Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 38, 18 Kepakemapa 1903 — Page 6
| This text was transcribed by: | Cheryl Mokuau |
| This work is dedicated to: | Happy Bday Lori |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
SEPATEMABA 18, 1903.
Ka Moolelo Aloha o na Ona Miliona
MOKUNA XXII.
NA PUKA ANA MAI KA MOKUPUNI AKU.
“Hoe!” E hoe ikaika!” wahi a Sidane i hooho aku ai i kona mau hoa. No kekahi mau sekona, ua anokuemi mai la ka moku i hope. Aohe no nae i loihi, ua piha pono mai la ka pe`a o lakou nei i ka makani, a ia manawa @a poe nei i hoopapau iho ai i ka hoe ana. I ka hiki ana mai o kekahi nalu, aohe i ha`i mai e like me ka nalu mua.
“Hookahi nalu i koe!’ wahi a Sidane i kauoha aku i i kona mau sela i kona ike ana aku i ka o-hu ana mai o kekahi nalu. Ua kiekie kana o-hu ana ae a kaa maluna o ko lakou nei mau poo, eia nae, aohe i haki mai e ike me na nalu mua. Ua haki mua ae la kiea nalu mamua o kona hiki ana mai i kahi o ka moku e lana ana, a ua haikea ae la keia wahi no kekahi mau sekona. Ua haki hou mai ia kekahi nalu, a i keia manawa, ua kaa aku la lakou nei mawaho o kahi e haki ana na nalu, a o ka pau ae la no ia o ko lakou nei pilikia. Ua kaa @oa aku la lakou nei i kahi o ke kai nohonu, a he ohu maile wale no ka ale o keia wahi. Ua loaa pono mai ia na pe`a i ka makani, a oia ka wa i hoomaka aku ai ka moku e nee, a ua weeheia ae la na hoe a hoopaaia aku la ma ko lakou mau wahi pakahi.
I ka ike ana o keia poe ua palekana lakou, ua hoomaka ae la lakou e huro, a ua hele koke aku la o Vincent ma kahi a Soko e noho ana me ka haukeke, no ka mea, ua pulu loa ia oia @ kai, a e haukeke ana kona mau @ me ka piha maka`u.
O, ua oloraita, oe e Soko, mai maka`u oe,” wahi a Vincent i kamailio aku ai, a ua hoalualu ae la oia i kona kaulahao i mea no ke keko e hiki ole ai ke lawe i kona ola iho. Pehea kou mawao, ua oi aku paha ka maikai o keia mamua o-ka pinana ana maluna o na kumulaau?”
I ka hala ana ae o keia ino, ua iho aku la o Carmody ame kekahi poe iho e nana ina ua naha kekahi wahi o ka moku. Ma ka lakou huli ana ua loaa aku la kekahi liu maloko o ka lumi ekolu, a iloko o ka manawa nokole, ua paa ae la ua mea nei i ke pani@. Maloko hoi o ka lumi kuku, ua @aule mai kekahi mau pa mai ko lakou mau wahi i kauia ai a nahaha liilii, aka, he mau pilikia keia aole i kakonukonu. Ma na ano apau, ua ike iho lakou ua paa ka hanaia ana o ka Iupita Lele a aohe he mea e maka`u ai, a ua hoike piha ia mai ua holopono ka manao o ka poe nana oia i kukulu.
No kekahi hapalua hora holookoa, na kia pololei aku laa o Sidane i ka ihu o ka moku no waho nono o ka moana, a mahope mai ua hoohuli aku la oia i ka ihu no ka akau a kamoe pololei aku la ma ia ihu. Ua mau mai la no ka pa maikai ana a ka makani, a ua piha pono na pea, a he maalahi noi na hana no ka hookele ana. Iloko no nae o ka lohi o ko ka moku huli ana i ka manawa e umeia ai kona hoe, ela nae, ua maikai no nae ka holo ana, a aohe ulia i ili mai maluna o na hana e pili ana iaia. I keia manawa ua ike maopopo aku la lakou i ka aina e moe mai ana ma ko lakou aoao komohana.
“Aia ihea ka nuku o ke awa?” wahi a Carmody i ninau ae ai mahope o @ nana loihi ana no kekahi mau minute me ka ike ole aku i kahi e hookomo aku ai ka moku noloko o ke kaikuono. “Aohe o`u ike aku!”
“Ke ike aku nei no wau.” Wahi a Sidane i pane aku ai, “a mai maopopo ole no paha wau ina aole wau i maopopo ia mea. Ma ka nana ana mai waho aku nei o ka moana, me he mea la ua puni keia mokupuni i ka pali a nohe he wahi kaikuono maloko aku. Aia kahi e hookomo aku ai ma ka aoao hema o ka pahu hae a kakou i kukulu ai. Ke hoomaopopo ala oe?”
