Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 38, 18 Kepakemapa 1903 — Page 3
This text was transcribed by: | Susan Moore |
This work is dedicated to: | Santiago M. Simpliciano |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Moolelo o Laiei=kawai, kaUio Paliuli
MOKUNA XVI.
Hiki o Kahalaomapuana, hookuke mai ia laua nei, a hoi aku la a hiki i Keaau--Ka olelo kauoha a Waka--Pii ka puali koa o ke Alii
e luku i na kaikuahine--Hoouna hou ia na kanaka e pii @--Kena ke Alii i na elele.
Ma ka po ana iho, pii aku la na kanaka he umi a ke Alii i wae @ i na kaikuahine o Aiwohikupua, a o ka hope Kuhina ka @ @makahi, mamuli o ka hookohu a ke Kuhina Nui i hope @.
Ma ka pili o ka wanaao, hiki lakou i kahi e kokoke iki aku ana i Pali@. Ia manawa, lohe aku la lakou i ka hu o ka nahele i ka @ o ke alelo o ua moo nui nei o Kihanuilulumoku, e hanu mai @ @ nei, aole nae lakou i ike i keia mea, nolaila, hoomau @ @ i ka hele ana aole nae lakou i liuliu aku, he ike ana @ @ i ka upoi ana iho a ke a-luna o ua moo nei maluna pono @ @ nei, aia nae lakou nei iwaenakonu o ka waha o ka moo, @ manawa, e lele koke aku ana ka Hope Kuhina, aole i kaawale aku @ @ka koke ia aku la no ia pau loa, aole ahailono.
Elua la, aohe mea nana i ha'i aku keia pilikia ia Aiwohikupua @. A n@ ka haohao o ke Alii i ka hoi ole aku o kona mau koa, alaila, he mea e ka huhu o ke Alii.
A no keia mea, wae hou ae la ke Alii he mau kanaka he iwakal@ @ pii e luku i na kaikuahine, ma ka poe ikaika wale no; a @ aku la ke Kuhina i Hope Kuhina nona e hele pu me na @.
Pii hou aku la no lakou a hiki no i kahi i pau ai kela poe mua ika make, pau hou no i ua moonei, aohe ahailono.
Kali hou no ke Alii aole i hoi aku. Hoouna hou aku no ke Alii hookahi kanaha koa, pau no i ka make; pela mau aku no ka make ana a hiki i ka ewalu kanaha o na kanaka i pau i ka make.
Ia manawa, kukakuka ae la o Aiwohikupua me kona Kuhina i @ kum@ o keia hoi ole mai o na kanaka e hoouna mau ia nei.
I aku o Aiwohikupua i kona Kuhina, "Heaha keia e hoi ole mai @ @ kanaka a kaua e hoouna aku nei?"
I aku la kona Kuhina, "Malia paha, ua pii no lakou a hiki iuka, a no ka ike i ka maikai o kela wahi, noho aku la no, a i ole, @ mak@ mai la no i ou mau kaikuahine."
"P@ auanei e make ai ia lakou, o na kaikamahine palupalu iho la ka mea e make ai o kau manao ana e make ia lakou?" pela aku o Aiwohikupua.
A no ka makemake o ke Alii e ike i ke kumu e hoi ole nei o kona mau kanaka, hooholo ae la laua me kona Kuhina e hoouna i mau elele e ike i ke kumu o keia hana a na kanaka o laua.
Ma ke kanoha a ke Alii, lawe ae la ke Kuhina ia Ulili, ame Aki@hiale, ko Aiwohikupua mau elele mama, a pii aku la e ike i ka pono o kona ma kanaka.
I ua mau elele la i hala aku ai, aole i liuliu halawai mai la me la@a kekahi kanaka kiamanu mai uka mai o Olaa; ninau mai la, "Mah@a ka olua hele."
Olelo aku na elele, "E pii aku ana maua e ike i ka pono o ko makou poe, e noho la i Paliuli, awalu kanaha kanaka i hoounaia, aole hookahi o lakou i hoi ae."
