Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 50, 11 Kekemapa 1903 — Page 2
| This text was transcribed by: | Paul Davis |
| This work is dedicated to: | Kili Namau'u |
Ka Nupepa Kuokoa. Dekemaba 11, 1903.
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
No ka Makahiki $2.00
No Eono Mahina 1.00
SUBSCRIPTOIN RATES.
One Year $2.00
Six Months 1.00
O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUAHU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.
O na Dala apau o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO
Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu P@
@@l@au o Hawaii, ma ke ano mea o ka
Papa Elua
DAVID L. A-I Lunahooponopono
A.W. PEARSON, LUNA NUI
Honolulu, Oahu
POALIMA : : DEKEMABA 11, 1903
AHA IKE KIAAINA.
E like me ia e puka aku nei ma keia helu o ke Kilohana ame kekahi mau wahaolelo e ae o ka lehulehu e puka nei pela ka nui o ka ike e loaa ana i ka poe i hele kino ole ae ma ka Aha Ike o ke Kiaaina G. R. Carter i malamaia i ka po o ka Poalua iho la.
O ka hana i malamaia ma ka manawa i hoikeia ae la oia no na hana na lakou e hoike ae i ka nui ohohia ia o ke Kiaaina ma ka aoao o na makaainana, a pela no hoi ma ka aoao o ke Kiaaina – i ka nui o kana haawina apo ohaoha i na makaainana. Alaila na kela ame keia e kaupaona iho i kana kulana kaupaona no kona ike iho pehea la ka nui ohaoha io o ka lehulehu no ke Kiaaina a pehea la ka nui ohaoha o ke Kiaaina no ke lehulehu.
Aole no keia he hana hou o ka ike ana i ke alakai nui o kekahi aupuni e like me ko kakou maa i na ike aii oiai i ka wa aupuni moi, a he ike no hoi i loaa ma na aina apau o ka honua – iloko o ka aina pegana a aina malamalama, a o kekahi kaona nui o keia mea he ike pooaupuni oia no ka hui launa ana iloko o ke aloha lahui, a iloko o ia ano e hiki ai ke loaa ka pana o ka manao pililaula o ka lehulehu no ko lakou pooaupuni ame ka pana o ka manao o ua pooaupuni nei no ia lahui.
He mea keia i ikeia me ma aina apau – a iloko o na aina naaupo he anaina ike alii no ka lakou aka iloko no nae o na anuu like ole a mahele like ole o ka hookipa ana a iloko o ia mau like ole aia he hookahi kaona, oia ka pana like o ka puuwai o ka lehulehu i ka manao hookahi.
Ua maikai na hana i hanaia, ua ohaoha like na aoao a elua – o ko ke Kiaaina aoao a o ko na makaainana aoao, a ina pela alaila, e like me ke ano o ia mau apo ohaoha ana pela iho la na haawina no ka pana o ka puuwai pililaula o ka lehulehu.
A mawaho ae o keia aole no i pamalo ka aha ike kiaaina no ka mea ua hoohalaia ka manawa mawaho ae o ka ike kiaaina iloko o ka aha hulahua a maikai ka hoohana ana no ka mea aole i nele ka loaa o ka hauoli i ka lehulehu i komo aku iloko olaila.
O keia iho la ka hookipa mua loa a ke Kiaaina hou i kona mau makaainana no ka hui launa ana a makou e manao nei aole ia o ka pau ana o na hookipa ana no ka manawa e hiki mai ana, aka, he hookahi mea i maopopo loa oia no ka loaa o ka pana i ka puuwai pililaula o ka lehulehu i hookahi kaina o ka pana ana.
KE KANAWAI KALANA.
O ke Kanawai Kalana a ka Ahaolelo i hala iho la, a e ku kulanalana nei i keia manawa oia ka rula maopopo loa no ke kukulu ana i aupuni kalana iluna o Hawaii nei no ka manawa mua loa, a hiki mai i ka la ona e mana ai mai keia manawa aku oia iho la ka nui o ka manawa e ku kulanalana nei, ke kumu e ake nui ia nei e hooponoponoia na epaepa i holopono ai ke ku ana o ua rula nei.
Maluna o keia ninau i ulu mai ai na manao like ole mai na loea kanawai o kakou nei, ke kumu no hoi i kahea ai ka Ahahui Kalepa o Honolulu nei i halawai makaainana no ka noonoo ana i ua kanawai nei, a maluna no hoi o keia i hoopuka manao ai ke Kiaaina Carter ame kekahi poe e iho – e olelo ana he mea maikai loa ka hoouna ana i ka Ahaolelo Nui no kona hoapono mai, i ole ai e hooliloia i mea ole ke aupuni a ka lehulehu i makemake ai e kukulu.