He oiaio no. Ma ka nana io aku no, me he mea la aohe he kaikuono o keia nahi mokupuni, a o ka mea ikeia aku, he mau pali pohaku kiekie e alai mai ana mamua pono. Mahope o ko lakou holo ana no kekahi manawa, ua kaa pono ae la lakou nei mawaho nono o ka palena akau o ka mokupuni, eia nae, i ko lakou nana nono ana aku ua ikeia aku la o ka palena hema keia o kekahi kaikuono he 12 a i ole he 15 mile paha ke akea.
“He mokupuni nui maoli no keia,” wahi a Kent i kamailio aku ai ia Hamona mahope o ko lakou nana ana aku i ua mokupuni nei no kekahi manawa.
I ko Sidane hoomau ana aku i ka nana ana, ua nui ino la kona kahaha. E ka wa a Kent i kamailio mai ai iaia, ua ike aku la oia i ka puka ana ae o ka mauna a lakou i ike mai ai e uhipaaia ana e ka hau i ka o-i ana mai maluna o na puu e hoopuni ana i ka mokupuni. I keia manawa no hoi ua ike aku la lakou he haahaa ka nina e moe mai ana mamua pono o lakou nei. O ka pali pohaku a lakou i ike ai ma ka aoao o ka mokupuni a lakou nei i noho ai, ua hoomaopopo iho ia lakou o ka palena pau keia o ua pali nei, a ua emi mai la hoi a hiki i ka @ekai.
“Aohe o`u hoomaopopo,” wahi a Sidane. “Aole wau i ike iki i kekahi mokupuni e like me keia maluna o na palapalaaina. Aia la kakou ihea? Na ka`u koho iho, aia ka loa o keia mokupuni ma kahi o ke 40 mile, a i ole, loihi aku no paha. O ka hapa akau paha keia o ua mokupuni nei.”
Ua hiki ne la ka manawa i ka hora @ o ka auwina la, a ia manawa o Sidane i kia aku ai i kekahi puu e ku mai ana he 15 mile paha ka mamao mai ka lakou wahi e holo nei. Ua pii mai la e Rockwell ame Vincent a olelo mai @ ua makaukau ka lakou mea ai no @ ai ana i ko lakou ainaawakea. Ua kau @ la lakou i kekahi uhi maluna o ka oneki a lawe mai la i ka mea ai malaila. Ua hoopaa aku la o Sidane i ka hoe me ke kaula a hoi mai la oia @ ai. I keia manawa ua hoomaka mai @ ka ohu e uhi i ka mmoana a ua pau mai la hoi ka pa ikaika ana a ka makini. I ko lakou haalele ana aku i ka @ ua pa maikai mai ka makani a @ loaa he elima mile i ka hora i ka moku, a i keia wa hoi ua aheahe loa mai la ka pa ana a ka makani a ma@ loa iho la ka holo ana a ka moku.
“Pehea e Kapena Hamona, Heaha kou noonoo i keia manawa? Wahi a Sidane i pane aku ai. “oia wale no ko kakou hoomau ana aku ma keia ihu a hiki i ko kakou kaa ana ma kela
“AOHE O`U HOOMAOPOPO,” WAHI A SIDANE.
Aoao o kela lae e kau mai nei mamua pono o kakou. Ina me keia ko kakou holo, e hiki ana kakou mawaho pono o keia wahi i ka poeleele. He mea maikai e hoohuli ka ihu o kakou i ka moana i ili ole kakou i ka wa e loaa ai i ka makani mai ke kukulu hikina mai.”
Ua kaalo ae la lakou mawaho pono o ka mauna nui, a ua waiho mai la ua mauna nei ma ko lakou aoao hema.
“Ma ka`u koho o ka Mauna Ponokatepela kela,” wahi a Sidane i olelo aku ai i kona mau hoa. “Ina oia kela, e loaa no ia kakou ke kulanakauhale o Sana Kdruse he mau mile wale no mai keia wahi aku, a aia oia ma ko kakou hikina-akau. Aia a poeleele iho, alaila kia aku wau no ka hikina i kumu no kakou e ili ole ai.”
I ke kokoke ana aku e ahiahi, ua ano nui mai la ka ohu, o ua @owehiwehi ka ike ana aku i ka aekai. Ua malie loa iho la ka holo ana a ka moku, a ma ke koho iho, he elua wale no naha mile o ka hora a lakou e holo nei. Ua nauki iho la keia poe, eia nae, he mea hiki ole ia ke pale ae. I ka hoomaka ana mai e uhi ka eheu o ka poeleele, ua pau mai la ka uhi ana a ka ohu, a ua ike malaelae aku la lakou nei i ka mauna e waiho mai ana no ma ko lakou kukulu akau-hikina, a ua hoomaopopo iho la ke koia nei lakou e ke au. Ua emi loa iho la ka makani, a i ka puka ana mai o ka mahina, ua hora 10 paha i keia wa, ua pa hou mai la ka makani mai ka hikinahema mai, a oia ko Sidane manawa i kia pololei aku ai i ka ihu o ka moku no ka akau.
