Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 21, 22 Mei 1903 — Page 2
| This text was transcribed by: | Nersa Miller |
| This work is dedicated to: | Kahikina & Kapalai de Silva |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Mei 22, 1903
No ka Makahihi ----- $2.00
No Kono Mahina ---- 1.00
Kuike ka Rula
| NA PUKA ANA | 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | 1 |
| 1 Iniha | $1.50 | $2.00 | $2.50 | $3.00 | $5.00 | $6.75 | $12.00 |
| 2 Iniha | 2.00 | 2.75 | 3.50 | 4.00 | 7.00 | 9.00 | 18.00 |
| 3 Iniha | 2.50 | 3.50 | 4.50 | 5.00 | 9.00 | 12.00 | 24.00 |
| 4 Iniha | @.00 | 4.00 | 5.00 | 6.00 | 11.00 | 12.00 | 20.00 |
| 5 Iniha | @.50 | 4.75 | 5.00 | 7.00 | 12.00 | 15.00 | 36.00 |
| 6 Iniha | 4.00 | 5.50 | 7.00 | 8.00 | 12.00 | 16.00 | 42.00 |
O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.
O na Dala apau o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa nalaau o Hawaii,
ma ke ano mea o ka Papa Elua.
DAVID L. A-I, Lunahooponopono
A. W. PEARSON, Luna Nui
Honolulu, Oahu
POALIMA MEI 22, 1903
I NELE NO KA HOOLOHE OLE I KA NA MIKANELE.
Ma ka noho ana o ka Hale o na Lunamakaainana i ka la 12 o Mei iho nei, ma kela kakahiaka i hoike ae ai o Lunamakaainana Gandall i kona manao maluna o na Hawaii ame na makua mikanele i ka Hale e noonoo ana i ke kumuhana o ka hoolaha ia Hawaii Paeaina i ke ao holookoa.
Ua pane ae keia Lunamakaainana i kona manao a eia kekahi o lakou: “Ina i hahai na Hawaii mahope o na a’o a na makua mikanele aia no ko lakou mau aina me lakou a hiki i keia la. Aole i lawe hele na mikanele me na eke dala e kuai i na aina mai na kanaka mai a aole no hoi i ka lakou mau pua aku. O na Hawaii no ka poe hele i na keena o ka poe kalepa waiwai e aie dala ai, a lakou i aie i # o ai a no ka hookaa ole i ka aie ke kumu i lilo ai ko lakou mau kuleana maluna o ko lakou mau aina.”
“Ua a # o mai na makua mikanele i na oiwi Hawaii aole e hookaawale i ko lakou mau aina. Ua ha # i mua aku lakou e hiki nui mai ana ka poe o kona aina e C he poe alunu aina, a lakou i kapa ai i ua poe la, ua olelo aku lakou i na kanaka Hawaii e malama loa aole he hookaawale i ko lakou mau aina mai ia lakou aku, aka, aole i hoolohe na Hawaii i ka lakou mau olelo a # o”
O ke kumu nui loa o ka poino ame na kaumaha e hekau nei maluna o na oiwi Hawaii i kela mau la holomua e nee nei oia no keia manao o keia Lunamakaainana i hoopuka ai C o ka pau nui o na kuleana aina o na kanaka Hawaii i ka lilo mai ia lakou a i ka poe okoa. A maluna no hoi o keia kumuhana i kapa nui ia ai na makua mikanele he poe hao aina, aihue aina a pakaha aina.
Ma ka hoike hoi a keia Lunamakaainana aole no na mikanele ka hemahema, no ka mea, ua a # o aku lakou e malama i na aina aole he hoomalele aku, a aole no hoi lakou i lawehele i na eke dala no ke kuai aina, a aole no hoi i ka lakou mau pua aka na na kanaka Hawaii no i hele i na keena o ka poe kalepa waiwai, no ka mea o ko lakou makemake ia o ka hele ana e aie dala, ke kumu o ka lilo ana o na aina, ma kekahi olelo ana ae, ua hele keia poe kanaka e molaki i na aina i loaa ai ke dala a no ka hookaa ole i ka molaki ame ka ukupanee ua kudalaia aku la ua mau aina nei nolaila lilo aku la i ka mea koho kiekie.
Ua kakoo hou no ka Lunamakaainana i na makua mikanele no ka mea, wahi ana ua a # o nui lakou aole he hookaawale i ko lakou mau aina no ka mea e hiki mai ana he poe alunu aina.
Ma ka noonoo o ke Kuokoa maluna o keia kumuhana aia oia ma ka aoao o ka Lunamakaainana. Ina aole e hele na kanaka e molaki i ko lakou mau aina ina no aole e lilo. Ina no he hele na mikanele e kalewa hele i ka lakou mau eke dala a i ole o kekahi poe e ae paha no ka manao e kuai lilo mai na aina ia lakou, a ina no aole he hooliloia e ka mea nona ke kuleana, aole no e lilo. Ua loaa ka manaoio i ke Kuokoa, he oiaio no kela pane i ka hele o na kanaka e hoolilo i ko lakou mau kuleana aina no ke dala ma ka molaki a ma ke kuai maoli ana, ke kumu hoi o ka lilo i # o ana. A ua loaa no keia manaoio ua molakila kekahi mau aina no ka makemake e hookoia ka lealea, ka ona, kukulu ahaaina, uhaai wale aku ma na hoaloha a pela wale ana, a aohe he mea hiki ke hooia ole ae i ka oiaio o kela mau hana ma ka aoao o na kanaka Hawaii, a ke Kuokoa e ike e aku nei o ka poe hoino mikanele o lakou no kekahi poe e hiki ole ke hoole i ka oiaio o kela pane a ke Kuokoa. A ina e hoole kekahi, alaila ua ku-e ka olelo a kona waha i ka manao e hakuhoi la iloko ona e hoike leo hamau ae ana i ka oiaio ole o na olelo a ka waha.