O ka makemake o kekahi hapa, aole e hoouna i ke Ahaolelo Nui, aka na Hawaii iho no e hooponopono a hiki i ka manawa e maikai ai. Maluna o keia mau mahele elua i maopopo ai ka panalua o ka puuwai o ka lehulehu maluna o keia kumuhana a o ka hua aole no e liuliu loa e ikeia ae ai.
Ma ka wehewehe manao o kekahi o na loea kanawai – o ka hoouna ana na ka Ahaolelo Nui e apono mai he hoike ana aku ia i ua Ahaolelo Nui nei i ka lawa ole i ko Hawaii nei ke hooponopono ia lakou iho ma na hookele aupuni ana.
Nolaila, na Hawaii no i hana i keia kanawai a ikeia ka hemahema alaila na Hawaii no e hooponopono no ka hoopau ae ia mau hemahema – e hoike ana o na hana kuloko apau o Hawaii na Hawaii no e hooponopono e pono ai.
He nui na manao like ole i hoikeia mawaho ae o keia mau mea i hoikeia ae @a, a ma ko makou manao maluna o keia kumuhana ua like ia me ka @a poe e kakou nei ianei no e hooponoponoia ai ia mau hemahema. O ka manao ana a e ak@ aku na Amerika @ hoapono mai ola no ka ike maopopo mai o ka Ahaolelo Nui i ka lawa ole @o o ka makaukau i ko Hawaii nei poe e like me ka hoike manao a kekahi poe ike kanawai, he haawina hawawa loa hio, o@a@ ina e komo mai ana o Amerika e hooponopono i na hana kuloko o Hawaii, alaila he maopopo ole ka hopena e kau mai ana maluna o Hawaii – oia hoi, malia o ka@@@-ku aku o Amerika nana e hooponopono i aupuni kalana no Hawaii, alaila me ka hoohewahewa ole, he nele hooponopono aupuni ka hua o keia hawawa nui.
Ina paha e aponoia mai ana e Amerika ame ne mea like alaila e pono ana ke kanawai, eia nae, aole e hiki ke holoiia mai ka moolelo ae o ka Ahaolelo o Amerika Huipuia i ke kukulu hawawaia ana o keia kanawai, a na ia hana e hoike mau ana i ka loaa ole io o ka makaukau hooponopono aupuni i ko Hawaii poe o ke kau 1903. E noonoo e ke kanaka i keia kumuhana.
HOAA I KA BONA OLE.
E like me ia i lonoia mai eia na Moho Home Rula o Maui ame ko Kauai ame kekahi mau wahi e ae ke ho-a-a mai nei i la loaa ole o ko lakou mau bona no ka hookupono piha pono ana ia lakou iloko o na oihana like ole o ke aupuni kalana i lawe lanakila ia ae ai e lakou, pela ka nui o ko kakou ike i ko lakou nele io.
Ke loaa ole keia mau bona iloko o ka manawa kupono, a ke holopono ke ola o ke Kanawai Kalana i hooholoia iho nei, alaila e waiwai ole ana ke kohoia ana o keia mau moho i lanakila, no ka mea; aole o ko lakou puka lanakila wale ana no, oia ka mea e lawa pono ai ke koi a ke kanawai, aka e hele pu kela ame keia luna aupuni me kona bona maloko o ka oihana ana i lawe lanakila ai mai ka pahu balota ae.
Mahope mai o ke koho balota i ikeia ai kekahi o na moho o na kuaaina i lanakila iloko nei o ke kulanakauhale a ua waha-aia ae ua hele mai lakou e huli i wahi e loaa ai ko lakou mau bona, a hiki iho la i keia manawa aole he wahi manaolana i kekahi poe o lakou, oiai nae ke manao nei makou aole no hoi i nele loa kekahi poe i ka loaa ana o ko lakou mau bona, a ma ia mahele aole a makou hoohalahala – aka i ka poe e noho nele nei, he ho-a-a hoi kau.
Ka ke Kuokoa e ike nei ma keia mea oia ka hawawa maoli o ka hana a ka poe i holo moho luna aupuni kalana iho nei me ko lakou ike mua no, no lakou pakahi iho i ka lawa ole o na haawina apau ma ko lakou aoao. He hawawa nui keia e like me ka hemahema nui o ka lawelaweia ana iho nei o na hana maluna o ke Kanawai Kalana.
Nolaila, e ka lehulehu, he mea pono e alawa iho i ke kulana puikaika o keia mau moho i lanakila i ka loaa ole o ka lakou mau bona, me ka hoohewahewa ole ae ua hiki ke ikeia aku aole lakou i kupono e noho luna aupuni no ka pono o ka lehulehu, no ka mea o keia mau haawina o lakou no na hoike no ko lakou kupono ole.
