Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 20, 15 May 1903 — Na Bila Kanawai i Kakauinoaia Na Kanawai i Aponoia a i Haule hoi. [ARTICLE]

Na Bila Kanawai i Kakauinoaia

Na Kanawai i Aponoia a i Haule hoi.

X ke kaei &n& o ka. hora lloiaw 0 ka Poalua la 28 o Aperila. na eau v« haaa a ka Ahaolelo, oia hoi, ka Uana e piH ana I ka Ahaolelo ma. ko ke Kiaaina aoao, Mahope iho o ke kani I ana o ka hora i oleloia ae nei, u& hoole ke Klaaina i ke kakaumoa ana i na blla i koe, a roa ka Poalima ae. ua hoike mal oia i ka poe i me ia. ao * e oia e kakaulnoa ana i kekahi o na koena bila he « wafbo nei ma kona lima, Aia ke waiho nel he uini bHa ame ekolu olelo hooholo hui i kakauinoa ole ia e ke Kiaaina, a he mau bila ano nui kekahi o keia hulna, a o kekahi hoi, he nui ka huikau a aohe i loaa iaia ka manawa e noonoo akahele ai ma* mua o kona haawi ana i kona ae a hoole paha. Aohe oia I apono i kekahl mau olelo hooholo hui no ke ano ku-e i na kanawai e mana nei i keia manawa. O na blla I kakauinoa ole ia, aia. Iwaena o lakou kekahi o na bila i hoome ka hahana o ke kaua ana. Ma keia, ua haule ka bila Kaaplo, ka bila Kulanakauhale a Long» ka bila e pili ana i ke kuai ame ka hana ana 1 na waiona, ame ka bila e pili ana 1 ke kual ana i na wai o Pauoa. Elua blla o Hilo I haule, ka bi!a kukulu Kula Kiekle ame ka bi!a hoomana kukulu alahao uwila. Haule no hoi ka bila hoololiloli a ka Senate e pili ana i Ka hlla waiona, lahilahi i vitoia e k£ Kiaaina mamua aku nei, a i a*ekuia hoL Haule ke kanawai e pili ana i na Banako, ka bila e. PiU ana 1 na hui Kahu, he kanawai no ka hoopii koi poho no ka make ana ma kekahi hana hewa, he kanawai e pili ana i ka uku o na kiure ame ke kanawai oki mare ma'i lepera. He eono olelo hooholo i aponoia e ke Kiaaina. penei: E noi ana I ke aupuni Mokuaina, e ku-e ana i ka hooliloia o Molokai i kahua -Ma'i no Amerika Huipuia, he noi i haawina no ka hana hou ana i na awa ame na kukui, ka aina hooiulu ma Olaa, ame ka hoomalu ame ka hookele ana i ka bana Teritori. Ua a'eia maluna o ka vito ka olelo hooholo e pili ana i ka hoohanaia o ka olelo Hawaii ma na oihana aupuni. Eia iho ka papa piha o na kanawai i kakauinoaia: 9 na kanawai mua ekolu e pili ana i ka haawina dala o ke kau, ame ke kanawai no na hoolilo koi Pauahl. Ke apono ana i hae no ka Teritori o Hawaii. E pil! ana i ka hoolala pa'i ana. Hjptopau ana i na kanawai e pili ana i kaanahuka. Hoololi kanawai e pili ana i na kula hanalima ame hoopololel. E pili ana i ka mana o na īAtnakanawai Apana ame Kaapuni. E pili ana i ka hoopau ana i ka hookolokoloia ana o na hihia karaima malalo iho o ka feloni. E plli ana i ke apuka. •. E pill ana i ka malama ana 1 na waiwal I aihueia. E pili ana i ka wawahi hale. | E hoopau ana i kekahi mau kanawai 0 ke Aupuni Kuikawa e pili ana i ka hookomo ana mai ame ke kuai hoolilo ana i ka opiuma. E pili ana i ka aihue. 1 E pili ana i na kahu ame na keikl | hanai. E piU ana i ka hakaka ame ka pepehl. • E hoopau ana 1 ke kanawai o 1901 e plli ana i ka hookohu ana i na makai o ka aha hookolokolo. ' E hoopau loa ana I ka paa ana i na waiwai ma ke ano noho hui ana ame ka hookuleana ana, koe no nae no kemau kumu. E pili ana i k& hoowahawaha aha. E pili ana i ka mare, hookaawaie ame k& hoopau ana i ka noho mare ana. No ka hookuu aha i kekahi mau koi e pili ana i ka Auhau Kuikkwa maluna o na waiona lahilahi. No ka hooponopono ana i ke ano o ka hoolaha ana i na manawa haiawai o na Papa Kakauinoa. E hooloīi ana I na pauku 1292, 1295, ame 1296 o ke Kanawai Klvila, e pili ana i na wahine mare. E pili ana i ka Monakuke. E hoololl ana i ka pauku 132$ o ke kanawai kivila. E hoomana ana ia W. W. Dlmon ame kona mau hoahul no ka hana ame ke kual hooliloaha 1 na mea eaai ke ahl ame ka ea hoomalamalama ame kekahi maii mea e ae e loaa mai ana mai keia mea.mai. • E pili ana i ka hooponopono ana ame ke kukulu ana i na Aupuni Kalana. E hoololl ana i ka Mokuna t»Vll o na Kanawat o 1892, "He Kanawal no ke kukulu hou ana 1 ke Keena HOokolokolo;" a me na hooio)i ap&u. E hoakaka ana i na feloni ame na mikamina. [12 pili ana i haawlna dala ao 3&t palekal ame ka uwapo *na Kalaupapa. E haawila 1 eiua la uku hana o ka mahina no ka poe hana no ka lehulehu. No ka hooponopono ana i ka ohi ana i | l na limahana o na hana o ka lehulehu. f No ka hooponopoho ana no ka ohi i ana I na hoa o ke Kiune Kiekle atnej ke kiufe hookolokolo. * E plli an« i ka laWelawe ana 1 na