Aole he hewa iloko o ka molaki ana a he hana maikai no ia, eia nae he hana nui keia o ka ikiiki ame ka hoomanawanui wale no e holopono ai a o ka pilikia wale no me na kanaka Hawaii ame kekahi poe e ae no ka hookaa ole i ka molaki a hookaa pu ole i ka ukupanee, ke kumu hoi i nele nui ai na Hawaii i keia la. Me ka hoohewahewa ole ke pane nei ke Kuokoa he naaupo maoli kela mau pane e pa-e mau nei maluna o na mikanele. Hookahi mea i maopopo loa no ka huhu pili kalaiaina alaila hoohuikau wale mai i ka ino maluna o na kanaka o ke Akua.
Aole nae kela he mea e olelo ana ua maikai wale no ma ka aoao o ka poe o ko na aina e i komo mai i Hawaii nei. Ua kuhikewa nui na Hawaii i ka @ i na iho maluna o na makua mikinele a ua naaupo ia hana, a o ka poe kalaiaina huhu haole o lakou ka poe e kau koikoi loa aku ai na haawina hoahewa maluna o lakou, ina no aole na ka leo kanaka alaila na na leo hamau no o ko lakou mau lunamanao e hoahewa eia nae, aole he hooloheia o ia mau leo, a o ka hoinoino ka mea a ka waha a awaha ai i ke akea.
Ke manaoio nei no ke Kuokoa aia no he poe o ko na aina e i poholaio ma na hoopukapuka aina ana a maluna o lakou na haawina hoahewa e pono e kauia aku.
E like me na ino e hana malu ia mai nei ma na mea e ae a ke kanaka e nele nei ma na mea e ae pela no ka pohoiaia e hanaia nei maluna o keia kumuhana aina. He mea maikai e hoaokanaka mai kakou o i koe na wahi mea iki no ka hoonui hou aku.
MANAO E PUHI I KE AHI
O ka manao ana o kekahi mau hoa ahaolelo e puhi i na likiki o na hoolilo o ka Ahaolelo o kakou o keia kau oia kekahi hana nana e hoike maopopo mai i ka lehulehu aia he ino iloko o keia mau hoolilo ana no na hana ahaolelo. No ka mea ua hooikaikaia e hoolaha i ikeia na hoolilo, aka ua uumi ia i ka manawa mua ke kumu i pu-a ae ai ka olelo mai kekahi mai e i ana, “o ka hoolaha ana i na likiki oia ka hapala eleele ana aku i na hoa oiwi.”
Ina e ku ka ahaolelo maluna o keia mau mahele C (1) e puhi i na likiki hoolilo (2) ina aole e puhi alaila e hoolaha, a ina e hoolahaia e hapala eleele ia ana na hoa Hawaii, alaila ke pane nei ke Kuokoa aohe no he wahi e pakele ai kela mau hoa ahaolelo i hana ia mau ino mai na hoahewa e kau aku ai maluna o lakou.
O ka manao ana e puhi i na likiki, o ke puhi ana no ia i ka waiwai o ka lehulehu, oiai o ka waiwai o ka lehulehu ka i hooliloia ma o lakou no; a lakou no e hoopuka mau ai iloko o na manawa hana apua C “ mea ae no ka pono o ka lehulehu.” A ke hanaia ka hana pela alaila aia no he rula o ka aina e kau koikoi aku ana maluna o ka poe puhiahi, a ina aole he kanawai no keia ano he mea pono e hanaia kekahi i mea e paniku aku ai i keia ano ino.
Hookahi mea i maopopo loa i ke Kuokoa oia ka malama ana i keia mau mea i aniani no na hana o keia mua aku e like no me ka malamaia o na moolelo ahaolelo apau, a o keia manao puhiahi, he mea maopopo loa me ka hoohewahewa ole, na ka poe manao hana ino ia aole na ka poe noonoo maikai a hooikaika e hana i ka pololei. No ka maka # u o ikeia ka ino nolaila ha # ukeke e.
A ina e puhi ole ia alaila e pono he hoolahaia i ike ai ka lehulehu ka mea nona ka waiwai. He mea oiaio no na ka ahaolelo i hoolilo, ua hoolilo no nae ia no ka hana o ka lehulehu a he kauwa wale iho no ka ahaolelo na ka lehulehu, a he mea hoohewahewa oleia ia o ka hoike o ke kauwa i na mea apau ana i hana ai i kona haku. Aka ke hanaia ka hana pela, alaila, wahi a kekahi, e lilo ana ia i mea hoohapala eleele ai i na hoa Hawaii, ke pane nei ke Kuokoa aole na ka hoolaha e hoohapala haukae ia lakou aka na ka ino i hanaia. Ma keia manawa a mamua o ka manawa e hoolahaia ai, o ka hoa ahaolelo i hana i ka ino ke pane nei ke Kuokoa ua hapala e ia no ia i ka manawa i hanaia ai ua ino la, aole na ha # i aku aka na ua ino nei no, ina no aole e ikeia i ke akea, a o ka hoolaha ana he hiki hope mai ia a o ka hiki mua no kela.