He mau haawina keia i ike mua ia e lakou ma ko lakou aoao mamua o ko lakou lanakila ana ma ke kahua hakoko o ke koho balota, a me ia ike no o lakou i keia hemahema nui aole nae i hookanahai mai, aka, o ka kakou i ike ai ua hhomau aku no imua a hiki i ka lanakila ana, a i ka manawa a lakou i ike ai aole o ka hana a lakou i alualu ai e loaa he mea paani, aka, he hana kanakamakua maoli no oia ka manawa a lakou e ike nei i ko lakou ho-a-a maopopo.
Ke iini nei ke Kuokoa, e loaa ko lakou mau bona iloko o ka manawa kupono, ua oi aku ka maikai o ia mamua o ka haule pa-hu, aka ma ka aoao o ka lahui he hana naauao no lakou ka hoomaopopo loa i keia ano kanaka aole e koho hou ia lakou no ka manawa e hiki mai ana no ka mea aole wale no keia o ke kau.
O kekhai haawina maopopo loa ma keia kumuhana oia no ka nawaliwali maopopo o ka aoao kalaiaina Home Rula ka aoao hoi o keia mau moho i nele me keia mau haawina bona, oiai ma ke kulana kalaiaina, i ka nana ana o ka aoao kalaiaina o ia mea e ku ana, oia ka hikimua no ka panai kokua ana i kona mau moho e like iho la me keia ,aka o ka nele ana o keia mau moho Home Rula oia no ka mea nana i hoike maopopo mai ia kakou e ka lahui i ka hiki ole i ua aoao Home Rula nei ke hoopau ae i keia pilikia. E noonoo e ka mea koho balota i keia.
Hauoli na Home Rula.
Ma ka Poaono, la 28 o Novemaba iho nei, i malama ae ai na Home Rula o Pauwela he ahaaina ma kahi noho o ka Peresidena Waipa. Malaila ae ka Peresidena o ka Hui Home Rula o Maui Mr. Kanaiholo, ame ka Lunakiai i kohoia Mr. C. L. Kookoo.
Ua oleloia ae, o laua wale no na maka hanohano i hoea ae i kahi o ka hauoli, a ua lilo hoi i mea hoopuiwa nui loa i na Home Rula me ko lakou manao e loheia aku ana na leo o ka poe i kohoia a i ole o kekahi mau alakai. Ua makemake nui na Home Rula o Maui e lohe i na manao like ole o ko lakou poe luna aupuni kalana, nolaila e hooikaikaia ana na hoolala ana o ke kukulu ahaaina ma na wahi like ole o Maui, kahi hoi e akoakoa ae ai na alakai Home Rula kahi o lakou e kuu aku ai i ka lakou manao i na makaainana.
Kaawe Iaia Iho.
Ma ke kakahiaka Poaha o kela pule aku nei i loaa aku ai ua kaawe iho o Saga, he Kepani wahine i laweia mai mai Kauai mai no ka opulepule a hoop@aia ae ma ka Halewai. Ua nakinaki iho ua wahine nei i kekahi kaula ma kona a-i a paa loa e make ai oia. Penei ka hoike a ke koronero nana i hoolohe i kona nihia:
“Ua make o Saga, he Kepani wahine, i oleloia, me ke umi maoli ana iaia, e like hoi me ia ma kona kaawe ana iaia iloko o ke keena hoopaahao o ka Halewai o Honolulu a o ua Saga la i oleloia ua hoopaaia oia malaila a hiki i kona manawa e hoihoiia aku ai no ka Halema’i Pupule.
“Ua huli no hoi makou i na mea apau a ua loaa keia ike ole i hewa ka mea malama halepaahao, a i ole o kekahi mau luna aupuni e ae o ka oihana makai ma keia mea
Eia no ka hihia o E. M. Jones, ka mea i oleloia nana no i pepehi iho i kana wahine mare i oki ai, ke waiho mai nei iloko o na lima o na kiure i waeia ai no ka hoolohe ana i kona hihia, ma kela pule aku nei.
Hala ia mau Kamaaina.
MAKE O HORACE CRABBE I KA PO POAONO, A I KE KEKAHIAKA IHO O LOIO S. K. KA-NE.
Ma ka Poaona i hala iho la i hala aku ai kekahi mau kamaaina o ke kulanakauhale o Honolulu nei – o Mr. Horace G. Crabbe, he ilikea i noho loihi i Hawaii nei a nunui na keiki, a o S. K. Ka-ne, kekahi o na oiwi Hawaii makaukau ma ke kanawai a he kanaka i ike nui ia.
O Samuela Kapoi Ka-ne, mahope iho o kona waiho ma’i ana no kekahi mau la, ua make aku la oia ma ka Poaono i hoikeia ae nei i ka hora elima a ma ka Lapule ae i maneleia aku ai kona kino wailua a waiho i Maemae Pailina.