No ka maluhiluhi o keia poe, a koe aku la lakou apau loa e hiamoe a koa na mea e ku kiai ana, oia o Sidane ame Kent. He malie maikai keia po, a ina aohe he uhipaa o ka ohu ina ua lilo keia i po malaelae a nani hoi ka nana ana o ka moana. Ua malie loa iho la ka holo ana a ka moku, a i ke kani ana o ka hora 12 o ka waenakonu po, ua ku mai la o Kent ma ka hoeuli a ua hoi aku la o Sidane e hiamoe maluna o kekahi moe holo mokua hiamoe iho la no elua horra me ka loaa ole o kekahi mea nana e hoohiki lele i kona hiamoe I ka piha ana o elua hora, ua ala hou mai oia a lawe ae la ka hoe a oia ko Kent manawa i hooluolu ai.
I kela po, he elua manawa o Sidane i hoohuli ai i ka ihu o ka moku i ke komohana, a pela kona paa ana i ka ihu a hiki i kona lohe ana aku i ka halulu mai o na nalu e ha`i ana i ke kuapanalu. I ka hora 3 o ka wanaao, ua hoomaka hou mai la ka makani e pa me ka ikaika, a oia kona manawa i hoopau ai i kona hookele ana a kokoke i ka aina, a oia no hoi ka manawa i holo aku ai ka Iupita Lele he elima mile o ka hora.
“He mea maikai no hoi ke noonoo ae e holo ana kakou no kahi a kakou i makemake ai,” wahi a Sidane i olelo ne ai iaia iho, “malia ua hala aku nei ka lae ihope, a ina e pau ae ka uhi ana ka lae, e ike no kakou i ko kakou wahi mai a keia ohu, i ka wa e puka mai ai e holo nei.” I kona manawa i kamailio ae ai, ua ike aku la oia i ka oili ana mai o kekahi wahi malamalama ma ka hikina, a ola no hoi ko Kent wa i ouiwa ae ai.
“Aia ihea kakou i keia manawa?” wahi ana i ninau ae ai.
Ua luliluli ae la o Sidane i kona poo
“Aia ko kakou ihu no ka akau,” wahi ana i pane aku ai.
MOKUNA XXIII.
KA PAKELE ANA.
Ma na awa apau o Europa, e kiai mau ia ana lakou e na kanaka kau nupepa o ka Nu Ioka Record i ka hiki aku o Walter B Heseka ma kona mokuahi ma ia mau wahi. Ma ka lakou hoonohonoho ana, e hiki aku ana ka “Mano” ma na mokupuni a Azore ma ka la 12 o Mei, eia nae aohe he lohe i loaa mai no kona ku ana aku malaila. He nui na la i hala ae, aohe no he lohe i loaa mai no keia mea, a ua haule wale ka manaolana.
Ia manawa like no nae, aole i noho wale na kanaka kakau nupepa malalo o Kivini nona ka heluna he kanaha. I kela manawa no hoi, ua haule mai ko Chalmers manaolana i ka loaa hou o ka poe a lakou e noke nei i ka huli, aka, aole oia i hoike ae i keia manao ona i kekahi mea e, o kana wale no o ka haawi aku i kekahi mau olelo paiapi ia Miss Carmody. I keia manawa no nae, ua loaa ma kekahi mea mai a Simona mai e olelo ana o Heseka ka mea nana i hana keia hana huna malu, a ua hoomakaukah malu iho la oia i kekahi mea nana e hookomo aku ai ma ka nupepa i ka manawa e loaa pono mai ai ka hoola ana i kela lohe, a ua manao oia, ma ke kakahiaka Poakolu, ka la 17 o Mei, oia e hoopuka aku ai i kela meahou, a e olelo ana o Heseka ke poo o keia hana lawe huna malu i na onamiliona. Ua hana ia i keia mea malalo o kana olelopaa ia Miss Carmody.
Ia manawa no hoi, ua kau mai la o Lunahooponopono Van Home ma ka moku mai Europa mai no Nui Ioka, a aole no nae oia e hiki mai ana a ka la 22 a i ole i ka 23 o ia mahina. Ua loaa aku na mea apau e pili ana i keia hihia iaia ma ka hoouna ana aku o Chalmers ma ka telegarapa, a i kona lohe koke ana, ua mau mai oia ma ka moku a hoi koke. Mamua no nae o kona kau ana i ka moku, ua kauoha mai ola ia Chalmers e ha`i ae i na mea apau e pili ana i keia mea i ke akea, a ma ko laua lohe ana o Heseka ka mea i manaoia ua komo kukonukonu i keia hana, aole i hookaulua iho o Van Horne i ka haawi ana aku i kona ae e like me ko Chalmers. I ka loaa ana mai o ka ae mai kona poo ae, ua hoomakaukau iho la o Chalmers i na mea apau e pili ana i keia lono, a kali malie iho la o ka hiki mai o ka la e hoopuka aku ai.
Ia manawa hookahi no hoi, ua haawi aku la o Helen Carmody i ke kauoha i ke kapena o ka moku i kapaia mahope o kona inoa e hoomakaukau i na hora apau no ka huki ana i ka heleuma a holo aku no kahi ana e makemake ai e holo aku Ua haawi mai ke kapena i kona ae e like me ke kauoha.
