Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 31, 31 July 1903 — Ola ma ka Pule, Manaoio ame Hookeai [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Ola ma ka Pule, Manaoio ame Hookeai

Maluna o keia mau mahele e hoolaia ai ka ma'l o ka manaoio, pule ame hoo-ke ai; o keia iho Ia ke kahuna nui o ka "Hoemana Naiiuao" e ku nel a e hana nei iwaena o ka Paeaina. Ma na ninaninau ana i loaa mai &i keia mau mea a kekahi kakau nupepa o ka Adavataisa. Wahi a ka hoike mai n& hoahanau a na kahunapule ame ke poo o ka hoomana, he hoolaia ka ma'i ma ka manaoio ame ka pule ame ka hoo-ke ai. Ma ka Mrs. Baker wehewehe, ua loaa mai ka inoa Hoomana Naauao mailoko mai o ka Palapala Hemolele. He manaolo no ko lakou i ka BaibaJa e like no me ka manaoio o na Kahwina aka o ka piha pono loa o ka lakou he manaolo ka lakou 1 na huaolelo apau loa o ka palapaia Hemolele. Nolaila aole o lakou manaoio iloko o na kauka ma ka lapaau ana aka iloko no o ka oihana hoola iwaena iho no o lakou. Aole he okomoia o na hana hoomanamana o ka wa kahiko iloko o ka oihana hooia. He mea oiaio no aia he mau aumakua o kela ame keia ohana Hawaii—he mano, he manu a i'a paha aka o keia mau mea apau aohe he pili iloko o ka hoomana. ! "He 360 wale no hoahanau o keia eka- ! lesia, aka aia he mau hoahanau ma na ekalesia a puni ka Paeaina. a aia he hookahi i Ewa, Koolau, a hookahi I Waialua o keia mokupuni o Oahu nes." . wahi a Rev. J. Kekipl I pane aku al ; no ka ninau i waihoia mai. "O ko makou hoomana he hoomana I ia no ka poe ilihune, no ka poe ma'i hiki ole ke loaa na kauka." wahi a Mrs. Baker I hoomau aku al l kana wehewehe, "o ko makou manaoio ka mea hoola me ka laau lapaau ole a he

nui ka poe i hele mai 1 o makou nei." Ua hoike pu mai oia i ka hoolala ana 0 Mrs. Dudoit o L«ahaina mai kona •ma'i mai ma ka hoo-ke ai ana no 15 la a i ka hala a-ia o ka manawa ua haalele mai ka ma'i iaia a he wahlne ola oia i keia, n^nawa, No Mrs, Edmunds ua holke ae ola nona iho. Ua ioaa iaia ka ina'i puupuu ma kona kino a na kauka hoi i hoohana ai a loaa ole ka lanakila a maloko o keia hoomana i puka palekana mai ai oia, ka lanakila hoi i loaa iaia 1 keia manawa. Ua loaa iaia na haawina lanakila mamuli o ka hoo-ke ai iloko o umi la ame ka hoomau no hoi 1 ka pule. Aohe l&au I haawiia mai a eia nae ua loaa ka la maha. Ma ka wehewehe a ke poo o ka hoomana ua hoolaia kekahi mea i hakl ka wawae ma ka hoo-ke ai ame ka pule. O ka hoike hewa ana ka mea mua a maluna o kela ma« mahele, manaoio, pule ame hoo-ke al e hookele ai a loaa ke ola i ka wawae hakL Aia he mea plli I ke poo kahuna (he kane) i haki kona wawae a noho iloko o ka haukapila. kahi ! olelo raal al ke kauka e okMa ka wawae maluna 0 ke kuli. a no keia mea ua lawela oa kanaka 0010 1a 1 waho. | Ua olelo aku o Keklpi e noonoo I ka- ? na mea I hana al mamua, a me he 1* ua hoohoaloha aku oia me ka wahlne ?. mare a kekahi kanhka, a ua kane nel 1 alualu al mahope o ke kolohe. ke kumu o ka haki ana o ka wawae ma ka pinana ana iiuna o ka pa a haule. I ka loaa ana o ke kumu o ka eha ua hoomaka ka hoo-ke ai aroe ka pule a. o ke ola no la. Aole he papa ia ka lawe ana I »a la&u laraau a na kauka ina # manao kekahi e lawe. Aohe papa o kela hoo- ; mana la mea. htki no ke hele kekahl I ka lapaau o ke kauka aka- o ka

