Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 49, 4 Kekemapa 1903 — Page 1
| This text was transcribed by: | Pualani Steele |
| This work is dedicated to: | Nakila Steele |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoopukaia i na kakahiaka Poalima apau.
BUKE XLI HELU 49. NUPEPA KUOKOA, DEKEMABA 4, 1903. NA HELU APAU 3992.
HOPUIA A PAA O SOLOMONA MEHEULA
NO KA NALOWALE O NA HOIKE HOOLILO KE KUMU HOOPII I KE KAKAUOLELO.
MALOO I KA LA NA INO O KA HOIKE HOOLILO I HUNAKELEIA.
Ma ka Poakahi nei, i ka manawa i waiho aku ai ka Papa Kiure Kiekie Amerika i kana hoike piha imua o ka Lunakanawai Dole o ka Aha Apana Amerika, i ikeia ae ai na ino o na hoike hoolilo o ka Hale o na Lunamakaainana, a maluna o ka loaa ana o ka ike nalowale ana o kekahi mau hoike hoolilo, a oiai o ke Kakauolelo o ka Hale o na Lunamakaainana oia ka mea i hoopukaia ai o na palapala hopu elua no Solomona Meheula ke Kakauolelo, a oia ia e noho nei ma ia kulana ikiiki.
Ua hopuia oia a malalo o ka bona nona iho no $2,500 oia e noho nei o ke kali aku i ka hua o keia hopuia ana ona ina nei no ka aua@o i ka hoopa'i a i ole no ka hookuu laelae ia mai ke ku i kahi o ka hewa ole.
Ma kona kulana oihana o ke Kakauolelo no ka Hale o na Lunamakaainana, he hoike hoi, oia ka mea kuleana o ka malama ana i ka waiwai o ka lehulehu, a oiai o kela waiwai oia no na loaa o ka waihona Aupuni i hoohanaia mawaho aku o na palena kupono, pela iho la i puka ai kela palapala hopu, eia nae aole i hiki mai iloko o na palena o na kanawai Amerika no ka hoopa'i ana.
I ka manawa i maopopo ai ua uku aku oia he hookahi kaukani dala pau pu me na huina dala like ole i ukuia nona iho, me ka loaa ole o na palapala hoike hoolilo i mea e maopopo ai @o ia mau hoolilo, oia no ka manawa, i l@a ai ka manao i ka Papa Kiure Kiekie e huli aku i kahi o kela mau hoike lilo e waiho nei a ina aole, alaila e ulu mai no ka ninau no ko lakou hopena.
No na unuhi loaa ana ma keia ninau hookahi maluna o na hoa e ae mawaho ae o Meheula, no na hana o ka poe i hana a hana hoomaemae he kulana ikaika ia e koi ana i ka Papa Kiure Kiekie Amerika e waiho ae ia kumuhana iloko o ka mana hookolokolo o ka Teritori i hooponoponoia mai e na kanawai o ka Teritori e like me ka mea e kupono ana.
O kekahi palapala hopu ona ua kukuluia maluna o ka nalowale ana o kekahi palapala hoike hoolilo i waiho ia me ia, e like me kona kulana o ka oihana i ikeia ma ka inoa, "ke Kakauolelo o ka Hale o na Lunamakaainana" he palapala hoi nona na hiohiona i maopopo ole i ke Kiure Kiekie.
O ka lua iho o ka palapala hopu maluna no ia o ke kumu i ano like me ka mua no ka nalowale ana, o na hoike lilo o na huina $30, $35 ame $60. Ma kela ame keia mahele iloko o keia mau hoopii a elua ua hoopukaia no ka ukuia ana o ke dala iaia mai ka waihona lehulehu mai.
Ma keia waiho ana o ka Papa Kiure Kiekie imua o Dole i maopopo ai na ino o ka lawelaweia ana o ka waiwai o ka lehulehu, a e like me ia e puka aku nei pela ka nui o ka ike e loaa i ka lehulehu i ka nui o ka ino i hanaia.
He mea keia na na nupepa i hoohuoi mau ame ka lehulehu holookoa, a i keia manawa ua kaula'iia ae la i ka la, aia he mau heluna nui o na palapala kikoo dala i ke Keena Puuku i hoopaa ole ia no nae me na palapala hoike lilo, e like me ka rula mau o ka lawelawe ana o ia hana, a maluna o keia i pau ole ai ka noli ana i kahi e hele nei o keia mau hoike.