O keia mau keonimana malalo iho nei na hapai-pahu – Messrs. W. O. Kamika, W. A. Kinney, W. R. Kakela, W. C. Achi, ame J. L. Kaulukou, na hoa o ka Papa Loio. O na hoahanau kekahi, o ka Hui Malu Kaala i hui pu ae i keia huakai o ka loio i make.
Ua hanauia o Mr. Ka-ne i Waimanalo, Iulai 31, 1858, a ma ke Kula Alii oia i hoonaauaoia ai a me ke kula o Hanalei, Kauai, a mahope iho o ka hoomaamaa kanawai ana me ka Loio W. L. Holokahiki ua loaa iho la kona laikini loio.
Ma ka makahiki 1896 i kaheaia mai ai oia i hoa kuka no ka Mana Hooko o ke Aupuni e Peresidena Dole a mai ia manawa mai kona noho ana ma ia wahi a hiki i ka makahiki 1900. Ua noho kokua aku oia no Lunakanawai Kiekie Bikerton i Okatoba 18, 1895, a hiki aku la i kona make ana ua ikeia oia, he hoa no ka Aha Auhau o ka Apana Auhau Ekahi, a ke lala no ka Papa Ola.
Ua waiho iho o Ka-Ne i kana wahine e paiauma aku me keia aoao, a ua waiho pu iho hoi he mau kaikaina a he kaikuahine.
HORACE GATES CRABBE.
O Horace Gates Crabbe hoi kekahi o na kamaaina kahiko loa o Hawaii Nei ua haalele mai oia i keia ola ana ma kahi o ka hora 10 o ka Poaono i hoikeia ae nei, ma @ona wahinoho ma alanui Nuuanu.
He lolo kona ma’i a huiia iho me kona ano kahiko maoli, ua hoomailo loa iho la ka nawaiiwali maluna o kona kino a hiki wale i ka make ana, a i ka Poakahi iho nei maneleia ana aku no kahi mau.
Ua hanauia o Mr. Crabbe ma Piladelepia, Amerika, Maraki 2, 1873, a hiki mai i Hawaii nei i ka makahiki 1847, a mai ia manawa mai ka noho ana ia Hawaii nei a hala wale aku la no i ka make. Aia no he mau manawa o kona holo ana i na aina e, aka, ua hele aku no ilaila a hoi mai a hookahua maoli iluna o Hawaii ma na hana like ole.
O Mr. Crabbe kekahi o na haole i kamaaina maoli ia Hawaii a i pili aloha me na keiki o ka aina, a i lilo hoi i hoa hanohano o ke alo alii o ka wa o ka nohona aupuni moi o Hawaii nei.
Ua haalele iho oia i keia ola ana me ka ohana e paiauma ana nona.
Kiure Nieniele.
HULI HOU I NA PALAPALA HOOLILO AHAOLELO.
No ka huli hou ana i na palapala hoolilo o ka Ahaolelo, ua waeia ae keia mau lala i mau kiure Teritori no ka huli ana i na mea e pili ana no ia hana apuka.
Samuel Parker, lunahoomalu; George J. Campbell, F. J. Church, W. Legros, H. A. Giles, W. L. Eaton, Wm. L. Peterson, Ulysses H. Jones, J. K. Inch, C. F. Herrick, R. K. Pahau, W. M. Templeton, Geo. W. Macy, S. Mahelona, J. J. Sullivan, E. B. Mikalemi, C. A. Vierra, Eli J. Crawford, S. Ehrlich, C. J. Falk, Sol. A. Hiram, Alex. K. Aona and W. B. McCormick.
Ma ka Poaha o kela pule aku nei ka hui ana ae o keia aha, a ua hoopaneeia mai a hiki i ka Poakahi nei a oia ka manawa i noho ai. I keia manawa aia no na palapala hoolilo o ka Hale ma ka lima o ka Aha Hookolokolo Amerika kahi i waiho ai i hoike no ko Meheula hihia, aka, e hoikeia ae ana no keia mau palapala imua o ke kiure Teritori ma ka hanaia ana o kekahi palapala kii. Na ka Loio Kalana W. T. Rawlins e lawelawe nei i na hana huli keia hihia.
Ka Manawa Halawai o Ke Kiaaina me Kona mau Hoahana.
O ka manawa halawai o ke Kiaaina Carter me kona mau hoahana aole ia i like me ko Hon. S. B. Dole noho hooponopono ana ma ka malama maoli ana i manawa halawai kukaawale aole no ka hui pakahi ana aka no ka halawai pualu ana, i ike mau ia hoi i na la i hala o ka “Halawai a ka Mana Kooko.”
I keia, malalo o ke Kiaaina hou ua hookaawaleia ke manawa e hui mai ai kela ame keia hoahana no ka hoike mai i na hana apau o kona keena e like me keia malalo iho:
I na Poakahi apau i ka hora 1 a hiki i ka hora 2 e hui aku ai ka Peresidena o ka Papa Ola; Komisina o na Aina Aupuni i ka hora 2 a ka 3; Lunanui o na Hana Hou, hora 3 a 4.
