Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 38, 18 Kepakemapa 1903 — Page 4
| This text was transcribed by: | Debbie Tom |
| This work is dedicated to: | Walter Kau |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
4 NUPEPA KUOKOA, SEPATEMBA 18, 1903.
KA
NUPEPA KUOKOA
'o ka Makahiki $2.00
'o Kono Mahina 1.00
O NA OLELO HOOLAHA APUA E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU. A INA AOLE. AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.
O na Dala apau o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO
Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa
ualaau o Hawaii, ma ke ano mea o ka apa Elua.
DAVID L. A-I, Lunahooponopono
A. W. PEARSON, LUNA NUI
Honolulu, Oahu
POALIMA : SEPATEMABA 18, 1903.
KO'U MANAO AKEA.
Eia mai ka leo o ke aloha. ka leo o ke oia, ka leo o ka pono e pono'i; a e maliu mai. Ke kokoke mai nei ka wa o kakou e koho balota ai i na Luna Nui o ke Kalana, Taona. Kulanakauhale o ka Teritori mai Hawaii a hiki i Niihau. 1. Mai koho i na haole, i pilikia kakou i na haole, ka mea a Vanekoua i a'o aku ai ia Kamahameha I. "Mai hoolaka oe i ka haole, ina iho ka haole la he hoomakaulii aina, he puni kaua a pela aku."
2. He poe hoopunipuni i Amerika Huipuia. "Ke noho naaupo la no ka lahui Hawaii, ke ai kanaka la, a pela aku." Nolaila mai koho iki, mai koho nui i na haole.
3. Na lakou no ka olelo. "Aole kanalima na makahiki i koe pau loa na kanaka Hawaiii i ka make, aole koe hoohahi." Kupaianaha no ka lawe mai i ka olelo a ke Akua ia kakou, a a'o mai no, a hooiloilo mai no.
4. He poe kipi me ka hoohui aina. Nolaila, mai puni i ka mali leo a ua peo kipi nei (haole) e koho iho i kou io kou koko, kou iwi i hoonaauao ia e noho pono ana me ke aloha i kona Lahui.
Mai koho i ke kanaka haiki a ololi o kahi ike omilumilu o holo pono ole kana mau hana. E koho i ke kanaka naauao a loea i hilinaiia e ka poe kuonoono o ka aina.
Aka nae, o ka lokahi oia ko kakou lanakila, o ke kue-e oia ko kakou Hamabaga.
Me ka mahalo,
S. H. P. KALAWAIAOPUNA.
(O keia maluna ae ka manao akea i hoopukaia iloko o ke "Aloha Aina" o Sept. 12, 1903, a aole io i kanamai ka wiwi o ka manao akea o keia keonimana o ke a'o ana i ka Lahui, ana hoi i manaoio ai e pomaikai ana ka Lahui a holomua iloko o ka maluhia.
Ke manao nei ke Kuokoa ua kuio keia hoike manao ana oiai aole oia i hu-na i kona inoa, a o ke kumu nui o kona manao akea, oia ka papa ana i ka Lahui aole e koho i na haole ma keia kau koho balota luna aupuni kalana, eia nae e aho iki paha ia aole nae e kaawale aku mai ke apo aku o na haawina moowini, aka o ka oi loa aku o ka moowini loa a haiki oia na kumu e kakoo ana i keia manao paniku.
Ma ke kumu akahi, o kekahi manao pookela loa ia o ka maikai ka hoomakauili aole o ka uhauha wale, eia nae. ke hooheneheneia mai nei ka haole no ka hoomakaulii aina, a no ia kumu aole pono e koho ia lakou. Ke manao nei ke Kuokoa, e pono ke kanaka e hoomakaulii ma na mea apau. mai na pono pili i ke kino a ka pono wawai lewa a waiwai paa e laa na aina. He pono i ke kanaka Hawaii ke hoomakaulii e like me ka ka haole i homakaulii ai a nole no he kanawai e papa ana a paniku i ke kanaka Hawaii no keia mea he hoomakaulii.
O ka hoomakaulii oia ka malama akahele ana me ka pakiko i na loaa i loaa mai he mau loaa no nae i loaa mai maloko o ke alanui maikai, a o na loaa i loaa hewa mai aole ia i heluia iloko o ka haawina hoomakaulii oiai ua olelo mua mai ka Buke Nui, "aole o na waiwai loaa hewa ka mea e no maikai ai, a oiai o ka hoomakaulii aia wale no kona kupono i na waiwai i loaa pono mai.
He rula maikai loa keia na ke kanaka e malama ai a ua a'o io no o Vanekoua ia Kamehameha I no ka hoomakaulii a mai maikai loa ina i hoomakaulii na Hawaii eia nae aole he olelo a Vanekoua i ka Na'i Aupuni "mai hoolaka." na keia keonimana wale ae no keia "hoolaka."
