Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 34, 21 August 1903 — Page 1
This text was transcribed by: | Cathy Honeycutt |
This work is dedicated to: | Megan |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoopukaia I na kakahaika Poelima a pau
NUPEPA KUOKOA, AUGATE 21, 1903.
@KE XLI HELU 34. NA HELU APAU 2977.
Ua Make i ka uwea
Uwila Telepona
Ka ka @ a ka po Poakolu nei, @ aku a Yee Tung, he Pake @ mahi laiki, i ka hele @ kekahi Pake okoa iho @ no ko laua mau wahi @ Moi.
@ @iki ana aku ha inau i-a @ aoao Ewa o ka uwapo @ ka wa o Yee Tung @ uwa me ka ‘ea pul. @ hoi i ikeia aku ai e @ ka uwila a puni kona @uo. @ mai kekahi uwea u vi@ @ ana i ke alanui.
@ ana Hoko o kela uwea, @ ia oia e kahea me ka @. Make wau! Make wau! a @ @awa i kahea ai e like @ keia.
@ ma o kono hoa e hele pu @ ilikia o kona hoa, ua mea @ la e lalau i ke kino, aka, ua @ aku ia ka poei kaalo ne i kela @ hana oia e like me kela o pau @ @ko o ke kulana nookani.
@ wa a ka uwila e lalapa ana ua @ mai @a kela mea e ko makai @ a ku ana ma ke kihi o na hale @ @iula kaaahi, a ua holo koke mai @ kahi o ka pilikia. I kona hoo@ ana mai i ke kino, ua honi aku @ @a i ka hohono o ke kino e ai ia @ e ka wela o ka uwila, a na keia @ i hookomo mai i ka maka’u lioko @ mea apau e ku kokoke ana mala@.
Wi ka hookaulua ole, ua kii aku ka makai i kekahi panuku iaau a hookomo aku la i kahi a ke kino e waiho ana. Ua hoomaka iho la ola e wehe i ka uwea e hihia ana, a e hau’e ana ka ua i kela wa, a ina i pulu ka laau ana e naa ana, ina ua komo pu oia iloko o ka pilikia.
Ua hoouna koke ia aku ia ka lohe i ke keena makai, a ua hoouna@a ma’ he mau makai no ke kiai ana i keia wahi. I keia wa, ua nui mai ‘na Pake e weliweli a ka uwila.
Ma pau koke ole no paha heia pilikla ina aole i hiki mai o Maile, he kanaka hana uwila e hana nei no ka hui hana uwila o ke Aupuni. Nana i oki ka uwea, a oia ka mea i pau ai ka hana a ka uwila.
Ma ka Maile hoike i ka makai he uwea telepona ka uwea i make ai keia Pake ma o ka moku ana a haule inaiuna o ka uwea o ke kaa uwila a oia ke kumu i ikaika ino loa ai ka uwila.
I ka loaa ana aku o ke kino i na makai, ua ikela iho la ua papea na wawae o Yee Tung. O kekahi m’a no hoi i ikaika ino loa ai, oia no ke komo @ana o kona mau wawae iloko o ka wai, no ka mea, o ka wai, oia kekahi mea e ikaika loa ai ka uwila i ka popehi ana i kekahi kino ola.
I kela mau ia iho nei no ko Yee Tung hiki ana mai ma ke kulanakauhale nei me ka manao e holo aku no Kina. I ka ioaa ana aku o kona kino i na makai, ua huliia iho kona mau pakeke a loaa he huina o $2.@5ma ke gula ame $4:40 ma ke dala keokeo. Ma aehinei i noho ai ka aha korone o e hooholo i kona kumu make.