I na Poalua apau Lunakula nui o ka oihana hoonaauao, i ka hora 11 a 12.
Na Poakolu apau, na hana e ae.
Na Poaha apau hora 1 a 2, Anaaina; hora 2 a 3, Komikina o na Aina Aupuni; hora 3 a 4, Lunanui o na Hana Hou.
Na Poaono apau – Loio Aupuni, hora 11 a 12.
Ma keia manawa ua maopopo loa ae nei na poo o na oihana aupuni i waiho hakahaka ia, a o keia mau keonimana ka i lawe ae i ka hanohano o ia mau keena hana, mawaho ae o ka oihana puuku.
Luannui o na Hana Hou – C. S. Holloway; Loio Aupuni, Lorrin Andrews; Luna Hooia, J.H. Flaher; Lunakula Nui, A. T. Akinson; Peresidena o ka Papa Ola, Kauka Cooper; Komikina o na Aina Aupunia, J. W. Pratt.
Ma ka Poakahi nei he kanalima-ku-mamakolu ka nui o ka poe i komo ae iloko o ka Hui Hoolewa Hawaii. O keia kekahi o na hui maikai loa a na Hawaii e komo ae ai.
Ua Ola o Strumpt
Ua Ike Kekahi Kanaka Lawelawe Oihana Kalepa o Peoria i ka Laau e Ola'i ka Rumatika
Ua Hoike ae oia i Keia Mea Mahope o Kona Hoolaia ana Mai Kekahi Ma'i ae he Mau Makahiki ka Loihi o ka Paa Ana Iaia.
Ma Peoria, Ill., ua kamaaina o Mr. Strumpt i na mea apau, a eia kona halekuai hulu holoholona ma ke alanui Main. Helu 419. Ma kana oihana ua hele mau oia i Ne Ioka a ma kekahi o keia mau huakai oia i maopopo ai i @ laau mai@ai nana e hoola ka rumatika, a ua hoao oia a ua puka mahope no nae o kona haawi ole ana apau kona hilinai maluna o ua laau nei. Eia nae, ua hoolaia oia a ua makemake oia i ka poe apau i loaa i ke ano ma'i e like me kona e hoao i ka laau nana oiaa i hoola. Wahi ana:
He nui ka poe i kamailio mai i na ano laau e hiki ai ke hoolaia ka rumatika, aka, i ka manawa o'u e noho ana no na makahiki he loihi iloko o ka ehaeha o keia ma'i aohe au i lohe iki ua hiki i kekahi laau ke hoola i ka ma'i i oleloia ae la, a he hookahi wale no laau nana au i hoola, oia ka Huaale Akala a Kauka Williams, a mai ko'u wa i lawe ai a hiki i keia manawa, aole au i loaa hou iki i ka rumatika. O ke ano o ko'u ma'i, aole e nohapaa mai ana, aka, he hiki manawa mai, a ke hiki iho, he nui maoli no ha eha, a ke lawe aku i ka laau, aohe he wahi maha e loaa mai.
Ma kekahi hele ana a'u i Nu Ioka, ua kamailio mai kekahi o ko'u mau hoaloha i hoolaia e ke Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea mai ka ma'i rumatika ae e lawe i keia mea. Ua nui kona manaoio i ka pono o keia laau, ua lawe au i kana olelo a ua hoea mai ke hopena, oia hoi, ua hoolaia ko'u ma'i. Ua kahaha no hoi wau, no ka mea, ua manao au aohe e ola keia ma'i o'u. I ka pau ana no o ke poho mua ua hoomaka koke mai no ko'u oluolu, a i ka pau ana o ke kolu o ke poho, ua ola loa ae la ua ma'i nei o'u. Ua kokoke ae nei e piha he elua makahiki o keia, a ma keia e hoomaopopoia iho ai ua haalele loa mai keia ma'i ia'u. E haawi aku no au i na hoomaikai ana i ka poe apau a'u e ike aku ana ua hiki i keia laau ke haawi i kekahi kokua ana."
He mea eha io no ka rumatika, eia nae, h kakaikahi wale no ka poe i hoomaopopo i ka pilikia ino e ili mai ana ina e komo aku ana ua eha nei iloko o ka puuwai. O ka Huaale Akala a Kauka Williams wale no ka laau hiki ke hoola i keia mea ma o ke komo ana aku e hoomaemae i ke koko, kahi hoi e hiki ai ke loaa aku kahi e noho ana ka ma'i. Ua hiki loa i keia laau ke hoola i na ano ma'i hoopaua e like me ka locomotor, ataxia, lolo paha o ke kino, hulahula a Sana Vitus, sciatica, neuralagia, eha nalulu o ke poo, ponini o ka Ma'l garipa, na ano fiva apau, a pela kekahi mau ano ma'i ehaeha e ae, pana kapalili o ka puuwai, anemia, na helehelena haikea a hohoma, a pela no hoi na ma'i o na ano like ole apau.