Ua manao na kanaka e ka hoomakaulii he aihue la, ke kumu i ulu mai ai keia manao hoino wale i ka "aihue aina;" aole keia he ku pale ana i na haole apau oiai ua loaa no ka manao'o i ke Kuokoa aia no he mau hana poholalo kekahi i hanaia e kekahi poe haole e like no me ka pohalalo o kekahi poe Oiwi Hawaii e hana nei a hiki i keia manawa a ke Kuokoa e manao nei e pono e kau like ia keia ano maluna o ke kanaka e hana io ana ma ka pohalale mai ka haole a ke kanaka Hawaii.
Ma keia wahi, ke kau leo aku nei makou, aole i hewa ka haole no ka hoomakaulii a aole oia ke kumu e koho ole ai i ka haole e like me ka hewa ole o kekahi mea e ae loa oia e hoomakaulii aina ana. a he manao wiwi moowini loa ia o ka manao ana o ka hoomakaulii oia kekahi kumu kupono ole e koho ai i ka haole, a ina maluna o ka hoomakaulii kekahi kupono ole e koho ai i ka haole. alaila, ke pane nei ke Kuokoa aia no he mau kanaka Hawaii e kupono ole e kohoia no ka mea he poe hoomakaulii lakou.
O kekahi kuhihewa nui o keia makamaka oia ka "puni kaua," Ke hooiaio nei makou ua a'o io no o Vanekoua ia Kamehameha I. aole nae i olelo o Vanekoua i ka puni kaua o ka haole. Mai hea mai ia i loaa ai ka ianei mea haule a i ole mai iaia wale ae no paha? Aole keia e hoole ana i ke kaua o ka haole. aka, o ka makou e kalele nei aole i a'o a olelo o Vanekoua i ka "puni kaua o ka haole."
Ma keia kumu akahi makou e hooki nei i keia wehwehe ana, aole no ka manao ana he wa paio kalaiaina keia ke kumu o ke komo oaio ana aka he ike maoli iho no o ko makou lunamanao i ka maikai ole o keia ano a'o ana, aka, e hoomau aku ana makou i ka wehewehe ana a ku-e i na kumu iho i koe ma na helu e hiki mai ana o ke Kilohana no ka hoomalamalama ana ia kakou Hawaii i kulike ai me na a'o naauao a ka Elele Lahui o ka Teritori o Hawaii. ke Kekialii Kalanianaole.
Nolaila o ka makou e kau leo aku nei i ka Lahui aole ia o ka leo o ke aloha, aole ia o ka leo o ke ola, a aohe no ia o ka leo o ka pono o ke koho ole i ka haole mamuli o ke kumu i hoikeia maluna, aka he hana hoomakuahana a hoinoino maluhia a hoopahu'a i ka holomua o Hawaii, a hoolokahi like ole i ka noho lokahi ana o ke kanaka Hawaii ame ka haole, he haawina kupono ole e okomoia iloko o ka hanauna hou o Hawaii nei.
Ma kekahi aoao, ke kakoo nei ke Kuokoa i keia kumu "aole e koho i ka haole" aole i na haole apau, a aole no na kumu i wehewehe mua ia ae nei, aole no ka ninau pili ili, oiai, o ka manao a'o paa ia o ke Kuokoa "he hookahi ka haole ame ke kanaka Hawaii i kona maka a i kona uhane," aka, o ke kalele nui o ko makou manao oia ke koho ole i ka haole aole ona makaukau. aole naauao, aole hoonololei ma kana mau hana, makee ole i ka pono o ha'i.
Ma keia ke paipai nui nei ke Kuokoa aole io e koho i ua haole la a heaha no hoi kau e koho wale aku ai no i kekahi Oiwa Hawaii ponoi ina ua loaa keia mau haawina epaepa a keia haole i hoikeia ae la iloko o keia Hawaii. Nolaila he mea maikai i ka Lahui e kau i ka maka maluna o ke kanaka kupono nona na haawina maikai apau me ka nana ole ae ina he haole oia a he kanaka Hawaii paha. E koho i Oiwi Hawaii! E koho i haole!
KA HANA A KA MAKE MA KA
MALAMA I HALA.
Ma keia hoike a ka Papa Ola o kakou o ka mahina i hala iho la a ke Kuokoa e hoopuka aku nei ma keia helu ua ikeia ka lilo nui hou ana aku o kekahi mau ola o na Hawaii oi ae mamua o na hoike i hala koke iho nei, a i like hoi me na hoike helu make o na wa i hala loa, oia hoi, ke hoi hou mai nei ia ano haawina kaumaha ia kakou Hawaii.
Ma ka nana ana ma keia hoike ua loaa keia hoomaopopo ia makou o na Hawaii ka oi iwaena o na lahui i holopapaia e ka make ma ka malama i hala iho la.
Ma ka hookuku ano nui ana i ka ikaika o ka make maluna o ke kanaka iwaena o na lahui iloko o keia kulanakauhale wale no, aia hoi, ua palua a oi wale aku ka ikaika o ka make maluna o na Hawaii i kau aku maluna o na Hawaii mamua o na Pake oiai he 33 Hawaii a he 12 wale no Pake.
Mawaena o na Hawaii ame na Iapana he 14 ka oi o na Hawaii a ua pa-ha ia a oi wale ka oi o na Hawaii i na Pukiki a pa-ono a oi wale aku ka oi i na Amerika ili-keokeo oiai aia wale no he 5 Amerika make.