"Pau aku la," wahi a ke kiamanu, "i ka moo nui ia Kihanuilulumoku, aole e pakele mai."
A lohe laua i keia mea, hoomau aku la laua i ka pii ana, aole i@puupu, lohe aku la laua i ka hu a ka makani, ame ke kamumu o na lau e hina ana ma o a maanei, alaila hoomanao laua i ka olelo a ke kiamanu, "Ina e hu ana ka makani, o ua moo la ia."
Maopopo iho la ia laua o ua moo nei keia, e lele ae ana laua ma ko laua kinomanu. Ia lele ana a kiekie laua nei, i alawa ae ka hana aia maluna pono o laua ke a luna e poi iho ana ia laua nei, a no ko laua nei mama loa o ka lele ana ma ko laua ano kinomanu, ua pakele laua.
MOKUNA XVII.
K@a ka ilio aikanaka o Kalahumoku--Ka olelo kauoha a Kalahu moku--l'ii ka ilio e hakaka me ka moo nui me Kihanuilulumoku
--Lanakila ka moo maluna o ka ilio--Hoi aku ka ilio ua pau na pepeiao me ka huelo--Hoi o Aiwohikupua i Kauai--Hoouna ke
Alii i na elele e hele i o Poliahu la--Hoopauia na elele o ke Alii.
I kela wa, lele kaawale loa aku la laua a hala loa i luna lilo, i na@ iho ka hana o ua o Ulili ma i ke a-lalo o ua moo nei e eku ana i ka honua me he Oopalau la, alaila, he mea weliweli ia laua i ka nana aku, mapopo iho la ia laua, ua pau ko lakou poe kanaka i ka make, hoi aku la laua a olelo aku la ia Aiwohikupua i ka laua mea i ike ai.
Ia manawa, kiiia aku la o Kalahumoku, ka ilio nui aikanaka a Aiwohikupua e hele e pepehi i ka moo a make, alaila, ka@wahine o Aiwohikupua.
I ka hiki ana o Kalahumoku ua ilio aikanaka nei o Tahiti imua o @ana moopuna (Aiwohikupua.) "E pii oe i keia la e luku aku i o@ mau kaikuahine," wahi a Aiwohikupua, "a e lawe pu mai ia Laieikawai."
Mamua o ko ka ilio pii ana e luku i na kaikuahine o Aiwohikupua ka@ha mua ua Ilio nei i ke Alii, ame na kaukaualii, ame na kanaka @ a penei kaua olelo kauoha: "Auhea oukou, ma keia pii ana a @ nana oukou i keia la iuka, ina e pii ka ohu a kupololei iluna a kiekie loa, ina e hina ka ohu ma ka lulu, alaila, ua halawai wau @ Kihanuilulumoku, manao ae oukou ua hoaikana maua. Ina hoi e @ ka ohu i makani, alaila, na hewa o uka, ua hakaka mana me @ moo nei. Alaila, o ka pule ka oukou i ke akua ia Lanipipili, nana ae oukou i ka ohu a i hina i kai nei, na lanakila ka moo; aka @, i pii ka ohu iluna a hina iluna o ke kuahiwi, alaila, ua hee ka moo@ o ko kakou lanakila no hoi ia. Nolaila, e hoomau oukou i ka p@ a hoi wale mai au."
I ka pau ana o keia mau kauoha, pii aku la ka ilio, hoouua pu ak@ la o Aiwohikupua ia Ulili laua me Akikeehiale, i mau elele na la@ @ ha'i mai ka hana a ka moo me ka Ilio.
I ka ilio i hiki aku ai iuka ma kahi kokoke i Paliuli, na hiamoe nae o Kikanuilulumoku ia manawa. I ua moo nei e moe ana, hikilele ae la oia mai ka hiamoe ana, no ka mea, ua hoopuiwaia e ka hohono ilio, ia manawa nae, ua hala hope ka moo i ka ilio, e hele aku ana e loaa ke kiai mua o ke Aliiwahine.