E loaa no ma na halekuai laau lapaau apau, a ina aole; e loaa no mai a Dr. Williams Medicine Co., Schenectady, N. Y., he kanalima keneta o ke poho, he eono poho no ka elua dala ame ka hapalua.
Noi Kukui no ka Mokupuni Hapawaena.
Ua noiia aku nei ke Aupuni Amerika e kukulu ae i halekuai no ka Mokupuni Hapawaena. I keia manawa ke kau nei ka Hui Telegarapa Comericala i kekahi kukui no ka hoike ana aku i na moku e holo ae ana e hoomamao aku mai kahi aku o ka poino, aka ma ka Poano i hala i loaa mai ai he lono telegarapa mai ia Lunanui Colley, e noho la ma ka Mokupuni Hapawaena, ia Kapena Rodman, e noi mai ana iaia e hana aku i na mea apau i hiki iaia no ke kukulu ana i halekukui ma ua mokupuni la.
Ma kela huakai aku nei a ka mokuahi kolo Iroquois ua haawi aku o Kapena Rodman ia Lunanui Colley i kekahi o na kukui o ka moku. O keia ka ua poe la o ua mokupuni la i kau ae ai maluna o kekahi pahu hae nona ke kiekie o kanalima kapuai a e ku ana ma kahi i oleloia "Ke Kikonana." Ua hiki ke ikeia aku ka malamalama o keia kukui no kekahi ko-wa kupono e na moku e holo ae ana i ka po.
O na lilo no keia kukui aia ma ka aoao o ka hui telegarapa, a ma ka mokuahi Logana e ku mai ana i keia pule mai Kapalakiko mai e hoouna aku ana o Kapena Rodman i aila no keia kukui. Ke hoomakaukau pu nei no hoi o Kapena Rodman i o-mo-kukui a hoouna aku. O ka aila ma ka Mokupuni Hapawaena i keia manawa aole i lawa.
Ke ake loa nei ka hui telegarapa e kukulu aku ke Aupuni i halekukui maluna o keia mokupuni. Wahi a ua hui la aole o lakou pomaikai ma ka malama ana i keia kukui keia manawa, a o keia no hoi kuleana o ke Aupuni o ke kau aku i na kukui hoailona poino i ike mai ai ka poe holo moku. I ka wa i holo aku ai nei ka mokukuna Julia E. Whalen, i ili iho nei, ua i ae ke kapena ua holo aku lakou no ka aina ma o na kukui e a ana iuka, a i ka wa i pio ai o keia mau kukui oia no kona manawa i lalau ai a ili iho la ua moku la ona. He hui na moku e holo kokoke nei ma keia mokupuni no ke ake e hoikeia aku lakou ma Amerika a i ko lakou mau agena. Ke kukuluia ae i halekukui no keia mokupuni oia ke kokua nui no na kapena e holo nei.
Ke manaoia nei i ka wa e hoea mai ai na lunanana kukui ma Hawaii nei a hooponopono i na wahi e ku aku ai na halekukui, e waihoia ae ana iloko o ko lakou mau lima ka noonoo ana i keia halekukui e noiia nei no keia mokupuni. I keia manawa aia keia mokupuni malalo o ka oihana kaua, a oia no hoi ke kumu i noi ae nei o Colley ia Kapean Rodman no ke kokua ana, a oiai aia no hoi malalo o keia Kapena na lawelawe hana ana ma ia mokupuni.
NALOWALE.
Ua nalowale ae kekahi Pine Momi ame Emerala ma waena o ka Hale Mele Hou ame ke Awawa o Nuuanu ma ka po Poakolu nei. O ka me e loaa ana keia pine a hoihoi ae ma ka Halekuai o ka Hui o Hackfeld (Hakapila ma) e haawila no kekahi uku makana maikai iaia.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
HAWAII LAND COMPANY.
Ma keia ke haawila aku nei ka hoolaha i kulike ai me ke kanawai a ma ka pono o ka mana kuai i hanaia iloko o kekahi moraki i hanaia e ka Hawaii Land Company, Limited, he Hui Hawii ia Peter C. Jones, Limited. he hui oia ano like, i hanaia i ka la ekahi (1) o Novemaba, 1899, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina o ke Aupuni iloko o Honolulu, Teritori o Hawaii, iloko o ka buke helu 196, aoao 454 a hiki i ka 458, o Peter C. Jones Limited, i oleloia, ka Mea Paa Moraki, ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i hoikeia e olelo ana o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka uku-panee i ka manawa e uku ai.