O keia iho la ka hana a ka make maluna o ke kanaka ma ka malama i hala, a me ka hoohewahewa ole ua kau ikaika loa aku ka mana o ka make maluna o kakou na Hawaii.
Ke noonoo iho i keia hoonohonoho ana kahi e ike maopopo ai i ka ikaika o ka make, ua loaa keia ike ia makou ua hapa mai ka ikaika pale a ke kanaka ma kona aoao e ku-e aku ai i ka make i ka hekau koke mai maluna ona. A o kekahi ike i loaa aia ka hapanui o ka ikaika o ka make maluna o kakou alaila ua hapa loa iho ka ikaika pale o ke kanaka Hawaii i ka make mamua o na lahui e ae e like me na hookuku i hoikeia ae la maluna.
A ina ua oi loa aku ka uuku o ka ikaika pale o na Hawaii alaila he hoike maopopo loa ia i ka nui a oi aku o ka nawaliwali i hekau iho maluna o kakou Hawaii mamua o kekahi o na lahui i komo iloko o keia helu make, a e like me ka oi aku o ka nawaliwali kino alaila ua oi loa ka hoohemahema ame ka malama pono ole ia o ke olakino, iwaena o na Hawaii ke kumu i kau koikoi loa ai ka make maluna o ko lakou hokua.
Aole keia e olelo ana e pakele ana ke kanaka mai na lima kakauha ae o ka make, no ka mea, aole loa he mea ola ma ka ilihonua e malele aku mawaho o ka make, aka ke hooikaika nei ka makou leo la kakou Hawai iho no ka hooloihi loa aku i ke oia ana ma ka ilihonua, oiai aia no i ke kanaka kekahi hana e mau ai ke ola ana ma ka hoonui ana i ka ikaika malama ola, aole o ke kaukai ana i ka pono noho wale iho no ame ka manao laulaha e lohe mau ia nei, "o ka manawa iho la no ia e make ai."
Ua loaa keia ike mamuli o ka hoike a ka Papa Ola e olelo ana aia ka ikaika loa o ka make maluna o na Hawaii mawaena o na makahiki he iwakalua ame kanalima a iwaena no hoi o na kamaiki malalo o hookahi makahiki.
O kela poe i hala aku la mawaena o iwakalua ame kanalima aole o ia mau heluna makahiki ka palena pau o ke ola ana. a makou e manao nei e hiki no ke ola a ka palena pau o na la I kaupalenaia a i ole kokoke aku paha ilaila. koe wale no na kanaka i loaa i na ma'i kuluma mai na makua mai paha e paakiki ai no ka hoola ana, aka o ka poe mawaho ae o keia mahele kuluma, ua kaa koikoi aku ka haawina hoohemahema a malama olakino ole maluna o lakou ke kumu o ka makou kauleo ma keia kumuhana ia kakou Hawaii iho a aole ia kakou Hawaii iho wale no aka i na kanaka no apau.
O ka makaala ma keia mau mea ame na maikai no apau loa oia ka loihi o ke ola ana, a hui hoi me na hanau. alaila aole e nele ka ha'o ae o keia haawina kaumaha. ma kekahi olelo ana ae he anuu hoomahuahua heluna o na Hawaii.
Ka WAE MOHO LUNA AUPUNI KALANA.
Ma ka noho ana iho nei o ka halawai wae moho luna aupuni kalana o ka aoao Repubalika ua puka mai ka hua e like me ia e puka aku nei ma keia helu o ke Kuokoa mahope iho o ka hala ana o ekolu la hana. O keia ka manawa hana a ke Kalana o Oahu eia nae, ua puka pu mai n luna o kekahi mau kalana e iho o ka Teritori.
O na mea i puka mai la ma ka wae ana a keia aoao kalaiaina o lakou ana kekahi poe moho a ka lahui e koho ai ma o ke kalana la. eia nae. aole keia o ka piha pono loa. no ka mea. aia ana no he mau moho mai ka aoao Home Rula mai, a me he mea ia e kukala kuokoa akea ae ana kekahi i kona holo moho kuokoa ana oiai he hana hiki no ia ke manao kekahi pela.
Aka, no ka manawa ano ua ikeia ae la ke au iki ame ke au nui o ka papainoa o na moho luna aupuni kalana o ka aoao Kalaiaina Repubalika, aole nae i pau loa, eia nae, a hiki mai i ka manawa kupono e maopopo pono loa ai na papainoa holookoa a o ka mea aku i koe oia ka wae o ka lehulehu mailoko mai o lakou, a koho aku i ka la ekolu o Novemaba ke kumu e nele ole ai ka lawe haaheo ae o kekahi o na moho i ka hae o ka lanakila.
Ma keia mea ke paipai aku nei makou i ka lehulehu o ka wa kupono no keia e noonoo nui ai mamua o ka hookomo ana i na balota, a oiai o ka pono pililaula o ke kalana aole ia iloko o ka Teritori holookoa, aka, iloko iho no ia o kela ame keia kalana pakahi nona iho. a o na holomua o ia kalana o ka pomaikai ia o ka lehulehu o ia kalana a o na holohope oia ko lakou pupu i hope alaila ai maluna o makaainana hope alaila aia maluna o na makaainana koho ana ina he koho naauao a naaupo paha.