Kolohe Maopopo
O Casti@@, he hapa Paniolo, ka i @ ae ma ka Halewai ma ke kaka@ Lepule nei a hoike aku i na makai i kona pilikia a olelo aku he halemake kona e hopula kekahi kai@ahine Hawaii no ka hewa hoeha @ ka hoao e lawa i ke ola. He ino@ maoli no hoi kona kulana i kona @ ana ae, e kahe ana ke koko ma @ mau papalina a wa kokoke hoi kekahi o kona mau pepelao e maheieia @ kaawale. Ua moku kukonukonu no @ kekahi aono o kono poo.
Ma ka Castino olelo i ka makai, e @ ana oia ma kekahi lumi ma Kakaake i ka wa i komo mai ai kekahi wahine opio iloko o ua lumi nei a pepehi mai lala me ka hono ana e lawe @we i kana dala. I kona wa i loaa @ ai i ka hahauia, aa kokoke loa @ mau kono ike ame kona lohe, eia @ wa ike maopopo oia i ka puka ana @ @a kaikamahine nei mailoko aku o @a lumi.
@a hoouna loa ia aku o Castino no @ Haukauila no ka humuhumu hou @a i kona pepelao ame ke poho hou @ i kono poo a ua kauohaia aku @ e moe malie. I ka loaa ana o @eia @ i ke ke keena makai ua hele koke @ lakou e noil i kela hana karaime. @a loaa aku ka wahine opio i oleioia @ ka nui ole o ka hana, a i kono ni@hauia ana aku, ua ha’i mai oia i @kahi moolelo i kaawale loa mai ha @ aku, a ua aponoia mai kela @elo e ka poe e noho kokoke ana i @ wahi.
@ kaha olelo, e noho ana no ka ia @ko o kona lumi i ka wa a Castino @ kekahi mau kanaka e iho i kaalo @ ai mawaho, a ua ano ona kele poe. @ ka ike ana mai o Castino iaia, ua @ mai oia e komo iloko o ka lumi ma ka pukaaniani a ia wa no hoi i @ aku ai ua wahine opio nei i ka @ @ I loaa mua aku i kona mau @.
O keia mea i paa aku ma kona lima, @ pakeke wai kahiko, a i ka o-i ana @ o ke poo o Castino ma ka paepae @ ka pukaaniani, oia ka manawa i “le@”@ aku ai ua pakeke nei no ke poo @ @ @ mea i hoonawaliwali i ka mea @. O ka pakeke hoi, ua opaha pu @ea hooku’i ana me ke poo o ua Pa@ nei, a o kona mau hoa hoi ua @ mai ke kahua aku o keia kaua @ana.
No ka nui o ka poe i apono mai i ka @ hookaka a ka wahine opio ua @kuuia e keia kaua hahana, ua laweia mai no ka Halewai no ka hookomo @ malalo o ka malu o ke keena @akai.
Ke Komite Hoeneu a Hoopapa
E ma makamaka, hoahoha, a laia o ka Ahahui Hooulu a Hoola Lahui aloha oukou, eia mai ko kokau makamaka. Niau Iaukea, ke hele aku la @ @ ano ke komite. E oluolu e hoo@ aku iaia me ke aloha pumehana @ hoi kela wahi kanaenae.
Owaa mai kau e hea mai ai,
E hea ke kanaka e komo maloko,
E h@ai ai a hewa e ka waha,
Oia no ka uku la a la Leo.
Me ka mahalo,
EUGENIA K. REIS
Iaka@ Ahahui Hoolu a Hoola Lahui
Na Mea Hou mai
ka Aina Wai mai
Laie, Aug. 19—Ua lilo na lede ame na kaikamahine i poe keonimana i kela wai ke wehe nei lakou i ko lakou mau papale i ka wa e komo ai iloko o ka halepule. Aia a pau ka pule ana, aiaila, hoomaka e kau hou na papale ke puka aku mawaho, a eia ke malamaia nei kela rula e na lede ame na kaikamahine o Laie nei.
He hoku keonimana ke nana aku oe, a i loli wale no i ka nui o ka lauoho maluna o ke poo. Ke kono pu ia aku nei ka poe apau o ka Hoomana Moremona e wehe ae i na papale ooma Hanamaulu a e hoohalike mai me kela poe.