Ma keia ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o na aina pakahi apau loa ame na pahale apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia i hoakakaia iloko olaila a e hoakakaia nei malalo iho, ame na hana hou maluna o na aina i oleloia e kuai kudalaia aku ana me ke akea e ke Mea Paa Moraki i oleleoia ma ke keena kudaia o James F. Morgan iloko o Honolulu i oleloia, i@a ka Poaono, ke la eiwa (9) o Ianuari, 1904, ma ka hora 12 awakea o ua la ia i oleloia.
O ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ua moraki nei i oleloia a i manaoia e kuai kudala ia e like me ia i olelo mua ia ae nei oia no na aina apau i hoakakaia malalo iho nei ma na apana, mahele, ame na palapala hoolimalima o na aina, e waiho la a iloko o Honolulu, Mokupuni o Oahu, iloko o ka Teritori i oleloia oia keia malalo iho nei: WAIWAI PAA.
O keia mau apana e waiho la ma Kapalama, Honolulu, a i ike maopopo loa ia hoi na Apana Helu Akahi (1) a hiki i ka Helu Elima (5), pau pu me ka apana helu elima, iloko kela mau aina i ikeia na Apana o Kalaehao, a o lakou no hoi na hapa o keia mau aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 692, L. C. A. Helu 1283, a o lakou no hoi na aina i hooliloia i ka Hawaii Land Company, i oleloia ma ka Palapala Kaui Aina a W. C. Achi, i hanaia ma ka la iwakalua (20) o Aperila, 1899, a i kakau kope ia iloko o ka Buke helu 191, aoao 352.
NA HOOLIMALIMA
(a) Palapala Hoolimalima o J. F. Colburn ia Akana, i hanaia i ka la kanakolu (30) o Sepatemaba, 1897. (Ua kakau kope ia ka Palapala Hoolimalima iloko o ke Keena Kakau Kope Aina, Honolulu, iloko o ka Buke helu 202, aoao 94, nona keia mau aina malalo iho nei e waiho la i Kapuukolo, Honolulu: Akahi: 41-100 o ka eka ma ke Alanui Moi i hoakakaia iloko o ka palapala Sila Nui Helu 1646, L. C. A. Helu 670; Elua: 90 anaana kuea i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 7593, L. C. A. Helu 2944, (i hooliloia ia J. F. Colburn ma ka palapala kuai aina o P. F. Manini, i kakau kope ia iloko o ka buke 85, aoao 52-53); Akolu: 50 anana kuea ame 25 kapuai kuea o ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui helu 1910, L. C. A. 151, ( i hooliloia ia J. F. Colburn i oleloia ma ka palapala kuai aina a Kama i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 133, aoao 224-225). Manawa Hoolimalima: He 25 makahiki ka la ekahi (1) aku o Okatoba, 1897, no ka ukuhoolimalima o $3,000 no ka makahiki hookahi.)
(b) Palapala Hoolimalima o W. R. Castle, Mea Hooko, ia J. F. Colburn, i hanaia i ka la 31 o Iulai, 1890, i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 128, aoao 136-138. (Oia no hoi ka Hoolimalima o ka pahale ma ka aoao Komohana o ke Alanui Maunakea, Honolulu, i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 2096, L. C. A. Helu 46. Manawa Hoolimalima: 20 makahiki mai ka la ekahi (1) mai o Augate, 1890, "ke mau ke ola o ke keiki hope loa a J. R. Williams." Ukuhoolimalima, $35 no ka mahina hookahi.)
(d) Palapala Hoolimalima o Cecil Brown ia J. F. Colburn, i hanaia i ka la 28 o Sepatemaba, 1897, (i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 202, aoao 90. 3-100 o ka eka o ka aina e waiho la i Kapuukolo, Honolulu, i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui helu 1986, L. C. A. Helu 1039. Manawa Hoolimalima: 25 makahiki mai ka la ekahi (1) o Okatoba, 1897, no ka uku hoolimalima 0 $120 o ka makahiki hookahi.)
(f) Palapala Hoolimalima a C. Afong ia J. F. Colburn i hanaia i ka la eha (4) o Iune, 1886. (Kakau kope ia iloko o ke Buke Helu 99, aoao 313, apana o ka aina ma ke kihi o na alanui Moi ame Moi ame Maunakea, Honolulu, oia no hoi ka aina apau loa i hoakakaia iloko o ka Palapala Kuai Aina ia C. Afong, i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 49, aoao 1 ame 2. Manawa Hoolimalima: 20 makahiki mai ka la ekahi (1) mai o Iulai, 1886, no $20 ukuhoolimalima no ka mahina hookahi.)