E Hoololi i ke Kanawai.
Ua loaa aku kekahi leta ia Makai Kiekie Brown mai a Lunanui o na Hana Hou Kupa aku e kauoha ana e haawi aku ka Makai Kiekie i ka lohe i na makai nui ame na hope makai nui o na apana apau o ka Teritori nei e hooko aku i ke kanawai e pili ana i ke apo akea o ka huila kaa. Mamua iho nei, aohe i hoohanaia keia kanawai mawaho aku o ka Mokupuni o Oahu nei.
Ma ka Lunanui Kupa olelo, aohe he waiwai iki o ka hana ana a maikai na alanui me ka hoolilo nui apuni ka Panalaau me ka loaa ole o ka mea nana e kaupale aku na kumu nana e hoino i ke kulana maikai iloko o ka manawa pokole. Ma kona manao, o keia kanawai ka mea nana e hoopakele na alanui mai ka inoino koke ana.
I kekahi poe hana e eli ana ma kekahi wahi ma alanui Papu kokoke i ke alanui Kukui , ua loaa aku he mau iwi kanaka kahiko.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KU-
AI A KA MEA PAA MORAKI.
GOO HOY.
Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia ma Sepatemaba, 14, 1903, i hanaia e Goo Hoy, ma ke ano he mea moraki mai, o Honolulu Mokupuni o Oahu Teritori o Hawaii, ia Annie S. Parke, ma ke ano he mea paa moraki, o Honolulu i oleloia, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i olelo mua ia ae nei, iloko o ka Buke 227 ma na aoao 94-97, ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ka moraki i oleloia no ke kumu i uhaiia, e hoike ana: o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope o ka pau ana o ekolu pule mai ka la i hoopukaia aku ai keia hoolaha, e hoolahaia aku no ka waiwai i hoopaaia ma ka moraki i oleloia no ke kuai kudala ia ma ke akea, a e malamaia ua kuai nei ma na lumi kudala o James F. Morgan iloko o Honolulu i oleloia ma ka Poaono, Okatoba 17, 1903, ma ka hora 12 o ka la i oleloia.
O ka waiwai i hoopaaia ma ka moraki i oleloia a i manaoia e kuai e like me ka mea i hoikeia ae nei maluna, ua hoakakaia e like me keia malalo iho:
O kela mau apana a mau mahele o ka aina e waiho la ma Kauluwela, Honolulu i olelo mua ia ae nei, a he mau hapa hoi o ka Palapala Sila Nui Helu 6817 L. C. A. Helu 2177 ia Nika, a i hoakaka pono loa ia e like me keia malalo iho:
Akahi. E hoomaka ana ma ke kihi hikina-hema o keia apana aina ma ka aoao Akau o ke alanui-olowi a holo ma na kuhikuhi makeneki:
1. Hema 47˚00' Komohana 66 kapuai holo ma ke alanui-olowi;
2. Akau 54˚ 00' Komohana 105 kapuai;
3. Akau 22˚ 50' Hikina 6 5-10 kapuai;
4. Akau 39˚ 15' Hikina 61 2-10 kapuai;
5. Hema 53˚ 00' Hikina 116 7-10 kapuai a hiki i kahi i hoomaka ai, nona ka iliaina o 6423 kapuai kuea, a oia no hoi ka aina i hooliloia i ka mea moraki mai i oleloia ma ka palapala kuai aina a J. H. Kunewa, i hanaia ma Aperila 19, 1901. a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i olelo mua ia iloko oka Buke 222, ma na aoao 183-184.
Elua:
1. Akau 43˚ 32' Komohana 165.6 kapuai;
2. Akau 44˚ 58' Hikina 80.3 kapuai;
3. Hema 47˚ 02' Hikina 167.3 kapuai;
4. Hema 39˚ 28' Komohana 24.1 kapuai;
5. Akau 42˚ 32' Komohana 1.6 kapuai;
6. Hema 48˚ 53' Komohana 60.3 kapuai;
7. Hema 33˚ 18' Komohana 6.5 kapuai a hiki i kahi i hoomaka ai nona ka iliaina o 14.168 kapuai kuea. a oia no hoi ka apana aina i hooliloia i ka mea moraki mai ma ka palapala kuai aina a J. H. Kunewa, i hanaia ma Iune 19, 1901, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina, iloko o Honolulu i olelo mua ia ae nei, iloko o ka Buke 223, ma na aoao 267-268.
O na apana aina i hoakakaia ae nei maluna, ua huiia laua iloko o hookahi apana, a nona ka iliaina o 20,591 kapuai kuea.
Ma ke kuike a ma ke dala gula Amerika ka makemake a ma ka aoao o ka mea kuai mai ka lilo o na palapaia kuai.
No na mea aku i koe. e loaa no mai a W. C. Parke mai, lolo iloko o keia moraki o Annie S. Parke. mea paa moraki.
Hanaia ma Honolulu, Sepatemaba 14, 1903.