Ma ka hora 3 o ka auwina la Poalua, ua haawiia mai la kekahi lono telegarama ia Chalmers Ua kakauia keia me ma na huahelu i haawiia aku ai i ka poe e huli ana ma keia hihia, a aohe poe e hiki ke heluhelu iho i keia mea, o lakou wale no. I kona huli ana iho i ke ki o keia mau hua, ua loaa iho la iaia ka manao, a penei ka heluhelu ana:
“Havana, Cuba, Poalua, Mei 16. Ia William Chalmers, Nu Ioka Record: Ua loaa ka meahuna. Na Konela Makinitaea i hana i kekahi hale o Heseka he hookahi makahiki ae nei i hala. Na Heseka no i hoolala keia mea. Aia ke ku nei keia hale he 900 mile komohana hema o Havana. O Makinitaea aku ana ko`u alakai. Eia o Makinitaea me a`u ma Havana nei. Ua ike au i ka “Mano” i ka Lapule nei iloko o ke kaikuono. Hoouna mai i kau mau kauoha ma ka Hotele Pasaje. Hoouna mai i $500. Ke waiho aku nei au i ka`u koi no ka makana kaulele o $50,000.
BENADA SIMOA, Elele.”
Ia manawa i holo aku ai o Chalmers iloko o ka lumi o Kivini me ua lono nei e paa ana ma kona lima.
“E hiki no ia kakou ke hilinai i keia mea!” wahi a Chalmers me ke ano pihoihoi. “Ua hewa o Simoa i kana koho ana mamua aku nei, malia paha ua hewa hou no oia. Heaha kou manao no keia mea?”
“Ma ko`u manao ua loaa ka kakou mea e manao nei!” wahi a Kivini i pane mai ai me ka hakalia ole. “Ma ka hoolohe ana aku i keia lono, ua hoikeia mai ua holopono na mea i hanaia e Simoa. Eia nae, ua hoike mai o Simoa i kona ano kanaka noho malie. Oia ke kanaka kakau nupepa laki loa o ka aina nei. Ua hiki ia`u ke haawi i ko`u ola ua pololei oia.”
“E lawe no kakou i keia mea,” wahi a Chalmers. “Mai hoopuka no nae i kekahi huaolelo e pili ana i keia mea. E haalele no kakou ia Nu Ioka nei no Havana i keia po. E hoomakaukau no ka kakou huakai ma ka hora 7 o keia ahiahi. E holo oe ma ke kaaahi.”
Mahope o ka haawi ana aku i kekahi mau olelo kauoha i kona mau hope, ua kamailio aku la oia i na mea apau i loaa mai e pili i ka mea a lakou e ake nei e loaa. He mau minu@e mahope mai, e hele ana oia ma ke ala e hiki aku ai i kahi o Miss Carmody. I kona kamailio ana aku i na mea apau, ua nui ka hauoli o ka wahine opio.
“Ua maopopo mua no ia`u e loaa ana no na mea apau ia oukou!” wahi a ka wahine opio i hooho ae ai me ka hauoli, “Mai ka manawa au i olelo mai ai aole oukou e hoohokaia, mai ia manawa mai no ko`u hilinai piha ia oukou.”
“He mea pono e holo koke kakou no Havana i keia manawa,” wahi a Chalmers, “I ka manawa hea oe e makaukau ai?”
“E makaukau no au iloko o hookahi hora,’ wahi a Miss Carmody. Eia no o Mrs. Waita maanei. Ua hiki iaia ke hele pu me a`u ma keia huakai. E hiki ana anei ia oe ke hele pu e Mr Chalmers?”
“Ma na ano apau, ua hiki ia`u ke hele Pehea ka, e haalele iho ana ka oukou ia`u mahope nei?”
“Aole loa!” wahi a ke kaikamahine i pane mai ai. “No ka nui o ko`u pihoihoi, aohe e hiki ia`u ke kamailio pono. E hele pu ana no o Mr. Kivini me kakou?”
“E hele aku ana oia ma ke ala o ke kaaahi ame ka moku a e loaa aku ana oia ia kakou ma Havana. He mea pono e hoouna aku oe i ka lohe i kou kapena i keia wa ano. E olelo aku iaia e hoea aku ana wau maluna o ka moku i ka hora 7 ponoi o keia ahiahi. E oluolu oe e olelo aku iaia aole e kamailio i kekahi mea i ka kakou wahi e holo aku ai, a mai poina no hoi i ka lawe ana a nui kou mau aahu i mea nou e loaa ole ai i ke anu ma ka moana.”
Ua hoi aku la o Chalmers no kona keena hana a haawi aku la i kana mau kauoha hope i kona mau kokua. Ua haawi aku la oia i ke kauoha aole ka Record e hoopuka ae i kekahi mea e pili ana i na mea i loaa mai, a i ka @ a na. o keia mau hana, ua hele aku la oia no ka uwapo e ku ana ka moku a kau aku la maluna. I kona hiki ana aku ua hoe mua iho o Miss Carmody ma, a ia wa no i hoohuli ae ai ka maku a hoomaka aku la ma kana huakai. Mamua o ka molehulehu loa ana iho. ua ikeia aku la ka Helen Carmody e kamoe ana i kona aia no ka hema.