Ia manawa, hanu ae la ka moo ka hookalakupua hoi o Paliuli, a ike aku la ia Kalahumoku i ke aiwaiwa o Tahiti, ia manawa, wehe ae la ua moo nei i kona aluna e hoouka no ke kaua me Kalahumoku.
I kela manawa koke no, hoike aku ana ka ilio i kona mau niho imua o ka moo. O ka hoomaka koke no ia o ke kaua, ia manawa,
@ lanakila ka moo maluna o Kalahumoku, a hoi aku la ka ilio me ke ola mahunehune, ua pau na pepeiao ame ka huelo.
I ka hoomaka ana nae o ko lana hakaka, hoi aku la na el@le @ ha'i aku la ia Aiwohikupua ma i keia kana weliweli.
A lohe aku la lakou ia Ulili ma i keia kaua a ka moo me ka ilio, a he mea mau nae ia Aiwohikupua ma ka nana ia uka.
Ia lakou no e nana ana; pii ae la ka ohu a kupololei iluna aole i epuupu, hina ana ka ohu i kai, alaila, manao ae la o Aiwohikupu ua lanakiia ka moo, alaila, he mea kaumaha ia Aiwohikupua no ke pio @ @ ko lakou aoao.
Ma ke ahiahi o @a la hoouka kaua nei o na kopueu, hoi mai ana @ Kalahamoku me ka nawaliwali, na pau ke aho, i nana aku ka @ @ ke Alii i k@na ilio, ua pau na pepeiao ame ka huelo i ka @.
A no keia mea, manao ae la o Aiwohikupua e hoi, no ka mea, ua @ lakou. Hoi aku ia lakou a hiki i Kauai, a ha'i aku la i ke ano o kana hele ana, ame ka lanakila o ka moo maluna o lakou. (O ke kolu keia o ko Aiwohikupua hiki ana i Paliuli no Laieikawai, aole he ko iki o kona makemake.)
Ma keia hoi ana o Aiwohikupua i Kauai, mai ke kii hope ana ia Laieikawai, alaila, hoopau loa o Aiwohikupua i kona manao ana no Laieikawai. Ia manawa ka hooko ana a Aiwohikupua e hooko i ka olelo kauoha a Poliahu.
I kela wa, papaiawa ae la o Aiwohikupua me kona mau kaukaualii ame na haiawahine ona e hoopau i kana olelo hoohiki imua o Lanipipili kona akua.
A loaa kona hoomaikaiia imua o kona akua, me ke kalaia o kona hala hoohiki. "Aole e lawe i kekahi o na wahine o keia mau mokupuni i wahine hoao," e like me na mea i hoikeia ma kekahi o na Mokuna mua o keia moolelo.
A pau na la o ka papaiawa ma Kauai, hoouna aku la ia i kona mau elele ia Ulili laua me Akikeehiale, e holo aku e ha'i i ka olelo kauoha a ke Alii imua o Poliahu.
Ma ko laua ano kino manu, ua lele koke laua a hiki i a Hiuaikamalama la ma Hana, a hiki laua, ninau aku i na kamaaina. "Auhea la ka wahine hoopalau a ke Alii o Kauai. "Eia ae no," wahi a na kamaaina.
Hele aku la laua a halawai me ke Aliiwahine o Hana.
Olelo aku la na elele i ke Aliiwahine, "I hoounaia mai nei maua e ha'i aku ia oe, ma ke kauoha a ko kane hoopalau. Ekolu malama ou e hoomakaukau ai no ka hoao o olua, a ma ka ha o ka malama i ka po ia o Kulu e hiki mai ai oia a halawai olua e like me ka olua hoohiki ana."
A lohe ke Aliiwahine i keia mau olelo, hoi aku la na elele a hiki i o Aiwohikupua.
Ninau mai la ke Alii. "Ua halawai olua me Poliahu?"
"Ae," wahi a na elele, "ha'i aku nei maua e like me ke ka@oha, ke hoomakaukau la paha kela, i mai nei nae o ua o Poliahu ia maua, ke hoomanao la no nae paha ia i ke konane ana a maua?"