Nolaila, ma keia aohe he wahi e hiki ai ke alo ma na mahele a elua. Ua oi loa aku no ka maikai a o ka nani loa no hoi ia, o ka hana mau no i ka pololei i ko ha # i waiwai. E loaa ana no na hemahema aka he mea maikai loa ka hooikaika ana e hana ole i ka hewa.
Ke manaolana nei ke Kuokoa e huai ae ana ua mau kauwa nei a ka lehulehu i ike mai ai ko lakou haku hana.
PILIKIA I KA WAI.
Ma ke kauoha a ka Lunawai Nui Brown i ka Poalua iho nei e pani i ka pauma ana i ka wai, ua hookoia aku ia i ka hora eono o ke ahiahi Poakolu ae, ke kumu hoi i nele ai kekahi hapa o ke kulanakauhale o Honolulu i ka wai ma ke kakahiaka o nehinei. O na keena hana keia ma ka hale maluna o ka hale elua hale ke kiekie ua nele i ka wai ole e like me ko makou keena hana nei, a o kekahi mau hale noho o Makiki kekahi i nele i ka wai i ke kakahiaka o nehinei.
He pilikia nui a koikoi keia, eia nae, aole i hiki aku i kahi o ka poino loa no ka mea aia no i ka nuku kahi i kau ai, aka, i ka manawa e lele loa aku ai mai ka nuku aku, alaila, aole e nele ke o ka leo kaumaha.
O ka wai, oia kekahi iaia ikaika loa a ano nui no hoi no ka malama ana i ke ola o ke kanaka, ka aina, na mea kanu ame na kauhale e like me Honolulu nei ame kekahi poe kulanakauhale okoa e ae. O keia no ke kokoolua o ka ai a ua oi aku no ka ikiiki loa ke hoomanawanui i ka nele wai mamua o ko ka ai. No Honolulu nei oia kekahi lala ikaika loa no ka malama ana i kona maemae, ola maikai ame ka holomua o na hana apau.
E like me ka hoike a ka Lunawai Nui aia ma kahi o ka 8,000,000 galani wai e lawa ai no ka hoohainu ia Honolulu nei i kela ame kela la o ka pani ana i na paumawai, a koe ke kumuwai mau o Nuuanu alaila ua hemo aku he 5,000,000 galani wai, a koe he 3,000,000 galani wai e kahe nei iloko o ke kulanakauhale i ka la. O kekahi poino nui iloko o keia wi o ka wai oia ka hiki ole ke kinaiia ka pauahi ke pu-a ae i keia manawa nele.
KE KUMU O KA PILIKIA
Aia he mau luawai nunui i hoomakaukauia kahi e hooki # oia ai ka wai ke paumaia aku e na mahu paumawai o ke Aupuni, a e piha mau ana keia mau luawai nunui i kela ame keia la no ka mea he pauma mau ia ka wai i kela ame kela la.
O na wiliki ame na paoahi o lakou na paahana o keia mau paumawai, a i hana no lakou i ka ukuia o ko lakou mau ukuhana a o ke Keena Oihana Wai o ke Aupuni ke kuleana nana e uku i ko lakou mau ukuhana a o ka Ahaolelo o Hawaii Teritori ke kuleana e haawi ai i haawina dala no keia mahele i keia Keena Oihana Wai.
Ma keia wahi i ikeia ai ka pilikia, no ka mea ua hoole na wiliki ame na paoahi i ka hoomau ana i ka paumawai ana oiai, aole i ukuia ko lakou mau ukuhana no eono pule, ua like hoi me ekolu manawa-uku ukuhana i hooko ole ia. I ka pau ana o ka paumawai ana oia no ka pau ana o ka pii ana o ka wai mai ka honua ae a kahe aku iloko o na luawai nunui a mimino no hoi ke kahe ana iloko o na paipuwai liilii e hoohainu ai i ka lehulehu no ka mea o Nuuanu wale no keia e kahe mai nei.
O ke kumu o keia pilikia mamuli no ia o ka uku ole ia ana o na ukuhana, a o ke kumu o ka uku ole ia ana, no ka nele o ke Keena Oihana Wai i ke dala ole, a o ke kumu o ka nele ana o keia Keena aole i hookaawale ka Ahaolelo o ke Kau i hala iho la i haawina dala no keia mahele. Ma keia ninau o ka hana ole o na wiliki a mimino hoi ka wai he mea maopopo loa o ka Ahaolelo wale no ke kahua lapaau e oia ai keia ma # i ahulau, a ua kau aku no hoi ke koikoi maluna o kona hokua.
I ke kau aku nei i hala iho la ua nui na kamailio ana o na hoa ahaolelo i keia ninau wai a hiki nae i ka panina o na hana, akahi no a ikeia ae la ka hua o keia hoopaapaa kuleana wai waiwai ole. Ke manaolana nei ke Kuokoa e lapaau koke mai ana ka Ahaolelo me ka hoohakalia ole ma ke ano kanakamakua aole o ka hoopahemohemo wale. O ka hoopau i na ano ikiiki wale a e oi a noho hana pono iho, oia ka holomua.