Maloko o na hoike i loaa maopopo loa ai ke Kiure ka uku hana o kekahi mau hoa paahana i hoohana ia iloko o na hana ahaolelo ua oi loa aku mawaho o ka mea kupono.
O na mea i ikeia no na loaa i loaa aku i ke Kakauolelo i hoopukaia no e la he $378.25 me na palapala hoike lilo ole a i hoohuiia me ka huina maopopo i loaa iaia i hoopaaia me na hoike lilo nona ka huina o $2,782.23 a oi aku he huina maopopo i loaa iaia a ke puunaue ae iloko o na la hana o ka Ahaolelo hui pa ia me na la hana e ae maluna o na hana Ahaolelo e laa ka moolelo ua hiki aku ka uku la i ka $21.
"Papaa ka Ai," wahi a Kahapula Opio".
"Ua papaa ka ai," wahi a Fred W. Beckley i kona wa i ninauia aku ai no kona manao no ka hoike a ke Kiure Nieniele Amerika no na hoike lilo o ke Kau Ahaolelo i hala, ma ka Poakahi nei. "Eia nae he mea maikai keia," i hoomau mai ai oia, "he haawina keia e a'o aku ana i na kau Ahaolelo o keia mua aku a pela e ala hou ole mai ai na hana uhaai ma ka Hale e hiki mai ana.
"He mea pono e hoomau aku ke kiure i ka huli ana. E pono e hoomauia aku a hiki i ka hopena a hookau aku i ke koikoi maluna o na lala na lakou i hana i keia mau hana ponoole. I keia wa, ma ka hoike, ke hoohuoiia nei na lala apau o ka Hale a he mea pono i ke kiure Teritori ke hua'i ae i na lala i ku i ka hewa.
"I kinohi no lilo ko'u mana maluna o ke kakauolelo o ka Hale. I ka hoomaka ana o ke kau ua ili ka mana i ka Lunahoomalu ka hooia ana i na hana a na kakauolelo ame ke koho ana i na lala o ke komite ame na luna e ae. Aka, o kela, huina umi-kumamakolu a Kumalae, he mau Repubalika, na lakou i lawe aku ia mana mai ia'u aku a waiho aku ma ka lima o na lunahoomalu o na komite. Me he mea la o keia kekahi hana a lakou i manao ai. Ua hana aku wau i na hana apau no ka hoomalu ana i ka Hale ma ia kau, a ua aneane no hoi e waiho aku i ko'u noho no na manawa lehulehu. Ua hauoli wau i keia huliia ana a kahi i pau iho la, a o ka'u e manaolana nei e hoomau aku ka Loio Kuhina i ka imi ana a hiki i ka pahu hopu."--Advertiser.
Ko Kuhina ANaru Manao no na Lilo o ka Hale.
Aole e hoomau aku ana keia kiure o ka Teritori i ka huli ana i keia hihia o na lilo o ka Hale, aka e ala hou mai ana keia hana i keia kau ae o Ianuari a ia wa e ohi hou ia ai i mau kiure hou no ka huli ana. Ke manaoia nei e kaa aku ana keia hana ma ka lima o ka Loio Kalana Rawlins, a na ka Aha Hookolokolo Kalana e hoolohe ana i keia hihia. Eia malalo iho nei ka manao o Loio Kuhina Anaru no keia mea:
"E hoomaka aku ana keia keena e nana pono i na mea apau no ka lawe ana mai i keia hihia imua o ke Kiure Nieniele o ka Teritori i ka wa e pau ae ai na mea apau i ka hooponoponoia. Ua hala aku keia kau mamua o ka manawa mau a e pau ana hoi mamua o Ianuari. Ke hiki mai ia manawa, e pau ana ka mana hoopii o keia keena oihana iloko nei o ka Teritori, nolaila, o ka ninau e noonooia oia hoi e hoomaka aku i ka huli ana a komo aku iloko o ke au hou, a i ole o ka hoomakaukau i keia hihia a waiho aku i ka loio kalana. E hana ana maua i na hana e kokua ana i ka loio kalana a e hui aku ana o Mr. Peters ame a'u no hoi me Mr. Rawlins ka Loio Kalana a noonoo i ka nona kupono e hana aku ai. He oiaio ua makaukau keia keena e haawi i na kokua ana apau ia Mr. Rawlins ke hoomaka ae oia e lawelawe i keia hana."
He Poo Kanaka, he Kino Onahi.