Ua hookuu mai i kela hanu ana o Samuela Opio ma ka wanaao Lapule, Augate 9. He keiki oia na Mrs. Kapika o Laie nei.
Ma ke kakahiaka Poalima, Augate 14, i haalele mai ai i keia oia ana o Mrs. Kahele Koa. Ma Hauuia i hoomoeia aku ai kona kino wailua.
Ma ke awakea Poalima, Augate 19, i kokoke iho ai kekahi poe ma’i pau nui i ka make mamuli o ka ai nui ana i kekahi hua mea ai a ka Pake e ulu ana maloko o ka mahinaai. He “kukui nut” a i oia he “momona ka inoa o keia mea. I ka ai ana o ua poe nei, pii mai ana ka mauleule pii ka luai maluna, iho no hoi ko laio a pii pu ke koko ia manawa hookahi. He umi ka nui o kela poe i loohai i keia haawina popilikia.
Mai ai wale i na hua ni i malihini i kou opu, o pilikia auanei e like me keia poe.
Eia o Mrs. Nalia Kekauoha ame Miss Lucy Waa ke waiho nei iloko o ka nawaliwali i keia mau ia.
E hoohuiia aku ana o Mr. Kena Kahawaii iloko o ka berita maemae e ka materemonio me kekahi o na lede o Kahana ae nei ma kekahi o heia mau ia e nee aku nei.
He ekoiu Kepani ka i hopuia ma Laie nei i ka Lapule nei, Augate 19. O ke Kepani mua, ua hoao aku oia e lawe i ke oia o kona enemi ma ka pu ki manu, a no ia hewa, ua kauia aku he $15.00 kona hoopa’i.
He eepa o kela ano lahui like no, ua hoao e lole me ka pahi i kona enemi, a ua kauia aku ka uku auhau o $20.00 maluna ona.
O ke kolo iho, he mau olelo hoi kana i weliweli nui ia, a ua hoomaluia aku oia no hookahi maka@iki mai ka olelo hou ana i na olelo hooweliweli.
KINO WAILUA EEPA.
Ma ka hora elua o ka wanaao Poaono nei, Augate 15, ua ikeia aku ia he mau kino wailua elua, he mau kane, e hele olohelohe ana mawaho iho o Lihaupuaikawai, hele mai ia a hiki i ke kihi o ka pa o Mr. Lokai, ku like lao la iwaena konu, pii kekahi i uka, iho kekahi i kai, a hoi hou mai ia a hui.
Nee hou mai ia no mua, a maoope iho o ka pa o Mr. J. Kahlona, ku like iho la a pii kekahi i uka a iho kekahi i kai, hoi hou mai no a hui pu, nee aku la a kahi o Mr. W. N. Kaahanui ame D. W. Pehenui, a malalla i nalowale iho ai ua mau kino wailua nei.
He mau kino maikai a kiekie ma kahi o @ono kepuai.
E ke kiai o ka po, heaha keia a auwana hele nei?
GEORGE POOLOA.
Ka Heihei no ke
Kiaha Amerika
O ke kii na’una ae, oia ke kil o ke kiaha Amerika, ka mea a Pelekane i hoao ai no na makahiki i oi aku maluna o ke kanaha e kaihi mai ka paa ana a Amerika. Ua nui ko Pelekane hooikaika e lawe, aohe no nae i ko.
Eia ke heihei nei na moku hei hei Shamrock III o Pelekane ame ka Reliance o ka Amerika, a ma nehinei Augate 20, i l oemaka ai na hana. O ka lono i loaa mai no keia heihei, ua haule loa, kela mau moku mahope o ka munawa i kaupalenaia, a no ia kumu, ua helu ole ia keia heihei.