"Ae paha," wahi a na elele.
A lohe ke Alii i keia olelo hope a na elele, manao ae la o Aiwohikupua i keia mau olelo, aole ia i hiki i o Poliahu la, alaila, hoomaopopo aku la o Aiwohikupua, "Pehea ka olua hele ana aku nei?"
Ha'i aku laua, "Lele aku nei maua a loaa he mokuaina, lele hou aku no a he wahi mokuaina loihi, malaila aku maua a he mokuaina nui e like me ka moku i loaa mua ia maua a he mokuaina nui e like me ka moku liilii iho e like me kahi moku loihi, a he wahi mokuaina uuku loa iho, lele aku la maua ma ka aoao hikina o ua moku la, a hiki maua he hale malalo o na puu, a he malu e uhi ana, @laila o Poliahu i loaa ai ia maua, oia la."
I mai la o Aiwohikupua, " Aole i loaa ia olua o Paliahu, o Hanaikamalama aku la ia."
Aka, ma keia hana a na elele lalau, ua ho-aia ka inaina o ke Alii no kana mau elele, nolaila, ua hoopauia ko laua punahele.
Ma keia hoopau ia ana o ua o Ulili ma, manao iho la laua, e ha'i i na mea huna i papaia ia laua e ko laua haku, nolaila, ua hooko laua i ka laua mea i ohumu ai.
MOKUNA XVIII.
Hoounaia he elele hou i o Poliahu la, o Koae--Lele o Koae me ka olelo kauoha a ke Alii--Holo o Aiwohikupua i o Poliahu la--
Hoao na Alii--Hoi na Alii i Kauai--Hele na elele kahiko o ke Alii e ha'i ia Hinaikamalama i ka hoao ana o Aiwohikupua me
Poliahu--Holo o Hinaikamalama i Kauai--Hele o Hinaikamalama i ka aha lealea--Ha'i o Hinaikamalama i kona kumu i hiki ai i
Kauai--Hooko o Aiwohikupua i kana hoohiki me Hinaikamalama.
A Mahope iho o ka hoopauia ana o Ulili ma; hoouna hou aku la oia ia Koae, kekahi o kana mau elele mama e like me ka olelo kauoha i na elele mua.
A hiki o Koae i Poliahu la, halawai aku la laua, ha'i aku la o Koae i ke kauoha a ke Alii e like me ka mea i haiia ma na pauku hope o ka Mokuna 17 o keia Kaao; a pau na olelo a ke Alii i ka haiia, hoi aku la ko ke Alii elele, a ha'i aku la ma ka pololei, alaila, he mea maikai ia i kona Haku.
Noho iho la o Aiwohikupua, a i na la hope o ke kolu o ka malama; lawe ae la ke Alii i kona mau kaukaualii, ame na punahele, i na haiawahine hoi, na hoa kupono ke hele pu ma ke kahiko ana i ka hanohano Alii ke hele ma kana huakai no ka hoao o na Alii.
I na la i o Kaloa kukahi, haalele o Aiwohikupua ia Kauai, holo aku oia he kanaha kaulua, elua kanaha kaukahi, he iwakalua peleleu.
Mamua o ka po hoao o na Alii, i ka po i o Huna, hiki lakou i Kawaihae, ia manawa, hoouna aku la oia ia Koae, kona elele e kii ia Poliahu e iho mai e halawai me Aiwohikupua, i ka la i kauohaia ai e hoao.
A hiki ka elele imua o Aiwohikupua mai ke kii ana ia Poliahu, a ha'i mai la i kaua olelo mai a Poliahu mai. "E ke kauoha a ko wahine, ma Waiulaula olua e hoao ai, ina e ike aku kakou ma ke kakahiaka nui o ka la o Kulu, e halii ana ka hau mai ka piko o Maunakea, Maunaloa, ame Hualalai, a hiki i Waiulaula, alaila, ua hiki lakou i kahi o olua e hoao ai, alaila, hele aku kakou, pela mai nei."
Alaila, hoomakaukau ae la o Aiwohikupua i kona hanohano Alii.