Eia iho malalo nei na bila kikoo dala o ka Hale o na Lunamakaainana, i hooiaioia ma o na palapala hoike lilo la, a i hooia ole ia oiai aohe na hoike lilo, eia nae, ua ukuia no ke dala o ka lehulehu:
NA BILA KIKOO I HOOIAIOIA E NA HOIKE HOOLILO.
S. Meheula $2474 00
J. H. Wise 1472 75
Enoch Johnson 1258 25
J. H. S. Kaleo 835 50
Geo. P. Thielen 2078 60
W. J. Coelho 2243 25
H. C. Birbe, Jr. 380 50
J. M. Poepoe 754 75
W. R. Sims 709 45
M. K. Nakuina 502 50
F. J. Testa 834 25
J. P. Makainai 1754 00
Rev. S. W. Kekuewa 250 00
D. H. Kahaulelio 469 50
J. W. Girvin 15 00
Albert Barnes 305 00
Charles S. Crane 60 00
S. Peters 17 25
R. H. Worral 48 00
J. E. Regan 19 50
Chas. Blake 6 25
J. C. Carlsen 76 83
Michael Hai 4 00
Miss James 38 65
J. H. Sherwood 5 00
F. J. Wilhelm 20 00
Miss Barraclough 9 05
Wm. Mossman, Jr. 289 50
Wm. Thornton 7 50
Miss Amy Lemon 10 00
J. D. Avery 121 15
W. R. Lewis 18 00
Chas. Wilcox @65 50
P. McMahon 27 10
T. R. Mossman 580 50
H. Manano 215 00
Wm. Lucas 416 00
John O@derkirk 170 00
Bulletin Publishing Co. 3247 25
Pacific Commercial Cable Co. 16 75
Frank Godfrey 20 00
Hotel Hack S@and 20 00
N. Fernandez 14 00
David Kama 4 50
W. W. Dimond & Co 3 @
Solomon Paawela 11 25
J. M. Keano 178 20
A. L. C. Atkinson 30 00
Chas. Kalauao 273 50
Mary Buckland 2 00
J. G. M. Sheldon 3 00
J. K. Nakopa 10 25
Wm. Hapa 120 00
S. K. Maloy 250 00
R. N. Boyd 24 00
M. Keliiaa 3@ 00
J. Akina 3@ @
Wm. H. Coney 585 70
R. R. Elgin 444 50
E. O. Hall & Son 54 20
Hawaiian Gazette Co. 657 20
John K. Prendergast 667 50
George Markham 210 00
United Carriage Co. 49 00
Sam Lanihuli 30 00
Manuel K. Cook 1 00
Isaac Cockett 141 00
E. M. Boyd 32 50
Home Rule Printing Co.907 50
Charles Nape 20 00
D. Kalauokalani, Jr. 41 75
Dr. Alvarez 300 00
Wall, Nichols Co. 907 30
T. G. Thrum 107 50
Miss Dwight 5 00
Hawaiian Star 1387 50
Jas. H. Boyd 15 00
Hawaiian News Co. 320 24
Julian Yates 238 00
Paradise of the Pacific 1268 50
Hawaiian Electric Co. 8 70
Philip Pali, R. 628 50
C. K Pulaa, R. 657 60
W. N. Purdy, R. 679 00
H. C. Vida, R. 600 00
W. J. Wright, R. 666 80
U. H. Jones 30 00
J. H. Harrison 17 30
City Carriage Co. 6 00
R. A. Krarns 77 30
J. M. Kealoha 162 50
A. St. C. Pila@aia 7 50
S. E. Kalama, R. 640 80
H. M. Kaniho, R. 661 60
M. K. Kealawaa, R. 704 00
S. Keliinoi, R. 639 20
M. K. Kou, R. 628 40
E. A. Knudsen, R. 645 00
J. D. Lewis, R. 692 00
Jonah Kumalae, R. 600 00
D. Kupihea, R. 600 00
C. A. Long, R. 600 00
J. Nakaleka, R. 640 00
S. K. Oili, R. 622 80
J. K. Paele, R. 610 10
Frank Andrade, R. 600 00
F. W. Beckley, R. 541 80
S. F. Chillingworth, R. 600 00
R. W. Aylett, R. 600 00
Daniel Damiana, R. 600 00
A. Fernandez, R. 670 40
J. K. Gandall, R. 511 50
F. R. Greenwell, R. 662 80
W. P. Hala, R. 651 20
W. W. Harris, P. 600 00
H. A. Jaeger, R. 644 00
S. K. Kaili, R. 65@ 20
Chas. Notley 2@ 00
Huina $51, 584 13
O ka "R" mamua o ka inoa he hoike ana ia he Lunamakaainana ka mea nana ia Bila Kikoo Dala.