ANNIE S. PARKE
Mea Paa Moraki,
Ma o kona lolo iloko o keia hana.
W. C. PARKE.
Ma ke Kauoha.
KUAHAUA KOHO BALOTA.
OIAI. ma ke Kanawai 31 o ke kau kumau e ka Ahaolelo o ka Panalaau o Hawaii ua haawiia mai ke kuleana e maiamaia kekahi kau koho balota ma ka la ekolu (3) o Novemaba, A. D. 1903. no ke koho ana i na Luna Kalana, a iloko hoi o kanaono la mamua o ka la ekolu (3) o Novemaba, A. D. 1903, e hoopuka aku ai ke Kiaaina i kekahi kuahaua no ua kau koho balota la:
ANO. NOLAILA, i kulike ai me ia. OWAU O SANFORD B. DOLE. KIAAINA O KA PANALAAU O HAWAII. ma keia ke hoolaha aku nei e malama ia i kau koho balota kuikawa no na Luna Kalana o na Kalana like ole o ka Panalaau o Hawaii, ma ka Poalua, ka la ekolu (3) o Novemaba, A. D. 1903, mawaena o na hora 8 A. M. ame 5 P. M., iloko o na Kalana pakahi a puni ka Panalaau, a koe ke Kalana o Kalawao a i huiia o Kalaupapa, Kalawao ame Waikolu, iloko o ka Mokupuni o Molokai.
O na Kalana, oia keia malalo iho:
KALANA O OAHU: Ka Mokupuni o Oahu ame na mokupuni e ae apau o ka Panalaau i komo ole maloko o kekahi kalana.
KALANA O MAUI: Na Mokupuni o Maui, Molokai, Lanai ame Kahoolawe me na Mokupuni e ae apau e moe ana maloko o ekolu mile ana moana mai ko lakou mau kapakai aku, a koe no nae kela hapa o ka Mokupuni o Molokai i maopopoia o Kalaupapa, Kalawao ame Waikolu.
KALANA O HAWAII KOMOHANA: O na Apana o.Kau, Kohala Akau. Kohala Hema, Kona Akau ame Kona Hema, maluna o ka Mokupuni o Hawaii ame na Mokupuni e ae apau e moe ana maloko o ekolu mile ana moana mai ko lakou mau kapakai aku.
KALANA O HAWAII HIKINA: O na Apana o Hilo. Puna ame Hamakua, maluna o ka Mokupuni o Hawaii, ame na Mokupuni e ae apau e moe ana maloko o eono mile ana moana mai ko lakou mau kapakai aku.
KALANA O KAUAI: O na Mokupuni o Kauai ame Niihau, ame na Mokupuni e ae apau e moe ana maloko o ekolu mile ana moana mai ko laua mau kapakai aku.
Na Luna Kalana e kohoia aku ana:
NO KE KALANA O OAHU.
Ehiku Lunakiai, he elua e kohoia mai ka Apana Lunamakaainana Eha mai, elua mai ka Apana Lunamakaainana Elima mai, a ekolu e koho laula ia mai ke Kalana ae:
Luna Makai, oia ka Luna Koronero ma ke kulana:
Kakauolelo o ke Kalana, oia ka Luna Kakau Kope ma ke kulana;
Luna Hooia;
Luna Helu me Ohi Auhau;
Loio Apana:
Puuku, oia ka Luna Ohi Auhau Laikini ma ke kulana;
Ana Aina.
NO NA KALANA PAKAHI O MAUI,
HAWAII HEMA, HAWAII HIKINA AME KAUAI.
Elima Lunakiai;
Luna Makai, oia ka Luna Koronero ma ke kulana;
Kakauolelo o ke Kalana, oia ka Luna Kakau Kope ma ke kulana;
Luna Hooia;
Luna Helu me Ohi Auhau;
Loio Apana;
Puuku, oia ka Luna Ohi Auhau Laikini ma ke kulana;
Ana Aina.
O na Mahele Hoopaainoa, oia keia malalo iho:
APANA EKAHI.
Puna, Hilo ame Hamakua, Mokupuni o Hawaii.
Mahele Ekahi.-O kela wahi apau o Puna koe o Keaau ame Olaa.
Mahele Elua-Na aina o Keaau ame Olaa.
Mahele Ekolu-Kela hapa o Hilo e moe ana mawaena o Puna ama ke Alanui Ponahawai ame ke alanui ame ka laina e moe la a hiki i ke kai.
Mahele Eha - O kela hapa apau o Hilo e moe la mawaena o ka Mahele Ekolu ame ke Kahawai o Honolii.
Mahele Elima-Kela hapa o Hilo e moe la mawaena o ke Kahawai o Honolii ame ka aina o Makahanaloa.
Mahele Eono-Kela hapa o Hilo e moe la mawaena o ka Mahele Elima ame lalo o ke Awawa o Waikaumalo.
Mahele Ehiku-Kela hapa o ka Apana Koho Ekahi e moe la mawaena o ka Mahele Eono ame lolo o ke Awawa o Kaula.
Mahele Ewalu-Kela hapa o ka Apana Koko Ekahi e moe la mawaena o ka Mahele Ehiku ama ka aina o Kalopa.