Ma ka lono telegarapa i loheia mai ai he hookahi mile ka oi o ka moku Amerika mamua o ka moku Pelekane i ka manawa i hoopaneeia ai ka heihei. Aiwaiwa no hoi ka holo o ka moku Amerika Reliance, a poho pu no hoi ka manaolana i ka haule loa i muliwaa ka moku Pelekane Shamrock.
Na Keiki Kinipopo Kaleponi
I ka hoi ana mai nei o Lolo Brooks mai kana huakai aku nei no Baltimore, Merelana, ua olelo ae oia laia ma Kapa akiko, ua kamailio oia me kekahi mau hui kinipopo o Kapalakiko ame Okalana, a ua ha’i mai kela mau hui i ko lakou makemake e hele mai no na mokupuni nei e paani kinipopo ai no ke kau hooilo e hiki mai ana.
He mau hui kinipopo keia e paani ana a puni ka makahiki, a ina e maopopo pono ko lakou holo mai, alaila e hiki mai ana paha, lakou maanei mamua o ke Kilikamaka. No ko lakou paani mau, ua nui ko lakou makaukau ma kela mea he kinipopo, a he mea maopopo no hoi ua oi ae ko lakou makaukau mamua o ko kakou mau hui e paani nei. E waihoia aku ana keia kumuhana imua o ka hui kinipopo nui ma keia halawai kumau iho.
He mea maikai i’o no ka hele ana mai na, hui akamai e paani me ko kakou mau hui, no ka mea, he mea ia e haawi mai ai i ko kakou mau keiki he mau ike ano hou iloko o ka hana paani kinipopo.
Ua Haulehia Mala
lo o ka Hui Punahou
O ka auina la Poaono nei, oia kekahi o na la piha loa ia o ke kahua kinipopo o Kamoiliili e na kanaka, a ua hiki aku no paha ka heluna o na kanaka i hiki ne malaila maluna o ka hookahi tausani. He maikai maoli no na hana kinipopo i malamaia ma ia la a ua makepono ka lilo ana o kekahi mau hora i ka nana ana i keia mau paani maikai.
O ka paani mua o ka auwina la, mawaena ia o na hui kinipopo Honolulu ame Maile Ilima, a ua maikai ka paani ana a na aoao a i elua. E like no no me ka mea i manaoia, ua haule ka Maile Ilima, eia nae, ua maikai no ka paani ana a kona mau keiki, a ina no paha he hui pawaliwali iho ka lakou i paani ai, ina no ua lilo ke eo ia lakou. Ua maikai ka paani ana a kona nou popo hou, a ina no paha oia e hoomaamaa mau aku ana i ke kinipopo ana, e lilo aku ana oia, i nou maikai.
Ma ko ka Honolulu aoao, ke mau nei no ka eleu o kona mau keiki, a he maikai ka paani ana a na keiki apau o keia hui. Oia mau no o Ensue, kahi kaeaea keiki o Kina, a oia kekahi o na keiki makemake nui ia o keia kau kinipopo.
O ka paanui nuo o ka ia, oia ka paani mawaena o ka hui Punahou ame ka@hui Kamehameha, a i ko laua wa hoomaka mai ai e paani a hiki wale no i ka pau ana, ua nui ke ohohia o na kanaka, a ua hoikaika na keiki o na aoao a i elua e lilo ka hanohano o ka ia i ko lakou hui. Ua hoao io no lakou a ua kaa aku keia hanohano ma ka aoao o na keiki o ka Punahou, a ua moe oluolu lakou ia po ana iho i ka haule ana o ko lakou hoa paio o na makahiki he loihi.
O na Kamehameha hoi, ua hoao no lakou e lawe i ka eo o ka ia, eia nae, ua hoopaweo mai ka ulia o ka laki ia lakou. Ua hoao na aoao a i elua e paani me ka loaa oie o ke ku-ee, a ua ko ia mea, ua holole’a na hana a hiki i ka pau ana.