NA BILA KIKOO DALA I UKU HOOIAIO OLE ME PALAPALA HOIKE LILO.
J. K. Gandall, R. $133 30
J. H. S. Kaleo 12 00
S. Meheula 70 00
S. Meheula 13 25
J. H. Wise 12 00
F. W. Beckley 133 40
J. H. S. Kaleo 5 00
S. Meheula 50 00
S. Meheula 20 00
Enoch Johnson 5 00
C. Kalawao 36 00
J. P. Makainai 32 00
Charles Wilcox 84 00
Charles WIlcox 28 00
W. W. Dimond & Co. 1 50
S. Meheula 30 00
S. Meheula 35 00
M. Keliiaa, Jr. 24 00
T. R. Mossman 12 50
S. Meheula 60 00
W. J. Coelho 60 00
G. P. Thielen 60 00
J. P. Makainai 48 00
J. H. S. Kaleo 42 00
J. Yates 30 00
M. Keliiaa 24 00
H. Manaae 30 00
J. H. S. Kaleo 4 00
W. H. Coney 5 00
Huina $1099 95
Ko Kumalae Manao Maluna o na Hoike Lilo.
M@ ka hui ana aku o kekahi o na mea kakau o ka Nupepa Namu Adavataisa me ka Hon. Jonah Kulalae i ka Poaono nei ua loaa iho la he mau kuka olelo ana ke kumu i puka mai ai na manao o ka Lunamakaainana maluna o na ninau i uiia aku ai iaia e pili ana i na palapala hoike hoolilo o ka Hale o na Lunamakaainana o ke kau i hala iho la.
Wahi a ka Lunamakaainana, ua hoike aku ke Kakauolelo o ka Hale iaia ame kekahi poe e ae ma kahi paha o ka iwakalua, i ka waihoia ana ku o na palapala hoike lilo iloko o ka lima o ka Papa Kiure Kiekie Amerika.
Aole i maopopo iaia ka mea a ka Papa Kiure e hana aku ai, a wahi a kekahi poe e waha-a nei e waihoia ana ua mau hoike la iloko o ka lima o ka Papa Kiure Kiekie o ka Teritori na lakou e hana aku.
Ua hoike pu mai oia i kona hoomanao maluna o ka ninau i ulia aku iaia e pili ana i ka hoike no ke Komite o na Pake i ukuia he $500 nona hoi ka waiwai io o ka hana i $50, aole i maopopo loa iaia pehea la i hooliloia ai ke dala, oiai oia no ka Lunahoomalu o ia komite. Wahi ana no ka nui loa o na komite ana i noho hana ai oia kekahi kumu o ka hiki ole ke hoomaopopo pau pono loa i na mea i hanaia aka wahi a kona manao ua hoolilo nui ia ke dala ma ka unuhiolelo ana.
Ua lawelawe no oia i kekahi mau hana maheleolelo no ka pono o na hoa komite i loaa ole ka olelo haole a aole he uku o ia hana ana.
Ua manao o Kumalae o na dala i hooliloia i na peni e like me na mea i hoikeia ae, oia no na dala i hooliloia no na peni-inika iloko no o ka peni ka inika nona hoi ke kumu waiwai o ka mea hookahi he $2.50. Ua hoomanao oia i kana peni i haawiia mai e ka makai o ka Hale ua ma-kaia he $2.50, a na ka makai hoi i hoolako i na hoa apau. Wahi ana, aole oia i ike heaha la ka hana a ke Kiure no keia mea a aohe a lakou hana me ia, a o keia mau hana apau he hana kinei keia i na Hawaii.
Hopuia no ka Pokole o ke Dala.
Ma ka Poakahi nei i hoopukaia ae ai ka palapala hopu no James H. Hakuole ka mea malama dala o ke Keena o ka Mea Ohi o na Loaa Kuloko o Amerika no ke apuka i ka huina o $164, a mahope o ka loaa ana o kona bona o $2,500 ma ke ku bona ana o S. Mahelona ame Moreno Hulu ua hookuuia mai oia a hiki aku i ka manawa e ku aku ai imua o ka Aha Hookolokolo no ke kananaia ae ina no ke ku i kahi e ka hewa a aole paha.