Kahiko aku la o Aiwohikupua i kona mau kaukaualii kane, ame na kaukaualii wahine, ame na punahele, i ka Ahuula, a o na haiawahine kekahi i kahikoia i ka Ahuoeno. A kahiko iho la o Aiwohikupua i kona kapa hau a Poliahu i haawi aku ai, kau iho la i ka mahiole ie i hakuia i ka hulu o na Iiwi. Kahiko aku la oia i kona mau hoewaa, ame na hookele i na kihei paiula, e like me ke kahiko ana i na hoewaa o ke Alii, pela no na hoewaa o kona puali alii apau.
Ma na waa ukali o ke Alii, he umi kaulua e hoopuni ana i ko ke Alii waa, a maluna o na waa ukali o ke Alii, he poe akamai i ke kaeke. Pela i kahikoia ai o Aiwohikupua i ko laua la i hoao ai me Poliahu.
Ma ka la o Kulu, ma ke kakahiaka, i ka puka ana ae o ka la a kiekie iki ae, ike aku la o Aiwohikupua ma i ka hoomaka ana o ka hau e uhi maluna o ka piko o na mauna, a hiki i kahi o laua e hoao ai.
I kela manawa, ua hiki o Poliahu, Lilinoe, Waiau, ame Kahoupokane, i kahi e hoao ai na Alii.
Ia manawa, hoomaka o Aiwohikupua e hele e hui me ka wahine noho mauna o Maunakea. E like me ka mea i oleloia maluna, pela ko ke Alii hele ana.
Ia Aiwohikupua ma e holo aku ana i ka moana mai Kawaihae aku, he mea e ka olioli o Lilinoe i ka hanohano launa ole o ke Aliikane.
A hiki lakou i Waiulaula, ua pauhia lakou e ke anu, a nolaila, hoouna aku la o Aiwohikupua i kona elele e hai'i aku ia Poliahu, "Aole e hiki aku lakou no ke anu."
Ia manawa, haalele o Poliahu i kona kapa hau, lalau like ae la ka poe noho mamua i ko lakou kapa la, hoi aku la ka hau a kona wahi mau.
Ia Aiwohikupua ma i hiki aku ai ma ko Poliahu ma wahi e noho ana, he mea lealea loa i ke Aliiwahine na mea kani o na waa o ke Aliikane, a he mea mahalo loa no hoi ia lakou ka ike ana i ko ke Aliikane hanohano, a maikai hoi.
Ia laua i hui ai, hoike ae la o Aiwohikupua, ame Poliahu i na aahu o laua i haawi mua ia i mau hoike no ka laua olelo aelike.
Ia manawa, hoao ae la na Alii, a lilo ae la laua i hookahi io, hoi ae la lakou a noho ma Kauai iuka o Honopuwai.
O na elele mua a Aiwohikupua, o Ulili laua me Akikeehiale, na laua i hele aku e ha'i ia Hinaikamalama i ka hoao ana o Aiwohikupua me Poliahu.
Ia Hinaikamalama i lohe ai i keia mau olelo no ka hoao o Aiwohikupua ma, ia manawa, noi aku la oia i kona mau makua e holo e makaikai ia Kauai, a ua pono kana noi imua o kona mau makua.
Hoolale ae la kona mau makua i na kanaka e hoomakaukau i na waa no Hinaikamalama e holo ai i Kauai, a wae ae la ia mau hoahele kupono no ke Alii me ke ano mua o ka huakai Alii.
A makaukau ko ke Alii mau pono no ka hele ana, kau aku la o Hinaikamalama ma na waa, a holo aku la a hiki i Kauai.
Iaia nei i hiki aku ai, aia o Aiwohikupua me Poliahu ma Mana, e akoakoa ana na Alii malaila no ka la hookahakaha o Hauailike me Makaweli.
Ia po iho, he po lealea ia no na Alii, he kilu, a he kaeke na lealea ia po.