Mai ke komo ekahi a hiki i ke komo ewalu ana a keia mau hui, aohe wahi holo i loaa i na aoao elua, aka, i ke komo ewalu, ua hui mai ka laki ma ka aoao o na keiki o ka Punahou a loaa ia lakou he elima holo, a o na Kamehameha hoi, he neo hua kaka. I ke komo eiwa ana no nae a na Kamehameha, ua loaa he holo puni ia David Kakuewa, ka kaeaoa hopu popo o ia hui, a nana i hoopakele kona hui mai ka palaina puna ia ana eme ka puolo o eiwa hua pelehu.
Ma ka paani hua, ua loaa in Honolulu he $ puni, a o Maile, he 2; a o ka paani hope hoi, ua loaa i na Punahou he 3 holo a o Kamehameha hookahi wale no.
Ua Lewa Iluna a Hiki i ka Make ana
Ma ka hapalua o ka hora umi-kumamalua o ka auwina ia Poalima nei i hookola aku ai ka hoopa’i o ka make maluna o Tanbara Gisaburo, ke Kepani i hoopa’lia e make maluna o ka amana no ka hewa pepehikanaka. I ke kokoke loa ana mai o kona hora e make ai, ua ha’i ae oia i na mea apau e pili ana i keia hana pepehikanaka ana i hana ai maiuna o Kapena Jorgen J. Jacobsen o ka mokukuna “Fred J. Wood.”
I ka hoomaka ana o ka uwaki e kani a hoike mai ua hiki mai ka hora umi-kumamalua o ke awakea, ua hele aku o Ilamuku Amerika Hendry no ka lumi e hoopaaia ana o Tanbara a heluhelu aku i ka palapala e kauoha ana i kona make, a ua maheleia aku keia palapala e James H. Hakuole, ka mahele olelo Iapana o keia hihia. I ka pau ana ua laweia aku ka paahao no kona wahi e make ai, a ma kona nanaina, aohe a hoike mai i kona maka’u no keia hoopa’i weliweli. Mawaho o ka halepaahao, ua hui mai ia o Kahunapule Motokawa a hele nu aku ia me ka paahao no kahi o ka amana e ku ana.
I kona kau ana maiuna o ka amana, ua nakikilia kona mau wawae a hookomoia iho ia ka uhi eleele ma kona poo. I ka wa i hookomoia iho ai ke kipuka, ua noi mai oia e kali iki, a ua kauohaia aku ia na kiai e hana ana i kela mea e wehe hou ae i kona uhi a i ka hemo ana ua lalau mai ia o Tanbara i ka Baibala e paa ana ma ka lima o ke kahunapule a hoomaka mai ia e heluhelu i ka mokuna e pili ana i ke kauia ana o ka Haku ma ke ke’a ma ka olelo lapana, a i ka pau ana ua haawi hou mai oia i ua Baibala nei i ke kahunapule i kekahi mau hoike ana i kakau ai e like me ka makemake o ka paahao e olelo ana he mahalo kona i ka maikai o na hana i hanaia maiuna ona e Lunapaahao Henry o ka Halepaahao o Oahu me ka manaolana e hui hou ana iaua ma keia ao e hiki mai ana.
Ua haawi aku no hoi oia i kona hoomaikai ana i ka Rev. Motokawa ka mea nana oia i alakai iho nei imua o ka Haku a ma keia mau hana ana o make ana oia me ka manaoio iloko o ke Akua, a no ia kumu ua makaukau oia e make me ka hopohopo oie.
I ka pau ana o kana halolelo ua haawi hou mai oia i ka Baibala i ke kahunapule a i ka pau ana o ka heluhelu ame ka pule a ke kahunapule ua uhi hou ia iho ia ka uhi eieeie a houkomola iho la ke kipuka.
I ka wa i puka ae ai ka amene a ke kahunapule ua hanwi aku ia ka lunapaahao i ke kauoha i na kiai ekolu e ku ana ma kahi o na ki uwila e onou aku i na ki, a i ka pa ana o ua mau ki nei oia no ka manawa i haule iho ai ka papa a Tanbara e ku ana a o kona hopena ia.