O na Palapala Hoolimalima i oleloia (b), (d) ame (f), ua haawiia aku e J. F. Colburn ia Akana ma kekahi palapala i hanaia i ka la 30 o Sepatemaba, 1897, a i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 202, aoao 92, a o ua mau hoolimalima nei i oleloia (pau pu me ka palapala hoolimalima (a) i oleloia) ua haawiia aku e Akana i oleloia i ka Hawaii Land Company, Limited, i oleloia ma kekahi palapala i hanaia i ka la 31 o Okatoba, 1899, a kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 193, aoao 469-470.
O ke kulana o ke kuai: ma ke Dala Kuike ka makemake a ma ke dala @ula Amerika no hoi, a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala kuai apau.
No na mea aku i koe e ike ae ia Peter C. Jones, Esq., a i ole ia Smith & Lewis, na Loio o ka Mea Paa Moraki, Judd Building (Hale), Honolulu.
Hanaia ma Honolulu, Novemaba 27, 1903.
PETER C. JONES, LIMITED.
Mea Paa Moraki.
2@32 - Dec. 4, 11, 18, 25 - Jan 1, '04.
AOHE HE MEA PONO e paani wale i ke kunu ino. Aole he mea i maopopo i ka hopena e loaa mai ana. O ka numonia, eha ma ke poo me ke kahe o ka hupe, hanapilo ame ke akepau oia no na ano like ole e loaa mai ana ma o ke anu, kunu ame ka wela, a aole he lua e like ai me ka Chamberlain's Cough Remedy. He oiaio he ola no a he ola hikiwawe hoi. O Benson, Smith & Co., Ltd., oia na Agena nana e kuai nei.
HOOLAHA KUMAU
LEWERS & COOKE
LUI AME KUKE, Kaupalenaia
Na Mea Hookomo mai a Kuai aku i na
LAKO HANA HALE
O Kela ame Kena Ano.
Malaila e loaa ai na mea malalo iho:
NA PAPA N. W., NA PAPA HOL@, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.
NA PENA LIKE OLE AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.
O na kauoha pono hale apau loa e hiki mai ana ia makou e hooko kok@ ia no me ka eleu ame na KUMUKUAI HAAHAA LOA.
LEWERS & COOKE
Hui Alahao ame Aina o Oahu
MANAWA HOLO
Mei 1, 1903.
MAI HONOLULU AKU
No Waianae, Waialua, Kahuku ame na wahi hoolulu ma ke alahao - *9:15 a.m., *3:30 p.m.
No Pearl City, Ewa Mill, ame na wahi hoolulu ma ke alahao - ^7:30 a.m., *9:15 a.m., *11:05 a.m., *8:15 p.m., *3:20 p.m., ^4:15 p.m., *5:15 p.m., #9:30 p.m., ^11:15 p.m.
MAI WAHO MAI.
Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua, ame Waianae mai *8:36 a.m., *5:31 p.m.
Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai - ^6:50 a.m., ^7:46 a.m., *8:36a.m., *10:38 a.m., *2:05 p.m., *4:31 p.m., *5:31 p.m., *7:40 p.m.
*5:31 p.m., *7:40 p.m.
* Kela ame kela la.
#Sabati wale no.
^Koe ke Sabati.
G. P. DENISON,
Lunahoohana.
F. C. SMITH,
G. P. & T. A.
Kakela me Kuke
[KAUPALENAIA]
Poe Kalepa ma ke Komisina
A HE
POE LAWELAWE KOPAA
Poe Agena no na Wahiko Lehulehu
KAUKA T. MITAMURA
Alanui Kukui Olili Helu 68, Honolulu.
Na Hora Hana:
Hora 8 a 10 kakahiaka; hora 1 a @ ame hora 6 a.m. 8:00 p.m. Sabati: Hora @ a 8 p.m.
Telepone Blue 2366 P. O. Box 341.
Ina He Makemake
KOU I KA
Lauoho Maikai
E HELUHELU I KEIA.
Ma@@a paha ke pau nei kou lauoho ke helelei, a koe kakaikahi. E kau i ka laau mamua o ka pau loa ana i ka helelei, e hana i laau e ulu hou ai. O ka laau
"Laau Hooulu Lauoho a Ayers"
ka mea e ulu hou ai. He nani ha lauoho ke ulu mai, a he nui hoi.
Ina he nawa@@ ka ulu ana o kou lauoho, o ka
"Laau Hooulu Lauoho a Ayers"
ka mea e manoanoa ai ka ulu ana, a ke loaa i keia laau pau loa ka helelei ana. I na he piha kou poo ke Kepia, o ka
"Laau Hooulu Lauoho a Ayers"
ka laau a pau ai a maemae kou poo. Ke loaa i keia laau e hoi hou ana ka ulu ana o kou lauoho a like me ko kou wa bebe.
Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayers & Company, Lowell, Mass., U. S. A.
E loaa no keia mau Huaale ma ka Hale Kuai Laau o Hollister, alanui Papa.