Lilo i ka Aihueia ka Huina o $3200
Mawaena o ka hora 8 ame 11 o ka po Poakahi nei, ua komoia ka lumi o Mrs. Ellen Nurkewich, he wahine Rukini e noho nei ma Alanui Miller, e ka powa a lilo he huina o $3,200. Ma ka halekeaka Opiuma o Mrs. Nurkewich ia po, a i kona hoi ana aku , ua loaa aku ua wawahiia kona mau puka a ua luia ka pono ma o a maanei o ka lumi. Ua loaa aku ua okiokiia ka pela moe ana i huna ai i ke dala, a ua lilo hoi ke dala.
Ua hoike koke ia aku keia mea i ke Keena Makai a ua hiki koke aku o Hope Makai Nui Chillingworth e hana maluna o ka hihia, a i ke kakahiaka Poalua nei ua hopu aku oia ia Weadislans Trembinski, he kanaka Rukini. Ma ka olelo a Mrs. Nurkewich, ua olelo aku oia i keia kanaka Rukini he dala kana, eia nae, aole keia mea i lawa no ka hoahewa ana i ka mea i hopuia.
Eia no na makai ke huli nei no kekahi kanaka Rukini a lakou i hoohuoi ai.
Ma ke kakahiaka Poalua nei ua loaa aku i ua wahine Rukini nei he mau dala pepa Rukini ma ka pa mahope o ka hale, a oia wale iho la no na meheu e pili ana i ka hihia.
He manawa pokole wale anei no ko Mrs. Nurkewich hiki ana mai ma Honolulu nei me kana kane ame ekolu kieki. Ma Manakuria kana kane i lawelawe oihana ai no kekahi manawa i hala, a ua holo mai oia i Honolulu nei me ka manao e kukulu oihana maanei. Ma kona nana ana i ke kulana maanei, aohe i kupono i kona makemake, a ua hooholo iho la oia e hele loa no ka Panalaau o Kanada. Ua waiho iho oia i kana wahine ame na keiki me ka manao e hahai aku no kekahi manawa ma keia hope aku.
Lilo ia Punahou ka Moho Kinipopo.
Ma ka hookuku kinipopo ana o na hui kinipopo Kamehameha ame Punahou i ka Poakahi i hala iho la, a lilo ke eo ia Punahou oia ka manawa i ikeia ai ua lilo ka ai ia Punahou ke kumu i papahi iho ai ua kula la i ka lei o ka lanakila maluna ona, oia hoi, ua lilo iaia ka lanakila o keia kau paani kinipopo iloko o ka hui kinipopo elua iwaena o ka poe opiopio.
Aia iloko o keia hui paani kinipopo he elima kula C Punahonu, Kamehameha Kula Kiekie, Kana Lui, ame Kehehuna, aka o na kula hope elua ua pahemo aku laua i ka manawa no i hoomaka ai o ka paani hui ana a mahope iki mai.
A koe mai na kula e iho ua hoomau aku la lakou i ka paani a i ka hiki ana i ka panina o na hana hookuku ua lilo aku la ka lanakila ia Punahou a o keia no hoi ka mua loa o ka loaa nana ia Punahou ia haawina hanohano mai ka makakhiki 1898 a hiki iho la i kona papahi ana, oiai o Kamehameha wale no ka i haaheao ma ia noho.
Mai keia hookuku hope ana o Punahou me Kamehameha ua ikeia ka ikaika o na aoao a elua a i ka hiki ana i ka hope o ka paani ua loaa aku ia ka oi i Punahou he hookahi. Ma ko Kamehameha aoao he eha helu ai a he elima a Punahou.
Ua Hookoia Kana Koi Poho e ka Aha
Ma ka olelo hooholo a Lunakanawai Estee o ka Aha Apana Amerika e pili ana i ka hihia koi poho a Samuel Palapala ku-e i ka Hui Mahiko Paauhau, ua haawiia aku ka pono ma ka aoao o ka mea hoopii, a ua kauohaia aku keia hui mahiko e uku ia Palapala i ka huina o $3,065.35. Ma ke kakahiaka Poakolu nei i hoopukaia mai ai keia olelo hooholo.
He sela o Samuel Palapala, ka me hoopii, no ka mokuahi Helene o ka hui mokuahi o Waila, a ma ka auwina la o Maraki 19, 1903, oia kekahi o na luina o kekahi waapa e halihali kopaa ana ma Paauhau. I ke koke ana aku o keia waapa ma ka uwapo, a ma ka hoohemahema ame ka nana pono ole o ke kanaka o ka mahiko o Paauhau e hana ana ma ka hiu, ua hookuu mai la oia i kekahi mau eke kopaa i hiki aku ke kaumaha ia ka 1,250 paona iluna o ka wapa me ke kahea mua ole iho a haule aku la maluna o Palapala hina oia ilalo, a haki kona iwi hoehoe.
Ua nui ka pilikia i loaa iaia, a he mau mahina ae nei o ka hiki ole ana iaia ke hana. Mamua o ka loaa ana iaia o keia pilikia he kanaka kino ooiea oia o 21 makahiki, me ka uku pule o $7.50 maluna o ka mokuahi Helene.