He moku ka Helen Carmody i hanaia me ka nani, a aole he nui o na moku holo lealea i like aku ke ani me kona. Ua oi ae kona nui mamua o ka “Mano” a na oi aku o hoi ka nui o ka heluna o kona mau lumi moe, aka, aole i oi aku kona holo mamua o ka Mano.
(Aole i pau.)
I KA MANAWA E PUKA AI KA NIHO O NA KAMAIKI, e loaa no lakou i ka ma`i hi. He mea maikai e pale koke ia ae a e hoopauia hoi ma ka lawe ana i ka Laau Nahu o ka Opu, Kolera ame Hi a CHAMBERLAIN. He mea pono e hoolawa na mea apau i keia ano laau ma ko lakou mau home. E kii koke i keia la. Malia paha e loaa no ke ola i kekahi ola kanaka. BENSON, SMITH & CO., na Agena kuai kukaa e kuai nei.
He Leo Uwalo Paipai a Hoeueu
I na Ahahui Hooikaika Kristiano o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai. Aloha oukou:--Oiai ua hooili ia maluna o`u ke koikoi o ka noho Peresidena ana so na Ahahui Hooikaika Kristiano iloko o keia mau mokupuni i ha`i mua ia a i kulike ai hoi me ka Olelo Hooholo a ka Aha Nui o ka Paeaina. e noho na halawai ma kela ame keia wahi e noho ai o na halawai o na Ahahui Kula Sabati Euanelio, o kela ame keia aha mokupuni, nolaila ke paipai aku nei au i na Ahahui Hooikaika Kristiano a pau iloko o na mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai e hoouna mai i na Peresidesa ame na Elele ma Lahaina, ma ka ma`ama o Nov. Mamua ae o ka la 8. Ua makemake au e malama ia ka halawai haipule mua o na Ahahui apau i akoakoa mai ma ke ahiahi o ka la 8 o Nov. 1903 ma ke kakahiaka o ia la e hoike hui ai na Kula Sabati o Maui komohana.
Ua makemake ia na Peresidena e hele mai me ona hoike—e like me keia
1. Ka inoa o ka Ahahui.
2. Na Luna Nui o ua Ahahui la.
3. Na Lala Hoahanau, ka Heluna.
4. Na Hoa.
5. Ka nui o na Dala i Lulu ia.
6. Lilo.
7. Ke koena ame na mea ano nui.
8. Ka Hopena.
O ka Hoike a ka Elele, e hoike mai e like me ke kuhikuhi malalo nei:
1. E ha`i mai i ke kulana o ka Ahahui, holomua a ku mau.
2. Ka nui o na lala i uku i ko lakou auhau makahiki. Ka nui o na lala i ka wa i hookumu ia ai, ka mahuahua ae ame ka ole.
3. Na Halawai haipule i malama @a.
4. Ka heluna o ke anaina i kela ame keia manawa halawai u@aipule, ame ka heluna nui o na poe apau o na anaina haipule i malamaia mai ka Iulai mai a Nov. Dec., 1903, a i ole mai ka wa mai i kukulu ia ai o ka ahahui.
5. Na Halawai hana i malama ia.
6. Na hana Hoeueu i malamaia, na hana manawalea, a pela aku.
7. He poe pokii a opio anei kekahi iloko o na ahahui, ina oela e ha`i mai pehea la ko lakou kulana, a he hui pu anei lakou ma na hana iloko o na halawai haipule, ina pela ma ke ano hea?
8. No Olelo Hooholo.
9. Kela ame keia mea i hoomaopopo ia
10. Ka Hopena.
O ka hoike a na elele e heluhelu mua ia imua o ka Ahahui, a aponoia a oia apono ana e hooiaio ia la ma ke kakauinoa ana o ke Kakauolelo.
E hele mai no hoi na elele me na hookohu mai na Ahahui mai, i kakauinoa ia e ka Peresidena a i hooiaio ia hoi e ke Kakuolelo ma kekahi palapala kakaulima.
E wae ia na Elele mailoko mai o na Lala Hoahana o na Ahahui, a aole hoi mailoko mai o na Hoa.
Ke paipai nui ia nei oukou e hoomanawanui e hana i na hoike e like me ia i kuhikuhi ia ae la maluna.
E hoomanawanui e ha`i mai i na mea oiaio apau iloko o ko oukou ahahui, a pela e pono ai ka hana a ko kakou Haku.
Ua hoalaia he 4 ahahui ma Molokai, ma ka huli ma na Kona nei i ka mahina i hala aku la a ke manaolana nei e lawe ana o Molokai Nui a Hina i ka Helu 1.
Ke paipai ia aku nei na Kakuolelo o na Ahahui e ha`i mai i na ahahui, ame ko lakou mau Luna Nui mamua o ka la hope o October, 1903.