Ia Aiwohikupua ma e lealea ana ia manawa, ma ka waenakonu o ka po, hiki aku la o Hinaikamalama a noho iloko o ka aha lealea; a he mea malihini nae i ka aha keia kaikamahine malihini.
Ia manawa aia nei i komo aku ai iloko o ka aha lealea, aole nae o Aiwohikupua i ike maopopo mai ia manawa, no ka mea, ua lilo i ka hua kaeke.
Ia Hinaikamalama e noho ana iloko o ka aha lealea, aia hoi, ua komo iloko o Hanailiki ka iini nui.
Ia manawa, hele aku la o Hauailiki a i ka mea ume i aku la. "E hele oe a olelo aku ia Aiwohikupua e hoopau ka hula kaeke, i kilu ka lealea i koe. Aia a kilu, alaila, kii aku oe a ume mai i ka wahine malihini, o ko'u pili ia o keia po."
Ma ke kauoha a ka mea nona ka po lealea e kilu, ua hoopauia ke kaeke.
Ia Hauailiki e kilu ana me Poliahu, a i ka umi o na hauna kilu a laua. Ia manawa, ku mai la ka mea ume a kaapuni ae la a puni ka aha, hoi mai la a kau aku la i ka maile ia Hauailiki me ke oli ana, a ku mai la o Hauailiki.
Ia manawa, kali mai la ka mea ume i ka maile a kau aku la maluna o Hinaikamalama, a ku mai la.
Ia manawa a Hinaikamalama i ku mai ai, nonoi aku la oia i ka mea ume e olelo ae, a kunou mai la ka mea ume.
Ninau aku la o Hinaikamalama i ka mea nona ka aha lealea, haiia mai la no Hauailiki me Makaweli.
Iloko o kela manawa, huli pono aku la o Hinaikamalama a olelo aku ia Hauailiki, "E ke Alii nona keia aha lealea, ua lohe ae la wau nau keia aha, ua umeia ae nei kaua e ka mea ume o ka aha lealea au e ke Alii no ka hoohui ana ia kaua no ka manawa pokole, alia nae wau e hooko i ka ume a ka mea nana i ume ia kaua e like me kona makemake. Aka, e hoakaka ae wau i ko'u kuleana i hiki mai ai ia Kauai nei, mai kahi loihi mai. Oia la, o Aiwohikupua ko'u kuleana i hiki ai i keia aina, no kuu lohe ana ae nei ua hoao oia me Poliahu, nolaila i hele mai nei wau e ike i kona hoopunipuni nui ia'u. No ka mea, hiki ae kela i Hana ma Maui, e heenalu ana makou, na laua la nae ka heenalu hope loa, a pau ka laua heenalu ana, hoi laua e konane ana makou, makemake no oia i ke konane, kau hou ka papa konane a paa, ninau aku wau i kona kumu pili, kuhikuhi kela i na kaulua. Olelo aku wau, aole o'u makemake i kona kumupili, alaila, ha'i aku wau i ka'u kumupili makemake, o na kino no o maua, ina e make wau iaia ma ke konane ana, alaila, lilo wau nana, ma kana mau hana apau e olelo ia ia'u, malaila wau, ma na mea kupono nae, a pela no hoi wau ina e make oia ia'u, alaila, e like me kana hana ia'u, pela no ka'u iaia; a holo like ia maua keia olelopaa. I ke konane ana nae, aole i liuliu, paa mua ia'u na luna o ka papa konane a maua, o kona make iho la no ia. I aku wau iaia, ua eo oe, pono oe ke noho me a'u e like me ka kana pili ana. I mai kela, 'Alia wau e hooko i kau kumupili a hoi mai wau mai kuu huakai kaapuni mai, alaila, hookoia ke kumupili au e ke Aliiwahine.' A no keia olelo maikai aia nei, ua holo like ia ia maua, a no keia mea, noho puupaa wau me ka maluhia a hiki mai i keia manawa. A no kuu lohe ana ae nei he wahine ka ia la, oia ko'u hiki mai nei ia Kauai nei, a komo mai la i ko aha lealea e ke Alii, oia la."