He umi-kumamaha minute mahope mai, ua olelo ae ia na kauka ua make ka paahao, ua hookuula iho ia oia a haawiia ke kino i ka Rev. Motokawa no ke kanu ana ma ke ano Kristiano. Ua laweia aku ua kino make nei no ka luakini Iapana a mai laila aku oia i hoolewaia aku ai no kahi kanu kupapau o na Iapana ma Makiki.
Ka Wai Mapuna
o Pauoa ae nei
O kekahi o na bila nui o ka hana i la welawela e ke kau ahaolelo i pau iho iho nei, oia kela bila e pili ana i ke kuai ana i na waipuna o Pauoa, a o Charles W. Booth ka ona o keia wahi, a ma o ka ahaolelo i noho iho nei, ua hoao aku oia e hoolilo i keia wahi i ke aupuni Teritori no kahuina o $350,000, he huina hoi i manaoia ua nui hewahewa aku mamua o ka mea kupono. Mahope o ka hakaka hahana ana, ua hooholoia ka haawina o $150,000 no ua kuai wai nei, a ina paha aole i vito ke Kiaaina i kela bila, he mea maopopo aia keia wahi malalo o ke aupuni i kela manawa.
Ela ka mea apiki, i kela helu auhau ana iho nei, ua waiho mai o Charles W. Booth i kana helu auhau maluna o keia aina he $10,425 wale no ka waiwai io, a i ka noonoo ana o Lunahelu Pratt i kela mea, ua kau aku oia i ka helu waiwai o $131,785 maluna o ua waiwai nei.
Ma kela e ikeia iho ai ua kau aku ka lunahelu he $120,735 lele oi maluna o ka helu waiwai i waihola aku e ka ona aina, a aia maluna o keia huina e ku-e ikaika nei o Booth i ka uku ana i ka auhau.
He ano e maoli no hoi kela mau hana, i ka manawa e noho ana, ka ahaolelo, ua pii ino ae ka waiwai io i ka $250,000, a i ka lilo ole ana a kauia aku ka helu auhau ma ka heluna ana i makemake oie ai, e ku-e mai ana no ka hoi, a ma ka nana aku, ua hoaola ka ahaolelo e kolohe.
Ke Hoao Nui nei
e Pahonohono
Ua malama ae ke Komite-waena o ka aoao kalaiaina Demokarata i kekahi halawai ma Waverly hail i ka po Poalua nei, a o ke kumuhana ano nui i laweia nai ia ahiahi, oia no ka hoao ana e kukulu hou i keia aoao kalaiaina, a o ke kumu o kela hana ana, oia no ka haalele ana mai ame ke kaawale ana aku o kekahi o na hoa o ke Komite-waena.
O H. De La Cruz, ua haalele mai oia i kona noho ana i iaia no ke komite, eia nae, ua olelo mai oia aole oia e haalele ana i ka aoao kalaiaina, O W. H. Johnson ame W. S. Withers, ua haalele mai keia mau mea i ke Teritori, a o S. C. Dwight, H. J. Mossman, Sam K. Kaloa ame S. W. Spencer, ua lele aku keia poe mawaho o ka pa.
I ke kaheaia ana o ka halawai o C. J. McCarthy ka lunahoomalu e hoopiha i na hakahaka o ke komite, a e waiho mai oia i kana hoike i keia halawai ae.
Mahope o ka pau ana o ke kumuhana ano nui, ua hoomaka ke kamailio ana maluna o ke kau koho balota kalana e hiki mai ana ame ke ano o na mea a na Demokarata e lawelawe aku ai ma ia kau koho.
O nehinei ka la hanau o ka Emepera o Kina, a ua hoomanao ae @ ahahui Pake o Honolulu nei a ua hoouna aku hoi i mau hoomaikai ma ke telegarapa.