Owau iho no me ka haahaa.
PETER N. KAHOKUOLUNA.
Peresidena A. H. K. Mokupuni o Maui
Na Anoai mai Maui a Kama
Ma ka Poakahi i hoomaka ai ke kula o Lahainaluna ua hiki aku ka nui o na haumana i ke kanaha, eia nae, he mau haumana no kekahi i hoi ae iloko o ia pule no.
Ua pakuiia aku he keena kamana ma ka noho kumu ana mai o Henry Hibler. O kona ku ana mai no ia mai Kapalakiko mai. O George Miranda, he keiki Hawaii makaukau i ka oihana pa`i palalpala, oia ma ke keena pa`i palapala, a nana e hoonaauao aku i kona lahui ma ka oihana i loaa iaia.
O Mrs. McDonald ka wahine a ke kumupoo, oia ma ka a`o haawina o ka olelo haole a oia no ka lunahoononopono o ka nupepa, “POE OPIO HAWAII” (HAWAII’S YOUNG PEOPLE)
Ua hoomaka ka hoomaemae o ka hale o ke kula a pau ka Poakahi ame ka Poalua ia hana, a i ka Poakolu ae i hoomaka maoli ai ka oihana a`o, a i ka nana aku ua maikai a ohaoha na hana o ka hoomaka ana o keia makahiki kula he manaolana no ka ulumahiehie o keia mua aku.
KELA AME KEIA.
O ka hihia o na kanaka nunui limaikaika no ka hoeha ana ia Kaaikaula i hoolehia imua o Lunakanawai Kahaulelio o Lahaina, ua kau aku ka hoahewa a ka aha maluna o Keawehaku a hookuu ia o Keanini.
Ma ka la ewalu i kapiia ai a miko he umi-kumamaono Poko Riko pili waiwai i ka paakai o $10 pakahi. He walu o keia heluna i uku kaia i ko lakou hoopa`i a o ke koena iho ua laweia i Wailuku no ka hana ana i ko lakou mau hoopa`i ma ka hana oolea. No Hamakua keia poe ha`iha`i kanawai.
Ke hoomakaukau nei ka Papa Hoonaauao e kukulu kula no Kihei. Aia ma kahi o ke kanalima kamalii no lakou na makahiki i kupono no ka hele ana i ke kula.
Ua nahaha ka aoao Repubalika ma Keanae, ke ku nei iloko o na mahele elua.
Ua hoaia ia ae kekahi halawai makaainana nui o ka poe kupono i ke koho balota maloko o ka luakini o Keanae. No ka noonoo ana i na hana pili kalaiaina.
Nui na hana paewaewa o ka papa lunakanawai nana koho balota, holo moho elele i malamaia ma`ka la 23 o Auguate iho nei. Aole i nana ia ka pono kaulike o ka lehulehu.
He ma-u wahi meahou ia a kuaaina.
S. K. KAAILAU.
Keanae, Sepatemaba 11, 1906.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
I na mea apau e pili ana i keia:
I kulike ai me ke kanawai ame ka pono o ka mana kuai iloko o kela palapala moraki i hanaia e C. Din Sing ka mea moraki mai ia W. G. Irwin. J A. Cummins ame W. D Alexander, na Kahu no ka Oahu Railway and Land Company, na Mea Oaa Moraki, i hanaia ma ka la 29 o Novemaba 1890 a i kakau kopeia ma ke Keena Hoona Aina Hawaii ma Honolulu. Oahu iloko o ka Buke 132 ma na aoao 1-3 a o ua moraki nei ua haawiia i ka Oahu Railway and Land Company i kakauia malalo iho, a ma keia manawa ola ka mea e paa nei a ona hoi o ua mea nei, e na Mea Paa Moraki i olelo mua ia ae nei, ma kekahi palapala haawi kuleana i hanaia ma ka la ekahi (1) o Ianuari, 1897, a i kaku kopeia ma ke Keena Hoona Aina ioleloia ma ka Buke 171, aoao 67 et seq., a ke haawi pu ia aku naie ka hoolaha o ka Oahu o ka Oahu Railway and Land Company, ka mea maluna moraki o ka moraki i oleloia, ke manao nei e paniku i ua mea nei no ke kumu paa ame ka ukupanee o elua palapala uku aie o ka huina o $133.00 pakahi a i hoopaaia ma ka moraki i oleloia.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope o ka pau ana o ikolu pule mai ka la i hoopukaia aku ai keia hoolaha, e hoolahaia aku no ka waiwai i hoopala ma ka moraki i oleloia no ke kuai kudala la ma ke akea, a e malamala ua kuai nei ma na lumi kudala ia ma ke akea, a e malamala ua kuai nei ma na lumi kudala o James F. Morgan ma Honolulu ma ka Poaono ka la umi (10) o Okatoba, 1903, ma ka hora 12 o ka la i oleloia.