Ma o ko Lunakanawai Estee noho ana e noonoo i keia hihia, ua loaa iho la iaia ua hookuuia iho keia kilina kopaa me ke kahea mua ole iho o ke kanaka ma ka hiu a aohe no hoi he nalu o ia la, a aohe hoi i loaa keia pilikia ma o ka hapaiia ana o ka waapa e kekahi aie a hooku # i me ke kilina kopaa, aka, ua loaa keia popilikia ma o ka hoohemahema o ke kanaka e hana ana ma ka hiu o ka mahiko.
He $3,000 ke koi poho i noiia, a ua pakuiia mai he @ no na uku hana i hale wale ma o ka eha ana.
O J. J. Dunne ka loio o ka mea hoopii, a o Holmes & Standley ma ka aoao o ka Mahiko.
Ua Noho Ona Maluna o na Miliona
Ma ka Poalua nei i heluheluia ai ka Palapala Kauoha Hope a Mr. Samuel Clesson Allen, (Kamuela Alani) i make imua o Lunakanawai Kaapuni De Bolt, a mailaila i ikeia iho ai aia ka waiwai io o Onamiliona Alani ma kahi o $2,262,000: waiwai paa, $122,000; waiwai lewa, e like me na kea mahiko ame alahao moraki ame nota $2,140,000.
Ma ka Palapala Kauoha, ua komo he mau haawina kokua i na Kula Kawaiahao, St. Andrews Priory, Kula Vilikina Katolika ka Halema # i Moiwahie, ame ka Ahahui Kokua o Honolulu.
Ua noonoo oia i kona mau ohana apau, a pela pu no hoi me kona poe hana, a o ke koena o ka waiwai ua pili ia me ka wahinekane make. Hookahi ana mea i oki aku me hookahi dala wale no, oia kana keiki hanai o George C. Allen, a ua haha # i oia i ke kumu o kona hana ana pela.
Ua hanaia keia kauoha ma ka la 5 o Sepatemaba, 1900, a o George H. Robertson, E. A. R. Ross ame William A. Kinney na hoike.
Ma ke noi hooponopono Palapala Hooilina a ka wahinehanemake, Bathsheba M. Allen, ua noi mai oia e hoopukaia aku i mau palapala hooponopono waiwai ia J. O. Carter, M. P. Robinson ame Paul Muhlendorf ame ia no hoi, ka poe i hookohuia ma ka Palapala Kauoha.
Hooponoponoia ko Maui mau Hoolilo
O ka mokupuni o Maui ka mua loa paha iwaena o ka Paeaina nei i hoonohonoho ae i kona mau hoolilo pililaula e panai aku ai iloko o ka Bila Aie.
I ka Poakahi iho ia ka hooholoia ana ma ka noho ana o na elele o ia kalana a noonoo maluna o keia kumuhana. Ma ka manawai i noho ai ua kohoia o Hon. Baldwin i lunahoomalu a o Lunamakaainana Keliinoi i kakauolelo.
Ua hoomaka ae na kamailio ana maluna o ka hana a pau no hoi na itamu i waihoia mai i ka hooholoia a o ka huina nui o ko Maui he $177,000 a ua maheleheleia hoi iloko o na mahele e like me ia malalo iho nei:
No Hana $80,000, Makawao $34.000, Wailuku $22,000, Lahaina $41,000. Mailoko mai o ko Hana ua hookaawaleia he $50,000 no ke alanui o Kailua a hiki i Nahiku, a o kekahi itamu he $20,000 no ke alanaui o Punaluu a hiki i Muolea. I Makawao hoi ua hooponoponoia ae no na haawina a o ka oi aku oia ke alanui o Kula a hiki i Kihei, he $10,000 kona huina.
No Wailuku hoi e hanaia aku ana he alanui hou mai ke awawa mai o Iao a hiki i ke kaona o na hoolilo aia ma kahi o $10,000. He $1,000 i manaoia no ka uwapo hou o Waikapu. No Lahaina e loaa ana iaia he $10,000 no ke alanui mai Honolua a hiki i Honokahau a pela no hoi ke alanui e hiki aku ai i Maalaea, a aole hoi e like me ka mea i hoolala mua ia, oia hoi, e hele a hiki i Manawainui. No ka alaloa o Wailau he $12,000 i haawiia no lakou.
Hoohuakeeo no Kona Kono Oleia
O Sebatian Reney he Pukiki, e noho ana ma Kalihi, aole oia i konoia e hui pu aku i kekani ahaaina i malamaia a i hoalaia e kekahi mau hoaloha a hoanoho ona o ka hale hookahi, a no keia kono ole ia ana ona ua pii ae la kona wahi kai.
Ma ka Lapue ka malamaia ana o keia ahaaina a i na hoaloha e nuu ana i na ono o ko lakou papaaina i hoomakaukau ai oia no hoi ka manawa a keia Pukiki e haulani nei i kana wahi ahaaina oiai, ua kukulu ae la oia he wahi paina nana ponoi no a oia no ka mea nana ua wahi ahaaina nei, a o ka waiona ka mea ai o luna o kana wahi papaaina.
Maluna o keia wahi papaaina ana i nuu iho ai oia a hewa ka waha, ke hele la a hilala ka moku i ka nui lola, ame keia nui ona o ua wahi Pukiki nei ua komo aku la oia i kahi a ka poe e nuu ana i ka lakou papaaina a paki aku la i ka lepo-wai maluna o na mea ai, mahope o ia manawa ua holo aku la oia iwaho o ka lumi ahaaina.
