei ia ot\ % " "Eia oae aole loa oe i boop«ka iki i kem v% lleaba auanei ka wiiiwai ina wau e h«H>p?ika ana ia uiea?" * U ua man meheu la aia lakou ma kahi o iwakalua i a mni kahl aku o ke kino nmke a aoli» hoi ho jk.v i uoonoo e Imli aku iuu kahi i&amao akii mai ke kino uiake aku. Mai hnli oU» iio [Kihu wau iU4 aole i loaa mua iikiī ia'u keia mau mea i hoikeia nui ka pulapahi a kaleon i ike mua ae nei." "Ke ole wau e koho hewa he nui ua "iUo kiai b((m ina ua kula la." wahi hon a Kaloke. **H'e oiaio ia eia nae aole keia he ilio kiai hi|*a." "Ua i mai nei oe he man moali wawae nunui keia? M "O, be nui anei a kanainai.*' nae hoi aole i kokoke aku i kahi i waiho ai o ke kino make?* T "Aole." %, Heaha ke ku|ana o ua po la? v "He kawa-u a puanuanu hoi/ % "Aole j>aba he ua, ea? v *'Aole. v "Pehea hoi ke ano o ka nauaiua o ke alahele?" <k Aia he elua laina laau. uliuli e ku ana ma kela ame k«>i;l amio, ht k umi-kuinamalua j>aba kapuai ke kiekie o keia mau laau. O ke akea o ua alahele la he ewalu kapuai." "Aole he mau mea mawaena o ke alahele aiue ua laina hiau la?* % u Ae. he niauienie ka mea e ulu uei, he eono juiha kapuai ke ake« y a e holo ana e like me ka moe ana o ke alaheU*/* "Ua hoomaopopo aku nei wau ma kau mau olelo aia lie puka-pa ma ka palena piiu o ke alauui? ? ' "Ae, aia malaila lie puka-pa uuku e puka aku ai i ke ktila. v "Aole anei be puka hou aku no mawaho ae o keia?" "Aole. v * 4 Xolaila, i mea e liiki ai ke hele aku ma keia alahele, o ka mea e makemake aku aua e hele malaila, o ka hana pono wale uo o ka hele aku i ka hale alaila hele aku ma ua alahele la? M "Aia no he puka ma ka hale hoomaha e ku ana ma kekahi wahi mamao aku.'* "Aole anei i hiki aku o Sir Kale ia wahi? v *'Aole; ua waiho iho ia he kanalinm i-a mai ia wahi aku." "Ano, e Malimea. e ha % i mai i keia—a o keia no hoi ka uiea ano nui—o ka meheu au i ike ai aole 'ia maUina oka mauieuie aka ma ke alahele no? ?> **Aole be wahi meheu iki ihina o ka manienie/* ♦'Aia anei keia ma ka aoao o ka puka-pa e puka ana i ke knla?' r "Ae; aia keia mau meheu ma kae o ke alahele a ma ka aoao . hoi o ua puka-pa la." "Ke hooiaio loa mai nei oe ia'u. l'a loaa aku la ia mea ia'u. Ua paa anei keia puka i ke pauiia?" u l'a paniia aua hoopaaia ika laka." '•'Heaha ke kiekie? v% "He kapuai." "Alaila ua liiki i kekahi mea ke piuana aku maluna?" 4 *Ae." 14 A heaha na mea i loaa ia oe maluna oua puka pa la?" **Aole lie iuea i loaa ia'u/•'Auwe! Aole ka oe i huli ia wahi?" % *Ae, ua liuli no wau." . "A loaa oie iho la no ia ia oe he wahi moali?" "Ua huikau aku a huikau mai. Ma ka hoomaopopo aku ua ku iho o £ir Kale ma ia walii no umi minute/ T "Pehea iho la i maoiwpo fii ia oe?" ;No ka mea.be elna manawa i haule iho ai ka lehu o kona ' kiiea. "Naui kela! E Wakekona, he haumana keia o keia ike i loaa iu kaaa. Pehea lioi na meheu?" "O ka'u mau meheu i.ike ai oia no ko Sir Kale aole hoi he mau nu heu mawaho ae o kona." Pa'i iho Ja o Kaloke i kona lima iluna o kona uha me koua ano nauki nuioli, a puana aku la : | "Ina no hoi a owau kekahi malaila. He mea oiaio he hihia auo nui keia, a o kekalii niea lioi i kupono loa na ka ptK» makaukau I inaoli no e huli. 0 keia wahi i hiki ai ia-u ke liuli aku ua lilo ae nei ; i i.iea ole oiai he loihi ka manawa i hala ae nei. a ua haule iho ka lua a holoi ae i na melieu e kau ana nm na wahi