O ka waiwai i hoopaaia ma ua moraki nei i oleloia a i manaoia e kuaiia aku e like me ka mea i hoike mua ia ae nei, ua hoakakaia e like me keia malalo iho:
O kela apana a mahele o ka aina e waiho la ma Pearl City iloko o ka Apana o Ewa, Mokupuni o Oahu, a i hoakaka maopopo loa ia he Apana 2 iloko o Kuea 15 maloko o kela palapala aina a kii i kakau kope la iloko o ke Keena Hoona ina i oleloia ma ka Buke 121 ma na aoao 243-244.
Nona ka iliaina o 20,000 kapuai kuea.
Ma ke dala gula Amerika, a ma ka aoao o ka mea kuai mai ka lilo palapala kuai.
No na mea aku i koe, e loaa no ia Hatch & Ballou, na loio o ka Oahu Railway and Land Company, ka mea malama o ka moraki i oleloia.
Hanaia ma Honolulu, Sepatemaba 3, 1903.
OAHU RAILWAY AND LAND COMPANY,
Ka Mea Malama o ka Moraki.
2879-Sept. 4, 11, 13, 25.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
CHAS. E. MOORE.
Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia ma ka la ekolu (3) o Aperila, 1903, i hanaia e Chaa E. Moore ame Mary T. Moore, kana wahine mare, no Honolullu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, ia Cecil Brown, Kahu, a i kaku kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni ma ka Buke Helu 221 ma ka aoao 180 et seq., o Cecil Brown i oleloia, Kahu, ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no ka uhailia o na kumu i hoopaaia ma ua moraki nei i oleloia, e hoike ana i ka uku ole ia o ke kumuaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha e kuai kudala akea ia aku ana ma ke ano pakahi na aina, na hale noho ame na waiwai hooilina i hoakakaia ma ka moraki i oleloia, ma na lumi kudala o James F.Morgan, ma ke Alanui Kaahumanu, ma Honoluu i olelo mua ia ae nei, ma ka Poaono, ka la umi-kumamaiwa (19) o Sepatemaba 1903, ma ka hora 12 awakea o ua la nei.
O ka waiwai i hoopaaia ma ka moraki i oleloia, oia keia malalo iho:
O kela apana a mahele o ka aina e waiho la ma Kulaokahua, Honolulu, Oahu, a i hoakaka pono loa ia e like me keia malalo iho:
Apana Helu 11, Kuea A,--e hoomaka ana ma kekahi wahi ma ka aoao makai o ke Alanui Lunalilo, 600 kapuai Akaukomohana o ke kihi Komohana o na Alanui Keeaumoku ame Lunalilo a holo ma ka Meridiana oiaio:
Hema 21 o 12’ Kom. 90 kapuai hole ma ka Apana 10, Kuea A; alaila
Akau 68 o 48’ Kom 50 kapuai holo ma ka Apana 31, Kuea A; alaila
Akau 21 o 12’ Hik. 90 kapuai holo ma ka Apana 12, Kuea A; alaila
Hema 68 o 48’ Hik. 50 kapuai holo ma ke Alanui Lunalilo a hiki i kahi i hoomaka ai, a nona hoi ka ilina o 45@ kapuai kuea, oi a emi mai, a o ka apana aina keia i hooliloia i ka Mea Moraki mai i oleloia, Chas. E. Moore, ma kekahi palapala kuai aina i hanaia ma ka la ekolu (3) Aperila, 1901.
Ma ke kuike a ma ke dala gula Amerika no hoi ka makemake a ma ka aoao o ka mea kuai mai ka lilo palapala.
Hanaia ma Honolulu, Augate 15, 1903.
CECIL BROWN, KAHU,
Meaa Paa Moraki.
2977—Aug. 21, 28-Sept. 4, 11, 18.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia ma ka la iwakalua-kumamaiwa (29) o Aperila, 1901, i hanaia e J. M. Monsarrat o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, mea moraki mai, ame Annie S. Parke, o Honolulu i oleloia, mea paa moraki, a i kaku kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope Palapala Kuai Aina iloko o Honolulu i oleloia ma ka Buke 221, ma na aoao 329, 330 ame 331 ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ka moraki i oleloia no ke kumu i uhaiia, e hoike ana.—o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai i hooliloia ma ka moraki i oleloia e kuai kudala akea ia aku ana ma na lumi kudala o James F. Morgan, @47 alanui Kaahumanu, ma Honolulu i olelo mua ia ae nei, ma ka Poaono, ka la ekolu (3) o Okatoba, 1903, ma ka hora 12 awakea.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
O ka waiwai i hoopaaia ma ua moraki nei i oleloia oia keia malalo iho.
O kela mau apana a mahele o ka aina e waiho la ma Kalalau, Apana o Napali, Mokupuni o Kauai, Teritori o Hawaii i olelo mua ia ae nei, nona hoi ka liiaina o 16 956-100 eka, a i hoakaka pono loa ia ma ka R. P. (Grant) helu 2170, R. P. (Grant) H@ 2418 ame R. P. (Grant) Helu 1364 a oia no hoi ka aina i hooliioia aku i ka mea moraki mai i oleloia e @ (w) ame Kealoha (k), kana kane ma@ ma kekahi palapala kuai aina i hanaia ma ka la i hanaia ai ka moraki i @ ia. Pau pu me na hana hou apau, na kuleana, na pono ame na pomaikai i pili ilaila.