Ua lilo ae la keia hoohaunaele a keia Pukiki i mea hoopioloke i ka poe e noho ana ma ka papaaina ke kumu i lohe aku ai o Mr. Leslie ka makai kaulio. I ka manawa i komo aku ai o Leslie iloko o ka lumi a ua Pukiki nei e noho ana oia no ka manawa i hopu aku ai ua Pukiki nei i ka noho me ka manao e wala mai i ka makai no ka hoeha ana aku, mamua o ka hookoia ana o kona makemake ua loaa mua aku la oia i ka puupuu mahanahana a ka makai ma ka maka a o ka pau loa ae ia no ia o ka hoolapa ana. Ua lawe loa ia aku ke Pukiki i ka halewai kahi ona e aoia mai ai.
Ma ka manawa i maalo ae ai ka makai kiu Mr. McDuffie mawaho o kekahi halekuai o ka Pake ma alanui Moi kokoke i ke alanui Iwilei i ka auwina la keia o ka Lapule i hala iho la, la 17, ua ike aku la oia i ka piha ku # i owaho o ua halekuai nei i na Pake ame na Kepani ame na Hawaii kekahi.
E kuku aku ana keia poe mawaho aku o ka halekuai a e koho nui ana i na waiwai e waihoia mai ana e kekahi Pake hookahi no ke kuai aku. Ma keia ike ana o ka makai ua manao iho ia oia he kudala paha ka hana a keia Pake hookahi e ku nei, ka hana hoi a ka mea i loaa iaia ke kuleana kudala.
Ma keia mea ua hooikaika iho la ka makai e imi i kanaka nana oia e kokua mai ma ka hoike mai ina paha ke hana nei keia Pake i ke kuleana o ke kanaka kudala a i ka huli io ana ua loaa io aku no he Pake aka o ka pilikia me ua wahi kokua nei aole he maopopopo lala ka manao o na mea pili i ka oihana kudala.
I ka manawa kupono ua hoea mai ia ka makai Pake o ke aupuni oia o Apana, a o kona komo koke aku ia no ia iloko o ka hana. O kahi makai Iapana ua lilo mai iaia he mau kamaa Pake ma ke kuai a i kekahi kanaka Hawaii he mau waiwai e ae, mahope iho ua hopuia aku la ua Pake kudala nei o ka Lapule a noho ana i Kuapapanui.
Hoolaha Mana Hookolokolo
KA WAIWAI O Y. AH CHEW.
ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO
KAAPUNI O KA APANA KAAPUNI ELUA. TERITORI O HAWAII.
MA KE KEENA HOOPONOPONO WAIWAI HOOILINA.
Iloko o ka Hana o ka Waiwai o Y. Ah Chew. Maui. Mea i make Kauoha ole. C Ke Kauoha
no ka Hoolaha no ka Palapala Noi no ke Kuleana Lunahooponopono Waiwai.
Ma ke heluheluia ana mai ame ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a Young Kat Hung, hoahamau ponoi o ka mea i make, i ha # iia mai ai me ka pololei i ka make kauoha ole o Y. Ah Chew o Kahului, Maui, i Kahului, Maui, ma ka la elua (2) o Mei, A. D. 1903, a waiho iho ia he waiwai iloko o Hawaii Paeaina i kupono e noho lunahooponopono waiwai ia, a ke noi aku nei e hoopukaia mai i mau Palapala Hookuleana Lunahooponopono Waiwai ia S. Ahmi no Kahului, Maui:
Ke kauohaia aku nei o ka Poaha la umi-kumamawalu (18) o Iune, A. D. 1903, a ma ka hora 10 a. m. o ua Poaha la i oleloia, oia ka manawa maoli i hooholoia ai no ka hoolohe ana i ke Noi i oleloia ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha Hookolokolo ma Wailuku, Maui, a ma ia wahi a ma ka manawa i hoike mua ia ae nei e akoakoa ae ai na mea apau i pili iloko o keia hana a e hoike i na kumu o ka hiki ole ke ae ia o ua Palapala Noi nei ina he mau kuku kekahi.
Hanaia ma Wailuku, Maui, Mei 15, 1902.
Na ka Aha Hookolokolo
L. R. CROOK
Kaukauolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elua.
2964 C Mei 22, 29. C Iune 5.
HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO
ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI O KA APANA HOOKOLOKOLO
KAAPUNI ELUA. TERITORI O HAWAII. MA KE KEENA HOOPONOPONO
WAIWAI HOOILINA.
Iloko o ka Hana o ka Waiwai o Kamoku, o Honuaula, Maui, i make.
Ke Kauoha no ka Hoolohe ame ka Hoopuka ana i ka Hoolaha no ka
Hooia Palapala Kauoha.