E maiamaia ana kekahi luau ame kekahi @ea @oi ma ka Ho@ Hoomanau Kaniolami Hoko o ka mahina o Okatoba, 1903, no ka pomaikai o ia Ho@e. Ma keia mua aku e hoikke maopopoia aku ai ka ia e malamala ai keia luau.
Na Lono Nuhou
o ko na Aina E
CONSTANTINOPLE, Aug. 19—No ka olelo hoomaka’uka’o ana aku o na mana e hoouna aku no lakou i mau mokukaua ma Salonica ma o ka holo ana aku o na mokukaua Rukini ua pane mai ke aupuni Tureke e hoao no oia e kinai i na hana hooulu kipi ma Macedonia. Ua oleloia ae ua makaukau ke Suletana i ka hookomo ana aku i kekahi mau hoololi hou ma Macedonia.
TOKIO, Iapana, Aug. 19—O na nupepa i ulolohi iho nei i ka hoino ana ia Rusia no ma mea e pili ana i na hana ma Manakuria, ua haalele ae nei i ko lakou noho namau ana a eia ke hoino mei i ka hana a Rusia maluna o Korea.
Ma kekahi kukai kamailio ana me Kuhina Hayashi, ua olelo ae oia o ka olelo kaua mawaena o Rusia ame Iapana, aohe he oiaio a he maikai ko kulana mawaena o keia mau aupuni. Ua hoole mai oia i ka olelo he mau mokukaua ko Iapana e kukuluia nei e Enelani.
WASINETONA, Aug. 19—Ua lawe ae nei ke kiure kiekie i ka noonoo hou ana i na hana apuka e pili ana i ke keena haleleta a ke noonoo wale ia nei e puka hou ae ana kekahi mau hoopili hou.
SEATTLE, Wasinetona, Aug. 1@--He mea kakau nupepa no ka “Manawa.” Ua hiki hou maanei i keia ia mahope o kona hele kaapuni honua ana iloko o 54 la ame 8 hora, a ua haule na manawa holo loa apau.
No Olelo Epa no
Lunalili Home
He nui ka poe e manao mai nei e hoi mai a noho iho i ka “Home Lunalilo,” aka, he nui no nae na olelo epaepa e kuemi hope ai ka manaolana, oia iho keia:
“Mai hoi aku ilaila, (Lunalilo Home) aohe malama pono ia e na lima hana, he kau-oia, he kiia i ka wai, he puhila i ke ahi kou mau kapa, a pela aku, a pela aku.”
O ka mea kakau, ke hoike nei ka i mea oiaio imua o ka lehulehu apau, oiai ua noho au ma ka Poakahi ia 13 o Aperila, 1903, ma ia Home nani a maikai. Nolaila, ke kaena ae nei au, o ka lani ko luna, a o ka “Home Lunalilo” ko laio nei. E hoomanao iho i kela:
Ma na aina naauao a puni ke ao nei, ua imi nui ia ke dala a ioaa, he mau miliona, pau ka imi ana, aiaila, noho malie he ai ka hana. Pela no ka Moi Lunalilo, ua imi oia a loaa nui ke dala, a ua hana oia i kekahi Palapala e kukuluia i hale no kona poe makaainana, ka mea i ike oie ia i na’ili mamua ona. Noiaila, e hoopau loa i na olelo epaepa me ka oiaio oie.
S. H. P. KALAWAIAOPUNA.
Me ka Palapala e Hiki ai.
E loaa no na palapala ae no ka hele ana e ike i ka poe i hoopaaia ma ka nalekule hoopololei o na kaikamahine ma Keoneula ma ke noi ana aku ma ke keena o ka Papa Hoonaauao. O na Poaono wale no na la e aeia ai e hele aku, hora 9 a hiki i ka hora 11 e he kakahiaka ame ka hora 2 a hiki i ka hora 6 o ka auwina ia.