hot>-ke ai ;ime ka pule ol* na mea. nui loa. Wahi hou a Mr», Edmunds, he <»hlku la kona hoo-ke ai ana oiai he inu no I ka wai he hikl no ke ai i kekahi mam«v*a aka aole * hlki ke olelo I na mea i kaa aku mawaho o ke kupono. ela nae. e |>ono e pule. He Kalavtna no ola mamua a aole no ona manaoio i keia mau lawelawe ana. a i kela manawa ua ola ola a ke manaoio nel : ola i kela manawa. He hele no ola l ka pule Kalavina a he lohe no 1 ka olelo aka komo ma kahi pepelao a puka no ma kekuhi. He hele no oia i ka pule aka no ka nana wale no I ka lole nani ame ma papaie nanl. O J. H. Pololallehua ke kumu o kela hoomana mamuli o kona loaa ana i ka ma'l. He fiva ka ma'i o ka loaa ana. A I kekahl manawa o kona ma'i ana ua Ike Iho la oia aia ma ka manaoio e hoolala ai ka ma'i a inaluna o 1a mea ua loaa iaiai ka maha. A mai keia kanaka mal a ia Rev. J. Keklpl. a I keia manawa o Kekipl ke poo o kela hoomana. O ka Mrs. Baker weheweh» ana keia. O ka ma'i hikl 010 I na kauka ho hiki ia lakou ke hoola. ! Ma ka Rev. Edmum!s hoike ua olelo !ae oia ua komo o W. WUlkoki ka Elele Teritori o ke kau l hala I hoahanau no ka Hoomana Naauao. l ? a hoikeia ae aole e ola ana ka Klele ,no kekahi mau mahina aka I keia ; manawa ua loaa iaia ka maha maloko o ka manaolo ame ka pule ame ka hoo-ke sit. Ua olelo ao kekahi ina he hiki ia lakou ke wehewehe ma ka olelo haole o nui no ka w haote e huli aku. Ua boik«* ae o Uov. Makaio o T>ahalna I ka hiki ole fia lakou ke h<vikomo i ka

rnt»a nutna<»i<> o!v *> ka hoomana. He hoao lakou a'u ;iku l kanaka * manaoio i k" Akua, kn M*a Nttnu t hana ka honua. kt- kino aiiu- ka uhane. He a'o t lakou i ka lik»* olp m»w«ena o ke kino ame ka uhan»\ a h«* hmila. aku I ka h<x>pal o ke Akua aolo i ke klno aka i ka uhant\ a o ka nawaliwali o ka uhane oia ka naw-aiiwail o k« kino. Aia ho lehulehu o na kanaka Ilawail e huli nei i na aumakua nm ka poopoo a ka t>oe mikanele e manaoio ole ai. a no ko iakou hoi l ike ote ai no ka m<*a aole o lakou hele Iwaena o na Hawaii. No Ua hele ia ke kumu o ka loaa ana.o koia ike nui ia Lakou nei. He elua no mea i make. wahi a ka. wehewehe a Mr. Edmund* a o ke kumu oia no kii hooiohe ole 1 na o)elo a'o. He mau hoahanau Hke no laua a elua a ua kaa aku malaio o k» lawelawe ana a na kauka a aohe no he nu! o k» manoio. No Hawaii kela mau mea a aohe he haawina o ia ano i lohela mai na wahi • »• I ka Lapule iho nei no I loaa al k# ola ia Mr*. A. R- Sampson he ma'l 1010 kona no kekahl mau makahlki a he mahina l hala ua komo ola I ka hoomana a I ka LApule I hala lbo la (ua hUei oia i loa pule oUi mamUa aktt f aole he hlki ke hele a <1* kaoka i o!ek> ai aohe manaolana no ke kokua. ». No Puna kekahi kanaka I hooiala o palaa a o la ano hookahl no maluna mal kona |>llUda mai. a o kona Ino oU oW. A. Kahoe. No Ker. Bdmund» ua hooiala no ola mal kw» ma'l im Ua botkefa ae ala be Hehw» nui o k» Hoomana Naauao aoie nae e hlkl » poe kml I hoolaia e na kahana o ka heh» papa no I» ima ole «na ka, V+P* heio e maopopo koke ai. t o keia bebe&oma «to *» P«le W•• hahol o ka Hoomana Naauao m » hana o **a ekaleala.

KA REV. J. KEKIPI.