ANNIE S. PARKE
Mea Paa Moraki.
Mao o kona loio la,
W. C. PARKE.
Ma ke kuike ma ke dala gula Amerika ka makemake a ma ka aoao a ka mea kuai ma ka lilo palapala kua! aina.
No na mea aku i koe e ike ae ia W. C. Parke. 309 Judd Building @ Hanaia ma Honolulu, Auguate 31, @ 2979-Sept. 4, 11, 18, 25.—Oct @
HOOLAHA KUMAU
Hui Alahao ame Ainao Oahu
MANAWA HOLO
Mei 1, 1903.
MAI HONOLULU AKU
No Waianae, Waialua, Kahuku ame na wahi hoolulu ma ke alahao—
@9:15 a.m., *3:30 p.m.
No Pearl City, Ewa Mill, ame na wahi hoolulu ma ke alahao--+7:30 a.m.,
* 9:15 a.m., *11:05 a.m., *8:15 p.m.,
*3:20 p.m., +4:15 p.m., *5:15 p.m.,
+ 9:30 p.m., +11:15 p.m.
MAI WAHO MAI
Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua, ame Waianae mai *8:36 a.m., *5:31 p.m.
Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai--+6:50 al.m., +7:46 a.m.,
*8:36 a.m., *10:38 a.m., * 3:05 p.m.,
*4:31 p.m., *5:31 p.m., *7:40 p.m.
*5:31 p.m., *7:40 p.m.
*Kela ame keia la.
+ Sabati wale no.
+ Koe ke Sabati.
G. P. DENISON,
Lunahoohana
F. C. SMITH,
G. P. & T. A.
HE
Kuai Hoopau Loa
MA KO`U HALEKUAI
Ma Alanui Hotele
E hooliloia aku ana na PALULE, PALEIL@KIMONA, PAPALE ame na pono Iapana ma na kumukaui i loaa mai ai no ka pomaikai o ka poe paa i ka hana i ke ao a hiki ole hoi ke hele e kuai i ka lakou mau mea e makemake ai.
E hamama no ia na ahiahi apau, a e hele mai apau loa e nana ina aoie makou e ha`i ana i ka oiaio
S. OZAKI,
Waverly Block Alanui Hotele.
Poe Akepau i loaa hou ke Ola Kino Maikai.
Ke hoike mau mai nei na Kauka ia makou mai na wahi like ole mai o ke ao nei no ka nui o ka poe i aneane e loaa i ka ma`i Akepau i hoopakele ia mai keia ma`i mai mamuli o ka laau “AYER’S CHERRY PECTORAL.”
Ke loaa i keia laau e loaa ana i ka ma`i ka maha no ka wa mau loa, a aole no kekahi manawa pokole e @ke me kekahi ano laau okoa ae.
Aohe Laau Kunu i oi ae o ka maikai mamua o ka LAAU KUNU “AYERS CHERRY PECTORAL.” He mea maikai e ike kakou i keia, no ka mea ua hoola keia laau i ka poe i loaa i keia haawina no aneane kanaono makahiki. E malama mau i keila laau Ina aole au omole laau kunu o keia ano, e kuai koke mamua o ka loaa ana i ke kunu. Ina ua loaa kekahi @ko o ka ohana i ke anu e hooinu i keia laau a e loaa no ka maha.
Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayer & Co., Lowell, Maa., U.S.A.
E loaa no kela mau Huaale ma na halekuai laau a pau.
Hoike Make o ka Mahina i Hala.
He kanahiku-kumamahiku ka heluna o ka poe make iloko o ka Apana o Honolulu keia mahina iho nei. Ma ka hoike i ikeia iho ai aia ka nui o @ make o ka mahina i hala iho nei iwaena o ka poe aoo, he 13 ka heluna o na make mawaena o na makahiki o iwakalua ame kanakolu, mawaena o kanakolu ame kanaha, he 11, a mawaena o kanaha ame kanalima, he 14. He @ ka nui o na make iwaena o na kama@malalo o hookahi makahiki, a o keia heluna, he 7 Hawaii, 4 Pake, 2 Iapana ame 1 Pukiki.
Ma ka mehelehele lahui ana @ make, ua hoomaopopo ia he 33 Hawa@ 13 Pake, 19 Iapana, 7 Pukiki ame 3 Amerika.
He 46 ka heluna o ka poe i mare@ a o na hanau, he 62.
I ka nana ana iho i keia papa aia no ka oolea o ka ohipau iwaena o ka lahui oiwi o ka aina. Ma ka hoike o keia mau mahin a aku nei, ua ikeia iho ua ano akakuu mai ka hana a ka make iwaena o ka lahui oiwi, a ma kela hoi, ke pii hou ae nei.