'V • I hihia karaima arote ka hoohalo aaa I tt& hana. B hooponopono ana ! k» lawelawe asa i k& oih&na hana niho. E hoolōli aoa I ka pauku ioka mokuna 37 o ke Kanawal Klvila. , k piil ana i ka hoaie lehulehu. E hoomana aaa ia H. M. Von Ho!t ame kona mau hoahui no ke kukuiu ana i alahao ma KauaL E pili ana i &a hooik&ika ame ka hoomalu ana i ka oihana mahiai» mahi pua ame kanu iaau. No ke koho ana, i Komiaina hoohuihui kanawai. * * E hoomana ana i na lonakan&wal apana e haawi i komisina no ke kakau ana i na olelo hoike i hoohikiia. No ka hoomakaukau ana i ke pa'l | na olelo hooholo a ka Aha Apana 0 Ameilka Hulpuia. No ka haawi mana i k& Hawaiian Electric Company. E pili ana i ka uku ana i na bona Koi Pauahi. No ke ku-e ana l ka hoohuihui ana 1 na mea ai ame na laau. He kanawal e pili ana i na hui i hoohuiia, E piU ana I ka hookuu ana i ka uku 0 na Hmahana ame ka poe e hana ana no ka uku mai ka hoopoa walwai ana ame ka mana kual hoolilo ana. E hoololi ana i ke kanawai no ka hoawiwi ana I ka ohi ana i na aie mal na mea 1 hoopomalkaiia e ke aupuni. E hoololi ana i k4 kanawai e pili ana 1 na Auhau Kuloko. E hooiol! ana i ka pauku 1, kanawai 66 o na kanawai o ke. Kau o 1896. E hoomakaukau ana no ka hoopaa ana ame ka hooia ana i na kuleana o na aina. E hoololi na I ke Kanawai 18 o na kanawai o ke Aupuni Kuikawa e piii ana l ka Papa Oku No ka hoolilo aha i ka alna ma Ponahawai, Hllo i wahi ho6luolu no ka lehulehu. • No ke kukulu hou ana i ka oihana koa o ka TerisorL No ke ku-e ana i na hana apuka a na luna aupunl E hoopau loa ana i ka dute poo maluna o ng. palapala hooia waiwai ku- ■ mupaa o na hui i hoohuiia. E keakea ana i ka haawi ana I na waiona i ka poe ona ame na keiki oo ole. j No ka hooponopono ana ame ka hoakaka ana i ka uku o na hoike. fao ka hoopau ana i ka "Ilamuku Kinai Ahi," a e hookomoia "Poo Wiliki 0 ke keena Kinai AhL" 'E pili ana i 'na apuka ame ke kuai hoolilo ana i ka waiu bata a mau mea paha i Uke me ke ano o ka walu bata. No ka hooikaika ana i ke alahao Ko-na-Kaū. . ' E hoopau loa ana i na kanawai o 1895 e pili ana i ke keakea ana i ka laweia ana mai o na hoopii e ku-e āna 1 na luna aupuni no na hana l hanaia no ke kinai ana i ke klpi. E hooponopono ana ame ka lalkini ana i ka oihana