He Palapala e hoike mai ana oia ka Palapala Kauoha Hope loa a Kamoku, i make, a i waihoia mai ma ka la 5 o Mei, A. D. 1903, imua o ka Aha Hooponopono Waiwai Hooilina i oleloia, ame kekahi Palapala Noi no ka hooia ana i ua mea nei, ame ka hoopuka ana aku i mau Palapala Hookuleana Hooponopono Waiwai ia John Lani, a i waihoia mai e ua John Lani nei, kanewahine make a ka mea i make;
Ma keia ke kauohaia aku nei, o ka Poalima, ka la 12 o Iune, A. D. 1903, ma ka hora 10 a. m., o ua Poalima la i oleloia, ma ke Keena Hookolokolo o ka Aha Hookolokolo i oleloia, ma Wailuku, Maui, oia ka manawa ame kahi i hookohuia no ka hooia ana mai i ua Palapala Kauoha nei i oleloia, ame ka hoolohe ana i ke noi i oleloia, ame na kumu o ka hiki ole ke aeia ua Palapala Noi la, ina he mau kumu kekahi.
Hanaia ma Wailuku, Maui, Teritori o Hawaii, Mei 5, 1903.
Na ka Aha Hookolokolo:
L. R. CROOK
Kakauolelo
2963 C Mei 15, 22, 29
HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO
ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI O KA APANA HOOKOLOKOLO
KAAPUNI ELUA. TERITORI O HAWAII. MA KE KEENA HOOPONOPONO
WAIWAI HOOILINA.
Iloko o ka Hana a ka Waiwai o Kilikina Unea (w) o Kalaupapa, Molokai, i make
Ke Kauoha no ka Hoolohe ame ka Hoopuka ana i ka Hoolaha no ka Hooia Palapala Kauoha.
He Palapala e hoike mai ana oia ka Palapala Kauoha Hope loa a Kilikina Unea, i make, a i waihoia mai ma ka la 6 o Mei, A. D. 1903, imua o ka Aha Hooponopono Waiwai Hooilina i oleloia, ame kekahi Palapala Noi no ka hooia ana i ua mea nei, ame ka Hoopuka ana aku i mau Palapala Hookuleana Hooponopono Waiwai me ka Palapala Kaioha Paku # i ia John T. Unea a i waihoia mai e ua John T. Unea nei i oleloia:
Ma keia ke kauohaia aku nei, o ka Poalima, ka la 12 o Iune, A. D. 1903, ma ka hora 10 A. M. o ua Poalima ia i oleloia, ma ke Keena Hookolokolo o ka Aha Hookolokolo i oleloia, ma Wailuku, Maui, oia ka manawa ame kahi i hookohuia no ka hooia ana mai i ua Palapala Kauoha nei i oleloia ame ka hoolohe ana i ke noi i oleloia.
Hanaia ma Wailuku, Maui, Teritori o Hawaii. Mei 6, 1903.
Na ka Aha Hookolokolo:
L.R.CROOK
Kakauolelo
2963 C Mei 15, 22, 29.
HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO
ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI O KA APANA HOOKOLOKOLO
KAAPUNI ELUA. TERITORI O HAWAII. MA KE KEENA HOOPONOPONO
WAIWAI HOOILINA.
Iloko o ka Hana o ka Waiwai o Auwekoolani i make no Kanaio, Maui, Mea i make.
Ke Kauoha no ka Hoolaha o ka Palapala Noi no ka Hoopono Hoike Helu Waiwai Hope loa ame ka Hookuu ana iloko o ka Waiwai o ka Mea i make.
Ma ka heluheluia ana mai ame ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi ame ka Hoike Helu Waiwai a Jas. L. Coke, Lunahooponopono Waiwai, maloko olaila, e noi ana oia e nana pono ia mai kana hoike helu waiwai a e loa no ka haawi ana i ka waiwai i koe iho iloko o kona lima i ka poe apau i hoaponoia, a e hanaia i kauoha hope kuleana ilaila, a e hookuuia mai oia ame kona mau hope mai na ano koikoi apau loa mai ma ke ano lunahooponopono waiwai.
Ke kauohaia aku nei no hoi o ka Poalima, ka la umi-kumamalua (12) o Iune, A. D. 1903, ma ka hora 10 a. m. o ua Poalima la i oleloia, imua o ka Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo i oleloia ma ke Keena Hookolokolo o ka Aha Hookolokolo i oleloia ma Wailuku, Mokupuni o Maui, oia kahi ame ka manawa i hooholoia no ka hoolohe ana i ka Palapala Noi ame ka Hoike Helu Waiwai i oleloia, a o ka poe apau @ i pili iloko o keia hana, e hele @ lakou ilaila a malaila e hoike @ @ @ kumu ina he mau kumu kekahi @ lakou e hiki ole ai ua noi la ke @ @ malaila no hoi e hoike ae ai @ @ ae i na hooiaio o ka @ @ @ iloko o ka waiwai i oleloia.
Hanaia ma Wailuku, Maui, Teritori o Hawaii, i keia la 9 o Mei, 1903.
Na ka Aha Hookolokolo
L.R.CROOK
Kakauolelo
2963 C Mei 15, 22, 29.
HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO
ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI O KA APANA HOOKOLOKOLO
KAAPUNI ELIMA. TERITORI O HAWAII. MA KE KEENA HOOPONOPONO
WAIWAI HOOILINA.
Iloko o ka Hana o ka Waiwai @ @ Upapa Unauna o Koloa, Kauai i make.
Ke Kauoha no ka Hoolaha o ka Palapala Noi no ke kuleana @ Lunahooponopono Waiwai.