Mahele Eiwa-Kela hapa o ka Apana Koho Ekahi e moe la mawaena o ka Mahele Ewalu ame lalo o ke Awawa o Malanahae.
Mahele Umi-Kela hapa o ka Apana Koho Ekahi e moe la mawaena o ka Mahele Eiwa ame Kohala.
APANA ELUA.
Kohala, Kona ame Kau, Mokupuni o Hawaii.
Mahele Ekahi-Kohala Akau.
Mahele Elua-Kohala Hema.
Mahele Ekolu-Kela hapa o Kona Akau e moe la ma ka aoao akau o ka palena akau o Holualoa ame ka laina e holo la mai ke kihi akau o Holualoa a hiki i ke kihi hema o Puuanahulu.
Mahele Eha -Kela hapa o ka Apana Koho Elua e hoopuniia la e ka Mahele Ekolu, Hamakua, Kau, ka palena o Keauhou mai Kau a hiki i Honaunau ame ka palena akau o Honaunau a hiki i ke kai.
Mahele Elima-Kela hapa o Kona Hema e moe la mawaena o Keei ame Olelomoana.
Mahele Eono-Kela hapa o Kona Hema e moe la mawaena o ka Mahele Elima ame Kau.
Mahele Ehiku-Kela hapa o Kau e moe la mawaena o Kona Hema ame Punaluu.
Mahele Ewaluu-Ka hapa i koe o Kau.
APANA EKOLU.
Na Mokupuni o Maui, Molokai, Lanai
ame Kahoolawe.
Mahele Elua-Kela hapa o ka Mokupuni o Molokai, koe o Kalaupapa. Kalawao ame Waikolu.
Mahele Ekolu-Kela hapa komohana o Maui e moe la mawaena o na aina o Waikapu ame Honokawai.
Mahele Eha-Keia hapa komohana o Hanakaoo ame Waihee a i ikeia o Kaanapali.
Mahele Elima-Mokupuni o Lanai.
Mahele Eono- Keia hapa o ka Apana o Wailuku e moe komohana la. a me ke komohana-akau o ka laina e holo la mai ka waha mai o ke kahawai o Wailuku ma ka aoao hema ma na puuone a hiki i ke Awa o Maalaea huiia me ka Mokupuni o Kahoolawe.
Mahele Ehiku-Kela hapa o ka Apana o Wailuku i apoia e ka Mahele Eono, na aina o Pulehunui. Kelialinu, Kailua, Hokuula ame Hamakuapoko ame ke kai.
Mahele Ewalu-Kela hapa apau o Kula, Maui Hikina, e moe komohana la ma ka laina e holo la mai Honuaula a hiki i ka palena akau e Pulehunui ma ka laina o na puu a elua Puu o Kali ame Puu o Koha.
Mahele Eiwa-Ka hapa i koe Kula ame keia hapa o Hamakualoa e moe komohana-hema la o ke Awawa o Maliko, a mauka o ke Alanui e holo ana mai Kaluanui a hiki i ka Halepaahao o Makawao ame ka laina e moe loa la.
Mahele Umi-Ka hapa i koe o Hamakuapoko ame kela hapa o Hamakualoa e moe komohana la o ke Kahawai o Kahalehaku.
Mahele Umi-kumamakahi-Kela hapa o Maui Hikina e moe la mawaena o na Kahawai o Halehaku ame Opuloa.
Mahele umi-kumamalua-Kela hapa o Maui Hikina e moe la mawaena o na Kahawai o Opuloa ame Kapaula.
Mahele Umi-kumamakolu-Kela hapa apau o Maui Hikina e moe la mawaena o ka Mahele Umi-kumamalua ame Kipahulu.
Mahele Umi-kumamaha-Kipahulu a me Kaupo.
Mahele Umi-kumamalima-Kela hapa o Maui Hikina e moe la mawaena o ka Mahele Umi-kumamaha ame na Mahele Ewalu ame Eiwa huiia me Kahikinui ame Honuaula.
APANA EHA.
O kela hapa apau o ka Mokupuni o Oahu e moe hikina ana ame hema o ke Alanui Nuuanu ame ka laina e moe loihi ana malaila a ka Pali o Nuuanu a hiki i ka Lae o Mokapu.
Mahele Ekahi-Kela hapa apau o ka Apana Koho i oleloia e apo la i ka Apana o Honolulu, e moe hikina ana ka laina e holo ana mai ka uwapo loihi o Ala Moana a hiki i ka huina akua o na Alanui Moi ame Punahou,-o ka hoakaka oiaio, oia ka Akau 30˚ 30' Hikina holo ma ke Alanui Punahou a hiki i ka hoomaka ana o ke Alaloa o Manoa; a malaila aku ma ka aoao mauka holo ma ke kae komohana o ke Awawa o Manoa a hiki i ka piko o ua kae la.