Ma ka auwina la iho o ka Poakahi nei no i lonoia mai ai aole wale keia o ka huina i pokole aka aia no he mau hiohiona nalowale, aka, i ka manawa e pau pono ai na mea i na hooponoponoia e maopopo ai na mea apau.
Na Hana Hou.
MAKAUKAU O HOLLOWAY NO KA HANA.
NA KOHO NO NA HANA HOU.
Ke hoomaka hou nei e nee na hana o ke aupuni malalo o ko George R. Carter manawa mahope o na hoololiloli oihana ana. E like me ia a Kiaaina Carter i hookohu aku nei ia C. S. Holloway i Lunanui no na Hana Hou, a e like me ia i hooponoponoia ai e Kupa, pela i hoomaka aku ai ke poo hou o kela mahele hana o ke Aupuni e hana i kana hana. Ua kakauinoaia ae na aelike no ka halepaahao hou ame kahi laau o ke aupuni. Ma ka Poakahi nei i weheia ae ai na koho no ka eli ana i ke awa ame ko na hale kula hou.
Penei na koho no ka eli ana, i ke awa o Honolulu nei, e like hoi me na mea i hoikeia ai ma ko makou helu 2987 o Okatoba 30.
Na Hoahanau Catton, eli ana i ka Mahele 1, $1.69 no hookahi kubita i-a e hoopiha ana i kahi hoomalu; maloko o ka palekai, $1.45 no hookahi kubita i-a; no ka lawe loa ana iwaho $1.15 no hookahi kubita i-a. O keia koho oia no ka eli ana ame ka lawe ana i ka lepo no na wahi i hoikeia ae nei.
Hui Eliawa Hawaii, eli ana i ka Mahele 1 a lawe i ka lepo no ke kahua Hoomalu, $1.35 no hookahi kubita i-a; no ka hoolu'a ana ma ka palekai, $1.35; no ka lawe loa ana iwaho, $.85.
Hui Atlantic Gult ame Pakipika, no ia wahi no, $1.40 no hookahi kubita i-a, e hoolei ana ma ke Kahua Hoomalu; ma ka palekai, $1.25; iwaho loa, $1.10.
Ma ke koho a ka Hui Eliawa Hawaii, he elua huina dala i waihoia ae. O ka mua o ka eli ana ame ka lawe ana no ke Kahua Hoomalu a i ole no ka palekai, $72,900. No ka lawe ana iwaho o ka moana ame ka eli ana, $45,900, a me he mea la o kela ana ke koho e aeia ana. O ke koho a ka Hui Atlantic ame Pakipika no ka eli ana ame ka lawe ana iwaho he $59,450.
E hiki ana paha i ka huina o $57,000 no ka eli ana ame ka lawe ana no ka Mahele 3, oia no hoi ka mahele ma Ewa o ka laina pololei o ke Alanui Papu. Penei na koho i loaa ae: Na Hoahanau Catton, 35 keneta no hookahi kubita i-a: Hui Eliawa Hawaii, 32 keneta; Atlantic ame Pakipika 41 keneta.
NA KOHO NO NA HALE.
Pakui no ke Kula Kiekie--J. Jorgensen, $4635; J. H. Craig, $6342; A Harrison, $5380; MacDonald ame Langston, $5027; H. F. Bakalamana $4844. E lilo ana paha ka hana ia J. Jorgensen.
No ke kukulu ana i ka halepaali@o hou ua lilo ka hana ia A. Harrison, a ia MacDonald ame Langston kahi haawi laau o ke Aupuni.
Pakui no Commercial J. H. Craig, $4650; J. Jorgensen, $3@40; MacDonald ame Langston, $3484.
Maloko o kana mau buke malaina o ka oihana i loaa aku ai kela mau pokole o ke dala, aka iloko o ka manawa kupono e maopopo ai ia mau mea apau.
Ma ka auwina la o ka Poakahi nei i hiki loa aku ai na kaa uwila iuka o Waipiula, a maanei e hui ana na kaa me ko Pakipika Kiekie mau kaa. Ke hooikaika loa nei ka hui kaa uwila e paa ko lakou alahao a hiki i alanui Bates.
Kekahi o na Pila Alualu Poo Kanaka Kino Unahi o ka Hale Kau Kanawai
BILL.
@@@
REPOSITORY OF HAWAII.
@ REPRESENTATIVES