iniaua. E hooponopono ana i ka oihana hoohuihui laau lapaau. No ka hoomakaukau i ka malama ana ame, ke kia'i ana i ka waihona 0 na Pake. E hoomakaukau ana i na hoopa'i no ka poe e loaa ana ame ka poe hoolimaiima hale no na hanā paumaele. E pili ana no na paipuwai ame na lako kinai ahi no Wailuku. E piU ana i ka noho ana, ae ana ame ke kakauinoa ana i na kauoha ame na, ku-e iloko o kekahi mau hihia. ltanawai kokua 1 ka Tel«garapa \Jweaole. E hoopau ana 1 kekahi mau kanawai e pili ana i ka hookomo ana mai i na waiwai o na aina e i makaia he waiwai HawaiL E pil! ana t na hoololl o ka hana ma ke kanawai, noi ana ame ka hana ana. E piU ana i tia palapala hookuu kino. E plli ana i ke Keena Kinai Ahi o Hilo. Haawina dala no ka uku hou ana I ha waihona no na alanui. E pili ana i ka nana ana, hoaku ana am« ke kuai hoolilo ana i ka aila mahu. E hoopau ana i ke kanawal o ke Aupunl Kuikawa e plli ana i'ka nana ana' Ina lako pu. * ■ E hoolilo ana i na kanawai e pill ana i na hana hoopilikia. wale. He kanawai e hoopau ana 1 na kanawai e pili ana i ka hooloheia ana e na mea uwao. E pili ana i na kuloko a e hoopau ana hoi I kekahi mau kanawai. E hoololi ana i .ke kanawai e pili ana i ke koho ana i ka puuku ame ka hope puuku o na waihona o ka lehulehu. E hooioli ana i ke kanawai e piii ana i. na hui i hoohuila o na aina e.

Ma ka loaa ana i ka ma'l, ua nui ka manawa a?ne ke da!a i lilo wale a poho hoi. Poho kou manawa a UIo wale hoi kou dala ke kuai ana i na laau iapaau, a ma kela, ua papalua ia kou man hodlßo. Ua hiki loa keia mau hoolilo ke pāleia ina « loaa mua ia oe he laau kupono i kihohi, i ka wa akahi no a hoomaka mai ka ma'i. I ke kuai ana i hookahi omole Laau Nahu o ka Opu, Kolera, ame Ma'i Hi a Chamberlaln, he hana naauao la, no ka mea, ma ka lawe ana ! keia iaau i ka wa e naha nul ai, a i oie, nahu paha ka opu, e pale koke ia ae ana no keia mau haawlna kukonukonu a hoopakeleia ae hoi oe mai ka moe ana ma kahi moe no kekahi mau pule he loihi me ka loaa ole • kahi hana. He mea pono loa e \ hoomakaukau na home apau i omole o j kela laau. Aole e hanle ka hana a keia ilaau. a h e maikal hoi ka hoao ana. IE kaui i omole S keia la. E hoopakelela 'no kekaM ole, Be»son, Smlth & C<k, Ltd., na a&ena nana e kuai neL