Mahele Elua-Kela hapa apau o ka Apana i oleloia a e moe la mawaena o ka palena komohana o ka Mahele ekahi ame ka laina e holo ana mai kahakai ma ke Alanui Sheridan, Alanui hou o Piikoi i hoomoeia iho nei ame Alanui Piikoi, a malaila aku ma ka palena komohana o na aina o Lunalilo Home a hiki i ke kihi hema o Kalawahine, a ma ka palena hikina o Kalawahine holo a hiki i ka hui ana o ka aoao komohana o ka Mahele Ekahi ma ka maka aneane 1400 kapuai mauka o Tantalus.
Mahele Ekolu-Kela hapa apau o ka Apana i oleloia i apoia e na palena komohana o na Mahele Ekahi, Elua ame Ewalu, na Alanui Nuuanu ame Kula, ame ka laina e holo ana mai ka huina o na. Alanui Kula ame Puowaina a hiki i ka pahu hae kahiko iluna o Puowaina ame ka piko o ke Kuahiwi o Konahuanui.
Mahele Eha-Kela hapa apau o ka Apana i oleloia i apoia e ka Mahele Ekolu ame Ewalu, a, e na Alanui Beretania ame Nuuanu.
Mahele Elima-Kela hapa apau o ka Apana i oleloia i apoia e ka Mahele Ewalu ame na Alanui Beretania, Puowaina,. Moi ame Mililani ame ke kuapanalu.
Mahele Eono-Kela hapa apau o ka Apana i oleloia i apoia e na Alanui Mililani, Moi, Puowaina, Beretania ame Nuuanu ame ke Awa-kumoku.
Mahele Ehiku- Kela hapa apau loa o ka Apana i oleloia e moe la mawaho o ka Apana o Honolulu.
Mahela Ewalu-Kela hapa apua o ka Apana i oleloia e moe la mawaena o ka palena komohana o ka Mahele Elua ame ka laina e holo ana mai kahakai mai ma na Alanui Hema, Moi ame Alapai. a mai ke poo mai o ke Alanui Alapai a hiki i ka pahu hae kahiko iluna o Puowaina malaila aku holo ma ke ka'e hikina o ke Awawa o Pauoa a hiki i ka hui ana i ka laina komohana o ka Mahele Elua ma ka maka maikai koke iho o ke kuamoo o ke kualapa ma ke kumu o ka puu o Tantalus.
APANA ELIMA
Kela hapa apau loa o ka Mokupuni o Oahu e moe la ma ke komohana ame ka akau o ke Alanui Nuuanu ame ka laina e moe loihi la mailaila aku a ka Pali o Nuuanu a hiki i ka Lae o Mokapu.
Mahele Ekahi-Kela Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Koolaupoko e moe la ma ke komohana ame ka akau o ka laina e moe ana mai ka Pali o Nuuanu a hiki i ka Lae o Mokapu.
Mahele Elua-Ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Koolauloa.
Mahele Ekolu-Ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Waialua.
Mahele Eha-Ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Waianae.
Mahele Elima-Kela hapa o ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Ewa. huiia na aina o Hoaeae ame Honouliuli.
Mahele Eono-Ka hapa apau i koe o ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Ewa.
Mahele Ehiku-Kela hapa apau o Honolulu a o Kona hoi e moe la ma ka aoao makai o ke Alanui Moi mai ka laina Ewa mai a hiki i ka uwapo o ke Alanui Moi. ame ka aoao mauka o ke Alanui i oleloia mai ka laina Ewa mai a hiki i ke Alanui nui iuka o ke Awawa o Kalihi.
Mahele Ewalu-Kela hapa apau o Honolulu a o Kona hoi e moe la mauka o ke Alanui Moi mai ke Alanui nui iuka o ke Awawa o Kalihi a hiki i ke Alanui Liliha. ame ka laina e mae @poo mai e moe loihi la o ka laina @ Alanui Judd. malaila aku a @ kualapa e waiho ia ma ka @ mohana o ke Awawa o Nuuanu @.
Mahele Eiwa- Kela hapa @ a o Kona hoi e moe la ma ka @ Mahele Ewalu ame ke Alanui Nuuanu @ a ma ka aoao mauka o ke @ la ma Alanui Kula. ke K@ anu ame Alanui Beretania @.
Mahele Umi-Kela hapa o Honolulu o Kona hoi i apoia e na @ Alanui Liliha ame Kula. ke Kah@ anu. na Alanui Beretania ame @ ame ke Awa-kumoku.
APANA EONO
Na Mokupuni o Kauai ame @.
Mahele Ekahi-Mokupuni @.
Mahele Elua- Kela hapa o ka apua o Waimea e moe ana mai @ Ekolu a hiki i ka Lae o Pua@.
Mahele Ekolu-Kela hapa o ka @ na o Waimea e moe ana mai @ a hiki i ka laina mawaena a Waimea ame ka Mahiko o Kekaha @ ma ka laina moe loihi o ka @ oleloia a hiki i ke kai.
Mahele Eha - Mai Kalaheo @ pu me Kalaheo i oleloia a hiki @ pepe a pau pu me Hanapepe.
Mahele Elima-Ka Apana @ K@ mai kona huina me Lihue aku a hoi ka aina o Lawai a pau pu me @ la i oleloia.
Mahele Eono-Ka Apana o Lihue
Mahele Ehiku- E moe ana @aina mai o Papaa a hiki i ka @ Wailua a pau pa ma ka aina o Wailua oleloia.