la. O, e Kauka ! Malimea, he mea anoe loa kou hele aim mai ia*u i keia mauuwa. IXo keaha la oe i kii mua ole mai ai ia'u? lie oiaio ooe ka mea uana ; e welie ae i ke pohihihi o keia mea. M 4 j "Ua hiki ole ia'u ke kii mai ia oe. me ko'u hoike ole aku i keia I niau mea imua o ke akea, a oiai ua hai mua aku nei wau ia oe i na kuinu. Mawalio, mawalio '' "Heaha kou mea e kunnna nei? v • u Xo ka mea aia kekahi mea ano pohihihi loa e hiki ole ai i kekahi makai-kiu naanao loa ke U»aa aku ka hOjH»na.'' ''Alaila o kou manao he mea liookalakupua a uhane hoi keia? yr "Aole wau i olelo aku nei oia. v <k Pela io no; eia nae o ke ano ia o kou manno." "Mai ka wa o keia mea i hanaia ai a hiki wale i keia wa, iui nui na mea a'u i lohe ai e hiki ole f[i hoi ke ikeia nku me keia nmu ike i loaa mai ia kakou ke kanaka." "Xa kumu oia hoi? M "Ua lolie wau mamua o ke ala ana mai o keia mea i kn olelo a kekahi poe ua ike lakou i kekahi mea kino ma ua kula la i ano Mko ! aku me ke duil>olo o Basekavila, a ma ka hoomaopopo aku aole ia 'he lioloholona i ikea ma na ike oka honua nei. Ua kulike ka lakou ! uuiii hoike e hoike ana he holoholona nui maoli no, o kona nmu ' maka ua like me ke ahi, a o kona ano lie ku maoli no i ka hooniaIka'uka'n. Ua nienieleia e a'u keia poe. he hookahi o lakou be poo I paakiki. o kekahi he kauka lio, a o kekahi he mahiai. a ua like a | like ka lakou mau hoike e kulike ana lioi me ka ilio I holkeia uia ka moolelo a kakou i4ke iho nei. Ke ha'i aku nei wau ia olua, ke kau nei ka weli ma keia kula, a aole hoi he poe e hele nei malaila i ka p0. ,? | "A ooe hoi. he kanaka i hoonaauaoia iua na ike hohonu, ke pianaoio nei oe he uhane keia mea ?*'* | 4< Ua maopopo ole ia'u ka'u mea e manaoio sii." | Ku'eku'e ae la o Kaloke i kona mau poohiwi. a īwine aku la: ! "Mai kinohi mai ua lioolilo wau i ko'u mau la n»a ka huli ana i b& mea o keia ao. Ma kekahi olelo ana ae. ua paia aku wau me na nea ponoole. aka o ka noonoo pu ana i ka Makua o na IMaUoIo, he haua hiki ole ia ke 'lawe mai a hoopili me na meft o keia ao a ke kanj»ka i hiki ai ke hana. Nolaila, he mea pono ia oe ke hooia uiai o kt ia mau meheu he mau meheu maoli no.' u O'ka ilio mua i ikeia ai he ilio maoli no ola ua nahuia ka puw oke kanaka, eia nae ua like uo kona weli e tike me keia. ,f 1 "Ke ike aku la wau ke kaa aku nei oe ma ka aoao oka poe i mnnaoio ina uhaaie diabolo. Aka. e Matiniea, e hai mai U k# ia. Ina oia iho !a na noonoo ana iloko ou, heaha kou mea i «ele n«ai ai e hui pu. me a f u. Ua ha'i mai nei oe he mea makehewa ka iie.i ana aku no ko Bir Kale make ana, eia nae ke makemuke nei oe ® huli aku vau." , ✓ a Aole wau i olelo aku ia oe ke # makemake nei wau e buli ako oe? f u Vlaila, pehea iho la e hiki ai ia'u ke kokaa ako & oe?r «M» kou hn'i ana ma» ia'a lieaha la ka'n e liana aku ai no «»r Hanale Basetavila, tu mea e hiki ae ana iua ke kabna_Hoolttlu o \Vivtaftr —Xana ibo la o Kauka Matimea i kana uwaki— te]iookabi hon ine ka bapa o kona hoea mai no ia.' "Oia ka iiooiUna o Bast-kaTUa " 1 ka īnake ana oBit Kaie. w U#K aku makou i keia a loaā ia makou l»e mahiai kana hana ma Canada. Mai »a m«» * toa mai Z- opio malkal kria. K* kamailio aku nei wau i km nianawa aole ma ke ano h« kanka. aka ma ke ano he kato wa.wai a Ke mea hooko hoi i ka Bir Kale palapala hooilwa.' 1 ao>e h« mau hooilina e aeT* (Aoie i pao.)