Ma ke heluheluia ana mai @ @ waihoia ana mai o ka Palapala Noi o Mrs. Lucy K. Kaili, kaikamahine @ nauna a ka mea i make, no @ i ha # iia mai ai me ka pololei o @ kauoha ole o James Upapa Unauna o Koloa, i Koloa i oleloia ma ka @ o Maraki, A. D. 1903, a waiho @ waiwai iloko o Hawaii Paeaina i kupono e noho lunahooponopono waiwai la a ke noi aku nei e hoopukaia @ @ mau Palapala Hookuleana Lunahooponopono Waiwai ia Hon. S. K. @.
Ke kauohaia aku nei o ka @ @ eha (4) o Iune, A. D. 1903, a ma ka hora 10 a. m. o ua Poaha la i oleloia @ @ manawa maoli i hooholoia ai no ka hoolohe ana i ke Noi i oleloia ma ka Keena Hookolokolo o keia Aha Hookolokolo ma Lihue, a ma la wahi a @ ka manawa i hoikeia ae nei e akoakoa ae ai na mea apau i pili iloko o keia hana, a e hoike i na kumu o ka hiki ole ke aela ua Palapala Noi @ @ he mau kumu kekahi, a he hoolaha no keia kauoha e hoolahaia ma ka olelo Beritania ame ka olelo Hawaii no ekolu pule neepapa iloko o na nupepa Hawaiian Gazette ame ke Kuokoa, he mau nupepa iloko o Honolulu.
Hanaia ma Lihue, Mei 2, 1903.
J. HARDY
Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo
Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elima
IKEMAKAIA:
JNO. A. PALMER
Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo
Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elima
2962-Me 8, 15, 22.
Hoolaha Hooko Moraki
HOOLAHA MANAO PANIKU O KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
I kulike ai me na manao o kekahi moraki i hanaia e Lilinoe (k) ia W. B. Castle, Kahu, ma ka la elima @ @ Okatoba, 1897, he moraki i kakau @ iloko o ke Keena Kakau Kope O ke Aupuni, ma ka Buke Helu 171, a ma ka aoao $41, ma keia ke haawiia aku @ ka hoolaha ke manao nei ka Mea Pa@ Moraki e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhaiia, e hoike ana i ka uku ole ia o ka ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku ai.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope iho o ka pau ana ekolu pule mai ka la aku o keia hoolaha e hoolahaia aku ai ka waiwai apau loa i hoopaaia iloko o ka moraki i oleloia no ke kuai kudalaia aku ma ke akea, ma na keena kudala @ James F. Morgan iloko o Honolulu ma ka la eono (6) o Iune, 1903, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
No na me aku i koe e ike ae ia W. R. Castle, loio o ka mea paa Moraki.
Hanaia Ma Honlulu, Mei 8, 1903.
W. R. CASTLE, kahu
Mea Paa Moraki
O ka waiwai apau i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia oia keia malalo iho:
O kela apana a mahele aina e waiho la iloko o Ooma, Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, oia no hoi ka aina iloko o ka apana home hookuonoono Helu 51 nona hoi ka Grant i hoopukaia ma ka Helu 3805, ia Kahinu, nona ka iliaina @ 14.80 eka.
W. R. CASTLE, Kahu
Mea Paa Moraki
No na mea aku i koe e ike ae ia W. R. Castle a i oleia ia W. L. Whitney, na loio o ka Mea Paa Moraki.
2963 C Mei 15, 22, 29 C Iune 5.
HOOLAHA MANAO PANIKU O KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
Ma keia ka haawiia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia i ka la umikumamahiku (17) o Mei, 1886, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina o ke Aupuni, ma ka Buke Helu 99, a ma ka aoao 232 etc. I hanaia e Wahinealoha (k) ame Olelia Hoaa kana wahine mare ame Kauluamano (k) ame Keliikapeka (w) kana wahine mare, o lakou apau no Hanamaulu, Mokupuni o Kauai, na Mea Moraki Mai, @ E. Lindeman o Wailua, Mokupuni o Kauai, ka Mea Paa Moraki, a na ua E. Lindemann la i oleloia i haawi aku ia Wong Feart o Kapaa no ka malama ana a mai a Wong Feart aku i oleloia ia M. F. Profsser, ma kekahi palapala kahu malama moraki i hanaia i ka la 22 o Aperila, 1903, Owau, o M. F. Prosser i oleloia, ke manao nei wau e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhaiia: e hoike ana i ka uku @ ia o ka ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku ai.
Ke haawi hou ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai apau loa i oleloia e kuai kudala ia aku ana ma ke akea ma Kapaa, Mokupuni o Kauai ma ka Hale Hookolokolo Apana olaila e ku la ilaila, ma ka Poaono, la eono (8) o Iune, 1903, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
O ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia a e kuai kudala ia aku ai oia keia malao iho:
O kela mahele aina a elua apau loa e waiho la ma Kapaa, Mokupuni o Kauahi, a i maopopopo loa hoi a i hoakaka pono ioa ia hoi ma ka Apana @ ame ka Apana 2 iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 4789 i hoopukaia ia Keo. I ka la eono (8) o Malaki, @, nona hoi ka iliaina o ehiku (7) eka oi aku a emi mai.
Kuike a ma ke dala gula Amerika no hoi ka makemake a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala apau.
Hanaia ma Lihue, Mei @, 1903.
M.F. PROSSER
Mea Malama Moraki o ka Mea Paa Moraki.
Liheu, Kauai.
2983 C Mei @, 22, 29.