Mahele Ewalu-E moe ana @ Muliwai o Kalihiwai a hiki @ o Papaa a pau pu me Papaa @
Mahele Eiwa-E moe ana maikai Muliwai o Kalihiwai a hiki i ka @ akau o ka Apana o Waimea.
I HOIKE NO KEIA. KE KAU NUI au i ko'u pulima ame ka hoopili pu ana i ke Sila @ Panalaau o Hawaii Hanaia ma ka Hale M@ Hooko ma Honolulu, @ la 31 o Augate. A. D. 1903.
SANFORD B. DOLE
Na ke Kiaaina
G. R. CARTER
Kakauolelo o ka Panalaau
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
HOOLAHA MANAO PANIKUA KUAI
A KA MEA PAA MORAKI
LUIS VASCONCELLES.
I kulike ai ma na mea i hoopaaia @ ko o kekahi moraki i hanaia e LUIS VASCONCELLES ia GEORGE CLARK, i hanaia ma ka la umi @ Ianuari, A. D. 1898, a i kakau kepeia
ma ka Buke 179. ma na aoao @ 44 ame 45. a e paaia nei i kela manawa e ka Western and Hawaiian Investment Company, Limited, ma ke ano he mea malama moraki. ke haawiia aku nei ka hoolaha ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ua mea nei no ka kumu i uhaiia, e hoike ana i ka uku ole ia o ka ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku a@.
Ke haawi pu ia aku nei no h @ ka hoolaha mahope o ka pau ana @ kolu pule mai ka la i hoopukaia aku ai keia hoolaha, e hoolahaia aka no ka waiwai i hoopaaia ma ka moraki i oleloia no ke kuai kudala ia ana ma ke akea ma na lumi kudala o James F. Morgan, maloko o Honolulu, ma ka Poaono, ka la umi-kumainaiwa (19) o Sepatemaba, 1903. ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
No na mea aku i koe, e loaa no m@ ia Castle & Withington mai, na @ o ka mea paa moraki.
Hanaia ma Honolulu, Augate 22, @.
WESTERN & HAWAIIAN INVEST-
MENT COMPANY. LIMITED
Mea Malama Moraki
O na aina i hoopaaia ma ka moraki i oleloia. oia keia malalo iho.
1. He apana nono ka iliaina o @ Eka, e waiho la iloko o Kapalaalua iloko o Kona Akau. a he hapa keia o ka aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui (Grant) Helu 3019 ia Kaaipulu (w) a i hooliloia i ka Mea Moraki Mai ma ka Palapala Kuai Ain@ David Simona, a i kakau kopeia ma ka Buke 172, aoao 465.
2. He apana nono ka iliaina o @ Eka iloko o Kahului 1. iloko o Kona Akau i oleloia, a he hapa hoi @ aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui (Grant) Helu 983 la Kip@ hooliloia i ka Mea Moraki Mai ma ke Palapala Kuai Aina a Paulo.
3. He apana nona ka iliaina o @ Eka, iloko o Kapalaalaea i oleloia @ he hapa o ka aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 3736, K@ 10,642, a i hooliloia i ka Mea @ Mai ma ka Palapala Kuai Aina @ Hawaiian Tea and Coffee Company i kakau kopeia iloko o ka Buke @ aoao 65.
A pela pu no hoi me na hooliloia @ ame na waiwai lewa i hoakakaia @ lalo iho. e hoike ana:
1. He hoolimalima mai a Paulo @ i kakau kopeia iloko o ka Buke16 aoao 409, no 30 makahiki.
2. He hoolimalima mai a M@ mai maluna o na kumu kope ame @ ni apau maluna o ka aina o M@ iloko o Kona Akau i oleloia.
3. He hoolimalima ma ka Waiwai mai o Akana maluna o na aina kope hoakakaia maloko o laila, iloko o Kona Akau i oleloia.
4. He hoolimalima okoa iho no mai ka Waiwai i oleloia no kekahi mai aina kope e ae ma ka $15.00 o k@ kahiki.
5. He mau hoolimalima okoa @ e paaia nei e ka Mea Moraki M@ ke ano he hapa o kona waiwai iloko o Kona Akau i oleloia.
6. He hookahi kaa hall uka@ 12 hoki, na lio apau loa. na bipi na puaa na moa ame na holoholona e @ e onaia a e paaia ana e ka Mea Moraki Mai i oleloia iloko o Kona Akau @ oleloia.
7. Na mea i kukuluia o na ano apau maluna o na aina i oleloia ma ke ano nona maoli, a i ole. ma ka hoolimalima paha.
A pela pu no hoi me an meaulu e ku nei maluna o na aina @ oleloia ame na meaulu e kanuia akau ana ma keia hope aku, pau pu me na loaa e loaa mai ana mailoko mai olaila a pela pu no hoi me na hana hou. holoholona na hoolimalima hou. a i ole hoolimalima hou ana i na hoolimalima kahiko, a pela pu no hoi me na ukuhoolimalima, na loaa ame na puka o na aina i hoakakaia ae ia maluna.
2978- Aug. 28 Sept. 4, 11, 18