Ia manawa, nene aku la ka aha kanaka a puni ka papai kilu, me ka hoahewa loa ia Aiwohikupua. Ia manawa no, a Hinaikamalama e haiolelo la, alaila ua hoopihaia o Poliahu i ka huhu wela, o kona hoi no ia i Maunakea a hiki i keia la.
Mahope iho nae o ka haiolelo ana a Hinaikamalama, hoomaka hou ke kilu, ia Aiwohikupua laua me Makaweli ke kilu ia manawa.
Ia manawa, ku hou mai la ka mea ume o hooili hou i ka maile maluna o Hauailiki me Hinaikamalama, a ku ae la o Hauailiki, a ku mai la no hoi o Hinaikamalama. Ma keia ume hope, hai mai la o Hinaikamalama i kana olelo imua o Hauailiki, "E ke Alii e, ua hoohuiia kana e ka mea ume ma ka mea mau o na aha lealea. Aka, alia wau e ae aku, aia ae mai o Aiwohikupua e hooko maua i na hoohiki a maua, a pau ko maua manawa, alaila, ma ka po lealea hou a ke Alii, e hookoia ai ka ume o keia po no kaua." Alaila, he mea maikai loa ia i ko Hauailiki manao.
Ia po no, iloko o ko laua manawa hoomaha no ka hooluolu i ka hoohiki ana, hiki mai la ma o Hiuaikamalama ke anu maeele loa, no ka mea, ua kuu mai la o Poliahu i ke anu o kona kapahau maluna o kona enemi.
Ia manawa, hapai ae la o Hinaikamalama he wahi mele:
"He anu e he a--nu
He anu e wale no hoi keia,
Ke ko nei i ke ano o kuu manawa,
Ua hewa ka paha loko o ka noho hale,
Ke kau mai nei ka halia i kuu manawa,
No ka noho hale paha ka hewa--e.
E kuu hoa--e, he anu--e.
MOKUNA XIX.
Hiki hou ke anu ia Hinaikamalama--Hiki ka wela ia Hinaikamalama--(Waiho ke kamailio ana no Aiwohikupua , kamailio no
Hinaikamalama)--Hiki hou o Hinaikamalama ma ka aha lealea--Ka olelo hoakaka a Hinaikamalama ia Hauailiki--Komo o
Poliahu, Lilinoe, Waiau ame Kahoupokane--(Haalele i ke kamailio ana no Hinaikamalama)--Ka olelo kauoha a Kauakahialii
ia Kekauakahialii ia Kekalukaluokewa--Make o Kauakahialii--Ke kauoha a Kailiokalauokekoa.
A pau ke oli ana a Hinaikamalama, olelo aku la oia ia Aiwohikupua, "Auhea oe, e apo mai oe ia'u a paa i mehana iho wau, hele mai nei kuu anu a anu, aohe wahi anu ole."
Alaila, hooko mai la o Aiwohikupua i ka ka wahine olelo, alaila, loaa mai la ka mahana e like me mamua.
A hoomakaukau iho la laua e hooluolu no ka hooko i ka laua hoohiki ma ka hoopalau ana, alaila, hiki hou mai la ke anu ia Hinaikamalama, o ka lua ia o kona loaa ana i ke anu.
Ia manawa, hapai hou ae la oia he wahi mele, penei:
"E ke hoa, e, he a--nu,
Me he anu hau kuahiwi la keia,
Ke anu mai nei ma na kapuai,
Ke komi nei i kuu manawa,
Kuu manawa hiamoe--hoi,
Ke hoala mai nei ke anu ia'u,
I kuu po hiamoe--hoi."
I keia manawa, olelo aku la o Hinaikamalama ia Aiwohikupua, "Aole anei oe i ike i ke kumu o keia anu o kaua? Ina ua ike oe i ke kumu o keia anu, alaila e ha'i mai; mai huna oe."
I aku o Aiwohikupua, "No ko punalua keia anu, ua huhu paha ia kaua, nolaila, a@hu ae la ia i ke kapa hau ona, nolaila na anu."
(Aole i pau.)